장음표시 사용
161쪽
causa mortis .. od non grauate admittam , si mihi tinus titulus proponatur , qui non selum de donationibus causa mortis es: t, sed de de qiii-buscunque clus causa capionibus hoc est de illis obligationibus , quaesti alicuius collatae sunt, qualis est stipulatio illa, post mortem dabis.
, Ionas i iamque causa capitur , cum propter mortem alicuius, capiendi occasio obuenit; vi Caius in l. unonis caiisa. E eod. tit. de donationibus causa mortis altestatur. Igitur in mortis causa capione, quae ibi latione coiicepta est , aliud erit 'dicendum ; si sit annua praestario , quod illa perpetua svr praediximus in reputetur. C una enim mihi stipuler, S: hisedibus cauisse stam censendus . Si tamen donario causa mortis. simplex sit,& sine stipulatione , a mera morientis liberalitate procedens: tunc idem , quod in legatis , est dicendum cum nihil siti quod diuei sum ius su deat, cum desciat stipulationis ratio; & illud soneraliter in donationibus causa mortis, quod in legatis, sit ius stituendum , ex Vlpiani sententia , in l. illud generaliter. de donationibus causa mosetis .
162쪽
De natura disiunctiua , quam nostri
Disi mone varie 'Nuntiar diser seculares. . lecticarum disiunctio.'num. r I. . Drisionsistorum disiunctio. , num. II. . Miterna a latine dicitur. Mitematiuae natura , es', nume. s. . . iaAlternatiuae meritas, duobuae modi consideratur. ν Ad veritatem alternatiuae enuntiatio- , requiritur . quod utrumque sit merum alternatiae .cr num. 3.
i a S ubdisiunctivarum interpretario. . a s Asternatiuae a mutuae essectus, s negarisae , --
o. Exprecatur. l. pluia. ia r. y. pen. de leg. r.
V u ex cognitione disiunctivaru , plum rimorum iurium pendeat interpretatio, quae male hucusque intellecta sunt 1, pi cet in explicanda eius natura , latius immorari, quam in consuetudinis sit . I d enim a nemine factum
163쪽
factum est ex proseta, p ter unum Calepium , qui dum id explicat in repetit. l. si Byciui duce in . cum de rebus dubiis . se sistam si pissimengit E rit autem animaduersio haec generalis ad ea ,Liquae in capitibus sequentibus ania maduertenda sunt: ' Quae tamen , ut rectita intelligantur est obtauandum , disiunctionem, ut Synonimam prius diuidendam , t qua varie utuntur diuerta ficultates . Ea enim est Grammaticis pars orationis, quae disiungit ; apud quos si si e verba , dic non sensiim separat, , quia generaliter recipiendum est , ubicumque inter diactiones synonimas Ciceroni: dictas , ponitur. t At Dialectici disiunctione utuntur', ad aT mcntum conficicndum ; quibus vere disiunctuest illud , quod constat ex duobus contrari, te
minis , quonam alterum vatim , alterum falsiim esse necessarium sit: ca namque. ratione , disiumctio necessarium argumentum incit , ut docetrae Proculus, in l. haee verba. ff.ide verbor. t. idemque tradidit Cicero lib. 1. de natura D corum, contra E picurum contrarium ἁ- ferentem & libr. etiam 4 . Academic . quaest.& ex Phavorino'docuit Aul. Gel. noct. atticar.
libr. s. c. I r. E t exinde C icero idem in Topici in disiunctionibus, plus uno , verum csic non posse asserit : quod cxista natura necem
164쪽
r 44 ANIMAI VER&IONuda est .HCum enimi copula, qtue contringit, utrum que requirat esse verum, siue fusum , pro modo enunciationis ita dc disiuncticia : quae econtrario disiungit , nectae habet atrerum tantum csse, aut non esc. i Quod non obsciue significat Iuri
consultus in iis quis is stipulam P ff. de verbor. 3 obligat. t Nobis iverὰ qui 'etsi disiunetioneVtamur , quac Grammatici , atque s Dialecticidi itamen quia alijs etiam in rebus , disiunictionisin cessitatem habemus , quae neque orati Cnem O net, neque argumentum emat , ut patet H cseditionibus alternatiuia legatis; ob tiombus,&similibus ii id erit disiunmam', quod ex varijsi rei, minis constans alterum esse necessari. Equirat ; elicet pro termi inarum differentia , Uterque , Ves uter esse possit; ut infra declaratam φ . dum de intellectit. l. haeciverba. agemus ut Eam autem disiunctionem , i qu* nobis magis ita usi est ,' au ternatiuam doctores nostri appellaruiit ii et i quam vocem non omnino barbaram existimat . m d. l.
haec verba. Alciatus , & Vistius ita s- si plures.
