장음표시 사용
41쪽
husi Certe rei medicae dixeris,quae tantum ab Anatome recipit scientiae fructum, ut singularis hic sit ipsi , quae tota est suapte natura conjecturalis. Agnovit istam Ana. tomestomes in Medicina necessitatem &tanti fecit Averroes ejusdem evidentiam, ut compararet Cam OCUlo: nam
qualis est, inquit, caecus faber in dedolando ligno ; talis ad unguem est Medicus sine A natomes peritia. Sed ego facile comparaverim hanc cynosurae &pixidi nauticae; ilicet etiam alii multi compararint Anatomen principiis geometricis, Ut rnelius; Montanus vero dixit esse Al- fphabetum Medicinae: credo autem hunc ex Hippocrate transtulisse, qui in I. de Locis in homine protulit , na- Mammos tura corporis principium est sermonis in arte medica. Sed Strabo testatur Egyptios in Medicina plurimum , ' profecisse ob unam assiletudinem dissecandorUm comporum; etenim certiores & potiores medendi judic tiones ex natura parris, hoc est, substantia, temperamento, structura, forma, situ, figura petuntur, Ut toto fere opere Meth. med. Galenus docuit Sed & ad problematum enodationem,&ad sympathias,&ad multa inter medendum intelligenda unica est ratio ex Anat: Et HippocratesM de Articulis, postquam demonstravit, ch is sis
Vertebras luxatas in anteriorem partem, nec arte posse restitui, nec manu; experimento comprobat anatomico, ex dissectione cadaveris deprompto. Inquit enim: Hoc perfecte sciri non potest, nisi hominem secueris, deinde manu alie in ventrem indita ab interiore parte in exteriorem compellas. Quid dicam aurem, quantum lucis & alumenti afferat in Chirurgiam 8 Sed haec
clariora sunt, quam ut explicatione opus habeant. Ita
jam apertissime constat Anato men ad se ipsam& ad alias
42쪽
artes relatam maxima gaudere demonstrandi certi im line. Alteram nunC partem CXequar, quae praestan sus .ani lia quaedam est, subjectam tem sequens. Prima autem dignitat γ est amplitudo; quae quidem est tanta, ut artes & faculia. tes quam plurimae ad hoc genus pertineat,sive contema litudo. plationis usu, sive in civili hominum vita exercitae. Blarunt Physiognomia; Loogonia, sive, Ut Porta Vocat, de miscendis animantium formis Magia, victimaruam oblatio extorumque inspectio, quae Haruspicina dicta est& auguralis brutorum loquelas Interpretatio, Thia-neo familiaris; venatrix universa aucupatriXque omnis&accipitraria; domitrix omnis ferarum, equestris militia, Cynegetica, λ, utiles & ad vitam occupationes; equitatoria, pastoralis & plurima pars georgi, ces; Loographia; & sit quae sunt aliae. Quid autem, aut
non ampla sit, aut multas rerum peritias non comprehendat negotium hoc animantium i Est quidem hoc genus, nostra definitione, corpus, quod suopte ingenio circumfertur Sed illud est reliquum, ut membra hujus agitabilia principiis agitandi consentiant. Illud autem Anima η- accidit, si quidem anima, quae inest, incitat, impellio
sentire, videre, audire, cuncta percipere, Vegetare, c, hos mollire, coquere, digerere, expurgare, atque alia
multa ab luere facit. Animae igitur praestantiam Avires quis non has videat ξ quis non agnoscat i Novimus autem planius multorum sapientum hominum aestimatione, per quorum sermones & demonstrationes optimis quibusque naturis est comparata atque Vocata vita, principium, substantiae perfectio, lux, aether,
ignis, aura divina; quae singula si explicarem, aut licere Potius, facile perspiceretur, majorem esse animae digni
43쪽
ωσά , quam ut brevi sermone demonstrari queata. Ad summam per hanc in tota rerum universitate admirabilia , vivida, pulchra sunt omnia ; citra vero hanc horrida inertia viliaque manere eadem. Cujus etiam Glυορ -
v1rtute ni, ut animantia longe perfectiora timi Inanimis, eum inavi
