장음표시 사용
181쪽
18 ARTIS CYCLoc NOMICAE si ante gestoru ratio,virtutisq; praeteritae gloria metem in illis pretet aram, ingenium pronu atque beneuolum erga rem publicam demostrarunt. Nam quod ad caussarum inuentionem attinet,illarum cognitio quidem in rebus politicis est viilissima sed longe tamen utilior medendi ratio per caussas in uetas & exploratas,Verum ipsa earum definitio confusa in omnibus & intricata Usque adeo semper occurrit,ut ijdem euentus nunc sibi mutuo caussae, nunc caussae unius effectus nunc orta a caussis pluribus vel quandoq; contrariis videantur. In rebus tam dubiis quid remedi j j Nimiru ut quis'; in se descendens seipsum nosse cotendat, rationem Deo comendet atque principibus viris, ad illam c5- fugiens Metaphysica caussa,quod regis cor in manu Altissimi perpetuo velut comune principi u pro reru particulariu necessitudine susq; deq; versetur : vnde cum,Platone teste, Deu quenda in terris reprsentet ,illud quoq; perpetuo cogitemus,Si bona susceperimus e manu Domini,mala cur non sustineamus P ' μή Etenim,ut dictum est semel,a bono summo nil nisi bonum proscisci potest, vitai '' etsi ex materiei spontanca corruptela ut mala haec eadem sibi quisque persuadeat temere,ipsamq; diuoru prouidentia culpans non intelligat etiam iniqua iudicia iuxta particulares hominum potestates occulto dei & multo communiore iudicio ad aequabilitatem reuocari. In hanc sententiam ex Plutaresio Graece ac Latine sic aliquando lusimus.
m legis scopin est,uin e t lex aurea Regis, Omnipari rex est regis imago Iouis. Verum aliter prudens abier legem improbus bauxit, Pro lege hic ventrem spectet,at ille Deum Sed istaec nonnihil supra propositi metas, rursum ad Methodi constitutione atque principia referamus, illud ex antedictu per epilogismum concludentes, quod quemadmodum in caussae cuiusque particulari consideratione Axis ta cρ - quaedam ad demonstrationem axiomata propria veteribus sint obseruata; itas Izλ,υ- & hisce priores aliae regulae & Communiores canones eruantur, cuiusmoditiovem m imς pauca pro instituti mei necessitate ut paucis exhibeam,no infrugiferum duxi. Communissimorum axiomaton ad facultatem aetiologicen pertinentium id velut praecipuum est:
Nihil necfliri iee difici,nec seri posse nisi per causam.
J Itaque omnis inuentio nostra,iudicium, dispositio, traditio,diductio, explicatio per caussas optime instituitur: quae tamen modo sub signi ac rei signatae, modo sub speciei,generis aut differentiae ratione, modo sub caussae effectus que nominibus nudis in medium proseruntur. Estq; ea Vel triuijs peruulga ta Methodus,uti naturam reru eXponere cupientes a sensu primum & obser
uatis docendi auspicium trahant,adiunctisque principijs ad demonstrationo
182쪽
LIBER II is communioribus,qualia Vel ex obsieruatis per epilogismum forte collegerint, vel aliorum authoritate tradita didicerint, κατὰ Mεταβασιν, ad similia cognata vel repugnantia pulchre discurrant S ex noto saepius ignota demonstrent, primum a sensibilibus stignis substantia, quantit . qualitate, &c. Deinde per
definitiones, diuisiones &compositiones Varias argumenta connectant, actum in toto,tum in partibus uniuersis caussam primo sualem , inde efficientem colligant, mox S formam atque materiem in singulis ea quae praecedunt
ordine,vsque ad caussas proximas,effectus primos atque postremos: sed plura de istis suo loco.Secundum principium est: Orta quaelibet seiprincipi, in haec illorum vicissim testimonia exhibere. a.
