장음표시 사용
401쪽
Ex his sex unciis colliguntur una summa gradus caloris to . his in sex parte, si ctis, contingunt singulis 3 Rursum ex his sex Vnc ijs colliguntur frigoris thi dus . his in sex partes sectis, contingunt singulis ij. Corpus quod habet caldius N& frigoris i , est calidum in secunda statione terth gradus. Ergo ex calidi ii primo uncus duabus, & totidem calidi in tertio, alijsq; duabus calidi in quatio fit calidum in secunda statione terti; gradus. y Reductio in tribus quantitatibus thaequalibus & diuersis gradibus, & diueis,
qualitatibus. Ex frigidi in primo uncia una,& calidi in secundo uncijs tribit, & calidi in tertio unciis duabus: si medicamentum calidum iu medio vhima stationis secundi gradus. monstratio. Ex his sex unciis colliguntur una summa gradus caloris I his in sex partes sectis, fiunt in singulis L E. Rursum ex his sex uncijs colliguntur frigoris 6 F. his in sex partes sectis, fiunt in singulis i Corpus, quod habet caloris 2 3, & sti. goris I E, est in medio ultimae stationis secundi gradus calidorum. Ergo ex umeta una frigidi in primo,&vnchstribus calidi in secundo, &vncijs duabus c, lidi in tertio, fit medicamentum calidum in medio ultimae stationis secundi ei.
Eadem methodo reducuntur quatuor, & quinq; , & plura: atq; illa aut similia qualitatibus i aut contraria, aut aequalibus quantitatibus, aut , naequalibus, aut j. eisde gradibus aut diuersis. deniq; utcunq; aliter fingas, eade methodo reduees facile. Sed quanquam haec per longiores demonstrationes ita oculis voluimus
exponere: tame potes tu inter computandu, Vbi haec semel intellexeris, copendio uti: computando non omnes gradus caloris seorsum,& omnes frigoris , qui in simplicibus sunt, ut hucusq: fecimus: sed eos tantum, qui denominationem tribuunt. Nam cum reliqui gradus bene attemperati sint: numeratis illis solum, qui denominant, perinde cedet computatio, ac si omnes connumerentur.
ita igitur se habent reductiones : & haec est methodus generandi gradum
quemcunque ex simplicium permistione . quare cauendlim est, ne ea quae a phar macopolis medicinales materiae appellantur, scuiusmodi sunt in liquidioribus soleum, in solidioribus cera) incauto permisceamus medicamentis alterant bus : sed pro illis aut detrahentes gradui, aut aliorum vires intendentes. sunt e nim huiusmodi medicamenta natura sua temperata. sed quae temperata sinu
Contundunt virorumq; contrariorum vires, & omnia quibus cum permis a tur, remittunt. eadem ratione qua monstratum est, remissum remittere intest
sum. Verdm fit saepe, ut medicus indigeat medicamento aliquo certi grad m, quod ad manus non sit, & velit illud ex compositione sibi comparare: tame non adsint aequaliter distantia ab illo gradu, quae illum possint reddere in p0x
tionibus aequalibus. fit uoq;,ut etiamsi duo illa medicamenta adsint, velit mo dicus tertium aliud, duo ve alia, aut etiam plura permiscere, quae ad reddend. Millum gradum sint aut remissiora quam oportet, aut intensiora, aut partim lytensiora,partim remissiora: tame videantur medico neces tria, ad medicamen tum quod parat, propter secundas aliquas virtutes,aut tertias. non enim sol dingratia attemperandi qualitates primas miscemus medicamenta: sed pigruq ς; λad componendum primas cum secundis in ut si fors ferat, ut velim ego compq
402쪽
n calidum tertii gradus,& adstringens mediocriter,&ad 1t tria ρ .ua ista: alterum calidumin secundo, alter in quarto, sed lium horti adian i dii tertium,quod adstrireat Calid in primo necesse est tertiumhoe ad utilem:quod tamen perturbaῖ proportione rimarii qualitatum opus ergo est scitu, ubi mitionibus singulorum opus sit. suerit ergo magnum operae precium regus minuenire, qua possimus dicere: quibus portionibus quom medicamentorum qui gradus productaur. docuitam enim hactenus inuenire,cum tot portiones talium medicamentorum miscentur,qui gradus fiat.tame modo videndum est:ut ex talibus totque medicamentis talis gradus fiat, quot singulorum portiones accipiendi sint. i. duodest apprime addictos Vsus necessarium.haec docet breuissime & apertistinie re stula alligandi avocant qua utunt &qui confundunt metalla, & qui merces miraserat fit alligando numeros medicamentorusimplictu,numero medicamenti,quod paramus. sed quonia alligare plures numeros saerit dissicite: omptissimum erit alii
Dreperbinarios .sed ut illigentur duo numeri uni alteri,oportet alterum esse maiorem, alterumminorem eo cui alligantur. atquenon aliter alligantur, quam medic mento minoris gradus toties sumpto, quoties numerus cui fit alligatio,superatur a medicamelo maioris gradus: 3c medicamentu maioris gradus sempto toties, quot,
