장음표시 사용
411쪽
3ας FR. VALLESII CONTROVER s. l
eoncessit impares inulta pollere virtute,& I - imp ribui annumerauit:&is lmen .lib. aphor. 6I. sententiam illam aphoristic Hippocr. esse negauit ita duos argumento,qubdin id. Hippocrates multo IA die Videratiudicato, . iforte non succurrerat modus ille computationis,quo I . dies inuenitur impii. nobis vero ex .lib. de ratione victus, ita Videtur dicendum, quemadm6duci
explicuimus: aut est apertὰ Galenus mendacij damnandus. sed de histae si
Vtrum computatis Herim criticorumm muliere,p postrem e re corripitur, incipere eat a die partus, an febris. cap. IIII. CE 3. T E , ut in nullo affectu est inuentu facile, a quo die computatio, quo cessis tempus inueniatur,incipere debeat, in muliere quae peperit, &pota modum febre corripitur, omnium est difficillimum. Nam praeterquam quod Hippocrates ipse hac inparte parum Videtur suis praeceptis constare: ratio et am videtur opinioni omnibus fere medicis communi esse aduersissim nisi alia
probabilior enarratio excogitetur. Hipp. 3 progn, aptior. 12. Paximodo sinquiqin mulieribus iudicationes nunta partu.Galenus incom. Principium enum,
rationis tibi fiat: no quo die coeperinifebricitare, sed quo pepererint. Sedcom i. tra est,qubd primo de morbis popularibus commen. in historia uxoris Philini,
quae filiam pepererat,& I .die febre correpta est, & 2o.animam egi aperse ier. minum inorbi a die, quo febre est correpta, numerat Hippocrates . nam potiquam primum diem dixerat febris:dixit sextum, septimum, octauum, nonum, decimum, undecimum, decimum quartum, dc vigesimum. tamen si vigesimo a partu esset mortua: inter primum diem febris,& mortem, non tot intercessissent dies,sed sextantum.sunt qui respondeant,illud ita intelligi, non quocunq; die post partum febris accidat, computationem a partu fieri debere: sed sis,cundo aut tertio die accidat . atq; ita in uxore Philini recte computationem iprincipio febris incepisse, ut quae decimoquarto die post partum coeperit se-
bricitare.Quorum ratio est haec: non alia de causa computatio videtur debere incipere a partu, quam ex vehementi succi agitatione, quae in illo contingit. eigitur partus cum febre proportionem aliquam seruet eorum motuum, quo solent morborumateriae obseruare, ut scilicet respondeat,aut secundo,aut aeserto,aut quarto die,quod contingitintra tres dies post partur verisimile estmor bi materiam in die partus Vitatam esse primum. atque proinde computationeri illinc fieri, non vero,si longius absit febris a partu. hanc sententiam videtur innuere Galenus 3. progn. comment. citato, ita dicens: In quibusdam igiturincipiunt circa secundum aut tertium diem a partu, ex quo multi numerare iaci piunt suturam iudicationem. sed res non ita habet: sed ex quo pepererint, Π merationem fieri oportet dierum. hanc etiam sententiam significauit Auicca Fen 2. quarti dicens. De hoc dixerunt quidam: quod plurimum accidit post si cundum &tertium.Sed contra hos est:qubdS febrem uxoris Dromae adseq- postridie a partu acuta febre est correpta, eomputauit Hippocrates a die is bris, primo epidem.parti c. 3.comment. 27.Primo, inquit, die quo rigore&st bre correpta est, ex praecordijs laborare coepisse: postridie eius diei, quo rig. rat, aluum Commode reddidisse: tertio riguisse: quarto dolorem praecordio
rum remisisse: quinto sitibundam & fastidiosam fuisse: sexto obijsse. itaqGneque hic meminit Hippocrates diei partus: etiamsi postridie post partumst
bris & rigor aduenit. quare haec Hippocratis sententia, nec a suo aut Ore Vi s detur obseruata. pro qua nec ratio ipsa videtur stare. Nam si qua ratiosi computatio deberet fieri a die partus: maxime propter motionem materi. quae in partu fit. sed haec motio non videtur satis esse effic/x causa. rum quantumcunq; materia morbi ante febrem ex occasione aliqua motu secum
d locu agitetur: computationi hilominus incipit ab ipsa febre. Nam alioq*ii aqua
412쪽
ti uacunquestasebredeberet computatio fieri a tempore neutrae dispositionis, in duo lut inditanidolor capitis, &lassitudo, &fastidium materia incipit Utari. quod Lennoni tinfit, sed a primo die incipit computatio fiebris, quod&ini stafebre post
pinum videtis fieri oportere. nam coniuratio morborum, &Minctio temporum, quae uniuersalia vocam fit per insignes mutationes,quae in materia contingunt, n5-ω sed concoctione, aut putrefactione. Cum igiturmateria in die partus, nequetur motu secundum locum, ut&in neutra dispositione fieri monstrabamugi detur esse,qubdcomputatio dierum criticorum adtepartus incipiat, a quo noninciis stipsi materiaeelaboratio.quaeratio non nus procedit,sive 3.aut .die febris fiat, siue alio quocunque.Ηae fortasse ratione ductus Avicenaloco citato visus est Hipp.& Gal. contradicere,ita scribens: Et si pepererit mulier, deinde accidat ei febris: tune si noncomputetur ex febre,& nonnisi ex pinu, estillud error. quanquam hunc sies interpretes ita declarantion quo antiquis autoribus c5tradicat,sed quo illorum sententiam reddat distinctrorem. non enim Micunt in negauit computationem a partumen aliquando:sed perpetuo fieri ex pariti, &nunquam ex febre,illud damnauit. quoniam dicunt, partui succedente febre: nonnunquam partu, nonnunquam ex sobre fieri debere. quam remita distinguunt. si parius naturalis est, atque febris illisus cedat, ex febre debet fieri computatio:si nonnaturalis,ex partu,quocunque die febris id fiatante expurgationem. sed partum namralem esse dicunt, in quo nec grauias - omata, neque excrementorum accidit retentio: sed j tomata leuia fiunt, &re , θὸ si cedit expurgatio. Contra quos tamen es le videtur, quod & Hippocr. tertio ejpid par. 3. inhistoria mulieris, quae apud frigidam aquam inThaso habitabat, posta quam filiam peperisset, neque esset purgata: tertio a partu die febre correpta est ac
