장음표시 사용
411쪽
natum a defectu activorum principiorum nempe mercurii, salis, Sc sulphuris, quae sola saporis sapidi autores sunt) videre est in aqua simplici, lanonnullis aquis stillatitiis atque etiam in aqua laterra invicem permixti3. Secundum genus quod in partium terminatione consistit) hinc nascitur, quod corpora terminata ad gustus organum assicitendum inepta sint. Sic frusta majuscula minus sapiunt quam pulveres,ia hi similiter minus quam tincturae ex iisdem eduliae. Imo vero pulveres,qui inter deglutiendum neque liquescunt, nec tincturam exhibent, neque quicquam exhaIant, Prorsus
insipidi sint. Quod ab iis perpendi velim, qui ex
variis atomorum figuris , sese saporum omnium distrimina prolecturos sperant. Nam si illorum atomi, corpora sint terminata ; non equidem video, quomodo gustum assicere queant. Terebinthina liquida egregie. amarescit; eam vero si tantisper coxeris, donec in pulverem redigi possit,erit quodammodo insipida. Nonnullae res, ut odorem, ita ia saporem quoq; suis halitibu, effundunt: halitus autem isti, tincturae modo, salivae imprimuntur, Sc liquorum instar degustantur. Salia &sacchara, liquamine sivi saporem edunt: nam seadem, fusione facta, in solidiora frusta redegeris, ut dein haud facile liquescant, linguaque leviter delibaveris; haud plus profecto saporis inde elietes, quam si lapidem delinxisses. LInde constat,
terminationem solam, quandiu talis manserit,
corpori insipido reddendo sussicere. Tertium in sipiditatis genus, a summa spirituum fixatione pro Venit; qua fit, ut i durante eadem fixatione) acti Vitas eorum, saporεmque educendi potestas veluti condormiscat. Est autem haec fixatio duom gene rum 3 quorum alterum aspiricibus salinis, alte
412쪽
rum a sulphureis proficiscitur. Prius ilIud adstrictionem atque asperitatem admistas habet: dicitur autem insi'dum, ob saporis obscuritatem, ia defectum acidii alis,quae postea subsequitur: Posterius . . vero adstrictionem M asperitatem minores multo si modo ullas) conjunctas obtinet, habsitque dui' abitum procedinem consectaneam. Neque enim spiritus sul- estissiphurei aciditatis capaces sunt; sed quamprimlim ad activitatem suam pertingunt, dulcedo eorum paulatim magis magiisque emicat. Spiritus, cujuscunque generis suerint, quamprimum vel maturatione, vel fermentatione, vel putrefactione, aut alio consimili motu, ad volatilitatem perveniunt, Praecaeteris omnibus elementis facile avolant, & in aerem disperguntur : uti in spirituum extractionibus chymicis, post debitam Praeparationem,ma nifeste cernimus. Fugatis autem spiritibus, quicquid illius misturae stiperest, vel vappescit illico, vel aceficit, vel amarescit. Atque singulas hasce mutationes nunc Paucis eXpediam. Liquores, qui fermentationis ope spiritus sitos amittunt, una cum istis, vel etiam antea,ParteS suas mentationis terrenas, salinasque quas junctas, tartarum vulgo opera dif- dicimus) aut saltem majorem earum partem, a se cessu ev 'Rmoliuntur ; ia pauxillum quoque stulphuris, quod in iis erat, pariter reiiciunt, evaduntque te- nues & limpidi. Absumptis vero hoc modo spiri-xibus, amissoque Lale, & sulphure ; principium a ctivum nullum amplius superest, quod in iis principatum teneat, saporhmque ipsis impertiat 3 qua
propter, velut exanimes, vappescunt. Quicunque autem liquores, non tumultu a quid λ in
se mentatione, sed simplici exhalatione , spiritus p ς' RQ dulces amittunt; licet & ipfi quoque partes
413쪽