timedicamentu minoris gradus Vincitur ab eo cui alligatio fit.ut patet in hac figura. Ex una portione calidi in quarto,&duabuscalidi inprimo,fiunt tres portiones calidi insectin&.medicamentum scilicet primi,sumin artis,quia medicamentum secunditis superatur amedicamento quarti: &medicamentum quarti sumitur semel, quia medicamentum secundi lemel superat medicamentum prini; ὶς narios. ut si ex medicamentis quamor, quorum unum sit secundi, aliudquinti, altertit,aliud septimi gradus,paramus medicamentum mistum quarti:sumimus media ementi secundi portionem unam, medicameli quinii portiones duas, medicame litertii portiones tres, medicamenti septimi portionem unam:&fiunt ruones si ptem medicamenti quarti,ut in hac fima: Ri mrmedicamenti secundi portio una:quiamedicamentum Pinus emel superath dicamentum quarti.& medicamenti quinti sumuntur portiones duae:qui amedi-ς ςnituri secundi, bis superatur a medicamento quam.luc binarius ligatur per se: undus per se. sumuntur medicamenti tertii portiones tres:quia medicamentum siptimi ter superat medicamentum quarti.&medicamenti septimi sumitur portio RR uia medicamentum tertii semel vincitur amedicamento quarii. dod si insecundo binario non simi duo numeri,quorum alius sit maior, alius mi R VHu,que paramus, aut medicamenta simi innumero impari:fiet facillime tunc ' ρος gradus quem paramus. Ex medicamentis maioribus, aut minoribus mise m,fiat medicamentum unum:&illud alii get gradui quem paramus. si imparnu δ' V medicamentorum est, id quod excedit mediocritate, admisceatur cum πισμψxu Vt parnumerus fiat,&deinde quaesupererint, alligentur per binari QS,Quam' mei possehaec breuius effiecte eos qui sint arithmeticae altis peridores sed ego quod in ea arte parum sum versatus, malo rudiustule haec docere,quam
403쪽
Exesti is facile inintellectu,salso dixisse Averroemthuiusmodi aduum qui innis
dicamentis sunt, inuentionem,&permixtionem,Vt ea hic aut ille gradus fiat, hinposse confirmari experimento, sed solius ratiocinationis esse opus. Nam quodmedi camentum hoc simplex calidum est in primo, illudin secundo: aselo experimento de umptum est. Igitur quod ex hocmedicamento & illo resultat aliud tali graduci lidum idem experimentum potest confirmare. Si licet calfacit manifeste ita viri tiocinatione non sit opus: neque tamen laedit insigniter, Iam Vero quodin unoquni gradu dictae portiones caloris &frigoris sint secundum eas,quas diuimus,proportis nes: confirmat experimentum coniunctum cum rabone. sensus scilicet docet, id quod ex hoc medicamento, quod calidum in primo est,&illo quod est calidum t. tertio, resultat, esse calidum in secundo. ratio tamen pel eas omnes demonstratio nes quas diximus, docet nisi talis esset in V quoque hadu caloris ad frigus pro portio, non posse ita contingere, ut factum sensius docet. sunt igitur haec omnia, praeterquam quod firmis monstrationibus confirmata, vel sertat euidentia. sed de his satis.
C A L E N v s libro tertio desimpl.med. culti capite decimo Ois auo ita ripsit ξ μ
rum ergo medicaminum,quae frigore interimuntinullum genere lethale es, sed Di sola quantitate.at in erodentibus, putrefacientibus, atque excalfacientibus hauditi se res thabet .Quibus verbis aperte significauit, quod initio, & tribus proximis capit,bus dissus e satis docet: venena esse duplicia,quaedam calida, quaedam frigidae calida esse lethalia toto genere: frigida quantitate tantum, nulla tamen frigidoriun phar- macorum esse genere deleteria. dicuntur vero illorum nonnulla genere, nonnulla quantitate venena:non qubdaliqua illorum sint, quae inquavis quantitate etiam minima necent nulla enim talia sunt sed ipse etiam genere deleteria, nisi quatitate quadam certa sumantur,possunt citra noxam bibi .nullum siquidem est naturale agens: quod ad agendum commodam quantitatem non exigat.alioqui esset adtionis inis, ta .non itaque proinde generehaec, quantitateilla deleteria dicuntur: sed quὁdquet , quantitate taliasunt,nisi quantitate commoda bibantur, possunt usique adeo vinci, ut pro veneno alimentum fiatiquod vero genere est tale:nulla quantitatepotest nutu, re, quanquam in aliqua non interimat.haecitaque docet Galenus loco citato G 3. de simpl. med. quae eadem docet 3. de temp. capite A. Tamen libro quinto de simpli cium medicamentorum facultate, pite decimo octauo,contrarium prorsus Visttur docere, dicens:multa venenafrigida esse genere deleteria. stat illius verba haec Quaedam autem totis substantiis nobis contraria sunt.proindeque si vel minimum eo rum assi impium fuerit,omnino laedent: qualia sunt dryopteris,& pityocampe,&tha psia,&solanum manicum,&hydrargyros,&fungorum nonnulli: praetera saliua, Λ
tes venenatorum animalium. nam testa omnia nere sunt deleteria,non quantitat
