Synopsis eorum, quae de balneis, aliisque miraculis Puteolanis scripta sunt. Auctore Ioan. Francisco Lombardo Neapolitano. Adiectis balneis Aenariarum, necnon locis obscurioribus non inutilibus scholiis. Opus ab auctore denuò recognitum, & locupletat

발행: 1566년

분량: 152페이지

출처: archive.org

분류: 약학

91쪽

- iste portus Iulii diceretur, confirmat Suiton.d.viginti seruorum D milibus manumissis, & ad remum datis , portuni l viij apud Baias

N. a. ' immisso in Lucrinum & Auernum lacum mari effecit. Quod turris Pharos fuerit in promontorio Miseni, quodq; portus duo brachia habuerit, eiusq; in faucibus moles dicta fueri testatur Satyrographus Iuuen. Tandem intrat po sitas inclusa per aequora mo- η les , Tyrrhenamq; Pharon, porrectaq; brachia rursus , Quae pela- go occurrunt medio, longeq; relinquunt Italiam, non sic igitur ' mirabere portus , Quos Natura dedit.

Neminit huius portus Virgilius et . Georg. Iulia qua ponto, Oc. Vbiseruius ille, alleloqui retegit qui arcana Naronis. lib.9. feneidos , Saxea pila, O c. lege Blandum. FlaccusJ locus en in poeticis, quem locum Acron intellisit de Iul. CasLabyr. Eoonis de Auguno, at Io. Parrastra de labrintho, quem Porsena rex H ς- t 3 truriae, sepulchri causa, fieri curauit. insinuante hoc Plinio lib. 36. Iuuen.J locus est fat. i a. Sueton.J locus en in lib. 2.c. I 6. Tandemd locus en sat. 12.

De Vacculo oppido. Cap. LIX. vaeeu r Acculum locus fuit Herculis olim a Baijs non longe distas, tum, V dictum a vaccis, seu bobus: eo quod Hercules deuicto Ge-rione, Maioricarum rege, rediens ex Hispania, perque Baias transitum faciens, ibi constituit hoc oppidum. Servius Baculeos vONςrο ὐ cat. De quo Tacitus meminit . in hac villa Nero C s. olim exi-ν . stens , Agripinam matrem literis Baias euocauit ad solenta. Quinquatrium simul celebranda : datoq; negocio Tetrarchis, qui lu burnicam nauiculam, qua aduecta erat, velut fortuito concursu '' confringeret, pertraxit conuiuium, sed quum nando euasisset, is eam iugulari iussit. Haec Tacitus. SCHOLIA.

Bauli. Vμ ' dicitur Vacculo. ratacta. Hςrsuli J ct Baulis dictis quas boalibus, lege Strab em lib. sic, ο

92쪽

DE BALNEIS .

Tacitus' locus in lib. I d.obuius in littora excipit manu, complexu, eitq; Baulos rid villae nomen est , qus Misenum inter baianum lacum flexo

mari alluitur . . . .

AorippinamJ huires lacomabilis, miserandaeq; mulieris meminit Seneca traσicus in Octavia d.Parens tanta NFronis e Non funena violata manu Remms ante mox Oferro Lacerata diu saeui iacuit victima nati.

QuinquatrijsJ huius feni meminit lepidip.Politianus in miscellaneis.

via her. Agripia

De Piscina Neronis . Cap. LX. N Eronis piscinae non procul a Baiis olim fuerunt; quae vulgo

Piscina

dicitur, piscina mirabilis, no multum I Vacculo distat xlviii. mira pilis innixa. Has Nero incipiens prosecutus est ab eo loco, quo caeptae fuerunt usq; ad Auernum, ut innuit Sueton.d. Inchoabat piscinam a Miseno ad Auernum lacum c si tectam, pol ticibus conclusiam. Quo quicquid totis Bahs calidarum aquarum esset, committeretur. Quod hae piscinae fuerint Neronis, innuit Tacitide A ripp.loquens, Nero piscinas Baiarum suarum excolebat, clim is mei consili; s. adoptio, proconsulare ius, & designatio consula- tus, & etiam adipiscendo imperio praepararentur.

Sueton. J locus est lib.6.c. 3I. ep. 3o. Cornel.Tacit.J locus es lib. 13. Balia. Huius piscinae meminit Mart. . Petrar.in itin. Bland. De balneu Nero- Neron. nianis. Martialis meminit lib. 2. .s.sunt O Romae Bala. Domitiana, nunc Donat. dicta Trauma, CH notat Bartol. CarrauRa in summa conciliorum in quibus Teelebratum fuit primum concit. in manumsub SylveInro Tont. AI . cum Episc. maii CC Lx x v. Thermarum Zeuxippi, H obiter annotem meminit bin. tripar. lib.q. ca. is.

