장음표시 사용
121쪽
tissimam veri possit accipere. Nam neque ad illam respexit partitione penitus corporale,quo vulgus solet: neq; nomen principis sumpsit,quale Poripateticis st definitum. quin ideo intellectualem 1ibi proposuit dialyseos atq; synthes speciem,ut mentem reuelleret paulatim a sensibilibus spectris, adinco oreas formas,&: materiei conditionibus alienas,quod fieri nequaqua como- ius possit,quam per mathemata,quae sunt diuinis proxima. Deinde ad illam magis respexit Pportionu regulabunde omnis locotu origo, forma S materies Dialectica,omnis naturae vis,in uniuerso, Vel entibus rationu protinus Cluc Domina tm - scit: sed omniu maxime ad doctrina trianguloru, cuius inuentione multi Pythagorae tribuerui; arcanu certe mirabile, e . vere philosophis minime negligendu .Fluit aure haec omnis, duobus, tribusue poti l simu axiomatibus primis, ut quod omnis triaguli anguli tres sint duobus r ectis aequales iuxta proportione 32. primi. Vnde cosequitur duobus angulis datis, quam priiDu& tertiu inueniri. Rursias quo in omni tilagulo rectangulo quadratu quod describitur a latere opposito angulo recto, sit aequu duobus quadratis, quae protrahuntur ex lateribus reliquis, continentibus angulu rectu per demonstratione
penultimς primi Euclidis. Hinc sane figuraruom niu quantitates, ac proportiones mutuas, ex trianguloru proportione & quantitate cognoscimus, postquam in triangulos compositiore unaquamq; resoluerimus: Triangulorulatera continetia angulu rectu per sublesiam,& haec per illa vicissim exploratur. Discemus ig tur,ex triangulis quadrangulos , Pentagonos, Hexagonos,&c. ex linearum ratione, superficies, ex superficiebus corpora' postremo & analogia circuli ad figuram rectilineam x qua distantiaru ratio ab orbe super no profluit,ac dimesiones omnes cano, terra, marique certio
sime perficiutur. Hinc illa demum doctrina sinuum longe pulcherrima, cuius quoque dc circularis penitus es demon-stiatio. dum chordae per arcus
abscissos.& hi per sibi s ubtesos
sinus vel chordas emergunt. Inuenta etenim B C arcu Vestigant correspondente D E.
Inde per substi actione ex quadrante circuli vel 9o. residua D F. Postea sinum transuci suu C D. Ex quo iterum per penultima primi dimς'
122쪽
LIBER I. IIItiente duadrati A C, M per coseques distantia stellar ab oculo metientis. Faelices animae quibo haec cog oscere primμm ηΤμe domos superassandere cura fuit. vehum haec dissolutionis ratio non tantu in orbe maiori rata cospicitur,sed cor=su Min/Ω in corporib' nostris summo naturς Geometrae studio, passim est obseruata. Sunt enim in illis & numeri certi,& figuram species uniuerse ad compraehen- M. sione attractioneque spherica maxime. Vt in vetribus singulis,leste Hippocrate, imprimis est manifestu, ad disti ibutione, retentionem CXpulsionemque recti linea, quemadmodum villorum siue fibrarum positu costat, quς Vel transiuersis vel rectς vel oblique iuxta C primas positionsi differentias conspici consu Cuerunt.
