Anatomia hepatis cui praemittuntur quidam ad rem anatomicam universae spectantia

351쪽

quae facit ut effectus idem sit; quippe effectus sup.

Ponitur non esse, donec a causis existentiam sitam indeptus fuerit , ia dum existentiam ilIam largiuntur, oportet ipsius quoque identitatem imperiatiant, qua fine effectus ipsiemet nequaquam fuerit.

Inde vulgo dicitur 3 Idem, qua idem, se er facii

idem. Nam licet cauta liberae, pro arbitrio varie aliquatenus operari possint,ia diversimode effectum suum producere: Primariae tamen earum facultates, etiam tunc temporis, haud uno modo sese habent : ipsbrumque organorum afliones, modo quodam sequivalentiae . ad identitatem reduci Possunt, priusquam effectus absolvitur. Causae vero naturales brevissimo optimoque agendi modo strictilis adalligantur ; debεntque, quandiu eae dem Permanserint, rem eandem agere, nisi alicunde impeditae fuerint ; idemque effectus oportet semper causas easdem immediatas nancistatur; nempe vel easdem ipsas, vel quae illis saltem sequi- Polleant. Quoniam igitur causa sanguinis primi effectrix, est agens naturale ; si in animali usque perstiterit, oportet quoque idem semper opus in Bituat; & si in eo novus quotidie sanguis es ficiatur, necesse eadem quoque causa adsit, vel saltem aequipollens ei quae primum sanguinem fabricavit ό deblique adeo causa illa, sanguificationis fons existimari. Unam Si vero accurate pensitemus, quidnam sangui'

nζm Primitivum efiiciat; liquido constabit, non

A. hepar, neque cor, nec etiam venas, sed sp ritum vitalem in prima seminaIi materia hospitantem, illius auctorem esse. Nam in ovo incubato sau guinem rePerias, antequam cor, hepar, Venae

efformatae fuerint; imo vero priusquam in ipso Puncto

352쪽

Cap. 33- Hepatis.

puncto saliente vel minimum sanguinis extite it. Liquor tamen hic vitalis, antequam sanguinis ruborem induit, sese a reliquis ovi partibus quibus

promiscue commiscetur segregare incipit,ia in rivulos sive ramiticationes quasdam eXcurrere, quae postea in venas evadunt. Rivuli isti in unum punctum coeuntes,in eum locum conveniunt, qui P

stea punctum satiens & eor appellatur. Idque fieri videtur, diu antequam sanguinis vestigium aliquod compareat. Quamprimum igitur rivuli isti comiunguntur, fluxus in iis aliquandiu reprimitur, indique humor exaestuat, locumque ampliorem requirit: cumque ille ob assiuentes jugiter novos gurgites) eodem itinere reverti nequeat 3 necesse habet, efformatis novis ductibus, in seminalem

materiam,unde ProfluXerat,retrogredi. Hinc ob oritur eircumgyratio 3 tandemque ductus priores, in venas 3 posteriores, in arterias aheunt; atque in earum confluentiae puncto cor enascitur. Riv lorum horum intro sorasique fluentium orira,sue-eus vitalis dum vita superstes est motum suumi Perpetuat, irrigatque simul ac vivificat omnest materiae partes, quas continuὶ perlabitur. Fit istet ςircuitus, uti arbitror, priusquam silccus vitalia in sanguinem excoctus fuerit: nempe fluida solum etiamnum existente materia, sive facto jam Iiquamine aut colliquamento,ut doctissimi Warvet nostri verbo utar. Nimirum, dum seminalis materia Rdhuc liquida est, vitalis succus canales sitos per 'δndem quoquoversum facile dispergit, utpote

Rullo uspiam occurrente Obstaculo : sin autem ef-iψrinatis jam partibus solidis, tum demum rami ςRtiones sitas exordiretur, non posset ullo Pacto petr easdem viam suam pertundere. Coeptis

353쪽

Coepta jam hoc modo vita cbore licet sanguia etiamnum nullus appareat, liquor tamen vitalis, dum continue quamvis Pedetentim)rotatur,for mam sanguinis paulatim induit. Quoniam vero chorion, tam tutelae quam nutritionis aliarum partium causa, indurari Primum oportuit; cumq; in eum finem, nulla humiditas forinsecus adsit, quae impiniat; caloremque a gallinae incubatione proficiscentem Primum experiatur 3 fit, ut succus vitalis ibi primulum sanguinis colorem adipiscatur. Idque eo expeditilis, quoniam liquor vitalis halitus suos ibi loci facililis transpirat: quod

nisi fieret, vitalis calor brevi extingueretur. Ac propterea verisimile est, calorem hoc tempore in exterioribus Partibus, quam in ipsb centro, vivaciorem Didulari 3 adeoq; primum sanguinem cuti etiam ad oculum liquet) in chorio fabricari.Quinniam autem per horas complusculas, post visum in chorio sanguinem, nullus in saliente puncto conspicitur; manifeste conflat, Languinem ab initio tarde admodum circumvolvi. Quamprimum enimnnguis,qui in chorio est,circuitu perficiens ad cor pertingit necesse est in puncto saliente conspiciatur.

