Chronographia regum Francorum

301쪽

ae receperunt omne qui ad eos confugere volebant ad conservandum Se et bona Sua, Pete nobiles tenuerunt autem illam domum per totam durationem guerre, licet multos assultus habuerint et ab Anglicis castellaei convicina capta fuerint. Anno Domini,' ccc Lix mense octobris, donat duS, rex Anglie, congregat magno exercitu inrualesio' transivit per Arthesium et Viromandium venitque obsessum Remis Sic). Erant autem cum eo duo

filii ejus, princeps Wallie et Johannes, comesierbi-

CCI Sis, ex Parte uxoris sue dux Lincastrie cujus filiam Primogenitam prefatus comes ephicensis habebat uxorem, aliique multi barone de Anglia, cum magna milicia Anglicana ac pluribus aliis soldariis extraneis. Et nichil expediens, ibi tribus ebdomadis exactis , profectus est inde Cathalanium, deinde Trecas, Prominum, Meldunum et Parisius ubi parum ante quamlibet moratus. In illo autem vi agi non cepit aliquot castrum in toto regno Francie, quamquam multos

s. Froissari fige aia debui du mois 'octobro te debarquomonta Calais dia ducta Laucastre. Quant a douar III, ita 'arrivaque te doctobrota circa festum Omnium Sanctorum, dit Joando Venetio Chronique latine de Guillatim de Funyis t. II, p. 2s63. 2. vivant Joan de Venette, te roi 'Angle terre aurai prisson hominia lomain aut et a Thierache eu realite, it traversa, commoren o ditrici, 'Artois et te Vermandois mais sensuit ilravago te Cambrosis et la Thierache.3 D'autros disent quai ante ourS L roi 'Angleterre, arrive

302쪽

assultus feci SSet apud BPayum super omenam et Crespinum in Laudunesto et alibi nichil lominus regnum ab hominibus ejus igne et cede non modicum vastatum est, nec tamen affuit qui eos debellaret pro regni dessencione. Interim vero Franci perpendentes quod regnum Anglie multum ab hominibus armorum erat evacuatum, congregati Sunt apud Croto una quorum capitaneus fuit Johannes de Novavilla , miles, nepo et locumtenens marescalli de Audenehen, cum lagone

de Castellione Risitardo de Flandria, astardo fratre

terre en ue de Paris quo Jean de Lyons ut a remetire a Robertd'Augerant de armes et des engins ouesta defensere poni de Chiarenton is decembro 352. - ibi nat. Titres Scelles de Clairambauit, vol si fol. 5T . douardi parui devant Paris

303쪽

comitis Flandrie, Johanne de Longovillari, Ingerrano Deudin, Baldraino deleuga et pluribus aliis militibus atque nobilibus et plebeianis qui intendebant ire ad

portum de Sandvic ubi Johannes, rex Pancte, erat in pristonatus et eumdem regem ab Anglia reducere in Franciam' intrantesque mare, affuit ei ventuS

contrarius, ita ut per unam Septimanam uetaVerunt, non valentes ultra navigare aiat remeare.

Tandem vero applicuerunt in Anglicano littore ad

quamdam aZam una leuca distantem a in ceneget', que erat villa bona et mercatrix et victualibus bene proviSa. Exeunte quoque de navibuS, Pede acceSSe

u quod, ex certis rumoribus, quo de inimici nostris, Supra a mare, in magno navigio existentibus, qui ad regnUm nostrum Angliae iuvadandum et adversarium nostrum Franciae a Cia Stoe dia qua jam detinetur, deliborare ... v tri faisai transfere leroi Joan dii chatea de Somerion, dans le Somerset, a calui de Berkhamstoad dans eruertford Le leudomaturi provenait qu'oneut arae metire e mesuro de repouSSer altaque Quia pro corto didicimus quod inimici nostri de Francia, cum multitu dine hominum ad arma, armatorum, Sagittariorum et aliorum, equitum et peditum, Um eqUi SutS, Supra mare, in Dictyrio nuDistis eluuliter stiri eaeislunt et regnum nostrum Angliae apud Suthampto vel Porte smuth aut aude Wicum. . . tDVadere prOc ponunt. 3 Lesem jour Edouar III donnait ordi' do latro tire de eau les navires de poris menaee u pro Securior Salu vatione earumdem. mars, te roi 'Angleterre, assegdoroute, guorai ou etaientales Franeat et Se ornat a dire, enecrivant a Tarcheveque de Canterbur me Qualiter inimici nostria Francie ... Supra mare Utit parat Ut credimus, vos non latet v