93쪽

De Psdra mirabili Cap. LX G

Piscina

mira

Non longe a Mi seno in praedictum Misenatium classis Iori

cum fundamenta visuntur his, qui incredibilia non vid rint : ubi Piscinam mirabilem vulgo dicunt. Nam cti mea ut pulcherrime costat aedis desuper destructae fundamenta fuerint, pars haec subterranea existens, sublimibus fulta lateritijs columnis 23o, Ionoitudine i 6o, latitudine passus patet, icita est integra, vinoua videatur.Quam L. Luculli domum, quae illi in Baiano erat,suiΩse tenemus. Et quia in loco omnium Italiae calido sita est, videtur Vς cile illa, de qua 1cribit Plutar. Lucullum perbelle cum Cn.Pomp. ac M. Catone, & plerisq; illius seculi principibus iocatum fuisse; cum ipsis Romanis in Lucullano nunc Frascato dicitud apud Lu- .cullum aestate coenantibus, Pompeio aedificandi imperitiam in illo damnanti, quod domum pulcherrimam nimis multis porticibus , & fenestris apertam, aestati idoneam quidem, hyemi vero inhabitabilem fecisset. Illi respondit, Pompeium suo ingcnio detrahere, qui Gruesse prudentiores existimet, aestiua loca, hyemaliaq; alternis vicibus inhabitantes; sese enim dicit, qui hanc in Lucullano aestati idoneam fecit, alteram in scmper vernanti Laiano hyemalem aedificasse.

Non longeJ Me lege apud Bhnd. vsiue ad finem capituli. Tiberi . PiscinamJ apud hanc se ferri iussit Tiberius Imp. cui notat Tacitus) cum lib. s. morti esset propinquit . . . ' Plutar. locus est in vita Luculli δεν Plin.lib.9. I 8.corn.nepotem, e. ritum Misupra, O TI. Varronem lib. I .rei runic.

lib. a s. De ritilla Scipionis meminit Seneca. De vilia Pisonis meminit Tacitus. De filia Horatj, lege Blondum de Ita cap.de latina De risia Seruili , lege insta cap.63. to li. ii. FrascatoJ sic Nocatur alia villa Luculli in Tusculo. Bland de Itile e l Cruci. tina .sidet Tacitua meminit lucullianorum hortorum.

94쪽

De Bap., . Cet. LX D. LBAiae littus est recurvum in Campania, 3 ooo undique passum, i

& portus pulcherrimus, meridionalem Zonam respiciens, Baiae. post Cumas, quod littus hemicycli formam habens instar Theatri, infra eius ambitum mare recipit, quod Mare Baiarum dicitur. Dictae sunt a baiulandis mercibus vel secundum Seruium a dis VBaio Vlysis socio illic sepulto. Harum sinum commendat Horat. d.Nullus in orbe sinus Baijs praelucet amaenis. In hoc terrarum digito, nam tota terra a Miseno digiti sipeciem prae se ferti tam multa cernuntur partim integra in subterraneis, partim superius semiruta, partim in ruinas collapsa veterum operum monumenta: ut, praeter urbis Romae moenia, nihil illi toto orbe terrarum aedificiorum magnitudine, ac pulchritudine par fuisse credam.

Haec Blond. De hoc littore deh; suis tepentibus sontibus d.Flo- 'rus, & tepentes fontibus Bais.

Strabo dicit, Bαlαi h i u δαῖ ,-τζοσ τρνφἰν, mn vi νο- ἰ nethlitat, Baiae habet aquas ad delitias,s sanandos morbos accommodas. Iosephus Neia lib. I 8.antiq.d. Baiae parua ciuitaa campania, quinque stadiorum interualla d nos a Dies archia. Dictae sunt a Baio Vbris socio,vt innuit Syll.lo 8. I 2. Quin obiter notandum en, Baton esse genus compositionis medicam. apud Tra- ean lia.lib. 7. Aegine tam lib.7.c. I 8. Bai apud anptios animam significare, G. c. 'πt notatorus apollo lib. I. li ρογλυψικίν. De Baiis nonnulla lege apud Tracrob. 3 .Satur.c. I . Spartianum in Adr.Pto η' η 'I .lib. 3. pian. lib. s.' uelam 2.c. 2. Anton. in itinere. Senecam in. 38. Diosior.lib. 3 .c. 93. Cicer. I q.ad atticum. Var. 3 .de ruR.c. I 7. ne poetarum lectionem negligamus, non graue erit nobis illorum renimonia producere, ni mirum mitial.lib. I.Virgil.9. Aen. Horat. 2.car. I 8. Stat. s. Syl. 3. Ouid. I. de arte.Proper. 3 .el. I 8. Iuuensat. 3 .ut alios pro tempore silentio inuoluamsed felix. Felicis episc. Baianensis in Africa fit mentio in conc. Carthaginir,o,quod ep. c.ιο