Omissis autem quae ad rem praesentem minus at

tinent'; assero, spiritum vitalem qui alioquin incrassiore materia vetuit sopitus jaceo ab extrane

incubationis calore excitatum atque adjutum,sen

sim infervefacere liquorem vitalem, in quo hospi tatur, eidemque colorem sanguineum inducere idque fieri a calore ejus vitali, ia motu qui in eo inest ; nulIamque aliam partem ceu agens Prin cipaleb ad hoc opus arcessendum esse. Admittimus quidem causas auxiliatrices extrinsecas, qaarum innumero gallina erat ab initio, posteaque ipsiu cordis

354쪽

eordis substantia 3 neque repudiamus causas aciseessorias organicas, cordis nempe fabricam, ari rias etiam, atque Venas et Verum id tantummodo

pertendimus, stiritum vitalem, caloris motusque sui ratione, agentis principalis locum in hoc negotio solum obtinere. A calore ac motu colores siepe eX albo Pallid6- vas, rati.

re ad rubicundiorem sPeciem exurgere, Plurimis disem a experimentis Pabam fit. Malorum cydoniorumquirit. taeterorumque fructuum conditoribus notum est. diutinam eorum cocturam ruborem illis ata dere. 2uercetanis alicubi ait, tincturam panis diuturniore inter digerendum mora rubicundam fieri. Fructus similiter in clibano cocti, quam crudi. rubicundiores sunt: panis item coctus quam mas,sa farinaeea. Cibi assi, tostique, extra,quam intus, magis rubent. Fatemur quidem, non omnes liis quores rubedinem pariter induere; certumque est, aquas simplices coctione Parhm admodum immutari ; quod etiam de aliis fere rebus omnibus simplicibus verum est: quae tamen succo nutritio uberiore gaudent, rubicundiora colitone evadunt. Credibile sane est, Iiquores omnes vitalea si modo caloris quantum satis est, M luctationem in motibus suis obtinuerint) in sanguineum colorem evasuros. Id profecto in animalibus omnibus sanguineis perspicuum est, in quibus chylus primam albicat, rubrumque demum colorem ad piscitur. Et in iis quoque animalibus quae natu δliter exsanguia simi ex.gri in ostreis) ob calo-xζm aestivis mensibus exuberantem, sanguis nonhunquam deprehensius est: inMque ratio constat. ςRr Rliis temporibus succus earum vitalis ad san

triuis tincturam minimὶ pertingat 3 quoniam

nempe

355쪽

nempe eclor in eo tunc hebetior est, quam ut co-Iorem hunc illi inducere queat: quinetiam vitalia sucei circuitus in ipsis facile adeo peragitur,ut in tensiore caloris gradu, Iuctationεve in eo nihil o. Pus fit. Quemadmodum animalia sanguinea exsanguibus calidiora sunt, ita partes quoque illorum

rubicundiores calore uberiore pollere, contra autem pallidiores magis frigidae censentur. Similiter in morbis frigidis, veluti chlorofi, cachexia, hydrope, constitutionibus phlegmaticis, ia similibus aliis, sanguis pallidior, quam in calidis mON his, conspicitur. Quinetiam sanguis venossis,

Prout de calore illo, quem in corde u arteriis obtinuerat, remittit; ita pariter colorem iIlum fioridum M coccineum, quo paulo antea in iisdem rutilabat, paulatim exuit. Sanguis enim e vena ductus, lividior apparet M ad purpureum suscumque magis vergit: amisso vivido roseoque colore, qui in sanguine ex arteria profluente conspicuus est. Praeterea, sanguis e vena in paropsidem effusus, dum sensim refrigescit, splendenti floridoque suo colore mox destituitur. Quae omnia clare in dicant, cujusnam opera in sanguineis animalibus) succus vitalis in sanguinem excoquatur, quidque hunc ipsum incolumem conservet: est nempe calor spiritus vitalis, in ipso saepe redint gratus, absique quo sanguineus illius color subito

evanesicit.