Pr sertim proxumorum effectuum indices sunt causi proxum . nam sicut hae magis in rebus essentia praestant ita S in animis nostris quo propiora sunt demonstrationis principia,eo & conclusio certior,& ad scientia propius peruenitur. Index est autem essentia unius essentiae asterius,accidentis accides, interdum &: substantia accidentis,accidens substatiae, materim materiae, materies formae,forma materiae & de caeteris simili modo. Tertio:
Unius esse ita possent esse caussae plurimae,Ῥel eiusdemspeciei vel diuersarum. 3Exempla abunde a nobis sunt constituta. Quartum est:
Caussae possunt esse sibi inuicem caussae, vel Iacta cum essectrus comparatione diauersa. Quin uberiorelicentia saepe nos formam formae, materiei materiem appellamus , prout nimirum effectus comparatione vel propinquior sit vel unaqueque remotior; unde rursus tres primi relationum ordines surgunt, v-nus eorum qui sunt effectus tantum, alter illius qui solus vi caussa nullius effectus dicitur, reliqui promiscue ad caussae effectusque appellationem
trahi consueuerunt. Quintum Axioma.
Eadempores esse caussa contrariorum effectuum. FIn effectricium senere saepe per se, sed in formarum ordine per accides
magis,& propter aiuersas subiecti suscipientis rationes, ut eadem Martis atque Mercvnj quadratura in locis aridis ventos serenos & exhalationes e Leuconotho suscitat, in palustribus vero vel circa maritima tempestates ardiduas, ingentes turbines,fulgura & procellarum impetus vehementes. Idem: Sinapi appositum foris exedit corpus atque exuleerat, intus assumptum ob mixturam humidi virtute illius retusa minimum nocet. Exemplis eius modi inundat uniuersia natura. SeXtum est. Causse concatenatae siunt inuicem. σIta in humano corpore obstructio febrim atque putredinem efficit, haec generationem vermium , unde mox inflammationes atque dely ria , & tandem mors . Ita in rebus ciuitatis, ut ansa ansam trahit, Calamitatum caussa est S calamitas prior: ut non inepte vulgo sit tri' ea sententia: Bonum vel malum ingens, raro incomitatum mortalibus obuenire: in caussa est saepius agentis virtutis robur, effectus consimiles
183쪽
eadem ratione exagitans & susceptricis materiei multiplex promptitudo. Septimum est:
7 Caussarum si pisime circulos feri.
Istius ratio tum ex praedictis facile, tum mox dicendis tertio libro plenius innotescet. Adhciam nunc praestantissimum canonem octaui loco,qui quanuis ex praecedentibus inferatur, vel dignitate caeteris est praeferendus:8 Omnis definitio,demonstratio velent ab sedla ad causam,Ῥel a causa ad sedium, ,el ab lectu ad sedlum eiusdem causse, vel a caussi ad ei dem sedi s alteram caussam.
Compendio dici idipsum ac forte commodius poterit,omnis rerum expli .suiuii . catio; Vel a caussa, Vel ab effectu. Intelliges autem alterutrum vel primario fieri, vel cum reductione quadam: quod uti plenius assequaris; propone ii 'bi Scientiam prius velut Logices vltimu scopii, huius enim inuentedae gratia conscedimus ordine resolutorio,siue υτ αναλυ ν a sine ad prima statim principia, cuiusmodi sunt definitio, diuisio,compositio & demonstratio, sed&horu caput seu finis ultimus est demonstratio, nam