suas terrestres per subfidentiam abiiciant, ta men etiamnum retinent. Quare facta spirituurn dulcium jactura, mεque spirituum illorum a scensii, ad fusionem, live modium activitatis statum perducto, idem mox dominio potitur, fitque liquor tenuis, asper, acidus, valdeque penetrabilis. Processus iste in faciendo Meto est manifestillimus. Nimirum hujus aciditas, Plurimum differt ab ea, quae in immathiris fructibus deprehenditur: namque haec uti monuimus) dulcedinem praecedit, illa vero eandem subsequitur: quippe haec fita est in spiritu salino moderate fixo ; illa autem in sale
crasso ad fullonis statum exaltato : haec maturatuone, aut sermentatione dulcesicit, ia mox spiritus in aerem diffundit:illa vero sipiritibus omnino destituitur, nullaque arte citra misturam postliminio ad dulcedinem revertitur. CommuniS ain tem sal, inquis, in aqua liquescens, lixivium pa- at, non utique acetum. Profecth mera liquatio talis in aqua, nequaquam sussicit, ut eundem ad
medium activitatis gradum, si e fusionis Ilia tum per ducat : quippe hoc pacto ad mediam volatilitatis sortem pertigisset ; sal vero in aqua liquescens,volatilitati nihilo propinquior est ; quod tamen de
acido siale, saporem aceto communicante, necessa rio fatendum est e quippe acetum tertio caloris gradu distillatione attollitur; cum tamen faballu , quocunque eum modo liquaveris, vix quarto ii
lius gradui obtemperetc Praeterea, liquor ille, qui igne aperto e sale prolicitur, & vulgo spiritis sηβε dicitur, est saporis acidi; licet sal, dum fixus esset, aciditate omni destitueretur : unde constat, saluimvoIatilitati jam proximum redditum, aciditatςm nancisci Posse, qua antea omnino carebat. A
414쪽
vero acetum, ais, magnam aciditatis sitae partem amittit, si modo tartarum eidem injeceris. Ita fit: tartarus principium aceti salinum figit, firmumque reddit 3 unde evenit, ut de aciditate sua tantundem remittat. Ipse vero tartarus sapore acido praeditus est, qui a caluedine quadam oritur, quam queas arenae calore Volatilem reddere; tumque sal reIiquus nequaquam acessit. Omphacium,1 iccusque aurantiorum, aut limonum, ias. haud bene muriae vicem praestant, nec rebus diu conservandis sunt utiles : quoniam principium eorum acidum, facile sermentationi aut putredini obnoxium est. Acetum autem principium suum acidum pertinaciter retinet, muriamque ipsis sale fixo haud multo deteriorem efiicit L claro indicio, aciditatem illius non a spiritu salino, verum a craΩsore sile ad fusionem provecto, Promanare. Praeter amaritudinem illam, quae sponte eXOri- Amaritudo tur, & de qua jam egimus; est etiam alia, quae e e dulcedine Alcedine exurgit; & in eo a priore discrepat, quod pruηρ
l plerunq; haud sita sit in amaro sulphureo spiritu,
j ted in crasso sulphure adusto. Quamprimum
nempe spiritus dulces absumliti sunt, nisi & fulphur una abjiciatur, adustionem necessario apportat, atque adeo amaritudinem.)Adustionis autem nomine intelligo, aeductionem quandam crassi
sulphuris ad medium activitatis sive fusionis statum et fusionem illam dico, quae facit ut volatilitati magis appropinquet. Nam spiritus dumi nituntur fieri volatiles, larεmque pristinum des
rore 3 hoc ipso motu conantur torpidiora et i m*nta, aquam puta, salem,sulphur, ia terram unaisicum avehere: ista vero, utpote ponderosiora, Lystriora, adeoque ad motum aeque celerem ineP
415쪽
aquam tamen in hoc cense non habeO9 dum re nituntur 3 ut plurimlim haud ultra stationis sta eum progrediuntur: qui in sulphure idem est cuiueo, quem adustionem dicimus. Quemadmodum autem jam diximus principii salini fusionem, esse eausam aciditatis illius,quae dulcedinem sequitur; ita pariter adustio sulphuris, causa est amaritudinis, quae dulcorem comitatur. Sulphur enim ad medium statum evectum, Prae sale, donando sapo.