haec ille.quot o constat nonnulla calida, & saeraque frigida medicamenta recest seri: cum tamen omnia genere deleteria, non quantitate dicantur. Controuersiam hanc non alia ratione spero decidi posse: quismodo,quo calida&Egida in corpuix intelligat. illic monstrauimus: calida recalfacere nostrum corpus, quia nobis prius incaluerint:frigida refrigerare,non qubd refingerentur neque enimς ς
in nostro corpore refrigerandi causamὶ sed quod propter substantiam impatibilςm
non calfacta, perseuerent.hocipsum habent venenaesunt enim&ipsa alterantiam
dicamenta, habent vero plus aliis frigida, quod comminuuntur, comminutaq
b plus aliis frigida, quod ' δ -- GCICI LUTU Or: alicia, quod ex modo suae substantiae cum primum a nostro re incipiunt alterari, putrescunt, putrefaciuntque viseera ipsa. atque hac ratione, Ptraque sit tmortifera.inquam sententiam dictum est 3.de temperamentis cap. citatq=frigida venena omnino non vinci,neq; alterari, sed ipsi corpus nostru vincere: cali δ' parum quidem ipsa vinci, partim vero vincere nostrum corpus. Ex quo loco Rφ' est
404쪽
MEDIC. ET PHILO S. LIB. IX. 38,
hala frigendum frigida non posse a nobis Vinci,&calida posscivi videnturverba
Ahure. contrarium enim picne paulo ante dirimus 3. de simpl. posse sciliret frigi ai sperari integre&nutrire,calidatio possesed intellige rigida eo interimere, quod
non vincantur, posse tamen Vinci hinterimentia: calida vero non eb quod non ineuntur, sedγbd putrescant. itaque frigidacuminterimunt, manent omni nolim uicta te noninterimunt, omnino Vincuntur. calida neque omnino inuicta ni
lientaliquando,neque omnino vinci possunt. Habent enim frigida bonum exit uti,.Vtrincantur,calida,ut expellantur. his ita statutis, scire licet nullum medicametitum se esse genere deletextu, nisi sit putrefaciens, aut it infacientium partiumpantiat, re .poseque medicamenta e cellenter frigida habere admixtas partes putrefac, entes:ratione quarum tota evadant nere deletinae talia sunto iamedicamenta: quaestigidaquainuis sint,deleteriagenere dicuntur. praestathuic dilutioni viam Gotinus, qui cum loco citato ex s.de simpl.fungos inter deleteria recensius let: lib.7. cap.
ii deissis ita ripsit:Fungus Egidali id e planta est admodum ivnde&pro Yimὸ ad delet etiam facilitatem accedit. Et Me inter eos fiant, qui etiam interficiunit fissimuni quinatura stam habent qualitatem liceat ita dicere putredinosam. Haec Galen. quibus haud obscuta dixit: fungos,etsi modi&humidi sint deleterios
T,Eseporiferis medicamentis innon miniis difficilis controuersa ex Galeni vestis.nam primi lib. de causis symptomatum capite ultimo docet: vere somnifera esse medicamenta tantum humida. nam quae simul restigerammoti tam semnum ,
qtumseporem faciun ex humestatione moerebri fit inus: ex refrigeratione stupor .sunt vero illius verba hqc: Talia igitur sunt cuin medicameta omnia,quaeyeris somnisera sentitum quae sic quidem vocantur. inferunt autem non somnum modo, sed etiam coma,&carum, & totius corporis torporem. quae tanque autem duntaxat ν humectant: merito somnifera vocantur.quae vero perfrigerant, nequesemnum,n queindolentiam afferre rectὰ dicuntur sed pro somno, coma &caron: pro indole ii ob persegerationis excellentiam, vel prorsiis sensus priuationem, vel certe se
imminutum. intchabet praedicto inloco. In quinto libro de simplicium medic mentorum facultatibus, capite decimo octauo,ita scripsit: At ei, quae Ἀναφα, si dest 0Wiή epota faciunt, ac proinde dolorem lenientia, &i mouis, hoc est somni pl sque dicuntur: temperiei stimi maxime contrariae iis, quae reuera sunt anodynx rigerat siquidem omnia corpus:&sensum eo usque stupefaciunt, ut si paulo li- herilius ebibantur, mortem afferant. Caeterues adustun propositum optima simili ' cunque desiccant. haec seritentia omni videturpriori conitaria. nam illic dia o iis nisera tantum humeti are luc somniferarefrigerare. neque solum hoc: sed&ς imodiora esse ad hunc vim,quae desiccant,quam quae humectant. si quis tamen Nideret attent iustinuenit nihil hic dicium esse repugnans, sed omnia consona. 'cum somnus duplex sit quidam naturalis, quidam symptomaticus, Vt . huiusta libro explicuimus: quae sbmnum naturalem facimt,haec solam primo de cam Sin Π0m tum, re somnifera appellauit: quae symptomaticum, non sismhisera 'porisera potius,aut stupefacientia.haec tamenipsa, quae ab illo non vere somni'
dicuntur,dicit in 1. de simplicibus, a plaerisque somnifera appellari, atque deillis
'ς0di putauit. haecve sunt notitiumectantia tantum, ut illa: sed refrigerantiadi refrigerando cataphoram inducunt, - . ,' quae desiccant, ut tum, quam quae humectant, ut cicuta. quando'. p sita faciens frigus,obruens humor,auget malum. horum sane medi- suspersesempernocet: vitandusque proinde,quoadfieri potest,e'Vt symbi pruno. tamen permittit ut nonnunquam gratia alictuus usa, quae cumrestigeratione desiccant, quam quae humectant.