uti ex ulteriore resolutione est manifestum ex demostratione vera ad definitionis diuisitonisque necessitate ordine copellemur. Sit ergo ut caussa proxuma Demonstratio, cuius vocabulum primo liberius ac praeter usitatum morem ad veras simul probabilesnM; - is & apparentes extendatur. Demonstrationis nomine quaerenda sunt eius p ripi - principia proxuma,forma scilicet atque materies: haec quidem in propositiori is,. num natura & terminis ipsis;illa in eorum apta connexione ponetur,cuius sint . praecipua capita duo, figura S modus: ambo,ut mox dicetur,ad comunissima
Materiei. refer utur principia geometrica vi caussas primas&elemeta. Materies demostrationis Syllogisticae & plenioris secundu forma in conclusione resoluitur, MF- ,ri . ., prob*xiQΠς Vel antecedes. Probatio Syllogistica in maiore siue assumptu,inq; μ' ' minor et propostionem altera siue subsumptum . atqui horu conexio situe syntaxis, postremo in terminos tres,maiore, minoreq; scilicet tanqua extremos
duos,& utriusq; amussim media,in quo extremoru analogia sit coprehesia. Sed 11 di ἰου. io. Medij inuentio cum sit prae caeteris necessaria, praescripti sunt eius inueniendi duplices loci: Quoru alij ceu tituli breues dc ιυνο χιι αματα monstret diuer-1 fas argumetorum sedes;alij vero istis priores,ut axiomata quodam odo ratione 1 suppeditent&oportune utendi modu: vulgo in locum maximς, & maxima' Alia litora Ab rum differentias diuiserunt. Vtriusque demum sunt ordines multi: quosdai ad veras demonstrationes propius referunt, ut ex principijs proxumis neces
sariis, vela definitione, diuisione essentiali, a genere, specie , differentia, i proprio, caussa, effectu, toto vel parte. Habes pro fide dialectica seruientes a proportione aequali vel inaequali,ut a maiori,minore ab oppositis, similibus, comparatis, casibus, a communiter accidentibus, ab authoritate,& id genus alijs. Habes & locos Sophisticos: in dictione quidem,ut accentum vitiatum, qui uocam vocem , amphibologiam, figuram dictionis, compositionem in eptam,vel diuisionem: in contextu rursus fallaciam accidentis, a dicto secum dum
184쪽
dum quid ad dictum simpliciter, a non caussa vi caussa, pretier cosimiles alios
locos, qui tamen Vniuersim, quia non tam a rebus existentibus trahi solent, quam quatenus tales apparent, Vel consecutionem in animo naturς coiissentaneam facere falso Videantur,omnes persecto ad caussae effectusque habitudinem rationalem potius quam naturalem sunt reducedi: sed propter errorem sobolem eo duntaxat fine a scientiae amatoribus sunt excutiendi, quo vene nata medicamina Medico, vitiorum natura Theologo ac Iurisperito, non v essequamur scilicet sed caussa essectuq; cognito, temere non impingamus. Sed
argumentorum sedes docte persequitur Rhodolphus Agricola, & vir insignis Bartholom us Violtus,& noster Collegij trilinguis professor eximius Cornelius Valerius,qui SI Grammaticam, & oratoriam, & rationalem philosophiae partem vel solus absoluit. Sed multum in istis debeo & praeceptoribus meis D. Nicolao ge Fraxinis, celeberrimo professori Logices quondam in collegio
Lith : M. Arnoldo Eyhio rectori quodam Vltraiectensis scholae longe doctiss.