tu, cum horrore veniente. Tamen ut licet exlustoriae contextu videre, Hippocr. adiesebris computationem est exorsus: quanquam partus fuerat non naturalis. neque
nim inquinerat purgata. Igitur neque hic, neque ille modus videtur constare, neque propositis argumentis facile respondendi viam aperire. excogitandus igitur alius est commodiormon enim ab antiquorum sententia est recedendum.Panus ut hi lumilo proponebant naturalis esse potest, aut non naturalis. differunt hi symptomatum grauitat aut leuitatque expurgavonemon quae repentes fiat, sed tamen in praescripto naturae termino,rite, &citra retentionem procedat. si igitur naturalis fuerit partus: non potestintra terminum expurgationis mulier, nisi forte ex aliqua procatarchica cause, stare corripi, ut quae ab omnibus excrementis facile expurgatur. si verb partus non naturalis est: constat ipsum esse praeter naturam affectum. qui cum satis multas ope rationes at: non est qubd non dicatur morbus, partim in temperamento ex assi
tali suci Partim in prauacompositione consistens. quaeigitur febris in talibus ius stibus inir expurgationis tempus, quae non rite succedit, fit: ex ipse partu censenda inpendere,atque ita rationemhabere febris accidentis. ut igitur in febre quae pendet ' rii deamatione, aut graui ulcere,aut aliquo alio morbo, a morbi ipsius primo die empyri sio debet fieri,nona febre:ita de partu non naturali, de febre,rem habere censeo. ix que si partus fuit non naturalis, computatio debet fieri a partu:si naturalis, ab ipsal by Caeterum etsi post partiun non naturalem febris succedat, quam ex causa i-qd procatarctica constet essectistam:cum haec non ex partu causam duxerit, non est qV dabillo recipiat principium computationis. Sed illud quoque animaduerte min, quanquam a Gileno sit dimim, principium enumerationis fiat, quo die μpςroducautius tamen dici posse,quo die inceperit parere.incipit enim moueri ma- jδ, non quo die infans inlucem editur: sed quo graues dolores mulierem praehen ii Udi m multae tres, quatu6rve, aut quinque diebus tenentur. ab horum igitur m0 mputatio debet incipere, non a quinto. In ore philini meritis computa' 'Mς ita primo die febris. ierat enim partus namralis, si quis alius. quippe de quai, am ex praescripto naturae, &caetera recte habentem. C:
quis in aso habitabat, dc Dromaeadae uxore, & si
x Mix, scripsit Hippocrates, non ut praeceptor, sed ut obseruatori enarrabat e 'Uidem, tantum hi horias,& captabat experimenta: Fb sentenuas postmo
413쪽
dumin aptari strusNprognosticis reponeret. Igitur quae de hac quaestione viden cidicenda, haec sum ' .anismo rumrecidivisit dierum computatis abi sereri 6
CVM posteaquam morbus intemisit, sitrecidiva, prior morbi partem multi medici appellant radicem, & longam deinde ingrediuntur quaestionem, Anae
eidi sitidemmorbuscumriaice,multaque hinc inde dicunt. Alij negant eundem in morbum, quoniam priormorbus omnino Videtur tinctus. alij. concedunt:quia i , tertianae febris septem circuitus, idem est morbus: etiamsi inclinatione peculiari illo rum quilibet usque adintegritatem finiatur. Eorum qui asserunt unicum morbum esse,noi multin ant solui integes morbum,quem vera recidiva consequitur.sed esset occultam quandam morbi partem manere dicunt, atque eodem modo in febr bus intermittentibus accidere. quod si tamen aliquando morbus integre extinctu, est: non amplius fieri poserecidiva sedalterius morbi nouum ortum.&sicubi Ga lenus tertianam febrem dixit exquisite finiri in integritatem,in febrem latentem semsum,intellexisse. Nij non ita dicunt,sed paroxysinos intermittentium febrium simul,&recidium cumradicibus esse morbum: non quidem unicum inessentia propria, nam haec intermittitu sed in causae morbi unitate . quoniam recidiva non ex alio lassicco fit: sedoreliquiiseius si icci, qui priorem morbum peperit. causam Vero hanc si quis ultra intex me qua paro tam cum paro uno,&recidiva cum radice, idomabus est: non esse coniunctam haec enim in si1ngulis paro sinis consi imitur sed antecedentem.in qua adhuc reliquiae relinquantur: quas aut putrescere, aut coquio pus sit. videtur horiun opinioni fauereHippocrates: qui Epicratis uxo em cum die vigesimo septimo fuisset a febre libera, iterum trigesimo quarto correptam esse ignestribu quare videmr sellatae omnino febri fit peruenire recidiva:atque itanon essem dem morbum perpetuitate affectus. addunt, quo nica computatio sit vocatae radici;&recidivae, non opus esse, unicum perpetuitate affectus este morbum, sed materiam esseeandem. in insignes mutationes quae obsertiantur per dies decretorios, sunt in id materiar alteratione: haudquaquam in ipsa eslentia febris.Itaque quamuis aliquando fieri possit, ut recidiva cimi radice unicus sit morbus, S secundus paxo simus cum prium perpetuitateaffectui sco quod remissio sela sit, ea quae dicitur intermissi vo runtamen id nouper tubitafieri inmorbis, quos recidivae si int consecuturae, opi, nantunsed posse interim eam temperiem,in qua morbi ostentia consistit, eram j,2
ruti putrescentibusprioris morbi reliquiis recidiuam fieri. ouoniam si morbi materia denuo genita omnino est, sed copiaeprioris reliquiae hi partem debere haberi, saltem quod ad computationem dierum criti G