405쪽
quide*οὶ nunquid ea tantumsent vere somnisera, quae tantumhumectantulari ergo non est somnisera, neque vinum est somniserum, neque la duo enim hos in refrigerant, alterum calfacit. Tamen experimento inuenimus: haec,&ptaetereio mnia replentia caput, siue calidasint, si uestigida, semnum conciliare. sonasse dicit haec Omnum praeter naturam facere, eoque de illis non disputasse Galen. loeo ei talo. Addesque in horumco mationem, semnumnaturalem fieri ex halitibuli limentorum : haec vero habere vires medicamentosas, quibus somnum conciliis non naturalem. Sane haec alia duratum.nam hac ratione nulla possint esse medici menta omnifera quinpotius contradictionem inuoluet dicere, medicamenta vetii, ,ω. . Nam quae tali afuerint, enim tantum alimenta. non ergo ita res se habet: sed si sunt aliqua vere semnisera medicamenta, quaeque naturalem somnum inducunt. Huiusinodi sunt,quae alterant quidem: sed non eatenus, ut morbum aliqueminia cant. haec enim,cum morbum non faciant, Meque somnus, quem faciunt, erit j ploma.Monstratum sit quidem est in quarto huius operis libro,symptoma omnemudex morbo. L ctuca igitur refrigerat, sed non faciti mnum primario refrigerando tedhumectando modice: secundarib restigeratio etiamtuuat,at lactucasemnum iu civ.quanquamea restigeratio solanon faceret semnum.nam quia sela refrigerati,nesi est stupor: ehun non faceret lactuca. non est si uidem illi tantarestigeratio. rum ea quantulacuitque est, admota humori: potius confert aὸ somnum, quamn fit somniferum: quippe Psve somnisertur potius impciodest calidun
ac praecipue. Vnde fit,ut somnus cxl istucis, Vino,i- 1 - m.Scimus siquidem tradi tiopo de causis symptomatum, omne accidens naturale intensione fieri posse fis pxuma: &omnem causiam accidendi naturalis efficientem, multitudine fieri symptomaesed de medicamentis somniseriis haec sit satis dixisse. aDe medicamentis pus mouentibus. 4
PV s mouentia docet Galenus eo disserae ab emollientibus,libro quinto de simplicium medicamentorum facultate, capite secudo: Obd emollientia calida sunt, te,&postmodum repetit non semel: illaesse calida,& humida. quae tamenipsem qualis sit uniuerse pus mouentium natura. dictum autem est: qubd modicὸ emita minantem & calfacientem esse oporteat. quod aliis verbis est: vi neque excζl Gtemperiem corporis ipsum immutantis, neque ab ea deficiat: sed quoad fieri post, similesit. baec Galenus. Sed si non sumus obliti eorum quae de gradibus alteranii Rhmedicamentorum diximus, constat ea quae corpori a quo alterantur evadunts lia,temperata esse, neque calida, nequehumida. itaque videntur haec Galeni locati gnificare: medicamenta suppurantia esse temperata exquisitΘ. tamen haec doctri . non satis videtur consare cum aliis eiusdem autoris verbis.Nam quorsum natur 'hanc medicamentorum finiens, toties dixit calidam &humidam esse, si temper φλeste uisiser sed quod quarto libro methodi capite quinto scripsit, videtur φὴ iidam e6que inquit fit, ut a calidis &humidis plurimum adiuuetur: quoniam is calida&humida sunt putrefacientia. Docuit praeterea idem Galenus intracta QMde simplicium facultatibus, suppurationem no esse opus solius naturς,Vt carni ν rauonem: neque selius medicamenti, ut exesionem carnis, aut corrosionem: sed p)'tim esse naturae, partim medicamenti. ergo si medicamentum aliquid praui x p
406쪽
thiosissuppuratione:non tantum debet si are temperiem parus,&prohibere quod sui si ut faciunt carnem generanu sedalterare etiamsi quid quae alteratio nulla sepotest,praetercalefaetionem&humectationem.Addemateriam eorum,qu imi et suppurantiarecensentur a Galeno,calidam essedc humidam: aquam calidam, de halidum oleum, & cataplasma ex farina hordeacea, &talia omnia. Dicunt quidam lompta occasione ex capite quinto libri quinti de siunplicibus, si puratoria medi-
eumenta alterare calfaciendo & humectando succium contentum in inflammata particula: tamen parus ipsius temperiem exacte. Conseruare inalteratam. itaque esse ad membra, medicamenta temperata: tamen gratia alterationis succi, quem
is putrefaciunt mediocri illa putredine, dici calida, & humida. In hac resiponsi . iis sent duo difficilia: primia, quod usius olei, & aliorum suppurantium, non
.esset aduersus calidis Vlceribus: neque enim ipsas carnes putrefaceret, quas non alterare respondes. sed quanquam carne non implere quia non detergeret,quam tum in vicere conuenit : tam temperies partis esset exacte simile, non corrum-