a quo & in Poeticis primum, SI Graecis literis, ac Philosophiae rudimentis primis Mechliniae ita sum institutus, ut nesciam an eius amore pollicitis laudibus magicis plus profecerim, an meopte ingenio siue natura: ptaecipue tamen in om nibus debeo vere eloquenti viro si quis est uspiam quale depingit Cicero) cognato meo ac praeceptori obseru and i sis. D. Beria hardo Huysmanno, Mech linianae iuuentutis gubernatori vigilantissimo, cuius utinam doctissima Commentaria in Dialecticen ad posteros aliquado perueniat. sed mirum quo fato id usu ueniat passim, ut quo quisque in quavis arte peritior, tum munus de seminusque sentiat,tum ad scribendum tardius incalescat. Redeamus pista ε, aes 'unde digressi. Cum demonstrationis bome principiu sit vel definitio vel definitionis pars sutpote genus aut differentia) aut cognatum quippiam ut proprium vel accidens j aut prius quiddam posteriusve sui caussa, effectus,unde& axiomata, theses, hypotheses eruuntur) patet cane ulteriori analysi discendas esse rerum triplices classes, quae primum a sensu δc obseruatis accedente& rationis ope;sed rudi, aut confusanea nobis superiore libro sunt constitutae. ut ex ijsdem tanquam penuarijs cuilibet quaestioni opportuna aut necessaria
in usum proferantur. Sed cum iam in illis ubique sit habitudo caussae ad effectum per proportionem mediam , in classe quidem Metaphysica seu habitudine ad idem expressis nominibus caussae vel effectus scilicet,in classe Physica sub ratione signi vel rei signatae, in rationali sub nominibus entium rationis generis, speciei &c. patet profecto omnem argumenti vim profluere a ratio- μιμne,quae sit inter effectum & caussam, idque vel primario,vel cum reductione, quod fuerat demonstrandum. Erit itaq; & illa locorum distinctio commodior forsitan instituto nostro in Physicos, Metaphysicos, & Logicos seu rationales , Porum Physici ad opinionem magis pertineant, Logici & Metaphvsici ad Veritatis certitudinem siue scientiam: potissimum tamen Logici propter determinatione prςuiam ex notioribus, duplici modossum quo ad nos, tum quo Rd naturam scilicet, ut suo loco uberius repetam. Sed ut maiore cu luce rem
185쪽
22 ARTIS C YCLOGNOMIC Allatis obscuram &summe frugiferam explicemus. Primo quo ad materiem x t demonstrationis , secemus hanc iterum in locos inter nos, medios atq; extrin-Mς M 4 secos, iuxta tritam veteribus,& peruulgatam viam, occurret hic facile tibi per
species singulas in subiecta tabula discurrenti,in quibus simpliciter effectus vel caussa sit argumeti sedes,in quib. reductio,&qualis, " uplex requiratur.
legitimae vel necessariquei probabilis omnesqad caussie vel effectus nomina, velat capita, reducuntur. Interni quotquot propius ad rei pro . badae essentiam spectant reseruntur Absque reductione ulla & simplicitet sub caussς vel effectus nomine
c. eiusdem effectus proximo Ad effectum eiusde causseti Cum reductione L solius nominis, ut lcu genus ad ma- lteriem, differen- , tia ad sorma, species ad totu com positum toto l rursum alij praesertim es- sunt aliis prois lentiali l piores& ma. piores& ma gis interni. l Α generet pr sertim proxit mo&essentiali. Medij cAbsq; reductio Α eaussa
quotquot 'ab nevila,& sim ' praecedete Phis sumunturi pliciter sub NAb effectu
quae essentim caussae vel esse κ proxume coocomitantur, ctus nomine. mitante vel praecediit
proxime Cum reductione ra Propriis solius nominis, l Materie praecedente Vel horum Forma praecedente cessiectu alia, Fine posteriore c quo prox LEfficiete necessatio. me comi41xtrinseri sab his quae ab l Absque reductione. essentia logius & simpliciter
ue in priora si lue posteriora. lA Diuisione& compositione A Syndromi' accidentaria,seu aecidetium congerie speciem reprςsentante. CA caussis extrinsecis Dae 3 maxime Hare subdiuidunturd Ab effectu remotis- C fere,ut supra. simo CA communiter
solius δε accidentibus nominis A coniugatis &casibusr A maiori
Nominis N A minori & rationis A simili Ab oppositis&repugnis
186쪽
LIBER I I 23 Vt autem reductionis duplicem modum rectὸ percipias, in discursu Phy- sico signi vel signati nomen ad caussae effectusque trahitur appellationem: Ii
sic in discursu Logico nomen generis, speciei, differentiae ad formae rationem materiae,atque compossiti naturalis.