temporibus bluestri primi celebratum en.Atqui non praetereundum ensile iis quod dicit Ant. Campanus in tract.de ingratitud.cum dicit, Baiarum caeli ' φ' temperies, O fontes saluberr mi.lege qua Petrai .in itiner. s .us Amil. ςruiusJ locus Usuper 3. 6.Aeneid. π γε

ea. I.

95쪽

villa. vero villa inter Cumas, villam Serviiij sita est,a posses re sie , dicta. Hinc dicit Seneca , Inter Cumas, & Serviiij villam littus V curuatur, &hinc mari, & illinc lacu Villa velut angusta ita clau-Vaci ditur. Hic est ille vacia, praetorius vir diues, nulla alia re notus, quam eius Villae octo, in quo consenuit , ut occupati aliquando clamauerint, o vacia solus scis vivere. De seipsis refert Seneca solitum iocando dicere, quando illac, transiret,HIC SITVs EsT vACIA.

SenecaJ locus en epin. 3 3 .Huius villa meminit Bland.de aliis lege sup

Despeluncis duabus. . Cap. LXI III.

a.d ' cI Peluncae sent duae magni operis, laxo atrio, paries manu fa-

ctus: quarum altera item non recipit, altera vero usque in ' occidentem tenet. prata bona, medius riuus,& ab Acherusiol ςu receptus Euripi modo diuidit: alendis piscibus etiam si assi- -. due exhauriatur) suffciens. Sed illi cum Mare patet, parcitur: quum tempestas piscatoribus dedit ferias, manus ad parata por- rigitur. Hoc tamen commodissimum est in Villa, quod Baias trans parietem habet, incommodis illarum caret, voluptatibus fruitur. Has laudes eius ipse noui, nunc esse illas totius anni credo.Occurrit enim Fauonio, & illum adeo excipit,vt Baias neget.

SCHOLIA.

SpeluncςJ haec leguntur apud Senecivbi 'pra. PariesJ aliter sic, pares m.inu M.

96쪽

VIllae isti olim fuerunt apud Baias in loco eminenti, ut testa- Villa. tiir Seneca d. Coss. C. Marius, Cn.Pomp.& Caesextruxe- , runt villas apud Baias,&imposiverunt uminis iugis montiun vi- Caecdebatur enim hoc magis militare e* edito late , longeq; subiecta.

De Uilla Pisonis. Cap. LXVI. V Illa haec in Baijs erat, locus quippe amoenus,balnea habens multa: qua amoenitate, balneorumq; comoditate allectus ' Nero ut innuit Tacitus illuc frequentissime accedebat , exc bijs, & fortune sus mole omissis.

TacitusJ locus en lib. I s. De Auerno lacu. Cap. LXVII. AVernus lacus est in Tripergulis, qui vulgo lacus Triper- Auer. gulae dicitur. Hic ut refert Seruius olim sic Sylvarum densitate erat circundatus, ut exhalans per aquae sulphurariae angustias odor grauissimus volatilia caeli necaret. hinc dictus est Auernus.i.αορχα sine auibus . quod innuit Lucret.& Virgil.d.Unde locum graij dixerunt nomine Auernum. Nascitur hic lacus, , .ut inquit Seruius, de aestuarijs. Acherontis. nec mirum, quoniam Id -υ ο' χρασ.i.sine gaudio significat.