peret. quam veris noxius illis ulceribus hic usus sit, vide apud Galenum tertiobro methodi capite tertio. Praeterea non video, qua ratione succi, qui per se humidioris substantiae sunt, humectentur a talibus medicamentis, membris siccioribus ibiter . quaretio hontrouersiain hanc, si positim, distinctius vellem diariniere,hinc sumpto principio. In stippuratione Iio debent expetia medico: pria D mum, ut pus optimum sit: secundum, ut fiat quam celerrimΘ. ita enim optimὸ agrotanti prospicitur. possint vero duo haec aequaliter contingere: aut non aequaliter , ued alterum plus altero. Illud pus est optimum, quod minimae putred nisest particeps: cum tamen nullum sit omnino expers putredinis. Illud est dςterr mum, quod maxime illam participat. usque adia ut si multam admodum subeat putredinem, non amplius pus dicatur, sed si iccus putris. putrefaciunt verb calida dc humida,non tamen quaecunque quouis gradu sunt calidadc humida, statimsum p trefacientia: sed ea tantum,quae valde talia sentiquae verb his sunt minus multb calida&humida putrefacere etiam illa possunt calorienim cum humore semper est putrefaciens j sed non tam mala putredine, quam qua: septica sunt: sed mitiori quadam,so quae suppuratio dicitur. estenim nihil aliud suppuratio, quis putrefactio quaedam
mediocris:quae quantis a magna putrefactione recedit magis, tantb accedit ad comcoctionemὶ igitur non dubium est, calida & humida moderatὰ posse pus gignere. putrefacientia scilicet quia calida & humida:sed non integre, quia moderate sunt i lia.Ea etiam quae naturali partis inflammatae temperamento sunt exacte similia, pos sunt pus gignere.Nam conseruant temperiem calidam &humidam: quae praetern turam est eo tempore in particula inflammata, permittens putreicere succum, δί0binens partis putredini. Nam medicamentum, quodimponitur parti praeternaturam affectae,exacte simile naturali partis temperies: habet vim coseruandi partem, Enullamhabet ais is praeter nativam curandi.Ergo non est dubium: posse etiam o medicamenta exacte similia parti suppurare.non quidem alterando succum,aut lim est enim iusium medicamentu illo siccius sed conseruando calorem,&humo
xentu illic computrescat. si igitur& quod certo gradu est calidum &humidii, &quod Qe aequale est parti, suppuratistipputabunt profectis &quae in medio horum simiς ida & humida. Constatque haec, qub plus participant caloris & humoris, eo
sim putrefacere: sed ut citius, ita deteriori putredine: quia accedunt ad se ucam gis quis veris minus earum qualitatum his heb lentius putrefacere,quia eo plus ac ςςdunt ad partis natur sed ut lentius faciunt, it amelius pus conficere. itaque V tral 'ppurantitamen aequalia optimum pus faciunt. neque tam innoxiὰ id faciunt calida Mi ' h mda:quanquam citius etia quam illa suppurare, nihil prohibet. proinwe ergo Gabsuppurantium calidum&humidum esse dicit:quia nonnullasuppurat, hum Uyndo per se,&quae illoruminime sunt hvivida, humectat etia quod Odo,hum illic est praeter natura, fouendo. dicit rursus,horu genus exacte simillimum:
'pyri untur. I vero aeque illud dissicile est scitu: cur stippurantia obsint cauis
407쪽
3bi FR. VALLES IIICONTROVER s.
ulceribus.Nam quae calida&humidasta colliquant pux aciendo. quae vero pati tisiant simillimain calore&humor faciluitvlcusserdidu cum suasubstanti ques do liquida infitia nasitum etiam, qui in illis ulceribus opus est siccantibus&de tergentibus. atque ita serdidum fit ulcus , non solum ab iis quae humectando mori rata sit sed etiam ab iis,quq minus desiccant,quam Oportet. neque rursus illud quod obiiciebatur, non posse medicamentum, quod carnem non alterat, succos hume ctare, est difficile.camemenim non alterant medicament aula, quia similiati sunt. succum vero putrefaciunt,non quia humectant per se,sed, Vt explicuimus, quia ob struentia cohibentemuuium,&conseruant calorem& humorim prater naturam. illud quoque,quodex .meda.additum est, dictis consonat. Arstimentatur scilicet suppuratione putrescentiam quandam esse, quia a calidis&humidis iuuatur: id quod nos quoque monstrauimus.quin etiam mota ratum est,si quae suppurant, quae ad casnem neque calida que humida sinu haec etiam calfaciendo & humectandoquo dammodo facere. quare pro inurantibus quoque, atque pro nono hoclibroiam satis diximus.