Sed pro reductione Metaphystica prassertim in locis qui ab essentia rei dea
monstrandae ultra citraue longius remouentur, ad illam comuniorem idaeam animus cst arrigendus; quae nihil sit aliud quam ratio prior causam effectui comparans , vel argumenti basis analogiam effectus ad caussam, proportionem agentis ad passum occulte in se comprehendens, ut cum dico: Animalia bruta obseruant iustitiae leges se tenim reges suos obseruant apes, pro rege castella muniunt, pro rege excubias agunt, & pulchram properant per vulnera mortem , videmus idem in auibus & animalibus caeteris, ut Ciconias punire adulteros, &erga parentes benefactorum memores αἰ ) magis multo in homine, cui praeter infusos characterismos & rationem natura contribuit, naturae leges sunt obseruandae. Hic argumenti basis est ratio prior, uti exemplar iustitiae vel aequitatis per animalium s riem continuam exporrectum , in quo diffusae rationis magnitudo, siue potentia a iustitia per humanum genus ad infimam brutorum seriem, v lut totum vel multo augustius quiddam discurrens animus concipit, respecta illius, quae ab humano genere ad brutorum ordinem tanquam prioris dimanationis pars occurrit. Unde argumento a minori ad maius assim liue ducto fit demonstratio, uti. a parte ad totum; ac si dicam : Pars hanc virtutem obtinet, multo magis quod partes continet totum . similiter a maiori ad minus negatiue , tanquam si a toto ad partes argumenteris, est, ac si dicas, In toto composito nulla apparet eiusmodi ratio , multo minus in parte. Nam si sit continua magnitudo in partes quaIescunque diuisa, quaecun- Α - que minor complectitur pars, & a maiori minorem continente complςxa est.
Quae autem maior minorem continens non complectitur,nec minora maiori contenta complecti potest. est autem S totum instar effectus pars, ut caussa siue principium. Rursus quicquid in eodem genere minus potentia potest efiicere , magis poterit quod sit potentia maius. Quod autem maius non potest, id minus multo , quod & potentia minus existit. Eadem fere est argumenti a simili reducendi ratio: nam si dicas, Ventorum impetus cito dc vehementer exorti repente desinunt & citius fatigantur ; ergo & violenta imperia nunquam diu manent. argumenti basis in exemplari ratione posita est , quae statuit nullum violentum esse perpetuum , sed a leui caussa exortos effectus dc vehementer concitatos ceu nuxos instabili fundamento dissolui facile , & a caussis contrarijs dissipari. Viden quod omnis ratio tandem recurrit ad caussat effectusque siue agentis &p ssi analogiam mutuam,intercedente communi sententia, quae nobis hanc
liquido comprehendat. Quin prorsus reductio similis in Arithmeticis a piat Tia
187쪽
memoriae patre pulcherrima methodo demonstratur, fractionum scilicet &proportionis regulae ad species priores quatuor, additionem, subtractionem,
multiplicationem,diuisionem,uti mox regulae communes caeterae ceu regula duplex, alligationis falsi, cosorth & societatis ad proportionum canonem siue auream regulam trium , quae ex tribus cognitis numeris quartu ignotum docet elicere, iuxta' prop . 7. lib. elem. Evcl. Q Ugritur enim ubique numerus qui sic se habeat ad tertium , sicut secundus ad primum . quando enim proportionales numeri duo per eundem diuiduntur vel multiplicantur, pro- rima 4mostra ducta seruant eadem proportionem .Haec de materie Demostrationis. Quod iis is. ad formam attinet figuris & modis pluribus exprimedam, hic rursus ad communissima quaedam & Geometrica plane principia collimandum est. haec autem sunt fere eiusta odi. Quaecunq; congruunt uni tertio,congruunt inter se:& quae inter se mutuo congruunt, eadem ratione congruunt tCrtio : non tamen si tertio alicui non sint apta sequetur idcirco no congruere inter se: aut quae una in parte terti j congruunt,in ter se similiter conuenire. Quorumcunq; duorum alterum consentaneum est alicui tertio alteru dissidens dirimuntur 'Mam. & inter se. Hinc sane particularia magis & propiora principia deducuntur, ut