304쪽

runt ante eamdem villam et eam fere cum mille et ducentis lanceis, octingentisque balistariis aggressi sunt. Porro villa fortiter aggreSSa ab Sque longo con-gI ESSU, ceperunt eam die medie uadragesime dicti anni, Coc Lix Interim cum essent in eadem villa, inter quosdam milites orta est discencio propter quemdam marinarium, nomine Gamache, hominem Flamingi de Berghes militis, virum in armis Strenuum ac expertum, qui inportu de hince neget ceperat unam naVem, Pubeo colore

depictam, et in ea posuerat domini sui penoracellum. Risssardus vero de Flandria, cum sui Flamingis, ab eodem Gamace dictam navem vi abstulerunta in qua violenta ablatione dictus Gamace occiSus St, Unde Flamingus de Berghes miles, magister ejuS, Valde contristatus est cum tota milicia ibi existente. In crastinum milites sibi invicem consulti sunt ut recederent et villam depredarentur et incenderent

l. Sol te 2 mars 36o n. t. . O verra plus bas que cette date est exacto et u 'il aut corriger ius la versio de ea de Venetio, Sur laquelle se soni appuyes M. S. Luceri isto ire de ductieseliri, p. 3oi et ii, noto et te edit pur de a Chronique nor- mundo p. 328, noto j. de signatura icita arret u Pariementpubsie par M. Luce v. cit. p. 6 6 a bo et qui montre que lerogent imposari, ob deuior d 'or a labili do Paris o uestes si ais de ceti expeditisu, a laquello rit par Pepi des Essaris I unde autour de la huted 'Etipune Marcet Eulin te baronieruyn de Lettentio vera signato uu passago de anonymo de Valen-ciennos qui fige Tinceudio do incholsea a Taec' oui di moisce ars II aut an dolito retrancher unis, e qui donne la date duri mars sed de Froissari, t. VI, p. bi).2. Lora mars Edouari III crivati : a Quia ad resistendum malitia inimicorum nostrorum de raucia, qui jam uo iter regnum noStrum Anglis invadentes, villam de Wiuchel see ceperunt et homines in ea existentes interfecerunt et mala

305쪽

quoniam, ut eis videbatur, non erat eis utile, Sed periculoSum, moram ibidem, ad villam custodiendam, contrahere otio ita facto, accesserunt ad nave SuaSet remeantes regresSi sunt unuSquisque ad propria.

Et notandum est quod cum Franci a plicarent ad wagam predictam, illi de in cheneget re timore fugerunt quasi in numero mille et ducentorum; postea

vero, Franci exeuntibus e villa, simul spiritu audactereSumpto, eversi Sunt ante villam Suam putantes inde Francos vi expellere et villam Suam recuperare

tunc IIugo de Castellione et ceteri milites cum Johanne

de Novavilla, capitaneo in armi exeunte Contra EOS, refugaverunt eos Sic quod postea non comparuerunt'.

Porro rege Anglie cum exercitu Suo, ut dictum St, dum hec agerentur, in Francia debachante', idem ex

quamplurima ibidem perpetraru Rymer, Foederet, ed del825, t. III, pars I, p. 26j. Enlin te undiri mars, i complo talices dotalis de la faeonda plus interessanto Quia inimici nostri

de Francia, in magna multitudine armatorum cum equis uis apud Wyncholse die domi nic progimo praeteritia, applicuerunt, et villam illam ceperunt et omnes homines in adom inventos inhumaniter interfecerunt et totam patriam ibidem equitarunt, homicidia, incendia, destructiones et alia mala quae poteriant, e perpetrando et majora dampna in brevi perpetrabunt, nisia eorum proterviae et malitiae citiUs et Virilitas ceUratUr ... n Ibid. p. T l. Le si ars, Edouar III n'etai pa encore rassur et ais ait res serrer a prison des Franeat qui talent enso povvoir Ces extralis prouvent que la dato donne par notrochronique est rigoureia semen exacte et 'est te dimanchos mars quo incholso sui detruit. l. ea de Venetio ne donne fur cotto expedition que des ren- seignomonis 'Uno extremo brievote Seule, a Chronique des