' sqq) AEd x medicum aliis hominibus admiram
dum , quam pars prognostica: quippe quae sola videtvressessu a
humanam conditionem. proinde diuinus Hippocrates, cumrotaliquaru medicinae partium laudes operibus ostendat potius,quam verbis celebret, tamen prognosticam multis nominibus comm dauit:&qubdmaior fides habeatur medico, qui, quae meu
nere, aut eueniunt modo, aut euentura sunt, edicit,eόqueplum
se illi audeani concredere,&quod etiam cum aegrotantes intereunt, credatur culpa vacare, si praedixit, quodque praenoscendo suturas affectiones melius multo curationem moliatur.merito igitur magnae habetur gratiae, Hippocrati primum, qui par'tishuius, ut d bonoru ommu, nobis autor extitit:deindes aliis omnibus, qui inlata Pari elaborauerunt,de arte medica optime meriti .est enim haec pars difficillima. quo factum est,ut pauci scripta Hipp.&Galeni de praedictione commentariis prosequin ssint. tamen clim tam honorificum esse medicis praedicere apud aegrotantes, omne intelligant: omnes tentant praedicere, quanquam non nes eodem modo. sed alii . temeritate quadam fortunam experiuntur, alii astu circumstantibus imponunt: per pauci arte,&prudelia praesagiunt. Sunt qui nihil esse tam alienum ab humano sis quod negent scires nituitam abditum, quod non vaticinentur, tam constanterpr 'serentes,quam si naturis remmimperare possent: qui tamen statim ac incaute pro tulerunt, fortunam deprecantur, atque quodin mendacio depraehensimulari p' sint, cogitant. Alii proferunt ambigua quaedam, ut Apollo ex tripode: aut si minui haec possunt,aiunt modo,negant statim: nequis sit rei eventus, quem non praedim Iint quibus artibus apud imperitum vulgus admirationem consequuntur: tamen ar I pud sipientes sunt ridiculi,&tamhabentur mendaces, cum vera incunt quis cum
mentiuntur. Vt contra, qui loquuntur prudenter, laudantur merito, etiam cum D errant. Elicet, nunquam errare, nulli mortalium contigit: rarissime errare, conti'git peritis &prudentibus.quos primum omnium decet nihil polliceri,quod est xς' non possit ars: deinde, quae dicent, proferre non vidissipatores, sed ut artifices. nihil
408쪽
MEDIC. ET PHILO s. LIB. X. 3 3
is est duod adebreserat medicum praesentire: quari morborum insignes mut 4uibus dierum natura maximam putatur Vim habere. proinde operae pro-
fitetit, ante alia disputare:Vnde his ipsis die Saccedat iudicandi vis,&reliquasti eriticis diebus controuersias dirimere, deinde ad ipsas morborum iudicatione,
isbas criticis vis a radicesuperna. cap. I.
Dit, decretorii illi diciantur, in quibus stequentissimὰ&tutissimὸ solent morbi
iudicari. Galen. 3. lib. de diebus decretoriis,huius rei causam in supernonim cor-' Dium motum reiicit .sunt qui Galeno hac in parte contradicant,cum Merroe ce Entes,morbos in hoc aut illo die potius quam in aliis iudicarimon ex coelestibus coodioribus,sed ex proportione agentis ad id quod patitur contingere: quorum ratio haec . praecipua. toto morbi tempore estinter naturam, &morbi causam pugna quaeda, qualis inter naturales causas contingit: similis scilicet ei quae inter ignem&lignuvinia combustionem fit.non enim minus naturalia agentia sunt, virtus nostra natur iis,quae in temperamento consistit,&morbus, qui corporis humani est praeternat
ram affectus: quam ignis & aqua. crisis tempus, est terminus actionis & victoria. si tana est crisis, naturae: si mala, morbi. Sed in aliis actibus naturalibus, ut gratia e in empli,ligni combustione, finis actionis aduenit ex proportione potentiae agentis ad resistente patientis corporis .proinde enim a philosephis omnibus dictu est, praecipuis ab Aristotele, velocitatem motus feri ex proportione potentiarum agedum ad palmes cs.quoniam scilicet ex modo histus proportionis, finis actionis,aut citius, aut uerius aduenit. Igitur eadem ratione in morbis crisis ex radice inferiori sita vocant pote tias agentes & patientes non ex motu corporum elestium contingit. Adde mutitas actiones esse, quae certis diebus &statis periodis contingunt:quas tamen ne ipse Calen. motibus coeli tribuit, sed modo motus causarum infernarum: exemplo sunt periodi in febribus intermittentibus. C terum,quanquam hi probabilia loquantur, multo veriorem esse censeo Galeni opinionem: quam his rationibus ex eodeni de Ampus confirmo. inae elementorum virtutibus fiunt, non tantum ordinem tue tu quantrum quae a corporibus coelestibus aguntur.illa enim mutabilia sunt&ince ta:haec stabilia & firma, ab aliis corporibus inalterata, agitata certo quodam & aeter
no ordine. Igitur ordinatum motum & perpetuum, & qui veluti ex naturae lege, si ptimo gratia ciemps,aut r . term inatur, non est probabile casti aliquo fieri: sed ex tu astrorum,qui est impermutabilis,pendere. Nam quae casu aliquo sunt: stabilia pons ini neque ex his quae platrunque contingunt. Sed vis criticorum dierum, bis mille abhinc annis a probatissmis antiquorum obleniata est,&memoriae posterit ut radita. adde,quod si proportio potentiae agentis ad resistentem faceret morbos his aut illis diebus terminari, cum haec variare possit,aut mutata succi quantitate, aut im v minuta auctave virtute: singuli dies possent esse decretorii. nam si in morbo qui sems in die erat iudicandus,tantillum succi detrahat,addasve: facies,ut sexto aut octam j indicetur. quare cum proportio in singulis naturis, & in singulis morbis permu-Wiud non possen norbis omnibus,&natutis,®ionibus,& aetatibus, & tempori hy este iidem decretorii dies. praeterea quanquam ex ratione proportionis fieri pos Vt, ut intus, aut illis diebus frequenter morbi iudicentulatamen ut in lais tutius, in il- β minus tuto, quod ad fidem pertinet, eriticorum dierum ratione non fieret, nam
'Mm'rbus hic propter hanc proportionem in septimo die iudicetur, ille propter pyp monem aliam in 1 , unde nascatur,ut septima die crisis tutior sit,&persecti ati, siqua causa superna penderet: non esset quod homines ei aeta*R rerentur,ex quibus supersunt,ut Hipp. 3. 4n.docet.no enim necessc est, x porea lignorum congerie sutacari, qub ligna ab igne combur
gQ probabilissimu: vim criticorumdierum alicui coelesti motui adscribi ΣΠ.4iptor ait', quod magis humoribus pr sidet,est vicina nobis luna. merito
Σφφx humoris morbi tribuetur motui lunae. maxime cu eaquq experimetoc si Unx magnopere cuillius motu quadre id quod hac ratione inuenit GA Mς .