.πὸ set tota syllogismorum vis in hoc prςcipue posita sit,ex uniuersali propositione, ut
ηρrsit in m 3' inferatur vel uniuersalis vel particularis, ex negatione negatio,ex assirmatione
.., . aflarmatio, vi medium tu matur integre , ac 11t in 11ngulis mensura extremorum. Apta igitur extremorum,velut agentis ad patiens mutua proportio in ipso medio modorum omnium ac figurarum ceu forma dc exemplaris ratio est,sub agentis Sc passi nomine,vel effectus ti caussae penes consequentiam in animo scilicet) rationes particulares caeteras breuissime circu scribens. En cibi demonstrationis uniuersiae compendiariam viam , quam opportune huic inserui loco, cum vi caussarum ratio quam late pateat videant omnes, tum veprimarium Logices instrumentum Methodo qua comparatur, aliorum inuentionem in sequentibus seu res siue instrumenta postules) illustret magis ac elaboret. Cum vero sit oppositarum rerum doctrina eadem &prorsus analoga demonstratio, sequitur eiusdem generis axioma nouum ad facultatem quoque aetiologicen referendum.' Omnis error doctrina Sophi hca sit per ignorantiam cause, vel effectus, Nel analogiae quae inter Ῥtrumsue est. Spec tur enim hic rursus dupliciter consequentiae ratio inter effectum MCaussam, primo prout in animis nostris,secundo prout in reru natura: &caussae quidem essentiae magis ad materiem, illationis ratio ad formam propius spe-Τρ' Aat .-forma sephistica dicendum ut supra, de nexu extremi cum tertio: qui si sit legitimus,ueram scientiam pr statisin probabilis,opinionem tantum; si spurius vel apparens, falsam quoq scientiae vel apparentem speciem gignit. De materie Sο- Circa materiem & formam peccatur fere dupliciter, primo non tribuendo effectum caussae cui debeas, cuius errores foedi & numero sunt infiniti, ut si
medicus circa morbi principium accersitus in febre acuta usq; ad septimum diem
188쪽
diem cuncta cum ratione perficiat, nil proficiat; tamen quin morbus alternis vel ante dies criticos exacerbetur. Has tempestates reciprocas imperitum vulsius nequaquam in temporis reiJcit ration zm . Vnde mox alius sequitur longe deterior error, priori tamen ita assidue copulatus,vi non reipsa sed ratione ac mutua tantum vicissitudine dirimantur. is est,quod statim estcctum rei j ciant Astis my;M in no caussam velut caussam. Nam si per crisim a septimo die morbus repete profligetur, quamuis eo industria Medici plurimum adiuuariti soli id tamen Φ' naturae vel fortunae saepius acceptum serent. Vel si forte sub ipsum septimum diem circumforaneus quispiam vel anus nugigerula,inops consili j,ad promittendum larga & liberalis maxime, superuenerit,unguentum pectori iubeat illiniri, radices manibus,periapta collo, columbas aut turtures pedibus alligari, verba denique & absurdas orationes admurmuret, sequente sub noctem sudore valido; anne omnis curationis gloria in sic raptam scrupedem mulierculam , vel hunc sterculeum impostorem a non intelligentibiis deferetur' int sim ille qui prius nanauit operam strennuam,extraque sophisticen omnem Muires aegri seruarit hactenus, & morbi potentiam sub primos impetus labefactarit,is misereringitur, quippe admirandet huius Gnathonicae artis ignarus, quam nisi prae caeteris colas, Heu magnum alteriuε frustra spectabis aceruum,
Concussa ue famem influis solabere quercu.
Vin' autem exemplum istius canonis oportunum,quod omnes hodie quot- ει - .