ut diserte testatus est Ambrosius Leo , lib. de Nobilit. 8. - . Co solo, ne multa concitem, quod in illis testis est summae& divinae mentis injestias: Inest enim vis Maedam , ciens, digerens, atque corpus, in quo est, colorans seminaque interea si ibnectens, quibus Unumquodque perfectum animantium genUs interitum fugit, aevoque sempiterno Vivit, ut caetera durare credunturi inanima vero immota semper quidem torpent, ad servitius apta, eoque interno spiritu compellente privata, atque ea, quae suam ipsorum speciem nulla propagine ser-Vant , neque etiam perfectionem animantium imperfectorum attingere queunt: quandoquidem est his parum deesse, quo illorum perfectorum numero habeantur, quod evenire ex sola corporis ipsorum imbecillitate reor. Sed neque ex inanimis coelos stellasque fixas, planetasque &solem excipio : Siquidem nemo nescit, primum mobile propter inferiores orbes procreatum , hi vero elementorum agitandorum ergo ; haec plantarum gratia; hae denique animantium commodo: VerumenimVero tres, quae sententiam strama axinae confirmatr ne viderentur fortasse coelestia corpora mitinoris esse, quam inferiora, excogitarunt Pythagoraei ac 'thago
Platonici coelo stellisque fixis, & mobilibus, & univer so 2. is
mundo animam indere, atque ani mantia facere. Sed sententia aliam omnino viam ingressiastronomi ac Poetae, qUo vividos ac maximis facultatibus idoneos facerent ccxl OS,
44쪽
hos multiplicibus assistentibus animalibus exornarunt;
zodiacus praecipue duodecim octavo coelo circumpositis, qua estis. .ue Vim Peculiarem in singulas corporis humani partes rh. iviri spondentes exerunt: quam rem ita expressit Manilius
Accipe diversas hominis persidera partes Singulaque i/ propriis patientia Agnacturis,
In quois praecipuas toto de corpore vires Exercent. Arire caput ect ante omnia princeps,
Sortitur censusque sui pulcherrima colla Taurus, es in Geminis aequali brachia serte Scribuntur connexa humeris, perimque locatum ;Sub Cancro in laterum regnum incapulae, Leone, irginis in propriam descendunt ilia sortem sLibra regit clunes, ct Scorpius inguine gaudet 3 S
Centauro femora accedunt s Capricornus utrissis genibin , Pissim pedum sibi jurapoposcit.
Ad haec alia ratione monstratur superari ab animam tibus coelos & inanima; nempe quod Dgus opifex ipsa intelligentia, ipsa ratio, ipse que sensus est , ut ait Lactantius , itaque huic magis appropinquabunt animantiao, quam caetera omnia, quae vita & sensu destituuntuL. Atque ex hac causa fit probabile, Deum ipsum hostiis' delectatum, aut delectari creditum tum Ethnicorumbra a eti= Opinione, tum apud Mosaicos, mysteria mittimus) qui Destgm si cognoverint praeter hominem, quem nefas est aris de stinari, quemadmodum Iphigeniam; nihil in terris os ferri sancto Numini gratius aut congruenti US, qUar palpitantia respirantium viscera. Nimirum quod comspecta ista & sancte tractata mire queant opificis glo riam declarare: Caro etiam haec non solum in hostiam, sed in caeteris oblationibus in omnibus Numini nuncupata
45쪽
PRO OE MIu M 'pata sacris literis docetur, nec non in eo, quod horum servandorum curam in arca dederat Deus sub univerusali diluvio. Caetorum , ut relictis sacris de hominibus Ari, loquar ; similiter & Reges & maximi Viri praeclaro trum. semper loco habuerunt animantium promerita. Via ventibus quidem publico victu satisfecerunt; sed mo tua &honestarunt poematis , exequiis, tumulisque sumisptuosis, coIumnis, statuis, monumentisque omnibus Urbibus exaedificatis. Neque non fecerunt sub Diis Tutelaribus esse, atque etiam pro Diis adorarunt; sed sapientes, quot aut qui de rebus animantium historiam
ConteXvere,aut contextam Voluptati maximet habuere tEx his Alexandrum Macedonum Regem nomino pri- Author mum, qui tam miro exarsiit rerum istarum desiderio, ut et K-
destinatis tum DcCc. talentis & necessariis omnibus adj mmentis, tum vestigaturis hominibus sex mille Aristoteli peculiarem descriptionis commiserat operam. PraetCrhunc autem Virum quot, aut qui sive Graeci, sive Latini,
sive Barbari de his scripsere λ E Graecis , Hesiodus, TriLmegistus, Democritus, Agathocles, Architas, Ε mpedocles, Heraclides, Erasistratus, Constantinus Caesar. ELatinis, Varro, Nigidius, Hyginus, Celsus, Columella, Cornelius Nepos, Trogus, Seneca, Plinius r De Barbaris, Avicenna, Averroes. Hi atque alii tractantes horum multiplicia genera, vitas, rimas, motus, mores, habitudines, loca patria, cum Universas accidentibus sdeinde partes communes, di singulorum proprias, internas atque eXternas, excrementa item & quae veniunt