xi pollet; ide6que res, in qua inest, non acescit quidem, sed amarescit : qui sapor sulphuri pro
Prius est, quoiaestunque aduritur. nuomodo Calor evidenter adustionis est causa, & cum eari amaritiem manifeste Producit. Nonnulla, si ad focum diutule coquantur,protinus amaritu dinem consciscunt: ita lac, nisi continue circumagatur, aduritur, atque amarescit. Oleum amygdalarum dulcium, butyrum insulsum, & similia, igni imposita,dulces suos spiritus brevi amittunt,
i fiuntque rancida ia 'amara. GIycyrrhia a pariter Ionga coctione amaritudinem quandam manife-he eontrahit: quod etiam melli commune est, licet alias ab eo sapore quam maxime alienum sit. Carnes etiam adustae, sive id elixatione, sive assatione, sive coctione in furno factum sit, amarorem aIiquem subito acquirunt. Nec solum ignis calor
hunc saporem inducit, sed & quilibet alius, qui
spiritus dulces a crassioribus elementis separat: ea tamen lege, ut mistura adeo maera tenuisque non
sit, ut vel nihil sulphuris in se contineat , Vel Pauxillulum illud, quo fruitur, una cum fugitivi ipiritibus amandet foras: sicuti in parando acet0 usu venit. Aliter enim,absumptis semel spiritibu dulcibus, quod superest, amaroris, non autem y
416쪽
coris fit particeps: quemadmodum tin fructibus putrescentibus videre est. Certe in pomis maturis nullum amaritudinis vestigium deprehendas: postquam tamen, accodente motu putrefactivo, spiritus illius dulces omnes avolarunt, Protinus evidenter amarescunt. At enim mespila, inquis,&sorba, citra amaritiem, Putrescunt. Falleris Plurimlim; quae enim putredo dicitur, est eorum vera maturitasi; spirinisque illorum dulces non, nisi ubi plene maturuere , absumuntur : uti satis constat, ex sapori eorum etiam tunc temporis dulci, vivido, atque eleganti, de austeritate illorum praecedanea. Pyra, inter Putrescendum, minus amarescunt 3 ob principii sulphurei in iis pauperiem, Propter quam haud integro potitur dominatu: sed, simulac putrescere incipiunt, nauseosa dulcedine perfunduntur; quod spiritus eorum dulces nondum omnes abierint: postea vero
amarities in ipsis quoque est manifestaria. Ad acidiores fructus quod attinet, sunt illi magis adhuc famelici; & quoniam sulphuris eorum ia salis tanta est paupertas, ut Principatum obtinere neque ant; amissis spiritibus, statim veIuti animam ese stant ia vappescunt. Quamobrem concludendum censeo, eundem calorem, sive motum expanstυμ
qui spiritus dulces corporis alicujus mixti in quo iniit sulphuris proportionata quantitas) dissipat; si eadem opera sulphur illud non opulere, ne
rimario idem adurere, atque amaritudinem in eo progignere.
ut Vero jam constet, quomodo haec sanguini S uis est ς Veniant; dicendum primo, nobilem hunc IN Mμ- πη '' rem, haud esse jejunam famelicumve misturam ις- ῆliquam, versim in se complecti elementa Primi
417쪽
ceria, spirituum uberem copiam ,& sulphuris etiam sive pinguedinis debitam Proportionem : ne quid nunc amplitis dicam. Ideoque, si suaves ejus
1piritus continue disiperdantur, necesse est, ut calor dispendii Illius autor) sulphur quoque crassum adurat, atque eidem amarorem conciliet, humoremque adeo felleum progeneret: Cum enim
spirituum in Languine sit ingens copia 3 oportet etiam calor, sive expandendi nisus, iisdem pro- Portione respondeat 3 caeteroquin enim spiritibus illis omnibus dissipandis minime sitificeret: sin a tem suffecerit, necesse est ob rationes jam dictas ut siilphuni qtioque adustionem imprimat. Quare docendum est, spiritus sanguinis dulces perpetuo
absum3. ' fiat, it Non est dabium, quin praevia fermentatione, duleὸ, spiritus dulces caeteris pantibus elementaribus fa-fueiant. cilius dissipentur: sicut ex celeri eorum inter dustillandum ascensu,modo demonstravimus. 'Sii 'tur calor vitatis eundem effectum in chylo sanguineque producit, quem fermentatio in aliis mi , sturis; nempe si muscitat spiritus ad volatilitatem et necesse est, hos sic exaltatos facilius exha Iari, quam alia quaelibet ponderosiora crassioraq; ejusdem sanguinis principia. Fermentatio autem est calor intus exoriens,ob luctam inter spiritus upartes crassiotes; dum illi conantur sese expandere, atque avolare, hae vero illimi sui adversantur.Sinai Iiter, vitalis calor provenit ab interna concertati One,inter spiritus sanguinis vitales, hujusque et menta crassiora; dum illi id sedulo agunt, ut tum ipsi, tum sanguis: reliquus dilatentur haec autem ' isti conatui oppido reluctantur. Adeoque somnientatio di vitalis calor in hoc conveniunt, quo'
418쪽
in utroque spiritus nitantur sese expandere; hoc autem sine volatilitatis gradu aliquo fieri non potest. Quippe volatilitas haud aliud significat,
quam avolandi conatum, nisi aliunde reprimatur. Quamobrem dicendum est, calorem vitalem spiri tus sanguinis dulces ad fugam Pronos reddere, facereque ut in aerem evanescant. Posset hoc ipsum luculentilia multo declarari, si modo nunc animus esset, caloris naturam Universe eXplicare C ac de Minde ostendere, quantiam discrepet calor vitalis, ab igneo, a maturationis etiam, pinrefactionis, iafermentationis caloribus. De quibus omnibus tractatulum muginabar et ille vero clim prolixus nimi lim, & a proposito nostro remotior videretur, placuit ab incoepto defitare. Quare hic soliam ad dam, quibus gradibus spiritus, a primo eorum in corpus una cum alimentis ingressu , ad volatilita tem suam, exitumque progrediantur.