409쪽
3 6 FR. VALLIS II CONTROVER s.
sis peragrationis lunae constat 17. diebus &octo horis: mensis illuminationi, i bus & 11.horis. additis tribus diebus,quibus delitescit,se mensis ex 29.diebus eum s missio. C5putatio Aenim decretoriorum, quorum Vis longo e perimentorenti non quadrat cum mense peragrationis, neque cum mense illuminationis: caelaturi ex his duobus confusis alter mensis resultat, qui mensis medicinalis appellatur euriquo omita, quae de dierum decretoriorum numero ab Hippocrate scriptassunt hi rificὰ conueniunt.Nam ex 27.diebus & octo horis ab altera part ab altera 16.disici& Iz.horis,constituuntur s3.dies, & ΣΟ.horae,quorum dimidia pars est 26. dies, &horae. hisigito constat mensis medicinalis:qui in hebdomadas distributus, consita dierum decretoriorum terminos.collegimus igitur probabiliter dierum decretori, i,
rum vi ex lunae erroribus pendere. neque sane tam est similis ratio circuitu se bitum criticis diebus: ut stillorum causa non reiicitur in astra, statim oporteat ne cicriticorum causim supernis causis adscribi.nam multa fiant, quae dierum criticonidi vim ex causis peculiaribus no pendereindicant: Vt ordo perpetuus,&fides, secunia que,& alia quae in argumentis tetigimus. Nam si in circuitibus est ordo: alia certentarunt, &illeipse non tam perpetuus. monstrauimus siquidem in quinto huius operii libro:ex paucitate materia: eadem est ratio multitudinisὶ alium ex alio circuitumri: ut quintanam &sextanam ex quartana,& ex quibuslis succis erraticam. Certe ui pro ratione vis eius, quae est in criticis diebus,dicta non suffcient, multo minus faciessetis causa,quam Amatus Lusitanus commentus est, qui dies morbi confert num, uris cantus. quia ut inter numeros quidam sunt distbni primo, quidamassoni:ita in quit inter dies.e6que dies numerorum distanantium primo, causa dissidii, dicit,ail pugnam ageremorbum & naturam: quaein consonis diebus,causa similitudiniscum primo, quietem aguntiratio haec nulli arbitror satisfecerit, quantumuis benevolo. Nam Π terquam quod ridiculum est,consonantiis vocum articulos morbi, resadis diuersas,conserre, &hinc putare rationem quampiam redditam esse: tamen neque illi imaginationi effecta respondent. Nam,vtipsemet praescriptis numerorum tabe, iis dicit, vigesi us est consenus primo, & I8.& 16.sent distant:tamen constat viges,mum esse primi ordinis decretoriorum, tertium a septimo, & ΙΣ. & I8. minime iud, cantes. non ergo numerus punctorum distanantium primo,respondet diebus decre- 'toriis,&consonantium, non iudicantibus. Sed nugati lapὰ volumus, ut
and crumi integri debeant assemiadcomputauinem cap. II. C VNT qui putent in computatione dierum decretoriorum de singulis diebus sa turalibus, qui 2 .horis constant,praescindi debere singulas horas, quatuordecim parte minus. quorum rationes sunt hae.Medicinalis mensis constat 16. diebus,&ap notis, &hunc oportet in . septimanas diuidi .igiturprima septimana constates dic bus,&I7. horis cum dimidia,atque ita ali omnes.sed ex6.diebus & 17.hotis cum di naidia,Vt licet supputanti clarὰ conspicere,non possunt septem dies constitui: nictio singulis diebus detraliatur hora una,minus parte I . Hoc contendunt sippocrat
docuisse 3.prognost.contex.I. it adicentem:Fieri vero non potest, ut horum ullum intis diebus eximie numeretur. non enim annus,aut menses totis numerari diebus ira
tura apti simi. Videtur ergo Hipp. sentire: decretorios dies,non posse integros num rari, sed, quantum ego opinor, haec sententia praeter Galeni mentem est. nainyx alia multa loca omittam,primo de crisibus cap.16.ita inquit:In priis o quidemῶς si Vero me omnino intelligas:totum exnodi e&die tempus in L .horas partitumi gitur non est dubium iam, quaest Galen. sententia: cum ipse tam distincte fuerit lini' cutus. sed monstraturhoc idem ratione. si a diebus praescinderent singulat, ἔτ' constat mensem medicinalem 18. diebus medicinalibus concludi, qua rati Osς quatuorintegris septimanis.nullae igitur septimanae computarentur coniunct x,q