Certum est, albumen in ovo, ante incubatio nem, M aliquandiu etiam post eam, alborem eri stinum retinere ς εκque illo. sine alterius cu us Piam rei adventu,fieri pullum Libens itaque intel 1ςXerim, quo pacto color iste albidus immutetura

356쪽

x ruborem induat . Non potest certe hoc feri etire aliqua, quae jam antea rubia extiterit, quoniam pars rubra adhuc nulla in ovo reperitur: neque etiam credendum est, partes carnosas, quae alimouandiu post efformatum primum sanguinem et amnum albae manent, rubedinis in illo sanguina causam esse. Imo vero mihi e contra plusquam probabile est,carnotarum partium ruborem a sanguine ipsas per Iuente proficisci. Accrescit enim paulatim in iis rubor, 1dque citius aut serid', Proeatoris gradu, sanguinisque copia, quae easdem pes abitur. Partes aliquae, quas pauxillum sanguinis, idque pedetentim transfiuit, nunquam Tu brae evadunt: in quo censu sunt tunicae M humo re Oculorum, ligamenta, tendines, aliaeque cor poris Partes complures : aliae vero pallidum colorem obtinent, cum aliquali rubedinis mistura; ut puta glandulae,quae prout majores minorεsve pro amplitudinis earum proportione) arterias in se distributas habent, ita pariter sanguine plus mi dusive tinguntur. Carnes musculosiae uberiore, quam glandulae, sanguinis copia irrigantur; ideo que istis etiam magis rubescunt. Renes, lien, hespyx, Pulmo, & cor, ingentibus sanguinis rivulis py0luuntur, ac propterea prae caeteris quoque Om hibui partibus rubent. Licet autem Per Pulino hyim P renchyma multo maximum sanguinis flu 'ςn Pertranseat, vix tamen pari cum hepate rubo 'ς si turantur'; quoniam sanguis illos celeriter

δηδt, Sc quia membrana eorum venarum instar i 'guinem subtus positum, ceu lividum aut caeru- .i'IIPraesentat: etiam lieni commune est, ' Rliter proculdubio ipso hemte rubicundior

357쪽

retur; utpote in quo sanguis diuturniorem,quam in hepate, moram trahat. Porro, quamvis Partes ulvimo jam dictae, praecaeteris rubicundae appareant; saturata tamen ru- hedine ab ipso sanguine vincuntur. Eu rationi profecto consonum Videtur, ut majus minori,non autem vice versia, virtutem suam naturaliter impertiat. Quomodo enim quicquam ultra activitatis suae sphaeram operetur 3 aut alteri communiret, quo ipsiammet destituitur λ Quoniam igitur cor, hepar,ia venae, ipso sanguine pallidiores conspiciuntur, quomodo huic colorem Proprio vividiorem magisque saturum conferant aut qui ruborem alii contribuant, quem necdum ipta indeptae fini Est quidem verissimum, fieri aliquo pacto debere primum sanguinem : non potest autem fabricari a corde, aut hepate, aut alia aliqua solidarum partium, quia post natum sanguinem hae demum efformantur 3 ineptumque est credere, Partem aliquam agere Posse antequam existat. Quamobrem nihil superest,mod primum sanguinem eiungat, praeter spiritum vitalem, qui in vitali liquore continetur. Expedito igitur, quidnam sanguinem primum efformet esse nimirum vitalem spiritum, qui lore motuq; suo eundem in succo vitali excitat 0asserimus Porro, debere idem agens in consimili opere ad ultimum vitae terminum persistere. Nam spiritus hic vitalis non sollim in corpore perm/ net, verum in dies singulos fit vegetior, calidiura& ad Opus Promptior, donec animal ad aetatis no

rem Pervenerit; ia idcirco quotidie cad hoc sal tam tempus magis, quim ab initio, essicie04qsanguini

358쪽

sanguini idoneus redditur. Neq; sane putandum est,agens aliquod naturale qualis est spiritus hie vitalis) ab opere omni feriari, actionemve suam

suspendere , aut Vires integras non exerere rideoque,quandiu vita suppetit,oportet eidem muneri incumbat. Imo vero, quoniam nesta alia pars constitutionem virtutEmve similem obtinuit, ne-eesse est ea sola condendo sanguini deitinata sit. Potest autem, inquis,ipsemet seri ' fabricare ianguinem. Fateor equidem, vitaIem sanguinem, quatenus spiritum quoque vitalem in se comple.ctitur, revera sanguinem essicere ; ipsiumque etiam sanguinem spiritui vitali in hoc negotio suppetias ferre: adeoque non inficior, sanguinem hoc sensiva sanguine produci. Et in posterum, sive asseruero, sanguinem fabricare sanguinem, sive spiritum vitalem illum procudere, rem eandem dictam

puta: nempe spiritum vitalem, ceu agens principale ; ia sanguinem, tanquam causam accessoriam, huic negotio praeesse: revera,spirium vitalem,clum vitalem succum in colorem sanguineum ocoquit, primum sanguinem essicere 3 eundεmque spiritum

in sanguine jam facto commorantem, & ab hoc 3diutum,majori semper postea facilitate idem opus

exequi.

