장음표시 사용
151쪽
ARTIS CYCLOGNOM IC. Cminitatur: surgit per fluctus alternos scomnis ferme humana selicitas,donee sublata in Decumanum sui non amplius capax suismet viribus ruat; & unde oriri non debuit, eo prouecta lapsu rursus celerrimo ad ipsum principium reuoluatur. Hoc ille Asopi Phrygij de vulpe ac lupo aperte monstrat apologus, dum sese in puteum ambo per urnas pensiles, velut praedae captandae studio Αρρ ij insta- commisissent. Monstrat & appetitum instabilem mundi Accipitris fabula de ' Philomelae item & illa de simul certatibus gallis, de voto ranarum prorsus insulso,ut nihil sit opus mihi relicto communi speculo vitae, praesentis solius sae.. culi sortem cum pluribus accusare. Cunctorum igitur haec fere est princeps MI velut summaria ratio,quod insit cuique & unitatis 3c multiplicitatis informa
' Iesses. ω tio,seu character indelebilis;quibus oppositis mutuo,cum retinendis gnauiterris. ἡ .' Omnes incumbant,nec pariter possint tamen;ea quae nimis sunt unum formae suae ditionem proferre ulterius meditantur,ut fiant hac ratione multiplicia. &quae se proferunt latius,funduntur in multitudinem nimiam, unde dissoluticum velut a sanitate aut rerum aequalitate recesserint, pro sua paulatim virili
Cm- tW- Μ- Profertur & alia quςdam sed Metaphysica plane eiusdem circuli caussa,in- μ ξ μμ in leges merito recensenda. Caballistie Hebraeorum doctoreb pu- . ,2.2 xδbRiar anim S hominum si pius in hanc vitam sub figura tantum humana reta
meterεvi renit- uolui, Ut curabilia Vitia purgarentur sed ter duntaxat huc posse reuerti statue-iora 'i' bant: hunc sane numerum lustrationi sufficere arbitrati, & quae his vicibus fuerit expurgata, beatiorem fieri quam ante descensum; quae Vero prorsus abiecerit rationem in gradu deinceps inferiori, affectu brutali scilicet meris j maginationibus detineri. Monet natura quodammodo ratam istius vicissitudinis formam in ortu atque interitu viperae, quando nascentes soboles matre necant,quae patrem eorum in ipso coitu interemit: quo sensu forsitan leges antiquae inclusos culeo parricidas proiectos in mare una cum vipera su Toca-zis Chii. rvt. Sed rectius docet nos Christiana religio,vnde id fere colligitur,qubd quia voluerit Deus nonnihil hominem duci spectaculis mundi, ut ipsam inde auctoris sui praestantiam nosset, ac miraretur; gustum proinde cuilibet, caducae paulisper felicitatis admittat: vertam quos suo deinceps amore dignos offendit, turbatis iterum voluptatibus vitae violentius fodit & vellicat,& tanquam ferocientibus equis auriga insidens subdit calcaria, quo minus luxu & lasciuia diffluentes,vel onustos sagina ventris,& rerum aspectu praetereuntium occupatos,ab illo verae & solidae beatitudinis portu diutius remoretur. iά,. Consulto itaque Carnem & Animam mirandis vinculis licet infestat mi
tonuὸν ione, tuo copulauit, Vt qualis inter Solem & stellas apparet Phornomeni lex, unius exortu lumen alterius abscodatur. Habet enim successus prosperos Caro cum detrimento spiritus sed marcescente corporis specie, vigor & virtus animς re'
florescit: qua quidem sententia plenum est Christi euangelium.