3 nume. 3. Institui ..de haeresib. insitum Haec si recte consideres cognossem disiunctivae, istuc alternatiuae chis enim Iochata, ut doctIres ficiunt, promiscue utar ὶ eam esse natura, ut aeris Tut si in ea alterum sit verum 1, illique satisfierit si alto rum adimpleatur, quod nostris docti bi laxioma est,
165쪽
IVRIs C IvILIs sest, ex d. l. si ita quis stipulatus. g. de vessi. o lig. exl. cuin pupillus. s. i. ff. de concst. demotabat.& c. inter caeteras . de rescrip. deductium. Cuius regulae, licci quidam ex nostris plures exceptiones faciant, vix viram , aut alteram reperies . Neque enim huic communi Iurisconsultorum , & doctorum traditioni ciarit, si quis cum Petro Ramo, lib. Lo. animadites. A ristotelic. in Elencho coniunctae, per ridiculum esse affirmet, dicere, quod ad disiunctivae veritatem sus.ficiat, si altera pars vera sit. Namque , si intellia gamus, ut ipse facit , falsissima erit haec regula. A t ego aliter eam intelligendam iudico'; atque obseruandam generalem quandam , eamq; neces-c sariam in multis positioneni. t A lternatiuae veritatem duobus modis posse considerari; aut persei generaliter , tamquam. enunciatio alternatiua ἔ. aut illa cadem citin cffcinit siue ut philosopham tibiis magis placet, postst considerati in abstra-ν dio, aut in concrcto. t Ad veritatem ergo disiunctivae enunciationis, ut enunciatio est, requirutur quod utrumque sit verum alternatiue hoc est ut sit habilitas terminorum, qui determinari possint pariformiter per alternatiuam, quibus Voci bus me uti liceat, ut rectius rem explice. E xemplum erit , ut . clarius id pateat in in hac enunti titiner audiurtum est, aut iniuria, rei alienae con--UO T tro.
166쪽
r strectatio . A n quia haec disiunctiva verificatur in altera parte, vera erit Z Minime. Ridiculum erie kl fateri, quia non est terminorum habilitas, ut CX aequo Vnus, aut alter verus esse pollit ; idque
milii aperte probat Iurisconsultus Paulus in l. si duo iei. g. de verbor. obligation. Vbi siquis sita disiunctiva, Stichum, aut Pamphilum promittar,& obligatio in P amphilo non consistat, non erit obligatio alternatiua, quae obligatio considerat di siunctiua1n in abstracto. E t exinde solutio , quae uspicit eam in concreto , non poterit esse alternatiua , licet selutionis tempore consillare possit in eodem obligatio : ea ratione , quam tradidua mus . t finia ut sit enunciatio alternatiua , verEalternatiua, requiritur, quod utrumque esse possit; quod etiam eodem a mento probatur , in a then. si quando. ad D. C. de constit. pecvn. Potest tamen, ut dixi, considerari alternatiua, ut sor' titur effectum, siue si mauis in concreto: t de tuc secundum doctorum regulam , illi satisfit, si alterum adimpleatur, verumque sit: qua ratione nostri hanc regulam admittunt. Erit omnium exesum, in stipulatione alternatiua, promitto S i chum, aut Pamphilum. Si in Sticho obligatio non consistit, quia non est in rerum natura, latii haec obligatio non est alternatiua, licet in Pamphilo veriscati possit. At si in utroque consistit
167쪽
2 7 obligatio estque vere disiuium , Tunc si accedamus ad selutionem, qua esse in senitur alternatiua; selui Stichii, verum est me Stichum, aut Pamphilum seluisse. Nam etsi Pamphilum non
dederim , dedi tamen S tichum , quo alternatiuae r o naturae fit satis. Ex quibus et intelligetur doctrina Proculi in d. l. tac verba. T de verb. stagnific. quam me interpretaturum supra promisi. Proponit enim ibi Iurisconsillius disiunctum proprium D talecticorum, ad cuius instar omnia regurii landa sunt. 1 In quo etiam intelligendi C icero, de Gellius stapra citati. Cuius ea natura est, ut si in eo sit alterum verum, erit alterum falsiim , &econtra: quia ex contrari, terminis debet confingi. Vnde & affrmative,& negative concludit ;quod sic satis Cicero in Topic. declarauit. Q si recte cosiderasset C sepius in sua illa repetiti
M. l. si is qui . f. cum ita. F. de rebus dubib. non diceret G rammaticorum quosdam falso asserere, quod si in disiunctiva enunciatione unum sit, auterum non erit. Q uod dixit Proculus noster, di- est Cicero, dixit, teste Gellio, Phavorinus Philosephus: neque alius unquet in rcgauit, nisi Epicurus, & C lepius iste ; dicens Grammaticoru esse symentum , quod uere proprium est de natura α- siunctivae: illius inquam , quae ad rationem argu- .mentandi pertinα. s Uod cum confunderit, An