quot Louanij degunt,inficiari minime possunt'Nota est agri fertilis regio extra portam Diesthensem vel SAObi,ut apud nos vocant, haec intra limites Abbatis reuerendissimi S. Getrudis non procul ab urbe dissita fontem forte fortuna mendico cuidam seni fallaciς opportunum ante aliquot annos exhibuit, ille etenim sese hactenus caecum natura finxerat, quo plus pecuniae valuis as-sstens templi a praetereuntibus extorqueret , cuius ubi copiam non exiguam comparasset, pertaesus mendicabuli, & ventris probe saginati solamen aliud quaerens, uxorem stilicet Sc nocturna praelia, ad fontem hunc velut ostensiim sibi diuinitus abit,oculos lauat & videt. mox prodit per urbem ingens rei miraculum , secuta est hominem fides. Vertim quid multis P ingens huc undique multitudo confluit: multi etiam qui claudos ante se finxerant, ibidemiciti scipionem & arma deponunt: multi ex persuasione se quoque curatos autumant: plures multo curati per accidens cum huc venissent, effectum insontis sacri potentiam reiecerunt, velut primariam caussam. Sed pania hactenus loquor; omnes certatim conserunt munera, miraculorum myriades c
lebrant, struuntur arae ignoto numini, magna sane medicorum calamitate in Urbe nostra, durauit enim hic error ad plurimos menses,& munerum summa iam ferme ad centum florenos aut amplius excrescebat. Verum hanc speciem ineptissimam ni3 tulit diuinae indolis vir Legum Diuinarum ac Philosophiae peritissinius mi refidisse. D. Abbas S. Getrudis Philippus Hoesdin, qui fraudem dc vulgi errorem foedum prudenter animaduertens, disiectis tento-
189쪽
- rijs atque tuguriis, passim collectam pecuniam erogari iussit in usum pauperum : quod opus insigne in ipso non usque adeo miror, cum eiusdem caetera praeclare facta meo cum animo volvo, cum cius beneuolentiam erga
virtute praeditos viros, eius promptitudinem erga Musas uti illius coeno-bij celebris Bibliotheca testatur) eius liberalitatem inexhaustam erga pauperes ut annis hisce superioribus abunde monstrauit in & humiles casiae, &castra militum,& orbis hic resonet uniuersus. Eadem virtutum insignia summae humanitati coniuncta videmus & in Percensis monasteri j Abbate Reuerendissi. Domino De Linden,ita palam conspicua, ut nostro praeconio non indigeat, verbis autem ornari minime postit. Pergam us porro de Sophistis paucula. Sed cur adeo nostratum error qtiadrimestris aut septimestris ridendi materiem praestet cum durent conssimiles aut grauiores multo in regnis plaerisque & ciuitatibus per annos plurimos , per infinita annorum saecula. pa n ηθηι- Quot enim illorum millia putes, qui se vel ad Spadenses sontes medicandi Fontes Aqui se gratia conferunt vel thermis Aquis ranensibus lauant ' ubi ex diuturna U valetudine si sanitatem forte recuperent, aquis idipsum asscribant potius, quam vel mutationi aeris cui tamen velut extremo refugio in diuturnis morbis multum tribuebat Hippocrates) vel motui & agitationi corporis, qua nihil praesentius naturae obsurdescenti ad medicamina , vel immutatae victus rationi , & ante ut corpus praeparent assumptis medicaminibus . quae sola suffecerint, ut cum grauissimus morbis non absque victoria velitentur. Equidem metallis, lapidibus, aquis & balneis naturalibus viri tes stupendas penitus inesse non nego : sed multa quae vulgus, quaeque ipsa temeritas addidit, huius sophisticae potestate vel supra naturae metita tolli, vel infra deprimi, certe inuitus fero. Vidi mehercule in hac aegrorum inis nita varietate amictos ex calculo, hydrope, arthritide, melancholia, hypochondriaca , & curationis ergo cum abiissent,a fonte reuersos plurimos, qui mala haec tibi lenita dicerent squantum forte vel motus vel leuis pia
gatio facere potuisset curatos autem ut non recurrerent, quam paucissimos noui; quin plures nephritici delapsi in hydropem: tabem, podagrici in
paralysim, atrophiam , cachexiam svi in mearum obseruationum C 1ων. i. 4. ralogo annotaui in non multo post Vitam morte commutarint. Cur autem ijdiana ratio. estectum non caussae ut caussae tribuant, est hic quoque ratio prior, quod sint hominibus quaedam infusa discursus semina inter si pernas idaeas intellectuales siue congenitas notiones, & phantasiae infimas species velut m dio constituta : Vnde ex uno duntaxat vel altero obseruato excitatus animus simul influente notione congenita , ex apparente duntaxat similitin iis , l,-- dine primum, & consequentia penes locum Vel tempus, rerum earum con- m, sequentium auguratur, quae loco & tempore continentur. Sic Medici fama permotus rusticus, cum illum omnibus malis nosse apta remedia credidis siet; amisso asino prorsus impatiens, consilium quaerere non dubitauit.