Assima in Ut autem mobilia duo,ita & gemini motus, & in conuersione semper extrema totidem ascensu, descensuque medio copulantur. Est enim non aliter quam
152쪽
duum in fortunae exterioris ambitu definiui; & animarum motus a centro ad circumferentiam,& ab eadem reditus ad suum centrum. EYthema circuli pucta in summis angustiis,& augustissima prosperitate po- vir m in inantur. quibus accubunt motores gemini, Spes & Metus,vel Amor & Odiu, site Ut in calamitate acerbissima,tanquam in fundo Pandorae pyxidis, subinde Moloi., i minisiit ardentissimus Spei vigor, aegrotis animis pro summo remedio datus, ut in δῖ - σfortunae maximis blandimetis,rerumque Vberrimo statu, summus es metus, maiori interdum afficies cruciatu,quam vel ex possessi perditione afficiat dolor. Nam fere extremum gaudij luctus occupat,& a luctus acerrimi puncto felicitatis auspicia red ucu ntur. Sub spe metuque,id genus alia multa conuersionis seminaria in CXtrem Ο- plura reaurest rum alterutro saepius occultatur. Nam & peccatis grauissimis paenitudo summa succedit rebus pr clare gestis,ut plurimum fastu ,& insolentia vel obliuio mὸium D A-- sui;vrget unius gloriam alienus livori,infortunium leuat comiseratio; egestati
ingenium fauet atque industria ; opulentiae inquieta solicitudo, assistit stultitiae summa securitas,doctrinae vel sapientiae periculum multiplex,& aerumnarum seges:ut merito in vita aequabili quae pedetentim crescit, felicitatis duntaxat firmae praesidia collocentur: cuius exemplar & ratio in omni pene effectuum naturalium genere satis est manifesta : Vnde illud Dissiciles opim ha bet , incrementaque tarda Quicqκid &c. Eandem sane progressus speciem vel ut amussim,non tantum in artis operibus;sed & quacunque fere fortuna siue negotio proponamus,si modo ad portum ac terram solidam nauigare cum securitate velimus: alli ain semel dc gelidos imbres perpeti decet, semel urentes soles & aperta serena. semel datum est insanire, semel insaniam nosse mature ut cum cognorint,discant fugere. Cui multi a illa pro Caelio M . Ciceronis applaudit oratio : tum illa sententia festiuissimi Plauti: Quisquis Astartam aut
Bromium contempsit iuuenis,is vel amabit vel insaniet senex. Sed planioris spectaculi gratia hic quoque ponamus ceu quandam immo- ερ- comρο- bilem terram, tribus praecipue partibus interpunctam. Circa hanc mobilis Ca ro, mobilis Anima, dc utriusque medium Spiritus. Addamus & firmamentimis repam
speciem,cum primo mobili, quod omne humanis affectibus, Amori potissi '' mum odioque, vel Spei Metui dedicetur.
153쪽
ARTIs CYCLOGNOMICAE SPHAERA CONVERSIONIS HUMANAE.M. vi ahἰ a Mouentur autem Caro,Spiritus, Anima motu tum propriossum alieno, utra nil sti i- fieri fere in Planetarum motibus solet. Sed cuncta tunc optime gubernantur, Diii, molibui, ubi illorum sphaerae Deo concentricae, penitus a sibi praescriptis legibus neuti- 'φpφ' quam aberrarint. Quod fiet inprimis, si spes mortalium uniuersa, amor omnis& expectatio,conformem sese diuinae feceriduoluntati, summumq; sibi pr. fixerit bonum velut ultimum scopum. Sed a m oratium contemplatione rursus ad artem propositam, & naturalia descendamus. Quicunque per singulas partes in extimi mundi specie, in hominis corpore,anima atque fortuna,in hominum ciuitate siue republica, com uinfimis rir uersionum circuli fiunt: tales profecto & in mente humana lunt aestimandi; de quibus,ceu Methodi proximis causis,dicetur proximo libro. Tales deniq;dc in arte quavis, siue scientia, per animam rationalem,cuius ideam foetus quis ii mei se ab ipsa concipitur,undique repraesentat. Sunt enim scientiarum mutui neqMὰ' xus per circulos admirados,ut dum Medicina per Astrologice illustratur,haec vicissim per Medicinam. dum Metaphysica per Physicen, haec rursus per Me taphysicam aperitur. dum una in facultate principia mediis, media vero prin cipiis demonstrantur. Sed de legitimis circuituum caussis, deque conuersionis specie in singuli. caussis,in partibus mundi,atq; adeo in toto uniuerso,abunde hactenus est de-π-2 j, finitum. Restat ex illis denique cocludamus,id quod propositum nobis ab initio fuit esse nimirum insculptam animis hominum exemplare Methodum
154쪽
I 3 ad euius fulgorem rudis primum intellectus a spectris sensibilibus excitetur, hnuae postea mature componens ratio, perfectam Methodum creat, cuius nu- thορ ratio erimine uti lambendo ursorum catuli solent, ex imperfecta notione , ad cognitionem absolutissimam dirigamur. Quin idem exemplar, in tres quodammodo species apte tribuitur, Ut pri- λάh', triumum omnium princeps sit ille, qui verbis appositis, hac ratione ab Orpheo α.mFuitum nominatur χαντουν ἐιδός unde ut Choragus in uniuersi medio pingitur, ' utque Apollo qui inter Musas nouem citharam pulsans obloquitur numeris septem discrimina Vocum.