97쪽

ra DE B A L N EI S

Ab ζ' decaol. I9. En ct Auerna ciuitas, in qua Olim celebrasim fuit conciliam

hi non satis arridet. sed po ili cri inquit Philosophus iii torqv θῖς posito in esse nullum Aequitur πιππιν. Lucri . 'Cap. LXVIII. L. ff. Λ Verni & huius lacus fauces octav.aperiri iussit, ut per eas Πη - αλ aqua Maris lacus ingrediens, pisces redderet meliores. Quod Maris aqua in dictos lacus immissa fuerit, testatur Sueton.&L.Florus. Lacum hunc Maro vocat nigrum.i.profundum . vel quia vicinus est inferioribus partibus.prope enim lacum hunc fuit olim vorago habens hiatum magnum, quod ostendit Eustas d.' Est locus australis,&c.hac voraginem Virgil sic describit, Spelunis ca alta fuit, vasto ; immanis hiatu , Scrupea tuta lacu nigro,&c.

Vulgo Iaco de Licola. Huius lacus meminit Tacit. Plin.lib.9.e. q. Mela. I.e. 2. Macrob. 3.satur. Is .oll. I 2. Horat. a. carm. I . Mart. I. Virgil. r. Georg. ct 3. cen.Vbi sesevius. Boccac. lib. lacu. Altitudo huius lacus micut expertus eIl. F. Lean dei P en passivum so. Lucrinensium meminit Cic.q.ad Atticum. . Sueton.J locus en a .c. I 6. FlorusJ locus est I .c. I 6.

ProfundumJ sic putat Vibsequeneri

Laeas mactu Neroi

De lacu manufacto. Cap. LXIX, AB hoc lacu Averni ut ait Sueton. Nero fossam usque ad HOstiam Tyberinam, ut nauibus, nec tamen Mari iretur, C

98쪽

miliaria longitudinis, latitudinis vero qua duae quinquiremes contrariae possent commeare,inchoauit. Quorum operili perficiendorum gratia, quod ubiq; esset custodiae, in Italia deportari, etiam scelere conuictos, non nisi ad opus damnari praeceperat. Ad huc impediorum furorem super fiduciam Imperij, etiam spe quadam repentina immensarum, & reconditarum opum impulsus est; indicio Equitis Rom.pro comperto pollicentis, thesauros antiquissimae Gagae, quos Dido reginar fugiens Tyro secum extulisset, eΩse in Africa vastissimis specubus abditos, ac posse erui paruula molientium opera Verum ut spes fefellit, destitutus, atque ita exhaustus,& egens, ut stipendia quoque militum, & commoda

veteranorum protrahi, ac differri necesse esset, calumnijs, rapianisq; intendit animum. Huius fossae meminit etiam Tacitus. Revera omnia circa Auernum iuga cauis anfractibus sunt Ocyssime effossa, ut credibile sit ibi fore Labyrintum . nec mirum cum Isidorus dicat, unum labyrin. esse in Italia,quod facile credi potest. Daedalus nanque fugiens Minois iram, Cumas peruenit, ubi Labyrin. construere potuit, sicut in Creta.

Vulgo lo fusuro de is lino.

Hu ius fossae meminit Petrar.in itinerario. Prope hanc fosam erat olim νilla Germanici Aug.quae 't inquit Falcus9 villa vulgὸ vocatur bel germano. ' Germ. Sueton.J locus est.lib.6.lege qua Plin.6.c. I et Tacitib. I 6. de hacfossa. ς' 3 VerumJ locus en Sueton. νbi supra cap. 32. QuinquiremesJ de hoc nauigis genere lege Liu. 3 .dec.lib. Io. apud Lain is f.de re nauali. . Tacit sJ locus, est lib. Is .d. Dro Uus en patriae ruinis, extruxitque domum, in qua haud perinde gemmΨ aurum miraculo essent Iolita pridem, O luxu νuleata, quam arua ct stagna, ct in modum solitudinum hinc Oluae, inde aperta latia, ct prospectus: magiIiris, o machinatoribus seuero O celere ; quibus ingenium audacia erat, etiam quae atura denegauisset , per artem tentare, O viribus Principis illudere. Namque a lacu Auerno nauigabilem fossam νsque ad Honia Iberina depressuros promiserant, qualenti littore, aut per montes aduersos. Neque enim aliud humidum gignendis aquis occurrit, quam Pontinae paludes: c etera abrupta, aut arentia, ac si perrumpi Nola . possent , intoleastas labor, nec a is causae. Vero tamen, vi erat incredibi-

99쪽

Simile infra

hum mpitor, eodere proxima iacuerno iuga connixur est: manentq; vestigia spei irrita. Haec Tacitus. I sidorusJ locimen lib. .c. 2. De Labrin.lege Plin. 36.c. I 3. Catu ep. 9. Ouid. 8. Id et amor. O in epin. O Terear.in itiner.quaesupra cap. I . De Labr.regis Nammelichi lege id Iam lib. I sed. O Gale. I .de Uu par. Labr.non tacuit. DaedalusJ Virgilius in61hae diuina Aeneidos. Quam longὸ sequere, criPapin carmine utar vestigia semper adora.