Habes in iisde corporibus figuras trigo
& inclinatione partiu m ultiformi,tum CX totius positu, qui ut docent picturae magicae,vel solus inspectu quainuis sequam facillime vertit, Solus Sc numeroru Om-ntu,& mensura ru,proportionu, pondCruideas ita complectitur, ut huius auspiciis metiamur & naues 3c aedificia, templa &porticus,terrae denique & caesi, oceani ambitum uniuersum,dum gradus ad stadia ducimus,ac miliaria,haec rursus ad passus humanos,vii passus ad pedes, pede ad digitos: unde non inepte forsitan in cano figuras hominu, diuersorumque
animalium,in homine contra casestem Zodiacum, in terris climata, zonas Mparalelos veteres depinxerunt. Omnium vero extrema reductio est ad triangulos,Vt numerorum omnium ad ternarium, per regulam trium siue proportionum,ut quantitatis uniuersae ad punctum denique vel unitatem. Quod aute inter numeroru species,ad exprimedos circuitus mudi,animSU τ mrim lorationalis,unius sit ternionis praestatior virtus,siatis ex antecedetibus est manifestu, ubi tota mudanae machinae moles a summis generibus, ad infimas spe- -si. cies,a partibus maximis ad medias,& minimas quasq;; S a supremis reru gradibus usq; ad decliuiores ordine, per solii ternariu cotinua facta est distributio, fietque tum in humanis animis discursionum proximis caussis,tum in ipsa diuisionis methodo Cyclognomica,secundo deinceps,& tertio libro. Sed pr tergraduum,specieru,& partium triplicem ratione in rebus uniuersi, sunt & ubique principia 3.naturae,& artis,& animorti. Sunt 3. dimensiones primae. 3. loci 3 teporis, tres sexuum disterentiae. Imo tota mundi conuersio alternis quasi viacissitudinibus pendet, unde ille versiculus. Αλοτε μιητρψη πελει ἡμερη αλλο -ηρ ρs dies quandoque parens quandoque nouercu. Hanc aute paroXismi speciem Cis, ρεν Ziis, in morbis Medici tertiana vocat,eaque natura dux artiu quaru cunq;, ira ad sep-xςn rixa ac nouennariu numetu propagauit, ut maximam mutationum crises
123쪽
non solum diebus imparibus fiant, sed & septimanis & mensibus: quin Sc per
annorum septenarios, novenarios quoque, Ubi cum diuturniore malo confli
eius impendet. Ita enim post annum quandoque septimum, vel nonum, vel decimum quartum curantur Epileptici, teste Hippocr. Ita suspecti sitiat pluriabus anni climacterici, praesertim ex multiplicatione ternarij in septenariu aut novenarium, sed maxime tamen septenarij in novenarium ut 63. de quibus vide Macrobium, Aulum Gelliti: quamuis hic sane sint superstitiosa plurima Domitis ante iudicium caussarum plurium spectacula requirantur. Sed illa nostrae diuisitonis potissima ratio est,quod animorum actio qua libet,artis atque naturae, semper circa tres terminos occupentur,extrema scilicet duo, & extremo-omitii iii istis rum medium ive analogiam agentis ad passum ut tapius ostedemus. Quod-maYivij,s ρα que omnis diuisio licet bimembris maXime, semper admittat tertium; quod a mittit i iii , in relatione Metaphysica medium sit analogicum siue aequivocum; ut Angelus inter Deum,& Animam: inter virum,& taminam, hermaphroditus: interi insipidum,& amarum,dulce: In relatione autem Physica, sit velut exemplar quoddam comune Vniuocum semper extremis,ut in ter oppositas species communis generis ratio,inter brutum & hominem, Animalis idea: inter plantam, a & anima orporis animali: Postremo in relatione Logica quoddam similiter medium fit ex aceruo entium rationis, ut in demonstratione inter maiorem propositionem & coclusionem, id quod subsumptum vocat. Inter subiectumaeula uisivi. & praedicatum, medium est argumetum. Merito igitur non Arithmeticis tam tum calculis,sed & artificiis communibus caeteris, quin Oratoribus quoq; de Potiis innarisi Poetis ternari j numen est: obseruatum,ut in poetarum pri ipe quam tapissis z. Necte tribus ternos,&c. Et alibi quoque .
Ter centum tonat ore Deos,Erebumque, Chaosque, Tergeminam ue Hecatem,tria Nirginis ora Dianae.
Ter c vim ibi collo dare brachia circum, Terfrustra σc.
Item in illa Vulcanij fulminis Physica ratione trium elementorum quam scita descriptio.