Exem plar alterum,& caussae simul & ratione effectus prae se feres,in mundi ia. . . ripatet generibus tribus, in caussis & partibus Uniuscuiusque,Vt hactenUS enar- iura injureli. raui. Constat aute hqc omnis ascensu,ut dixi, descesu δί reuolutione ex utrisq; conflata Progressus idea strictissima est, ut producatur inferiora a superioribus prere vi id a
passim,& ab iisde pendeant,vitiant & contineantur, Uti ad sceleti formam to- :ΣΙ, ....etatius humani corporis ratio neruoru ,Venarum,arteriarum,tCnditatam, muscu- p .lorum, viscerum: uti in Mathematu genere datis proportionalibus atque concentricis circulis plurimis, deductae a centro lineae ad singuloru circumferentia partes siue segmeta analoga praestant. Quare a terra,ad c li ultimi superficiem radij excurretes, volunt caelesteS circulos quoque in terrae ambitu, pari .
proportione dispesci. Hinc illa Cosmographorum prima distinctio Parallelo vnhurum,& climatum pro longitudine; pro latitudine vero meridianorum pluriupenes quandam immoti celi immobilem rationem: Tropicorum vero AEquinoctialis Eclipticae & circulorum potarium magis ad normam Planetari, motus,& caeli quod primum mobile nuncupatur. Sed illa regressus oppositi sit no- Reupubis summaria species, ut cum mundus sit ex substatiis, proprietatibus, accidetibus, in horum singulis est
quida status vel motus. iis nectuntur numeruS, magnitudo, locus, te- pus& ordo At motus omnis ad
statum, magnitudo ad punctu, ad
Vmtate numerus reseratur, locus
ad terminu quoque,tempus ad instans, ordo ad finem certum siue principium. Postremo singularia quaeque ad certa speciem , species ad superius genus; substantiae proprietates, accidetia ad generalissimu caput,qui silens entiu Deus. Couer- Comonis Moetionis forma copendiaria est, ut queadmodu ex semicirculi circu ductu sphaera pronascitur, ita ex idearu reuolutione, circa se mutuo mundus hic uniuersus. quod in molari vertigine,vel figulino opere,&ἀυτwατοῖ plurib' imprimis est manis
155쪽
i ARTIS CYCLOGNOMICAE manifestu, Fidenim idcirco, ut quae cognata sint mutuo,statim ad primos ac cursus,se mutuo complectatur: quae vero dissidet, inuicem pellant Λ veliten tur. Vnde rerum Omnis est generatio atque corruptio augmentu, decremen tum, alteratio motusque localis. Tertia dc post tenta exemplaris Methodi species ex ante descriptis proques in anima rationali collocatur, paucis compraehensa principiis, potestate infini
ta; sed quae limam sibi atque incudem postulet adhiberi. Eius breuissimus Typus in Synthesi quoque, Analysi&conuersi uadis cur
sione fundatur. Nam per ingenitas notiones Vel istaec tria perpetuo nobis oc currunt. Primum resolutio quaestionis in agens quoddam, & patiens, & proportionem ut medium utriusque. In eoru dem singulis a fine ficiem per ascen sus per primas & medias caussas usque ad elementa inuentionis gratia: dein de descensus oppositae via, propter traditionem, Vel compositionem artis siue scientiae. Postremo cunctorum exagitatio circularis propter iudiciti, propterque inuentionis ipsius, vel traditionis examen. Pro caussarum inuentione atq; iudicio patet externis sensibus primo totius spectacula mundi: fluunt ab inatellectu obvie notiones a ratione quoque discursus vari),compositionis,& diuisionis rudimenta. Posset istius Methodi exemplaris doceri uberior usus, si more consimili,artes omnes atque scientias& animorum habitus,aut artium quaestiones abditissimas confusa quamuis & a solis ordinibus mudi sumpta discursione lustretis. sed infiniti est operis sese in singulis exercere, ubi ne solum doctrinae unuuersialis ratio subolescat,unius exempli atque alterius ratio fortasse suffecerit. Illam igitur quaestionem longe pulcherrimam vobis in examen sistite, cuius usus immensus est apud Medicos,seu praxim, siue praesagium, seu magis philosephiam solidam excolatis. Harsitant omnes de coloru maxime & saporum occultissimis caussis,quotquot probatos auctores hactenus vidi mec tantii in colligendis illorum differetiis labor est; sed & definitiones quas moliuntur,. rebus non correspondent. Nos rationem omnium docebimus paucis,sumpto tamen auspicio a rerum elementis,atque principiis primis, quo minus caeteri ab huius doctrinae paradoxae superficiaria dissicultate deterreantur,cum nihil accipiant fere nisi multorum hactenus institutione peruium,& scirpo laevigarius, tanquam per plurimorum manus traditum , aetatis etiam successione.