ab his in usum hominibus: Ad haec similitudines& disierimina in conjunctione maris &foeminae, in sem1nis prolifici injectu atque admissu, fCetura omni, partus'
46쪽
tempore, educatione catulorum atque aliis: hi de uni- . versa animantium hi storia bene meriti fuere. Ad horum quidem observationes atque inquisitiones cumo necessariis vigiliis ac laboribus quid teque tam impulit, quam ineffabile cum rebus istis conjunctum operae precium ac voluptas i Nempe sicut Vir quidam doctii mimus
ait: natura Dei optimi Maximi munuS cum tota , quae aut oculiScernitur aut animo concipitur, admirationii , multae plena est; tum maxime, quae in animantibus Vb
1' .r gex. Neque illud mihi nunc objiciatur, quod bruta &
με qu d Irrationalia dicuntur: Nam neque sic ratione carent, ut porticip νς maxime pars hominum putat. Quin ut ait Galenus iaorat: suasor: ἀ-FH, την φωνὴν,ον - /προφοροκρν ο μοι' ιπν , ἀλλα τέγε την υω1ν , ον ενδάθετον καλοῦM ,--νοῦ,
in μῖλον, 'ον. hoc est: Etsi careat ea, quae in Voce Versatur, sermonem vocant) quae tamen animo concipitur, quam ratiocinium dicunt; ejus fortasse particeps omne genus animantium est licet alia parcius alia liberalius. Sed Plutarchus integro huic rei dicato libello monstravit, brutas animantes ratione uti functionesque rationales edere tum imitatione, tum disciplina, tum arte, tum intelligentia, tum prudentia, qui sunt omnes humanae rationis modi. Quae non enim, her- cules, saltandi ac tripudiandi ratio visa esst in elephante, Urso, cane, grue, sed inter omnes, simia, quae nulla non hominis actionem & gesticulationem imitari no- Animalia vit: nimirum ambulare super funem, aurigari, pulsare isti E , Hrbara, sagittari, equitare, calculis ludere, scribere, Ainelinatio- mirabiliora alia. Sed quod ad artes pertinet, Geometriam norunt araneus atque apis; Arithmeticam thynnus; Dialecticam canis; Astrologiam formica, atqu alia
47쪽
alia quaedam : Dimetiendi, inquam, artem refert ara neus, quum mira quadam subtilitate atque operis tenuitate venatoria sua reticula contexens circa centrum
fila diducit ad peripheriam ita ut non scientius Geometra regula faceret & circino. Non minori apis indu- ge stria cellulas & alveolos futuri nectaris thesauros fin
ens monstrat hominibus, quam nulla ei dessit menso- . . .nae rationis norma. ATItlimeticam autem thynni pro- mih
dunt in eo, quod gregatim collecti figura quadrangula&aequilatera per aquas commeant, pari secundum lineas parallelas numero quaqua Versum respondentes ac sic dispositas, ut piscator non ineruditus a minima laterum portione summam possit omnem colligere. Su' - . militer grues cum loca calidiora petentes maria transmittunt, trianguli formam efficiunt: ejus autem summo angulo aer ab his adversus pellitur, deinde sen-ssim ab utroque latere tanquam remis, ita pennis cursus avium levatur: Basis autem trianguli, quam grues efficiunt , ea tanquam a puppi ventis adjuvatur, atque in . tergo praeVolantium colla & capita reponunt f quci dquia ipse dux facere non potest , quia non habet, ubi nitatur; reVolat, ut ipse quoque quiescat; in ejus locum succedit ex iis, qui conquieverunt, eaque vicissitudo in
omni cursu conservatur. Sed Dialectica Canis nota est, eum in trivio quaeritans herum inde praetergressum, si mesh, hujus sensum olfacti calles non reddiderint, tertium D tandem certus ingreditur hominCm inVenturUS.' Sed i
formicamAstrologiae peritam inde cognoscimus, quod a briianonis singulorum mensium diebus observatum est, ecavis latebris prodire tanquam infaustum quidpiam illo die timentes: Ita coelestium rationum felicium aut in- D forc
48쪽
PROOEMIUM.fortunatarum creditur perita ac provida. Ab his quid 242 ' dicam, quam ad unguem pleraeque generis omnis ani H mantes inferiorum elementorum turbas & commmtiones praesentiant; ut ab his vulgatissimum sit plurima mortales edoctos. Mures, non obscurum est, abscessu suo de veteri domicilio ruinam hujus admonuisse; De phin multo suo agitatu sub aqua maris jam jam Venturam tempestatem indicat. A nas discussis alis ventorum furorem praenunciat. Similiter ex hoc gestu&strido.