Treu imbris torti radios,treis nubis aqvsse Addiderat,rutili treis ignis, alitis au tri. Sed sunt praeclaris vatibus ut Homero,Virgilio Lucretio,Euripidi,Senecae, Horatio,infinita fere istiusmodi,quibus nolim diutius im morari. 'is. At cum de numero figuraque vel ordine mundi, materiem & forma uniuersiam propius iudicantibus obiter disseruerimus: addam & de proportione paucula, pro exemplaris atque umbratilis methodi necessitate, tractat m-pio=οrtio quid nium pleniore,differens in altu locum. Nihil est autem Asαλωνια siue Propor-- tio,quam harmonia quaedam, siue concentus & congruentia mutua, vel prin cipiorum vel elementorum,vel partium diuersiarum, in rebus vel naturae, vel
artis,vel rationis.Vbique rursum substantiae proprietatis, vel accidentium ra'
124쪽
II tione, ut quantitatis, qu litati , fixu , habitus S c. Qua quidem descriptione eontinuo & forma eiusdem OmniDO, & Vsus,& materialis distributio satis est manifesta. Procedit enim tribus generibus ad differentias. 27. vel plures fa cile si unamquamque subdiuidi voles. Vt
tium In rebus naturae M ia rebus artis. L In rebus rationis. In rebus naturae. Via rebus artis. 2In rebus rationis. In rebus naturae. 9 n rebus artis. 2 In rebus rationis.
In rebus natura . In rebus arti S.CIn rebus rationis. CIn rebus naturae. In rebus artis. In rebus rationis. CIn rebus naturae. In rebus artiS. In rebus rationis. PIn rebus naturae. in rebus artis. LIn rebus rationis. V In rebus natUra . In rebus artiS.C In rebus rationis. CIn rebus natura . Vn rebus artis. In rebus rationiS.
Est itaque proportio vel ante materiem & formam,si loqui prorsus lute φυ-l
σαως licet,lu m in ratione agendarum rerum, mundoque intelligibili,tum in respectu formalis materialisque spiritus infiniti,ad infinitum; cuius notio con Proportio infulissima per res duntaxat sensibiles mundi, in earum contractione, vibratio- φ t' 'ne,circumuolutione, respectu loci quo continentur, aliquo modo nobis momtalibus aperitur. 2Sed verbis commodioribus ea poterit analogia diqingui,quae inter sermam Ρ atque
125쪽
atque materiem data cst,indefiniti spiritus activi atque passivi, indefinitur an iamae,glutinis Sc qualitatis. Vnde prima haec mundi conspicua elementa, prius indefinita progei minant, postea quoque suis distincta locis &speciebuit,ut di ctum est supra per ulteriorem proportionem partis ad partem,quq talis existit, ut nullam permittat ordinis perturbationem,nili quae totius ordini sit consentanea, nullum Vel vacuum,Vci corporum penetratione, absque tum loci, tum quantitatis augmentin
Quanta sit huius proportionis ratio in rebus genitis, rerum e principiis, οῦ mira dexteritate tractauit Cicero lib. de Universitate. praecipue tamen caelestium corporum symphoniam lib. de Somnio Scipionis,in quem copiose & docte Macrobius commentatur. Nec est quo longe exempla quaeramus, si modo vel proxima tantum lustrare oculis minime dedignemur. Pulchra ubiq; pr portionum regula in plantis atque lapidibus,in partibus animalium, ac praecupiae humani corporis,cuius perpetuo vel ars,vel artis ratio est imitatrix. Nam quae spectari in aedificiis solent comissurarum species infinitar, natura fere haec omnia in nostrae compagis anatome praefiniuit. Vide Pulmonis sellem admirabilem,peluim,rn fundibulum,& plexus cerebri roti rines. Vide laringis Lstulam, renum cribrum atque canales, oculorum,aurium munimenta. Haec tantum ex manifestis profero. quid ductus venarum.memorem, arteriarum
atque neruorum' quid connexus musculorum, structuram scheleti SI syntaxes ossium,summo naturae iudicio,& propositorum finium ratione perfectas
quantum illa apud artifices frequens est species, quae vel ad gomphoosin vel
suturam,uel harmoniam simplicona vergit vel ad synarthroseos aliquam aut diarthroseos rationem Z Quae rursus sit Enarthrosis, Apthrodia axiformis, aut ginglymotidis. i.cardinis speciem repraesentans' Certe naturam ubiq; dissoluat oportet, naturam imitari in compositione qui dextre volet. Est de proportionis idea inter res rationis, quaedam ad materiem pertinens, . altera magis ad demonstrationis formam. de quibus postea. - za,u Satis equidem mirari non possum, naturae indagatores accuratissimos , in
aliin principiorum numero priuatione posita, proportionem rerum omnium principium proximum & internum maxime neglexisse . cum ea sit velut carpenetum,vel currus uniuersitatis,compositionis cuiusque nodus δc vinculum, cuius potissimum gratia indicationum doctrina suscipitur, uti propter indicati
nem aetiologica, propter caussarum tractationem methodus. Videtur tamen
....t' ' belle haec intellexisse Cicero lib. de Univers. ubi sic ait : Mundum efficere mose liens Deus,terram.primum ignem que iungebat; omnia autem duo adcoha - rendum aliquid tertium requirunt, sed vinculorum id est aptissimU,quod ex is se,atque de his quae astringit, maxime unum efficit; id optime assequitur, qua o Graecis αναλογia, Latinis co aratio, proporti6ue dici potest. Praeclare autem& deinceps plurima in eandem sententiam profert ubi de formae'materiei indefinitis qualitatibus, de spiritu quoque,corpore,& anima Vniuersi, ab Opi nione nostra non admodum aliena. Verum quicquid recte de tam recondis is
126쪽
HIiebu, statuit Cicero, vel Cicerone antiquior Plato, id omne Medicoru sontiuntinuissimo debemus Hippocrati. Vide Verba illius arcana maxime libro πήρὶ L Vbi de tribus concentuum speciebus ad mistionem concurrentibu, philoseph/xVR .