Cum igitur quatuor sint elementorum omnium extremae propriissime atqque oppositae formae a primis principiis oriundae: materiales duae magis passi' biles,asperum & aequabile : formales & magis activae duae , perspicuum Mopacum: quarum sui dixi comites sunt calor, humiditas, frigus, siccitas. Per compositionem sane perspicui & aequabilis aer exurgit; ex perspicuo dc ina 'quabili ignis; ex imperspicuo & aequabili aqua; ex imperspicuo & inaequabili tellus;ex omnium symmetria aura maxime temperata. quod multi innatum calidum voc/nt: Plato elementum stellarum forsitan arbitratus. Sed pulchrς de eius
156쪽
de eius natura etsi magis iuxta traditionem veterum pam. . L.
suis doctissimis Sebastianus Foxius,& stim mus Philosophus Cardinalis Caspar
Ex ante traditis liquido constat, Virtutem omnem & actionem ab innato calido primum effluere. Vim vero illius in spiritu animaque constitui,rationem omnium amotu & lumine dependere t passionis norma in ipsa coaguli qualitat connexus de absolutio in extremorum proportione locatur. M ulta hic quidem excutienda prolixius forent, si pateretur locus, utpote de actione & passione,de mistionis idea, de aurae vehiculo , deque natura aethereae regionis, ubi nimirum sit statuendus , an ne sit Lunae deferens oria his, an paulo inferius expandatur , anne ipse sit ignis Elementaris, vel sub lunaris altera portio naturae mediae inter concretum , dc maxime dissolutum c cui opinioni nosi citius aquiescemus, ignem arbitrati non ud caeteri statim sub concavo Lunae, sed potius circa terrae centrum , non quidem ut elementum primarium, sed posterioris compositionis, hoc modo : Aer& terra in opificij ratione praecedunt, sed aeri terram ingresso pallim cael stis influit calor seu lucis perspicuae radius, qui si lucis opacae atque caelestis frigidi radium si perarit , ignis nascitur per rarefactionem quampiam: in condensendo evicerit lux opaca, confestim ex ipsis visceribus terrae compressior aer transit inaqueum elementum. Est enim frigus non mera pri uatio ut plurimi crediderunt,cum potestatem obtineat seruandis rebus non minus necessariam quam essingendis ingenitus calor. Quo sane respiciens diuinus ille Hipp.lib. de diaeta ponit elemeta corporibus proxima tantum duo, ignem & aquam scilicet,eademqUe sufficere censet tum aliiS Omnibus, tum sibimetipsis. Sed nihil reliquit vir ille clarissimus,quod non oraculi loco aeterna meritu est posteritate celebrari, cum nihil sit adeo abstrusium in arte M dica vel philosophia naturali,quod ad illius sentetiam aliquam non commodissime referatur, velut communem locum : ut quo de innato calido simi circa exordia lib. de Carnibus ubi animatum statuit atque intelligens. Obserua ibidem quaecunque de partium 3c elementorum generatione consensuque mutuo pen rationes abditissimas probat. His enim probe, perpensis non erit quod nostra principia si nostra dici duntaxat mereantur) quod ordinem hactenus praefinitum iure improbare quispiam possit. Sed nos communem eleme utorum principiorum que doctrinam ad particularem illam de coloribus quaestionem transferamus: V1dendum est obiter, num ex istarum classiu diagrammate natura tam recondita captiuam se possit dedere intellectui nostro: & quidem eiusmodi fere solius sunt intellectus,
ut progymnasmata prima. Conuertam me protinus ad ordinem uniuersi, Cisi lotum tem-
rudiuscule praefinitum , deinde ad apparentem quoque in coloribus singulis ti et
similitudinem , quam adipiscuntur ex lucis perspicuae dc opacae, CX glutinis si lit* i'e, ut asperi & aequabilis temperamento . ex puin.