atqui est: dicunt vere unicus motus, quoniam est ius mobilis ad maealessenium continuus tamen non est,sed intercisus.si interroges, quid interestiliter morbi uni nuo factum,S recidiuam Cum recidiuast respondenon nest integre solutus mox bus,&perfecte. Nam quanquam affectus possit esse extinctus, corpus vero non estὸ materia priori expurgatum: quin potius, quae relinquuntur in morbis, recidiuam stiunt. Cum vero non solum extincta intemperies, sed Meuacuata copia est,ini N&persecte solutus est. atque si quis postea generet in alius, propriam habebit dicxx
computationem . identur itaquehi loqui non omnino improbabilia. quaquam 'sententiam contrariam magis probo,utpote sine figmentis, & inutilibus distinctioni binasserentem: primum morbum,S recidiuam,unici 1 esse reuera affectum M.qinessenti apropria. quod igitur hi liquando fieri posteadmittebant, ut scilicetis σprimum morbum &recidiuam remissio sat, non intermissio: ego semper fieri pii v I
uerim,cum reuera recidiva est,quae secundo accidit actio potius alter morbus. N cum alter morbiis estin essenti Malteram quoque est e computationem oporte NM quanquam recte asserebant, mutationes materiae essicere insignes illas mutatim quae per decretorios dies in excrementis considerantur: tamen dum ea materiae in
inratio, quam inmortis expectamus, quamque putrefactionem quandam. ς'
414쪽
dibili, participem esse libro quinto Ostendimus, non cessat, non potest membrorum hiemperies, in quamorbi est Uzntia, omnino tin .vbd si ut affectus, ita &m istaealteratio cesset, nullo modo id morbus sit, is qui cessauit, &qui superuenit. neque vero haec ratione tantum intelligi volumus, sed siense etiam constare inditauit 1 Detates,dicens: At si quid eius quod effunditu intus relinquitur, promptum si
hi, Gus relicta,oris exiccatio, & insuauitas, eadem ratione. itaque qui recidiuas sunt perpessuri, haec habent symptomata: quae tamen constat morbi non integrὰ soluti esse icti Ergo cumis,cui superuenit recidiva, nondum erat liberatus ab illis accidentiabus computatio debet esse unica. quia neque affectus prior erat vere solutus, neque corpus expurgatum integre,sed intus aliquidmanebat,Vt inquit Hippocrates. Quare pars quae vi rescit, eundem terminum habet cum priori. neque tunc perpetvb: sed eum posterior morbi pars eiusdem naturae cum priori sit, ut si tertianae tertiana succeia est. Nam si diuersa sit, ut si quartana excipit tertianam, duo moxes sunt aperte, &pe mutatio morbi est haec, non recidiva. atque proinde Auersas habent constitutiones, quare M computationes. Vnde apertiun etiam fit,abscessum, qui morbo alicuisiice di a proprio principio habere propriam constitutionem, & proprium terminum, nocommunem cum morbo antecedente.Nam solutio per abseessum permutatio moriabi est, nonsilutio persecta. verum quado singulorum reddimus rationes, opera: pr itum fuerit ostenώre, ita Hippocratem& Gese membrorum tempora obseruare iotam id. par. . context.2o.inthistoriam phontis,ita scripsit:Nono sudauit,tudia
catus est, intermisit. quinto rediit, statim autem splen intumuit, febris acuta, surditas iterum. post reditiun tertio residebat lien, urditas minor, crura dolebant, nocte sud est,iudicatus est addecimumseptimum. Constat hunc liberatum fuisse tertio die recidivae tamen Hippocrates inquit, iudicatus est 17. quia tertius a recidiva erat 17. atidice. Inhistoria uxoris Epicratis inquit: Αd diem 27.afebrelibera, urina sedimetum habuit, lanis nonnihil dolebat. ad diem 3 . igni est correpta, venter fluxione biliosa turbatus est. 9.pauca mouit biliosa:iudicata est perfecte abigni liberata 8o.sed comitat ex verbis autoris: hunc8o. fuisse s. a recidivae principio. Cleanactes 8o. etiam iudicatus est: quanquam a septuagesimo usque adeindem 8o. fuerit sine febre, ultitis: mo die repetii Sed recidiuarum computatione satis hactenus: non enim sunt huc omnia transferenda. De abscessibus ita scripsit z.prognostic. Aliae suppurationes sunt enim si appurationes abscessus rumpuntur:plurimae Lo die,aliae 3o,alia: o, alia: ad 6oΠ0ducuntur. conssiderari oportet si purationis initium fore: colligentes a die quo primum homo febricitauerit, aut quo primum rigoreum praehedit. &si dixerit, pro dol0re sibi factum esse pondus,in eo loco, quo dolore afficiebatur haec enim fiunt i ter initias purationum. Ex hoc igitur tempore expectare oportet ruptionem surpura'ionum fore ad praedicta tempora. haec Hippocrates. quibus tam apertὸ docet, a puncipio abscessiis debere expectari ruptionem, quae abscessias finis est, non a principio inflammationis quae in abscessum est permutata. ut nullam consueta Hippocratis o previtas hociniocopepererit obscuritatem, qu longiori indigeat expositione. Deterim smorborum seo omnia distingrantur concoctione,
an vis ignis. Cap. VI.ῖ xemporibus morborum seripsit Galenus libellum. Veruntamen quia nonnes quae illic ab eo si obscurius dicta sunt, nonnulla quae non sunt fatis explic ibi, mi R,M. cum iis quae in eo libello dicuntur, videntur pugnare, post si ta uersas opiniones coniecerunticogimur nos hoc in loco aliquot coamihi; aemporibus sunt,dirimere, ut in piserisque hactenus secimus,l 9, . p mn facturi sumus. Plato in ultimis peta verbis dialogi de natura:mor V, Ux& singulis animatibus suas esse aetates censet, &fatales temporum cur- quatuor esse praecipuas, primo huius operis libro diximus, pu
tempus, &senectutem: itamorbi quatuor te
. ADMipium, quod pueritiae,incrementum, quod crescendite ori,status,
415쪽