Ressat demum in Ordine, mensura, proportione, & per consequens infor- sis .dma atque materie mundi, quales sint illi conuersionum circuli,ostendamus, Tr. sumpto auspicio a demostratione. ὀτι, vel quaestione An sit in partibus ipsis quae per principia componantur. Nam Sc hae quodammodo nobis magis sint obviae, quam prima principia, citiusque aperiunt se subnorione confusa.
CContinentibuS. Connectentibus. GntentiS. Continentibus.=ConnectentibuS.8Contentis. ContinentibUS. c Connectentibus. ContentiS.' I
Maioris mundi Minoris mundi Minimi M aioris mundi Minoris
Medij. O Minoris C Maioris spatij. e Medij.c Minoris
Substantiaeec Corruptio. CAugmetatio Secundum Q Diminutio quantit. EOcalis. Secundum qualitatem Alteratio. Exenim ut tempus a primo mobili, ita motus a tempore continetur,ac sum- ς ρή-- υmmatim a sphaeris vel circulis conuersionum tempora,& ab his rerum conuer- α tirsio omnis est definita. -c-IL
Talem ergo ex ante traditis totius vicissitudinis rotam concipias licet. P i ORBIS
127쪽
c.,ure uim Primo quod ad stabilem spectat totius circuitus rationem, ea omnis teste I, 2 ἡ-ὲ Philone,caeterisque Platonicis in aeternitate posita est, in primo motore om- in solo Deo am- nium atque immobili DEO. Vnde & circulum immortalis Dei subinde no- minat Trismegistus. Cur autem figurarum omnium,locorum, & temporum 22 .... limite. ζXcedenti,figur m tamen rotundam potius,quam aliam quamuis pro captu humano veteres assignarint, notum equidem vel in triuiis autumo. PO-tissimarum rationum capita sunt: Unitas sime simplicitas, extensionis aequalitas,Perpetuitas, Robur atque capacitas, Pulchritudo denique siue perfectio,
cuius unius nomine rationes caeterae sunt comprehensae.