Cibi solidi, cum primum deglutiuntur, spiritus Spirituum suos fixos in se continent; qui brevi tempore ventriculo, potulentae materiae admistione, atque series, a fermentationis ope, ad statum secundam, fusionis primo umnempe) perducuntur. In hoc statu, nutrimenti nutricatu. solidi partibus opimioribus,per modu Iiquationis ut tincturae, cum potu permistis ue profluit Iacteus quidam succus,quem chylum dicimus g estq; liquod tuavibus, mitibus, atq; delicatis spiritibus resertus. Simul ae vero lenes hi spiritus ad cor Pertingunt, ibidesnq; cum vitali tinguine commiscentur 3 Pa latim ad tertium statum. Volatilitatis nempe, Promo ventur 3 fiuntq; iam subjecta idonea, in quibus calor vitalis niduletur'; ideoq; proximo eorum ad
cordis ventriculos recursu, accenduntur', eva
dsintq; mittas ιi ales. Quippe spiritus vitales, ab
419쪽
iis, quos una cum alimentis accipimus, haud alia ter discrepant, quam praeparationibus atque exaItationibus jam dictis ; quodque calor vitalis in ipsis tandem accendatur. Sciendum autem cor ad exiguum quasi punctum minime contrahi, neque omnem sanguinem vitalem e ventriculis suis e
pellere ; sed plus culum hujus, finita contractione, in illis etiamnum superesse. Residua autem haec sanguinis portio,alium e venis in ventriculos illos ducem accendit,facitq; ut sit sanguis vitalis. servandum porro , esse in sanguinis spiritibus volatilitatis complures gradus; neque eos nisi post frequentes circulationes, novasque plurimas in corde accensiones) ad summum it Ilus gradum pertingere. Nonnulli quidem spiritus quibusdam sanguinis partibus firmiter magis , quam alii, uniuntur; adeoque quidam paucioribus, quidam Pluribus circuitibus ad si1mmum volatilitatis api- lCem Perducuntur e omnes tamen, temporis tractu, l- Perveniunt. Enimvero in unaquaque circulatione magis mag1sque siubtiles evadunt, debεntq, tandem necessario ad silpremum fastigium pertingere. Quo ubi perventum est, proxima statim ci culatione Gicet a parietibus cordis, arteriarumq; tunicis, quandiu in illis locis sunt, coerceantur quamprimum ad corporis habitum delati fuerint, sicut eundem calefaciunt ac vivificant, ita ipsimet avolant, M in aerem disiperguntur, ablatis una se cum Plurimis aquosis, M sorte sulphureis nonnul
lis exhalationibus. Dumque hoc pacto agiles bi l biritus diffugiunt, alii minus volatiles, a Parti
um, quas transeunt, frigidiore temperie aliquan tutum reprimuntur, validusque eorum motus eX
Pausivus Plurimlim compescitur 3 c.ssatque adςψ
420쪽
micatio ; ia sanguis, in quo insunt, ex arterioso sive vitali, fit denuo venosia seu naturalis ; taliss que Permanet, donec ad cordis focum postIiminio
redierit. E quibus facile videre est, quanti Naturae con- duratos stet, ut calorem vitalem perennem tueatur: nem- μη As
pe hJud minoris, quam jugi spirituum sanguinis
maxime volatilium dispendio. Quippe calor iste fam' iuea intus eXoritur, eidemque excitando subtilissimi iur. spiritus prinii motores sint. Quisnam autem eo-xum motus Nituntur nimirum seste eXPandere, fineique suos ampliare dum interea alia sanguinis elementa, eorum conatibus adversantur. A que haec laictu essentiam caloris generalem exhibet. Addendum tamen porro, spiritus nunc PraePOli re, sanguinisque massam attollere sive tumefacere;
nunc vero crassiora elementa, auκiliante cordis atque arteriarum contractione, motum illum retundere ; indeque fieri Languinis micationem. Quoniam igitur calor vitalis consiliu in nisu spirituum rarςfactivo, crassorumque partium renixu ; MAuoniam spiritus ex parte, saltem alternatim, triumphant u dominio potiuntur 3 veritati sane consentaneum est, calorem illum, absque si rituum sanguinis maxime volatilium Perpetua jactu-xa, conservari non posse.
Hactenus id egi, ut spirituum sanguinis dissipatio a priori innotesceret: licebit porro eandem idem deis quoque is posteriori confirmare; instituto nempe iij tratur ςQmPuto a magnitudine evacuationis, quae Persensibilem transpirationem perficitur. SanctΦ DF onu in tene ςrte, in Medicina sua Statica, deprehendit, eorum, momentum,
quae eomedimus ti bibimus, plus quam dimidium p r insensibiles halitus absumi. Quod quidem in