168쪽
1 8 A NIM AU, Ε sIONVM rtonius Persius in lib. nouarum position. contra ius ciuile .positione. 616. Falsam hanc Proculi doctrinam esse falso asseruerat, de subdisiunctivis, ad disiunctum inferens; qui cum nullis alijs rati nibus Proculum impugnarit, parum nobis cius autoritas negotium faciet. Neque oberit quis
pro cis dicat, in hac obligatione, dabis decem, si nauis venerit, aut Titius fuerit C onsul faenus , dummodo unum acciderit, nihil obesse , si vir que factum sit: quod & nos admittimus, S Proculum docuisse cognoscimus , quem illi diuersaruncultatum dogmata confundentes , non intellexeriant. Ea namque obligatio non est semperenunciatio disiunctiva, sed subdisiunctiva aliquando, ut Proculus fatu docet, dum inquit, haec , , Verba, ille, aut ille , non selum disiunctivae, sed 1 Σctiam sebius unctivae oratiotiis sunt. t Explicat autem ibi subdisiunctiva duo, quae ut metuis intel ligantur, per modum illationis explicat. Primum subdisiunctivum eorum eth, quae non possimi simul esse, licet possint simul non esse. Ex quo infertur ex assirmativa: ut si dic.is, aut sedet, aut ambulat ; sed sedet, ergo non ambulat non tamen
ex negativa recte infertur, sed non sedet', ergo ambulat. C uius exemplum, & usum, ut haec scire necessarium esse videas in apud A ulum G eLlium inuenita lib. 2-noch. Atuc. c. 7. adta
169쪽
libP ue . c. 1 ill A lienus generis cst subdisiui clauum, in quo ita potest vinimque simul esse, is
non postit iactitrum esse. Ex quo insertur ex ne Milua ut si dicas, omne animal, aut aSit, aut patitur sed non agit, ergo patitur: non tamen ex
assirmativa aliquid inseres A t Petrus Ramus ,' ubi supra, ridiculum este dicit, quae non fiant contraria disiungi:& antea docuerat Aulus Gellius lib. I 6. c. 8 . mod tamen recipiendu est apud Dialecticos, quibus nullum aliud disiunetiam eriquam argumentum necessarium faciens. Ein
que Proculus negauit, idque solum disiunctium appellat, quod contraria , seu opposita separat. A lias autem species subdisiunctivarum annectit ;tum ut Ostcndat quomodo ex eis aliquid inferri recte possit, quidque in illis sit cuitandum, quia ipse animaduerser , & Philosophus non tam itio 3 nue praestitis, quam noster Iurisconsultus: Turnctiam quia nos non contraria, aliquando disiumeta habemus; qui aliquando praetico, & in india uiduis ipsis alicinatiuam consideramus. t E iide cx illa optima Proculi doctrina illud eliciamus, ad intellectum plurimarum alterinatiuarum ,1 qtiae ad argumenta non pertinent: t quod ubi
alternatiua affirmative concipitur , dummodo a rerum sertiatur essectum , quod de eius natura r
mira , nihil oberit, si utrumque sit; ad instar
170쪽
alteritas secundae nempe subdisiunctime ; ut in illa obligatione , quam pruimus; Dabis si nauis v nerit, aut Titius fuerit Consul ; nihilominus de tabis, si utrumque acciderit , etsi sussiciat alterum , accidisse. t Si vero negativa sit alternatiua, d modo unum non sit , nihil ossiciet, si neutrum euenerit; quia licet non possint simul esse vera ad exemplum primae disiunctivae, ut obligatio con trahatur ; possunt tamen simul non esse. Neque ex hac oytima doctrina, quam ex Proculo collia gimus, sequetur absilrdum illud, quod si decem, aut S tichum promittam , possiim utrumq; soluore, ita ut non videar meu minuere patrimoniunii
aliquis enim sequi diceret, quia est promissio alternatiua affrmativa, in qua utrumque simul es se potest; posse tamen fallissimu est. Nam vir que res proponitur ad obligationem, non ad sta lutionem.l. si duo. ff. de verbor. obligat. t ad quam est referenda. l. plane. la i. f. penultim. si . de legat. i. ibi duo esse legata : cui postea addit, unum eligi posse. Haec tamen dissicultas nihil oberit, si consideremus hoc non esse de natura disiunctivae , sed praeter naturam; quia disiu-cha non simi in hoc casi vere opposita ; eriliat autem ut opposita consideranda, quoad selutionem, cum Vnum tantum proponatur ex disiunctis set