αλ .u οὐ- Merito igitur ad sui auctoris similitudine Mundus, & mundi singulae parra cinvii ηὲ tes; singularuni quoque procedui motus & tempora, sic ut in statu sit motus, ' ρ μ motione stabilitas: utque in ratione stabili spectetur infimum quiddam mς-dium &supremum:in ratione mobili ascensus, descensus atque conuersio,sit que analogia quaedam perpetua, totius conuersionis inter connexa & connectentia,
128쪽
HIctentia intersuprem modi0 , infimo sphaerarum , tern porum,& uniuerso-ium motuum gradus. P ucis A eleganter admodu M. Tullius lib. de uniuers , si puleher hic mundu ,si probV eius est artifex, profecto speciem aeternitatis is
maluit imitari: Formam itaquς,Vt paulo post ait, & maxime cognatam sibi & is deeoram dedit,quae globosa Vel σφωροεώM appelletur, cuius omnis extremi. ista, paribus a medio Iadiis attingitur, quodque ita tornatum, ut nihil asperita- isti, obtineat,nihil offensionis, nihil inclusum angulis, nihil anfractibus, nihil is eminens, nihil lacunosum,omnesque partes simillimae omnium quod ad eius is pra stabat iudicio dissimilitudini similitudo. MEst igitur in Deo primu totius essentiar,id est & potestatis & voluntatis, &
sapietiae circularis ratio. Est δcaeternitatis ipsius,& motionis mere activae,quΟ- a summo opificerum omnium natura simplex & indiuisia, unius pulchritudinis aut bonitatis, sphaera incomptaehensibili contineatur. rem. Sequuntur hunc orbes caelestes primum,atque aetherei omnes,a maioribus cristi duusi. ad minimos quosque exacte sphaerici,v hiat eccentrici,deserentes augem, Ut
Epicycli, non tam reipsa distincto c lo, quam mentis humanae vi,& diuersissimorum motuum ratione,sicut in nauigandi peritia,tractus maritimi,ventoruexcursus,& limites, de in arte nostra rationalis discursionis circuli designatur. Caelorum orbes multiplices,elemeta cum aethere intermedio penitus imitantur,neque id tantum in totis,ted & totius quandoque partibus est manire .hin viis.stum ii roris aut pluuiae guttulas,si fluctum pelagi,vesicas ab igne , ampullas aspiritu concitatas obiter animaduertaS.
Magis tamen eiusdem formς praestantia, in plantis & animalibus elucescit. dipuniis et Confer enim te prius ad perfectiorum arborum trucos,radices, fructus folia: figura quide, tum per species, tum per specierum singulas varie distributa est. Sic tamen ut ratio illius potior ad particularem utilitatem maxime quadret; unde & trilatera, quadrilatera polymorpha; quantum tamen ad communissimae perfectionis exemplar tendere potuit, ad rationem quoque circularem quam proxime redigatur: unde vel prorsus sit sphaerica,vel columnaris,oualis, spiralis, aut ex figuris partim rotundis, partim rectilineis varie coagmentata. Idem prorsus in fabrica humani corporis v suuenit, si prima praesertim visce- rem ita Ἀ-ra contempleris,ut cordis erigiem,cerebri,hepatis,lienis,pulmonis,ventriculi,intestinorum,renum, vesicar,uteri,testium. Vide in iisde partes maiores prina um,ut lobos aut fibras. Vide & minores ordine,vasa,glandulas,epiphyses atque apophyses. Quin uti in mundo maiori stellarum vultu bus, orbiumq; caelestium respondent aetherei & sublunares, ita visceribus stragulis intus ea quae ntinentur, iis quae continent soris Ita & interiori semper, exterior tunica convexitatis specie correspondet. Atque in extrema compage visceribus ossa; nerui autem venis arteriis ossium foramina quadrant. Tandem de ossibus ipsis
superincumbentes musculi,& cartilagines musculorum,tendineS,& aponeu-x ses,capita, ventres & ligamenta. His aute omnibus membranae propriae pri-MRm, pari analogia tenduntur, mox de communes tunicae,Vt membrana car-
129쪽
, ... Misi ne utis & ωἰδερμiς. Longe apertius productio sphaerica in primae illius ge