Sed ridens medicus insulse stolidum , & paulisper indulgens catapotia qu
190쪽
dam ut sumeret imperauit. mandatis paruit miser , assumptoque medicamine, concitatam aluum eXOnerare inter coryleta dum parat, audit forte ludentem asinum, ille hunc medicaminis effectum ratus, laude & consessone sublimen ad astra medicum ducit. Anne idem quotidie tum in arte nostra,tum in negotijs quoque forensiibus, in facultate qualibet usu ueniatiatio tum csto iudicium. Plena certe sophismatis est omnis haec aetas, seu mores hominum , seu fidem , orationem, artes & studia contempleris: occurrent passim tibi istius figurae exempla insignia, si in re medica doctissimi viri Matthioli locum de Venenis perlegas: ubi disertis verbis imposturarum mi- i'xanda genera decantantur. Lege M praegrandem illum philosophum Ainoldum Villenouanum, ut vocant,de ratione examinis eorum qui stulte doctrinam medici uniuersam ex inspectione loth & praedictione metiuntur. Neque te pigeat pro rerum ciuilium exemplis consimilibus capita quaedam e- Inubm erui
uoluere Valeri j Maximi, Bapti Fulgosi, de necessitate, felicitate, deque
humanis casibus, de errore, & temeritate, quantum haec ipsa in isto terreno puluere pondus acquirant. Sed plura& magis insignia videmus hoc feculo nostro, ubi profligata inter mortales fide, sine iustitia , non amor erga proximos tantum paralogisticus, adulterinus, occulto veneno fermentatus apparet:sed & religio sacra & sacri codices h reticorum adeo su btractione, additio-1,μῶ. De & meris sophismatis implicantur , ut nisi Ecclesiae catholicae proceres firmiter obstent, suoque nos spiritu invisibilis ille ecclesiae parens & caput Christus in unitate contineat, periculum putem , ne plusquam Pharaonicam noctem aut Babylonicum chaos isti nobis tenebriones offundant; cum multi hinc etiam in atheismon turpiter lapsi dubitare incipiant tandem , num ψ ista ante verae sit aliquis Deus, num literae sacrae, an cuncta haec potius sui spe metuque intra honesti speciem mortalium corda contineant) pro figmentis meris aut fabulis circumferantur. Prauertim cum passim videant, quo quisque sit nequior aut imperitior , quod eo promptius fere vel dignitatis titulum,
vel cornucopiae, & affluentiam rerum, vel valetudinem bonam, & vitae iucundos exitus sortiatur. Bonus econt rario ac generosus vir,etsi per vitam a
teactam sit optume de sochs suis, de domino, subditis, patria Sc salute publica meritus , si tamen vel beneficium non absoluerit, vel per imprudentiam fortasse leviculum crimen obrepat, vel adeo ad bonum publicum aspiranti fors fortuna non aspiret, quin mala per accidens consequantur; actum est illico de rebus illius omnibus, ante gestorum gloria, atque fortuna : refertur enim omnis effectus qui deinde consequitur in caput hoc unicum
in non caussam velut caussam. vide historias Paradini, & Philipp. Commi-nsti, & Pauli Iouh. Sed persistamus in naturalibus, obsecro. nam inflam-m tis partibus sub ipsum vigoris tempus difficulter ut ait Hippocrates)Lemedia tolerantur, etsi tum maxime prosint. Quia vulgus quae rem foris α loci connexum habent, in efficientiae ratione habere consimilem credunt. n ta ost hinc omnis in arte nostra insoelix gubernatio, velut de Metallorum, d 1 Gemma-