Gaurus M

De Monte Gauro, seu Gualdo.

Cop. LXX. Mons est ab Auerno non procul, qui Gaurus vocatur. huius radices ad agrum Cumanum,Auerni lisbra,& Baiarum latus se porrigunt. Hic vites ita feracissimas gignit, quod bis annis singulis racemorum prouentus impedant. quod innuit Florus d.bis amictus vitibus Gaurus. ubi Glossa, Bis in anno Gauri amia D ciuntur propagines vitarum racemulis. Hic Mons quasi suffossus extitit. unde Iuvenal. Te trifolinus ager foecundis vitibus implet, D Suspectumq; iugum Cumis, & Gaurus inanis. Cuius littus habet' magna ostrea, eodem dicete, Coenet licet ostrea centu Gaurana.

Casus quida. Glastus. Guald .

Gaulus. Vinum Mur.

Vulgo monte barbaro. Lege Falcii narrantem historiam quorundassi, qui ausisunt montis huius I tebras , thesauri inani spe allecti: risum, ji potes, contineas . simile supra cap.69. GualdoJ Gustus color apud Caesar. s.comentar. belgail.νocatur a Ga lis, vulgo ii Gualdo, ut notat Tiraquel.leg.connub. 3 . ante ipsum Uincentianorum gloria Leonicenus lib.4.de error.Plinis. lege quid Alciatus dicat lib. a. es παρορ γω Gauri meminit Auson.Hyl. 8. Plin. Iq.c.6. Stal. 3. DI. . Syl.libI. Lucan. lib. a.ct Pontanus in a.Partheniae, qui 2.hendecas u. 26.meminit Gaurid rum umpharum.Obiter annotandum est significare navem oneraria,ut ex Herodoto O Plutar. notat B sus de re nauali. O γorvin superbum apud graecos significat. Florus i locus in lib. I .e.16.d.hie amicti vitibus montes Gaurus, Falemnus , Nascus, o Vesuvius. Iuvenal.J locus ensat.9. De miηο Gauriaco, seu Gauriano, qμod est ρ -

100쪽

DE BALNEIS qi

Coenec locus est in sat. 8. .

De Uita Crumbe. p. LXXI. AD huius Montis radicem ab occidente in orientem acceς crabe. sus olim fuit vicus, dictus Crambe, meridiem respiciens,

nunc vetustate consumptus. Dictus est a cameris, nam erat locus, ubi multae camerae, seu apothecae erant: in quibus nauium Puteol. Miseni,Baiarumq; portuum onus suum deportandum per alias regiones Italiae deponebatur. Hic vicus nunc corrupte Campana vocatur. eo quod Campani, seu Capuania Cumanis ibidem dicuntur esse costictu superati. ob cuius rei memoriam com .posita est histori , Crambe dicta: quae a Magistris in scholis fre- . quentissime legebatur. hinc Iuvenalis, Occidit miseros Crambe is repetita magistros.

Vulgo dicitur Campana, a Campania nimirum, πt putat Falc . Crab.. CrambeJ hecies bra sicae en apud Dio coridem lib. 2. Plinium lib. 2Ο. e.133. c.9.inde paraemia orta est apud Polit.in misceli. Aot κραμβη θανα cr. πbi com- ca. ι 3. mentitiam Chalderint opinionem refellit. Crambe en etiam loci nomen apud Hippoc.6. epidem.comm. 2.σ Cynocrambe herbae genus est apud Galen.lib.6.es prλίν φαρμάκων δΘαμαων. e s CameraeJ Elymum hunc apud neminem, quod sciam, tegi.

De Cumis . Cap. LXXI ri Voniam Cyme ciuitas antiquissima vicina est Auerno, & Cum sub radicibus Gauri sita est, de ea mentionem facere dignum est. Condita est ab Euboicis tempore Solonis philosephi Athen prout testatur Liuius. Ciuitati huic ab augurio mulieris grauidae, & dormientis inuentae nomen inditum est, enim latine significat dormire. Est in ea collis excelsius, in cuius apice Templ. fuit Apollinis templum, de quo A inus Uates, Arces , quibus hξ' Minus Apollo praeminet. Et nunc in ea urbe deserta, praeter rupes

' . . T. N a saxorum

SEARCH

MENU NAVIGATION