157쪽
Dica in inimai - via pris, lucem esse apparentiam quandam visibi lem formae caelestis in materie ciHesti Jc concreta maxime. sl l udor. Splendorem Vero apparentiam formae aethereae in materie aetherea, a luce caelesti,radii continuitat pendentem. tuis h. Lumen sit niliter apparentiam formae elementaris in materie elementari.
Glis. Colorem denique apparentiam visibilem formae compositioris in rebit, mixtis elementa habentibus. Addo visibilem, ad distinctionem aliorum obiaiectorum sensibilium , quanquam nec illa reperiantur eXtra com posita nataturalia.
Ddilaxm u- Haec uniuersa sic sese habere docebit non tantum intuitus simplex , sed de ordinatarum rerum com positio rudis atque distinctio iuxta dimanationem po Hρmma ct radij a diuino spiritu,elementa omnia rerumque principia connectente. Vnde' -- & perpetua virtus ratione perspicui opaci, aequabilis, inaequabilis, & per comsequens propter calorem inhabitantem frigusque, humiditatem aut siccita---- - tem. unde demum haec axiomata stabiliuntur. ades ealidi na- I Elementum perspicuum esse sedem calidi naturalis a superioribus inii 3μων - fluentis in haec inferiora, quod elementari corpore utitur tanquam subiecto simpliciore anima vi gubernatricessi ritu ut vehiculo & instrumento. Messiridi. 2 Elementum im perspicuum esse sedem frigidi naturalis etiam influentis in haec inferiora, ut sit caloris seu carcer S: circumscriptio quaedam.' Quanto ex locis nuperis atque principiis isthaec perspicui, aut imperspi-
isti cui vis cum spiritu suo calore naturali in haec inseriora descendit,magis tanto Azm magisque degenerant lucidum,splendidum, luminosum coloratum,similiter de oppositae differentiae ab opaco caelesti usque ad si iblunare. 4 Sunt itaque Constituendi ordines 3. unus a calore agete siue perspicuo, alter a frigido vel opaco,tertius ab extremorum symmetria. cessis actis. J Calor agit semper in obiectum rarum aut densium,illud illustrando magis magisque pro actionis robore & diuturnitate, nec non pro c6ditione corporis densi & rari simplicis aut compositi. Ea quidem quae rara sunt & perspicua, magis ad lucis naturam atque diaphani transferens; in his vero quae sunt composita primo re luens heterogenea,vel partes diuersarum rationum ; iissidem separatis iterum illustrans tenuiora&rara, manente altero magis margisq; opaco per priuationem seu ablationem lucidi, vel actionem frigidi, donec & id ipsum opacum residuum ulteriore caloris actione superatilm, gisque claboratum etiam a nigro rursus in album per colores medio
1 Bimis assio. 6 Frigus similiter semper agit in obiectum decishm quoqueivel rarum lucis perspicuae radios sem per obtundens , opacae formam introducens in simplicibus quidem per conuocationem lucidi tanquam a circumferentia Ra centrum in com positiS magis per repressionem lucidi aut luminosi a centiQ. ad circumferentiam.