Ratio alia generalis, quae cordi, venis, atque Astera ratishςpati pariter sanguificandi munus adimat, haec praedictu tui potest : quia nulla harum partium Languini

ratis assimilis est, ut ossicio hoc defungdtur. Pro a vitia. ncesso enim habeo, Languificationem esse actio- m similarem, & per modum assimilationis per ηsi debere: ideoque pars quaelibet sanguifcatio idonea, oportet sanguini omnifariam simi lis caeteroquin enim aberrabit ab hoc scopo, N

359쪽

in aliam metam desinet. Quamobrem si cor san guinis faciendi ossicio sese accingeret, chylum ad shbstantiae suae similitudinem sollina deduceret, ubidεmque subsisteret, neque ad formam sanguinis

inducendam'unquam Progrederetur. Quantum

enim similaris cordis substantia, a sanguinis substantia remota est, tantundem pariter & effectus eius,assimilatione productus,ab eadem distrepabit. Similiter, hepar, venaeque ad sui duntaxat sipeciem assimilarent, neque ulterius Procederent. Quo modo igitur trium harum partium ulla, sanguinem vi assimilationis emciat, cum hic ab omnibus iis

diversis sit substantiae similaris λ Sanguis profecto sibimet est simillinius: ideoque cum D spiritus vitalis sedes sit, quid ipso rectilis, in assimilando eiehylo, instrumenti vicem obeat Idem porro adstruitur, quia sanguis cum chylo penitiis commistetur, neque unquam ab ulla ejus particula in sanguinem transmutanda recedit, do nec opus istud perfectum fuerit. Venae autem chylum duntaxat superficialiter Iambunt, uti etiam arteriae,ia ventriculi cordis. Et fi daremus,chylum Per hepar serri; tamen non diu satis in eo itinere commoratur, ut assimilationem aliquam ibidem

nancticatur. Omnis enim assimilatio tractu temPoris fit, non autem momento PeTagitur.

Praeterea, quoniam sanguis & chylus intime

commisti manent, necesse est in se mutuo per mo dum assimilationis agant: corpora enim naturg

lia, id, quantum in se est, sedulo annituntur, uxcorpora alia, intra sphaeram activitatis eorum P0 sita, sibi ipsis assimilent. Quapropter necessari0 concedendum est, sanguinem ac chylum in se in vicem agere, M utrunque omnibus modis conaria

360쪽

ut alter ab altero vincatur, eidemque assimiletur. Quoniam vero sanguis mole sua chylum, uno pastu accedentem, decuplo minimum superat, viribus autem centuplo praecellit, praesertim si spiri uvitali comitatum pensites; quid enim potentius spiritu illo,qui totum corpus vivificat quid mollius, lenius, magisque superabile, quam chylus y haud dubium Cane eis, quin sanguis victoriam chylo praeripiat, sibique eundem assimilet.

Accedit in sententiae nostrae confirmationem ipsemet experientia : saepe enim usu venit,ut quo rum Corda, jecinora, venae, aliaeque solidae partes,

integrae illibataeque sanitatis sunt, si tamen casu aliquo ingentem sataguinis jacturam faciant nempe vel narium haemorrhagia, vel ruPtione venarum , vel ab inflictis vulneribus, &c.) sanguificatio statim manifeste laedatur; adeo ut siepe mox in caehexiam, hydropem, aliosque frigidos morbos devolvantur. Quod sane aliunde fieri nequit, quam quod sanguinis in quo spiritus vitalis nidulatur tantum absumptum sit, ut residuum illius novo chylo confestim domando non susticiat;

'deoque, probi sanguinis loco, venae crudo aquO soque humore repleantur.

. At enim, inquis, in copiosis sanguinis effvxi-hu , cor etiam, hepar, & venae refrigerantur, atque inmbecilliores evadunt, vimque sanguinem facien se magnam partem amittunt; ideoque sanguim ddi impotentia huic causae potius, quam merae Ob inimi ''minis absentiae attribuenda fuerit. Respon- ηπροας qς cor, hepar, M v nae, sunt partes solidae; nec, Ru ne constitutionum suarum, subito adeo im queunt 3 Praesertim clim nihil praeternatu-Rb hujusmodi haemorrhagia advenerit. Si

X a vero