quem eonsistenti inclinatio,quam sene biricos relicet C terum, quoniam niti bi, quos medicus curat, aetatibus Variant multum. sunt enim quidam citronici quo rum mates mensibus & annis finiuntur: alij muri. quorum nonnulli acutissimi hi
bus septimus dies fatalis est terminus: alij, qui acutissimi exacte dicuntur, I
quartus:alij actasimpliciter, qui quatuordecim diebus terminantur. atquella: a tales sunt: nam qui minus exacte sunt acuit, prorogantur etiam ad vigesimum. At sunt, qui nondum sunt chronici, sed neque acuti, nisi ex decidentia, qui vel quirigesimum diem possimi attingere. Etates Veris quas medicus considerat, considerii autem solum humanas aequales sunt quanquam ne hae quidem omnino,ut inplius libro docuimus, sed non usque adeo dissidentes. proinde pueritia ab adolescentia, it i
haec abaliis temporibus, amorum numerosere distinguitur. principium vero mos ibi ab incremento nullus menseris temporum distinguat. Nam diuersae mortaturi aetates stini:&vthae sentinaequales, it 'inaequaliasunt tempora. est enim horum quidam ad seinuicem proportio, quae constitutio morborum appellatur. Igitur oportet rationem aliam inuenire distinguendi haec. Nam, Vt inquit Galentis Primodectis bus, capiteoctavo, loques de principio,Totius morbi tempus aliquot 1erum nucis rodefinire, omni caret artificio. Dicitur sane ab Hippocrate 't notat Galenus ebla ment. 11. primi prognostici in principium trifariam: aut enim prima aggressio, autha. tium trium dierum, aut id tempus quo crudus adhuc est morbus. verum principii prima signifieatione, coissideratio est inutilis: in secunda, non artificiosae sol asinet uest tertia principi j ratio, quae concoctione, aut cruditate finitur, & utilis ut Galenti censeo & artificiosia, & quae mutationes morbi ipsius melius attingit. itaque tempora quae vocantur uniuersalia, mutationes affectus illius, qui est ipse morbus, simi. nam
extris constat morbi aetas Sed concoctione euidentius,quam alio quopiam sigmo. gnoscuntur, cum sub sensum cadunt. norinunquam enim sentiri non possunt prabreuitate illorum aliqua, Vt monstrabit procedens laic sermo. sed ea quae sentiri nostpossunt, distinguit ratio. Dei is quae sentiuntur, libelli de temporibus morborumcapite tertio ita scriptum est: Quapropter nullus morborum qui soluuntur,est, quinta haec temporapercurratinon tamen ex quodam alio, quam cruditatis & concoctionis signis,quae sunt in excrementis,cognoscuntur. Toto primo libro de crisibus, nonat, ter tempora morbi docet distinguere, quam concoctione: principium dicens esse illud, in quo aut nullum, aut obscurum est concomonis signum:incrementum,inquo manifestum: statum, in quo perfectae concoctionis signa conspiciuntur. Declaratil, lud quam maxime Gai. capite I7. ex mutationibus quae in urina videntur. neque Verb,quam hoc, est quidquam rationi magis consonum. Nam si morbus est pendensa materia, qualem oportet illum esse, in quo concoctio expectatur, probabile est exi, lius mutationibus illum mutari, ex cuius alteratione eius pendet generatio. fit auteri talis affectus praeter naturam ex putrefactione, aut ustione,aut simili quapiam pactio noeius succi: cuius concoctionem consideramus. nil ait itaque est hac sentcnua yro babilius. Quod tamen ne concederent barbari medici, varia morbi ex materia μν ρ 'dentis tempora commenti sunt, alia vocantes tempora essentiae morbi, alia sympist matum, alia concoctionis ac cruditatis. χlarum sententiaest: nonnunqtiam labum in uno esse temtore,principio uratia exempli incremento,statu aut inclina o ne : symptomata vero in altero; diuersi abillo, in quo morbus est. nonnunquam miam symptomata augeri, &morbum sedari: aut contra. & morbum etiam sedari, concoctiones crescere. quin potius dicunt, morbi s lubris in sita essentia acerbis mam partem esse principium concoctionis. hominem pr*erea semper mori in ac 'bissima parte morbi, &0 tomatum: tamen nonnunquam in principio, aut is ipmento,concoctionis scilicet, aut contrari j. quae enim, dicunt, acerbior morbi pMhlquq Vita priuatiquod vexo in principio & incremento mors contingat Galenusterim 'de crisibus & innumeris aliis inlocis doce Gaec igitur omnia ita interpretantiar, PIPter haec vocantesiam in suam sententiam Galenu non enim qui abillo 1ntellum; βNoedere, ita docent: sed qui acutissime seputent interpretari j libro secundo a G. comment. 29. ubi ita diciti Vt assectiones ipsas, ex quibus haec fiunt, in vigoribu I; cesseest meliores es in iis qui seruadisu iactenus in aphorismo.Tertio dera QM
416쪽
us D IC. ET PHILO S. LIB. X. or
mi, in morbis acutis, Commentiritimo, Nam sepius, inquit, affectio ipsi, qua I Piunt, mitiorquidem existit, sed symptomata augentur. Vt inpia mone obsessis
biniculis, quoipse inquit modo: cum pus conficitur, tunc dolores febres a id fera iis,quam eo iam consecto. sepius autem mutuis exultant incrementis dimi butionibusque symptomatum m studines, Mea, quae affectionis est. his rationi bus & Galeni autoritate ut illis Videtur permoti, dicunt, symptoma non cresse rectescente morbo: que concoctionum incrementa:Verum ipsius assectioni, imerementum indicare, sed triplicia esse temtora morborum . quasi vero eiusdem morbi tres possint esse mates, ac non potius mica sit: aut quasi ipsa symptomata io non Hequantur morbiim, Vt Vmbra corpus. Qtrare non solum oportet a moriata symptomata fieri: sed & cum morbo crescere, & minui. ergo tempora mo bi , ipsius sent mutationes, ut diximus, nam & illius aetas : tamen nulla re meliuς quamconcoctione distinguuntur. Nam Vt concoctio materiae procedit, ita mo bus quoque augetur. Est vero idem , si ex symptomatum mutatione iudices.