306쪽

a Parisius abiit Carnotum et versus Bonam Vallem Accidit autem eo tempore, scilicet in Pascat anni v ccc rex quod in exercitu Anglicorum orta tempe State, grandinibus validissimis graviter vulnerati, multi

eorum cum equi quam plurimis corruerunt'. Tunc

Anglici hiis lapidibus ces et humo prostrati, peniten

ciam agenteS, veniam deprecabantur a Deo. Tunc rex Anglie misit regenti Franci tractatum pacis et redemptioni regis Johannis, quem licet refutasset tenere, prout ordinatum erat, tamen bene vellet tenere, si ipse consentiret Regen enim Concordavit tractatum pacis'. ex quoque Anglie protinus Κalesium et inde in Angliam reversus est . Tractatus autem pacis regis Johannis inter celera

fuit talis quod rex Anglie debebat habere ducatum Aequitani et comitatus Pontivi et Guisnensem et villam de Rupella', et illas terras pure tenere tanquam gladio

307쪽

acquisita absque hoc quod faceret ex hiis homogium

regi Franci et absque quocumque reSSorto ad Suum Partamentum de Parisius, et cum hoc promisit rex Johannes solvere tres milliones auri . Tunc ex Johannes et Philippus, filius ejus, adducti sunt alesium et illuc abierunt visum amici sui, et tradite sunt terre predicte regi Edonardo cum comitatu Pictavie, pro quo dedit rex Johannes Johanni, filio suo, comitatum Bituri de quo fecit ducatum, sicut fecit de Andegavia Ludovico filio suo', et de

comitatu Barrens Ilenrico comiti , quia filiam Suam desponsaverat. Dedit etiam Jacob de Borbonio, consobrino suo, hereditaliter comitatum Marchie in recompeia Sationem comitatus Pontivi. Post hec rex Johannes et Philippus, filius minor, reversi sunt in Franciam p. Ut autem tractatus firmus teneretur, dimisit in hostagium Ludovicum, ducem Andegavi et Johannem, ducem Biturie, filio SuoS;

ed. LVCP, t. VI, p. LX, Otera, et p. i.

308쪽

loli annem, ducem AurelianenSem, fratrem suum; Ludovicum, ducem Borbonie, qui auctoritate appostolica uxorem duxerat con Sobrinam Suam comitiSSam

de oresta seu de Montebrisono hereditariam: dalphinum Alverni e Guidonem de Castellione, comitem Sancti Pauli comitem Grandi sprati Guidonem de Blesis, dominum Bellimontis, fratrem minorem natu Ludovici Gilbo si comitis Blesensis Guidonem de

Lux emburgo, castellanum de Insulis Ingerannum,

dominum Couchiaci, qui postmodum desponsavit Eli-Zabeth, filiam regis Edowardi et in ea duas filias genuit dominum Sancti Venandi et plures alios qui omnes ducti sunt in Angliam

Antequam vero rex Johannes rediisset Parisius,

obiit Johanna' uxor ejus, que sepulta est in abbacia Cistercii in Burgundia. Et modicum post ejus deces-Sum, etiam obiit Philippus, dux Burgundie', filius ejuS, quem in ea genuerat maritia ejus primus, Philippus de Burgundia, qui mortuus est in obsidione

Aguillonis et quia idem juvenis dux Burgundie, qui

nuper desponsaverat Margaretam, filiam et heredem Ludovici, comitis Flandrie, adhuc juvenem, Sine herede decessit, ex propinquitate prolis Successit ei in comitatibus Arthesii, Burgundi et terra Salinarum . Margaret doeraria comitissa Flandrie. Eciam Johannide Bolonia obvenerunt comitatu Boloni et Alvergnie.

l. La listo quo donne la Chronique normande est incomplete et porte a torole nomio e conteiu Percheu cf. FroiSsari, ed Luce, t. VI, p. 5 . . a re tuo moti rutatori novembro 36l. 3. Philippo dit o ouuro molaria egalome ut te 2 novembres 36l. . Salius, dura, arrondissemen de Poliguy, chelitieu decanton.