158쪽
Oportet itaque naturas colorum penitius intueri volentibus exempla- . rem Methodum prius prae oculiS figi, quae conferant actionem calidi frigiditaque,vel perspicui & Opaci,cum passibilitate corporis rari, densi, simplicis aut com positi usque ad minimas scilicet cuiusque differentias. 'S '8 Caussas igitur colorum omnium & apparentiae formarum quadrupli- Causa talorumces statuam. Omnium
Efficiens est calor & frigus ,vel Lux de Caligo. Escires. Materies obiectum densius,rarius,simplicius aut compositius. Mainies. Forma est ipsa interioris essentiae visibilis apparentia. Forma. Finis ut res visibiles visu definiantur. Finu. Vnde colorum tabula talis a nobis ent co muta.
159쪽
Simplex si lucis perinspicuq radius vel canestis calidi virtus lincidat in obiectum
Caeleste, oritur lux vera Aethereum, oritur splendor
Elementare, IoriturLume, idque rursus in obiectoia vel
'' iis suesct perspicitum & inaequabile, Ut in igne puro, ititute O ὁ ς & stellarum consimilium.
t Humido .l Fit lumen perspicuum & aequabile, ut in aere puriore,
l Fit lume inaequabile &opacum, ut in terra purIore, ita
oritur color&saporet odor Prioris compositionis
ltimo mariora a densioribus resoluit ea quae sunt eiusdem ge-ς Ab humidis licciora, ut a vaporibus neris & diuersorum L exhalationes.
In rarioribus aut rare. Fulvum kfactis gradatim facit i Pallidum sex atro Album & tu lminosiius Plumbeum i In opaco residuo & o Ceruleum fSecundoae deso facit ex albo per Passeum se priuatione substanti c Liuidum lucidae, paulatim Atrum Fuscum In opaco si agere diu- o Rutilum lius pergat per vite-NFulvum riore elaboratio fa- Pallidum L citruisus ex atro Album
. pii, ossiae sub dio positis.
plicem a spiritu spuma gignitur,quq magis magisque a calore elaborata incandescit.atque in naturam lucidam transit,quae magis consistit postea s perueniente vel congelatione a frigore circumfuso vel digestione tenuio tis a calido.facta,ut in niue,spuma,medulla,adipe,semine. Posterioris compositionis: His semper manet rudimentum compositionis primar,eiusq; coloris qui fuit in materie proxima & continente,ex qua constituitur & in quam resoluitur primo. Sic sane appparet color.
dullam. In urina diuersi generis color, propter substantia contentoru. In cute, propter humorum efforescentiam. In sanguine rubens propter sub- , stantiam hepatis. In lacte albus, propter mamilla rum Uenas.
De actione Frigidi & opaci sere opposita ratio est. ORDI
160쪽
ORDINES V E R 6 IN COLORI Busirini sic habentur.
fremorum primu simplicissimus luminose proximus est color Albus, maeres,
Canus,Candidus,qui Nereient velut priuatio pene colorum omnium ad ipsum iam actu persticuum lumen magis accedens.
Ab hoc progressassi luminos radi,
secundum magis minusue. Argenteus Luteus,Pallidus, BuxeuS, ut
WIsatodes Ferrugineus utrubigo Plumbeus,Ferreus Flauus, Rauus, Citrinus, ut cortex citri Vluus, Glaucus, Marinus Thalassicus , ut salicis color Caeruleus, Laetuleius, Ut οῖ-li serenia Venetus, Hyacinthinus Fulvus, Aureus, Croceus
Rutilus, Russeus,Russu , GiIuus, ut aines istius generis. Ruber, Sanguineus,Caeta solus, Purpureus Blat
Indicus,Passeus,ut in vuls armaturis Nigrescens purpura Caesius ex Flauo& Caeruleo V neto Splendesces, ut in multorum. Oculis Puniceus ut violae flam scentis . quo paulo in ztensior est phgnicius,BaiuS i Fuscus,Pressus, Suasus, Aquilinus,Pullus,Impi uiatus. Liuidus, Subater.
Secundus extremorum est Ater, Furum,Anthracinus colorum omnium stilicet intensiit imus Color, contra quam a veteribas neotricis aestimatur.