quanquam haec est difficilior dignotio in nam circa initia, & fines, in principio ii
quam & declinatione morbi, omnia symptomata sunt imbecilliora: cum vigent morbi, symptomata sunt fortiora, Vt dicitur in hortis. Igitur morbus materiae, aquagenitus est, insequitur mutationes: &symptomata cum morbo cuius sitiat, m tantur, ad crementum aut decrementum inclinantia. quam simul oportet haec ιο mnia procedere, & tempora Vnica esse morbi. neque symptomatum, neque commetionum sunt tempora propria: sed utraque indicant morborum tempora. hac temporum multitudine nullum est magis barbariun inuentum . in quod prauus intellectus verborum Galeni illos coniecit. fuissent multo ingeniosiores, aifficilium sententiarum si quae tamen earum quae ab illis propon tur, est difficilis) sensumi uestigando, quam monstrosis diuisionibus artis nitorem foedando.Nam quodpriia loco propositum est, ex secundo aphori sino, non est difficile. si semel intellex rint,illud significare, morbum esse meliorem, aliud remissiorem: ut & aliud, esse doteriorem, aut intensiorem. intensorem mi aut remissiorem dixerit aliquis recthex graduum multitudine, aut modo quo estin substantia: aut utcumque aliter pla-ὶρ cet, modo id quod dico, non te sugiat. non enim physicam quaestionem tractamus modo, sed alio properat sermo: meliorem, aut deteriorem non intensione mombum dicimus, sed ex periculo, quodinfert. Morbus ergo, ut ad rem veniamus, in principio morbi salubris minor est, &vsque ad vigoris tempus perpetuo crescit, tamen periculi tu habet nonnihil, quoniam nondum constat, quo sit morbus eu surus. deindehabet periculi nil ul:si, ut oportet, omnia circaaegrotantem fiant. Gai Busin commentariis ita dixit: α Aldissioni huic δε in . , non reddit ut contrarium hoc est mitior, ut Hippocrates in sequenti aphorisino, sed hoc est melior. Non ergo contradicit stiae sententiae: Laenim est pleneὶ nam temporanon ex bonitate, aut malitia, sed ma- ' initudine aut paruitate proficiscuntur. tud adillud, quod ex tertio de ratione vi Hus in morbis acutis adducebatur Z in eodem modo dicendum est partim eodem do, partim aliter dicendum est. proinde exillo commentario omnia quae dirus a videntur, huc transferam. ἔ- ε- ,-εις vire in -πς ακμ-
v it pendet sermo ex prioribus vires suffecturas usque ad morbi vigorem: qui ali simul cum concoctione fit, ut in morbis dioracis & spiritus. sum enim In insti sunt succi, qui passionem fecerunt, statim spuunt. si autem incipiunt solum
pVςxς qualia oportet, nullo adlluc modorum aegritudo augebitur, neque secum
dispositionem, neque secundum symptomata. Lepe enim ipse dispositio qua in 'x , benignior fit: symptomata autem crescit, quemadmodum in inflam- Π Drticulis. Haec est tota dictio Galeni. quod primo loco dicthun est: Vigor qui
417쪽
aliquando concoctione consistit, ita interpretamur, non quod in omnibus motius, si quibus concoctio spectatur, nonita contingat, dictum pile; sed Dbd non in initi bus spectetur. non enim in lapide renum, colico, aut aliquo tali Uectu, status cine iactione cognostitur: sed symptomatum grauitate. in morbis autem thoracis, ut ili Esebdit, squod exemplum docet nostram interpretationem esse ad mentem autori semper vigor cum concoctione consistit. iam Vero illud, quod de acerbationete cidentium&symptomatum dictum est, eodem modo intelligitur, Ut quod in asto
risino dicebatur. non enim exacerbaris plomata, & afictum esse minoremdi xit, sed isti .est , mansuetiorem, benigniorem, aut meliorem. nam haec omnia di
reo designat. Est ergo ac si dicat: crescentibus symptomatis aliquando morbum L i,
eri benigniorem, caeterum non minorem . sunt quidam Verbolenus Galeni disti puli, qui tempora morborum non concoctio potissimum distingui contendunt aut concoctionem, quae apparetin excrementis, non sufficere. hac praecipue ratio ne, quod nullum in concoctione signuminclinationis Videant. negant enimii dein ex urina spectari posse signum aliquod inclinationis. Verum lubet hos intermis re si urina apparet flaua, & multo contento albo, laui& aequali plena, quodiem pus morbi significet, an non statum t ego quidem arbitror. num insanitate integritalis eriti minime. Nam alia est optima, Vt in aegrotante: alia, ut in sano homine qua ratione dissere ab illa, quae in sano est optimat quantum ego intelligo, comtenti copia minor erit, &color non tam igneus, sed subrutas aut subflauus. itanes et ijgo necessarib ab ea di ositione,quam in statu esse diximus, Versius salutem, toto tempore inclinationis copia contentorum minuetur, & color ad mediocrem accedex, si intensor est mediocri,remissionem,si remissior, intensiionem recipiens. Nam quamquam optimae concoctionis signa in statu sint: tamen dum appareat album, laue, ae aequalesedimentum, etiamsi color naturalis non sit, est status. imo vero rarissime aut nunquam fieri posse, arbitror, naturalem colorem insobris filmmo vigore. Inueni mus ergo iam in urina signum c5coctionis,quod inclinationem significat, qubdistili, cet color tendit versus mediocrem,& quantitas contentorum minuitur. Nam quamquam hoc ultimum ad quantitatem eorum quae cocta sunt, pertinere, potius quam