309쪽

Ex alia parte ducatus Burgundi evenit regi Johanni, qui dedit eum Philippo, filio suo juniorii. Tunc idem Philippus abiit ad capiendam posseSSionem ducatus Burgundi et cum eo quidam miles, nomine Gerardus de Servoliis', qui per regnum Franci multas conduxerat armatorum turmas p. imus

auxilio idem Philippus subjecit comitem Montishli ardi,

Ludovicum de Novocastro A et plures alios de comitatu Burgundie, atque omnes de ducatu Burgundie obedierunt sibi. Post eo, Johannes, rex Francie, abiit Avinionem ad Papam Urbanum, hujus nominis Sextum, vi Silandum et videndum eum si Isic inquam Urbanus de abbate monasterii Sancti Victoris Massiliensis, ordinis Sancti Benedicti, Innocentio Pape sexto in Papalia successit

inmediate munde Innocentio Papa mortuo', cardinales in conclave existentes et alte alteri invidentes, non Valentes Seu volentes aliquem sui eligere in

Papam, tandem instinctu Spiritus Sancti, ut creditur,dompnum Grimoaldum, tunc abbatem dicti monasterii Sancti Victoris de Massilia elegerunt in Ecclesia Summum Pontificem', ipsumque conSecranteS, Urbanum,l Lere septembro 368.2. O plus exactementoruaud de Cervole, dit Archipretro. est sola Son sobrique Seulement que la Chronique normandele conuait p. 56 cf. p. 26, uoto s).3. a bando Se composait en grando parti de Protons. . est bie Noumhatet u 'il aut ire, et non Chatet, commolo donne a tortata Chronique normaride p. 56 . e personuages'appelait non pas LoutS mai Jeau. S. Joan de Veneti explique e voyago par te projotiu 'aurait caresso te ro Jeaura'epou Ser laseive Joanno do Sicile Chronique latine de Guilluum de nnyis t. II, p. 32 lj. 6. Innocent VI mouriat a viguo teri septembre 362. . Le conclave se reuuit lora septembre et dura jusqu'au

310쪽

hujus nomini quintum vocaverunt. Unde quidam e silicator

Papalum munus accepit monachUS UDUS, ouem patrem patrum fecit discordia fratrum.

Porro Johanne, Francorum rege, cum pSo Papa Urbano in Avinione existente , rex Cipri nomine Petrus de Liχigneio, venit illuc ad Papam et ad regem' ad Pr

curandum auxilium ad faciendam guerram contra SarracenoS, ut infra pandemus. Tun Johann PS rex Fran-cie, Suscepit Signum Crucis de manu Pape'. Rex autem Gippi, obtenta licencia a Papa et rege Francie, venit Parisius et inde perfulegium profectus est in Angliam causa predicta ad regem Anglie Rex quidem Francieremeavit in Franciam. Preterea Ludovicus, dux Andegavensis, filiu Secundus prefacti regis Francie, interim petiit licenciam ab Edowardo, rege Anglie, veniendi in peregrinationem ad Nostram Dominum de Bolonia Supra Mare tantum,

et inde revertendi ad ipsum in Angliam indilate; qua

. A mois de septembre, te ro do hypro alia, Rouen et memorius Iu 'a ae poli volesto ductae Normandien uis it passae Angloterre dean de Venetio apud Chronique latine de Guillati me de Runsis t. II, p. do et 33l. - Cf. S. Luce, ed. de FroiSSari, t. VI, p. XLII, note ), ou i arriva vers lasoussaint Ibi .,