dum primo O nerationis exordiis patet,non tantum oui paris animantibus,sed & qiuadrupe 'hy ηρ generi atque hominibus ipsis live infantis positum spectes orbicularem penitu in utero matris, siue membranas tres, quarum Vnaex Parte tantum, duabus per totum circuitum obvallatur. Nec parua istius figurae in animalibus ratio est, praeter communes quas de Oibicuti m dimus supra. Cum enim potissima vis Amoris in attractione consistat, Figurao; si ob autem rotunda, ceu cucurbitulae,maxime trahat, rotundam quoque potissi-,M maxime miim esse, & singulatum partium & totius viventis effigiem decuit. Quod gis. eis . recte ad Magae naturae similitudinem in amuletis fascinis magkartifices obseruarunt, dum vel draconem includunt orbibus tribus κατ ορθογωνον sese intersecantibus,vel annulum pingunt ex vipera,cuius reuoluta cauda velut a capite resorbetur : alioqui sane communis istius figurae ratio, adactionis &passionis robur, ut dixi,praecipue referatur. Nam qina circulus non nisi una ex
parte contingitur a recta vel cum ualinea extrinsecus incumbente,
autem est simplicissima idcirco &figurarum speciem quamlibet inso facillime recipit, ut ex caelesta Zodiaco satis est manifestu.AEmulantur hanc legem naturae callide
in extruendis fornicibus architecti, in vasis figuli, in cunctispem operibus opifices geome- strici Pergamus porro ad circularem lteporis ratione, qu 'formam, atq; figura sphaerica tam rerum mobiliu, quam mouentiu ordine comitatur. Vbi non minus quam circa res ipsas gradatim a maiore circuitu , te ad minores denuo reser. A caeli conuertione, ad aetatis humanae circulum: M hinc ad plurium ciuitatem siue rempub. Sua enim cuique a Deo , dc ab aeternitate primum, & temporis & motionis sphaericae certa est praefinita periodus: Omnis autem inferioris ratio, si res sit ordinata. a superiore quodammodo con'
130쪽
Iet 'tur. primδ coniunctiones m xime, Ut capitum Y Ω Δ nonae atque octauausuli rie deinde & plane riam supcriorum trium , mox &. eorum qui sub Sole sunt constituti. Ita Lunaris reuolutio a Solis anfractu annuo guber natur: & haec deinceps a progressu h I. Item aspectus erronum fixo iumque syderum su b interlunia comingentes,ab illis aspectibus pendent, qui citca eclipses, Vel Solis τρο7Qν aut aequinoctia fiunt. Et hi ab aliis qui circaeongressus h li ,donec ad illam coniunctionem maximam Y &-perue
Quod si Platoni & Epicuro suam παλινγενε ν minime conuellamus, flama pulis habebis temporis circulum , vel annum annorum maximum ooo. Solis ζ' anfractus continentem, etsi alium alij statuant, nobisque potius ad motum medium stellarum fixarum respieientibus, ponere liceat annos 218 16. Quibus,, iuxta verissimam Nicolai Copernici rationem , illarum reditus absoluatur. Sed nolim ego in huius circuitus spem a creditoribus pignus
Illud ex sacris elicitur , mundi aetatem omnem sex fere annorum sedi vi milibus terminandam. Vt quemadmodum totius creationis series mino M*QR tum dierum senario sit perfecta ; ita & ullius duratio , per dies maximos 5. annorum que millenarios definiatur. Quorum finis velut quieti dedicatus sit millenarius septimus, uti finis Creationis hexamene, septimus dies: etsi,ut aiunt,exactum suae aetatis terminum, mundus propter improbitatem homunum,minime sit habiturus. Sed millenariis 6. in tria reductim pulcherrime congruit & supemorum Coni mosv-
orbium illa coniunctio in principiis Y & m. Et mundi mutationes praeci- :jζ:'ς
puae tres. Nam sub prima creatus annos bisimille perstitit sine lege. Bisimille σοῦ si mis/deinceps sub lege poli coniunctionem alteram. Bismille reliqui post coniunctionem tertiam , sub Christo& Patris .faterni gratia transiguntur. An vero P ante coniunctionem quartam,vel paulo post mundi diluuium alterum expectemus ; definire accurate, nostri nec instituti nec facultatis existimo ilicet vel tempus vero proximum partim ex Euangolica voce, partim ex ea quae nunc orbem tenet intemperie,ex ipsa iustitiae profligatione , & Veri amoris congelatione, plusquam hyperborea setis coniicere quilibot possit. His annis maioribus sunt deinde minores alij iuxta periodos vel ipsorum minini uorbium octaui cani h v O 2ς vel diuersarum coniunctionum, inter hos y- ' Τ' ipsos mira vicissitudine recurrentium. De quibus obiter Ptolemaeus libr. ιπερὶ καρποῦ,ubi centum decem & no-uζm coniunctiones, Astrologo minime negligendas insinuat. quod satia: ' γ' in illis sit posita eorum cognitio , quae fiunt in mundo, & generationis & ρι--ηmr 'Corruptionis. Nam & in tempore, quo gestatur foedus in utero,& quo exclu- ά lueem aura vitali vestitur, planetae singuli, per quasdam reciprocasse ημ ationes sua distribuunt munera, vitamq; & vires impertiunt.Lunae quidem 'nmagis