ad concoctionem, possis dicere: sed illud decolore, quodnecessari bacciderem0m sostrauimus, ad concoctionem spectat. quod si illud nobis vitio das, quod rem a Galγno nulli bi scriptam enarremus, dabis perinde vitio ipsi Galeno, quod inuentis 'pocratis multa addiderit. Argumentantur etiam, qui illius fiunt sententiae, quae temporum multitudinem inuehit: in multis febribus nullum esse principium concocti innis , aut cruditatis. proponuntque eas febres, quas Galenus dicit statim ac incipiunt, vigere, &eas sebres putridas, quae praegressis diariis sunt: &has omnes dicunt incibi Perea materia cocta. admittunt enim fieri poste, ut morbi materia cocta a principio sit.&locvin illum Galeni ex capite decimo primi de differentia febrium, quoi tauta, ptima est: Magmun vero atque mentione a num indicium concoctionis in primis vrinis nunquam apparet per huius odi febres, sin sermo de putridis in excepta com- o mutatione ex dictis, supple ephemeris febribus in ita interpretantur: in febribus illis, quae putridae cum sint, ex diariis fiunt, primas urinas coctas apparere. Neque id, di cunt, sine ratione. nam quod sit putrida ex diaria, argumento est, succos non cilcadeo prauos, coctuque sissiciles.nam si tales forent, ipsi coepissent putrestere ex causi procatarctica, spirituum inflammationem non expectantes. ex his itaque cesti' gunt, principium etiam aliquando deesse concoctionis aut cruditatis. tamen essest tiae morbi principium, ut neque incrementum, non putant deesse, sed prae breuit Ionon sentiri. tamen tota hac disputatione videntur mihi hi homines ignorare nam ram illius concoctionis, quam in morbi materia expectamus. fortasse enim putini, concoctionem solam esse. Monstratum tamen a nobis est in seperioribus, esse com sqcoctionem quandam suppurationi similem, quae partim est concoctio, partim pintrefactio: aut ut clarius dicami motus quidam utriusque particeps. Igitur quod si quis, antequam in morbum incidat, bonos succos habuerit, nihil refert, utin pri' , cipio non habeat obscuram concoctionem. Nam hoc ipsum coqui, putrescere in
418쪽
ut si putrescit, habet incipientem putrefactionem. Alioqui, quia optimus lectis S 'bis uir statim ad ultimam putrefactionem. quod quidem citius aut tardius in hiis vertatur, facere potest sanguinis modus: sed Vipe sectum pus fiat, sine priori ; ierationibus nonpotest. Igitur sue febres sintiniis, quae statim vigentes appella ius siue ex diariis febribus fiant,si pendente succo, quem coqui oportet, necesse est; Vi ab obscura concoctione ad manifestam, & a manifesta ad perfectaprogredia
tur. Nam omnis alterationis motus per intensionem fit a remissoribus gradibus ad intensiores. fieri vero potest, Vt tam Velox motus fiat, ut priores alterationes breuissi mo temporepraetereantur, ac proinde medici dicant:a materia cocta morbum imio cepisse. non qui ignorent, fieri non posse, quin concoctio illa per medias alterationes decurrat, sed qui videant in principio coctas urinas apparere, ut principium dicitur deprimo,&secundo,& tertio diebus.itaigitur fiunt ακμ ομι, siue statim vigentes, in tridis, quae diarias consequuntur. proinde dicthun est , coctas urinas apparerein principio, qubdselet medicus vocari primo die febris. quae si a diaria inceperit, videbit primo die urinam coctam: tamen secundo die rursius redditam crudiorem, cum, scilicet, iam putrida est. nam cum cocta apparuit, erat diaria: sederat quodammodo principium putridae, quia ex illa putrida citraintermissionem generatur. nul laenim ratio est, qua possis perstodere, in vero principio ipsarum putridarum fieri dissecoctam urinam. Nam etsi reliqua dicantur bene: sed nunquid putas febri di io ri, non posse si accedere putridam ex pessima putredine pendentem at ego vidi si jusleuissimas febres putridas, quae sua sponte generantur,& alias, quae non sine cat siprodat arctica, grauissimae tamen producuntur. est igitur illa tua argumentatio ad
modum leuis, quaeque nihil habet, quod ipsis operibus verὰ respondeat. Sed haec quaestio nihil iam desiderat, quod in cis quae cum ea sint valde coniunctae, partim explicitum non sit, partim explicandum . quare huius hic esto finis. Detemporibus,quibus tantur morbi. Cap. VII.