modo secundo de diebus decretoriis secundam & tertiam computari dixi: neq; IN septimanae viginti concluderentur diebus, quemadmodum docet 3.progn. coin' β'
410쪽
pis etea fieret yigesimus primus docretorius, quanquam nihil magis proclis initum est apud Galenum,quam to diem dccretorium esse,&finem tertiae hea abriadae. quoniam tertia& secunda communem habent decimumquartum eieci qui ultimus est secundae, & primus tertiae septimanae, ut expresse docuit, iphorismorum commentario 2 . quae iamen Omnia corruerent. Nam i .d oetorius terminaretur I .&Vndecim horis,&ab hoc tempore inciperet tertia seditimana. quare nullum tempus esset commune illis magis, quam primae,& so
eundae septimanae.sed dicent fortasse, vigesimum diem naturalem, esse vigerium primum medicinalom, atq; proinde a Galeno vigesimum decretorium is i=pellari. sed nec hoc verὸ dicent: quandoquidem ex vigesimo primo natura-V is desumit vigesimus primus medicinalis 4. horas cum dimidia. quare neutroribdo, neque loquendo de diebus medicinalibus, neque de naturalibus, vero distum esset a Galeno tertiam septimanam vigesimo die terminari. est igitur
inerum figmentum dies decretorios non ex die ac nocte integris constare. sed qua ratione respondendum est ad argumenta contrariae sententiae λ non aliter quam paulo ante dictum est, mensem ex ε. septimanis constare: sed secundam eam tertia communicare Una die: atq; proinde 27.diebus contineri . hebd
midas. in eandem sententiam est dictum ab Hippocrate illud quod ex aduerso adducebatur: dies non posse integros numerari, non quod singuli integri noni, sint sed quod omnes non habeant hebdomadarum integritatem. nam defectu
unius diei, fit illa computatio per diem communem. sed de hac quaestione si tis est haec dixisse. V rumilies impares uniis iudicando sortieres,quampares. , cap. III.
UIs decretoriorum dierum tanta est, ut cum morbus est solutus in illorum' aliquo, non sit,qubd timeamus recidiuam. cum vero in aliquo aliorum dierum, qui ras b, aut malὸ iudicant,tam prompta sit recidiua, ut in historia virgiris Larissae 3.epid contextu 8s.quasi eortentum aliquot Hippocrates retulerit, sy cumfebris esset soluta sexto die, non repetijsse. Sed 4.lib.aphorismorum 6I. ita' inquit: Febricitantem nisi die impari febris celiquerit, solet recidere. quarto de ratione Victus acutorum, contextu 73. Signorum autem multa fiunt in die im-pVi magis, quam pari. Quare videtur Hippocrates docere: solos dies imparesp0tentes esse ad iudicandum. . etiam de ratione victus in morbis acutis conit tu s6. ita scripsit: Maxime vero numerus impar est obseruandus. nempe hi dies in hanc vel illam inclinantes partem reddunt aegrotos. in cuius capitis com metario Galenus subscribit Hippocratis sententiae dicens: Impares multa pollere Virtute,non simpliciter,sed in acutis morbis est intelligendum: ut insignes id utramq; partem, tum salutem, tum mortem mutationes essicientes. haec igi-
t kr est Hippocratis & Galeni sententia. Sed contra videtur esse, quod ab Oisi
4 m Moribus dictum est,&experimento inuentum: quartu, decimum qua IRM, ω vigesimum apprime esse decretorios, qui tamen omnes pares sunt. cum pygo utrumq; ab eisdem autoribus dictum sit: videtur commoda aliqua ratio ζ0gitanda, quominus haec sibi repugnantia depraehendantur. Quartus dies tuam si sit decretorius tamen rarissime iudicat. quoniam in morbis acutis, qui p*r impares dies fere semper mouentur, tertius aut quintus subripiunt crisin ysis deis, ut Archigenes toto suae vitae tempore bis & Galenus semet,in quartoqiocri siti factam viderint. ut ipsemet testatur s. de crisibus cap. 4. Dies I Mi. *Rympares sunt. nam quanquam a primo die sunt pares: tamen facta computa 'dea primo die suae hebdomadae illorum unusquis est impar: 1 q. s. ab Octa' ', λψ, I .Neque possum excogitate aliam rationem:cum Galenus loco prα ' ψ deratione vi aus in acui. comment. 16. illos impares esse apertὰ dicat. yym p ut' ante recitata verba, loquens de imparibus, haec addit: in acutis qui ς' hi sunt,tertius quintus septimus, nonus,vndecimus, decimusquartu , M
'θ' Riseptimus. -e non possim non mirari Galenum, qui in has p xx.