cum a Galeno scriptum est, Mab Aetio libro quarto capite vigesimo. cum enim morbus, ut paulo supra monstratum est,siuam habeat periodum,& suas qtates,& ciunulus accidit, necestum sit finitum esse morbum: constat illum omnes suas aetates inpleuisse.Quanquam& hocipsitim videtur nonnullis falsum,dicentibus, postes brem aliquam ope medicat nincremento,aut etiamipse principio intercipi,ut homo superstes maneat, tamenipsafebris statum non attigeriti siquidem Galen nonom
risi gloriatur semissione sanguinis iugulasse febres: quod proinde ita dicitur, quod .
fibris citra remissionem repente cessauerit. proponunt etiam aegrotantemin princi . pio aegritudinis, cuius materiatota turgens sit, hac educta, constat fore, ut febris ces
s set, tamen in principio erat adhuc : ita enim in hypothesi proponebatur. his ad- quae argumentis, sententiam Galeni interpretantur de morbis, qui suapte na-
Win soluuntur, non de his, qui
inintensione qualitatis, quae morbus est, quatuor temporum essentias mimui, non dubito, quin morbus omnis, siue suapte natura soluatur, siue operante' dico, quatuor tempora percurrat. Nam qualitates, quae intensionem accipiunt, m semel coepere intendi, per remissionem corrumptuariu . atqui eadem rationey distratur, inclinationem este necessari etiam post crises optimas,e: cp breuitate non sentiri. Medica remedia non possunt morbum in medio cursur pdmstre: possunt tamen sequentia tempora breuiora facere. atque tanto breuiora, Vi
'Σdo sine remissione videatur sublatus morbus.itaq; haec non post uni morbos C RR0MOmni priuare,sed possunt ipsos illegitimae constitutionis facere,atque id fac,
Fotidie.Neque aliamcausam esse putauerim,qubdiam raro in morbis cris es Comi' Umr, quam ipsa medicorum remedia, quae morborum cursiis interturbant. at'
η'ςim taces dictum inlib.de optima secta ad Thrasybulum cap. 8.ὶ praescindi
419쪽
possimi morborumtempora auxiliis medicis: id est tantum contrahi, ut sine sensus fluant. quod si a Galeno lib.de totius morbi temp. capite 6.dictum est, inclinationeri necessario sentiri: verum est, de inclinatione quae accipit Urimam crisis partem, Dumacuationem,sed no alitennam post crisin optimam semper inclinatio latet sensu Hinc igit manifestum iam fit: si morbus saluber percurrit. quamor tempora, neces serio salutem inclinationisii peruenire. Caeterum mors potest aut in principio, aut in
incremento, aut in statu fieri: in solainclinatione non potest, Vt nomine horum temporum uniuersialia intelligantur. nam in peculiaribus Omnibus moriuntur aegrotan tes. Cum enim triplex cause mortis sit, aut suffocatio caloris, aut Vehementia moebi violenter subuertentis virtutem, aut faeultatis imbellis resolutio: qui ex suffocatione i, moriuntur,in principio: qui morbi violentia,in incremento &stat tu qui facultati, re solutione, in inclinatione moriuntur. quo fit Vt non tantum dies mortis ex arte die
rum criticorum inueniri possit, sed& hora. quemadmodum nos docet acutissimὸ Aesius praedicto lib. cap. y6. ex considerationescilicet horae illius, qua aegrotans solet in paroxysmis fieri se ipse grauior . quod perinde est ac si dicas: moriturum aegrotan
rem in ea hora,quam in ptaecedentibus accessionibus molestissime tulit. accedit alte raconiectura non leuis, morbi natura,&facultate.Nam iis qui internis inflamma
tionibus aegrotant, aut morbis pendentibus ex multis succis crassis, & tenacibus,ti mendum maxime est a principio: iis vero qui febribus vehementissimis, timendum est a vigore:iis qui per totum morbum Virtutis exsolutiones & syncopas perpessi sunt, latimenta ab inclinatione. Caetem haec videmur praeter institutum dixiste,qui cotu, uersias medicas dirimendas sescepimus. quare ad totius morbi inclinationem reue tamur, in qua constitutum in controuersia est, an possit aliquis mori.negante Galen. loco praedilio, atque sententiam suam confirmantea timentis: aliis vero feri posse, ut aegrotantes in inclinatione moriantur, conantibus sit adere his arsumentis. fieri pota, ut facultas manat alium constans sit,aliis imbecillioribus redditis. Nam x in ventriculo id aperia conspicitur,&instrumentis aliis nutritionis. in illis scilicetispe alteram facultas fortis est, & expultrix debilis. Constitue igitur invenis ita fieri, ab que sic intelliges ratione: aliquem in inclinatione totius morbi posse mori. Nam quo aliquis morbum euadat, non sitis est, materiam coctam esse: sed oportet coctam ese sapelli. quod si fieri non potest, peribit ex retentione materiae morbi, alioqui coctae. quod si invenis id fieri posse negas, ut scilicet tam fortis alteram sit, ut persecte commutauerit, tam debilis vero expultrix, ut neque paulatim possit expellere, quatenus expurganti corpori sussiciat, praeter rationem negas, quod, ut dixi, in ventriculo es intestinis solemus experiri. Sed finge morbum esse thoracis, in quo concoctio innaturalis, oc expulsio animalis facultatis: quae cum tam diuersiae potentiae sint, ni imbrum,si una sit firma, & altera imbecillis. praeterea si facultate admodum debili aliquis attigit inclinationem: quid prohibet a Gladisblutione facultatis, etiam morbo victo, aegrotantem dissetui, ut in inclinatione peculiari fit, cum femoriam est remissior his
argumentis nonnulli ita respondent,sententiam Galeni interpretantes: fieri non pos se,ut aegrotans moriatur, qui in inclinatione iam sit, si omnia a medico ut oportet per agantur. caeterum si quidquam omittatur: fieri poste, ut intereat. itaque in hypou si prioris argumenti, debere medicu uti expurganti medicamento: ut quod naturanoa mouet,ipse moueat. quod si non fiat, moriturum aegrotantem: neque quidquam ad uersus Galenum inde haberi, qui medico omnia agete ut oportet, aegrum mori po qn gauit. sied, ut verum fatear, haec interpretatio miles non placet, neque responsui Nam quanquam Galeno dictum sit, nullum mortis genus tunc accidentis excogi tari poste, praeterquam ex errore: nomine erroris no intellexit defectum medicorum
auxiliorum, sed peccatum aliquod invictu. Nam aliter non video, quod discrimc sit inter declinationem, & reliqua tempora. in nullo enim tempore morbi sal bris potest aeger mori, ipse nil delinquente in victu, neque assidentibus,& m dico operante ut oportet. Si igitur haec eadem ad securitatem in inclinationς ῖς quiruntur,quid interest inter illam,& alia tempora 3 nos proinde aliter intelligim nempe fieri non posse, ut Erotans moriatur in inclinatione: si medicus victus rarior
420쪽
- MEDIC. ET PHILO s. LIB. X. os
, omnet, praescripsit, etiam ab auxiliorum Usu desistat. sed si aliquodinvictu pee
eitum committatur, nil dissicile est aegrotantem mori:id tamen non fit vi morbi, sedes errore. Igitur interpretamur Cumipse Galeno; nullum posse moriri illius morbi, . ineuius inclinatione est constitutus. fieri tamen posse, ut in hypothesi argumenti d monstrabatur in ut cocta integre materiasit, homo tamenmorbum nunquam esse hiat, ne sanitati restituatur. Nam etiamsi materia coctaperfectest: sui perfecte e
quilinmorbis in tamenmorbus non inclinat, Vsque dum materia incipit euacuari. Constat enim instam esse materiam sumne coctam. ergo euacuatio est, quae detrahitinores vigori,non concoctio.qui itaque morereturmateria perfecte cocta, sed re io taretenta ex debilitate expultricis: in summo Vigore moreretur, non in inclinatione. Namnulla materia evacuata, non potuissset morbus inclinare. Sed quanquam haec itidicantur,nondumdissicultatem absoluimus. Galenus enim non tantum negat, in inclinatione posse mori aegrotantem: sed&cocta materia. Hoc nonnulli de quacu
que concoctionemani sestaintelliguntdictum. ego vero no ita, sed de persecta.quod Leet Galenus secundo aphorita. comment. secundo dicens: Raro quidem, sed
homunquam mori laborantes morbis acutis, quos medici merito praedixerant comvalituros. quos constat habuisse concossionis signa, siquidem medici merito sat tam salutem praedixerant. tamen concedendum est cocta materia saltem perfect mori non posse rotantem violentiaillius morbi, siuein inclinatione sit, sitie secus. D quare censeo dicendum, cum cocta iam integre materia est,nullam esse rationem i ducendat mortis, nisi morbus ex retentione materiae in deteriorem alium morbum permutetur. quod si fit, aegrotans non iam in inclinatione prioris, sed in principio i crementove morietur sequentis morbi. Vt si fingas pleuriticum materiam ad concoctionem deduxisse, caeterum ex debilitate facultatis animalis non posse ipsam expellere: quinouam retenta materia patiatur putredinem,& impetum faciat,aut in pulmonem,aut inco aut in membrum aliquod aliud praecipuum.quo facto, constat mgrotantem mori inprincipio pulmoniae, si in pulmonem irruit, non in inclinatione erat, diluitur.io De cogistisne legitima morborum. cap. VIII. FRVsTRA nos Hippocrates docuerit, ex constimtione posse tempus status princognosci in morbis, nisi quae sirtemporum totius morbi proportio, deciderimus.
atqui solet esse tam multiplex,ut videre licet apud Galenum tertio de crisibus, ut non nullis morbis multo maius sit principium reliquis omnibus temporibus, in aliis i crementum plurimum producatur. Sed animadiuertendum est: non posse nos inu piae Unam quandam proportionem,quae morbis omnibus conueniat. siquidem mouentur multi illegitimὰ. tame motis legitiis omnibus, est quaedam proportio legiti- ma, quam in praesentia requirimus.illegitimaeenim,utpote infinitae, non possunt arte hendi .mouentur vero legitime illi morbi,qui citrairritametum aliquod, aut usum quq remoretur,stium peragunt fatalem cursum. atque lai omnes proportione hanc seruant, ut principium totius morbi equalesit duobus sequentibus temporibus,
tςmpus ipsium principij duas partes habeat aequales, quas separat dies,in quo primu parent signa concoctionis obseurae. id quodaperti sume dixit Galen. primi de Nubm capite ultimo, his verbis:Nam si adhoc respexeris,nihil amplius dissicile inuense fixot primi dies tamabscesserint, quq die primum talia apparent, quot superi z
admanifestam conoessionem. inde autem accensus incipit. Haec Galenus. ex
Fibui patet aprima aggressione morbi tantum es temporis usque ad diem, quo priR MVmapparent signaconcoctionis obsturae, quantum superest usque ad finem prim pη totius,quo apparent signatacoctionis manifestae. quod verba primo diei ncr in nurusque adiudicium, tantum exacte sepersit, quantum a prima gressione VOFς in eum diem antecessit, docuit Hippocrates quarto aphoris septuagesim prim' in ni: Quibus septima iudicatur, iis nubecula rubraquarto diem Vrina apparet. quartus inmedius, &communis primo & septimo: talis autem nubec