re magno corvus largum imbrem anticipat. Nimi--- rum natura tam munifica peculiariter fuit animantibus, misis, isti ut multis ansam dederit sui ipsius accusandi pro homi-beralitat, ne, principio enim si propagationis munera contuleris, neque parentes in diu gestando , aut difficulter partem do, neque foetus in nascendo tot incommoda experiuntur: Sed & illae gestant utero minus temporis & prose. runt plures. Horum vero editum unumquodque pascitur ab initio, si non sugat; si vero sugat lac, minime Cous. -- fasciis est obstrictum; neque sine his aut caetero amictu imi frigori est obnoxium, aut subdialis & inclementis aeris timet injurias; cutem enim objectant solidam, ut & caput. Contecta insuper nascuntur, aut test is, aut cortice, aut corio, aut spinis, aut villis, aut setis, aut pilis, aut plumis, aut pennis, aut squamis, aut vellere. Incessu gaudent ab ortu primo etiamque ab hoc ipso firmum , cibis habent os, firmumque ventriculum ita, ut cruda non exhorreant, & innoxie venenis nutriri possint. Ad D.sensionis vitae defensionem cum corpus aut magnitudine, auo duritie, aut robore & firmitate tam prompta nacta sunt arma, quam cognata; qua sunt Videlicet, dentes, comnum ungulae, spicula, rostra, quibus vero haec non siit aut
49쪽
aut esse non potuerunt, ab insidiis δι circumventu hostium se tutantur, aut fuga, aut occultatione, aut alia 'uacunque elusione 3 involatu. Atramenti effusione, sepiae; torpore, torpedines; multae etiam insectantes'
odoris foeditate depellunt. Sed ad victum fuit his omnis habilitas, id est, agilitas corporis partiumque de X-
teritas, unde aut pernicitas indita, aut praepes Volatu
aliquibus proprius, sed omnibus communis natatu . Sensus quintuplex tam acris& certus, quam in ipsis inchoans & adveniens natura: quo fit, ut omnia, quae vel salutaria sunt aut contraria, in promptu percipiant. Ad haec ista minus, quam homines laboriose vivunt, &gaudent Δουσόα, id est, morbis corporis vitiisquedum , Cum homines plus trecentis morborum generi ' bus obnoxii sint, autore Plinio, non tentantur: Simpluci quippe & obvio nutrieatu Victitant, potu aquae puro contenta sunt: Stratum vero non habent aliud ad somnum capiendum, quam proprium elementum: Sic
expertia vivunt luxuria, possidendi libidine, invidentia, superstitione, desipientia, opinione, simulatione, am b,
- tione, anXietudine, contenta paucis, &his, quaesiuissiciunt & foecundia ubertateque Valent ad nos alendor,& aut longaevius, aut securius viVunt. Ingenio vero sunt eo donata, ut multas artes homines & medicinam docuerint; tantum adeo abundant utrisque ipsa , mirumq; est, quo minori fuerint mole corporis bestiolae, eo majoribus praeditas esse viribus & solertia. Virec zm ouιὶ quidem quis non admiretur in echeneide, in torpedine, in phalangio; quorum singulorum tam magna Vis est, ut penitus sit inexplicabilis. Sed solertiam apes , formicae, aranei, bombices monstrant, in universum
50쪽
P ROOEMIu M. natura, quae visa est quibusdam contemplatoribus rerum in plerisque hominibus novercari & invida est , his quidem benevola parens adj utrix , socia , dux & cu. stos fidelis, defensatrix amica & gubernatrix propitia sit
semper. Atque haec quidem ad necessariam: ad commodiorem Vero vitam , ut mutae dicantur ab aliquibus; tamen sitae non desunt exprimendorum sensuum ra- itiones, quibus hos mire significent & denuncient. Sic vox omnibus varia tum in coitu , ut adnotavit Aristoteles, tum etiam in reliqua vita , ut rite descripsit Ovidius. Sed virtutes morum nunc restant enarrandae: ex his
cum gregales civilesque sint permultae species, quis in coetu discretricem eorum intelligentiam, moderationem, justitiam & sequitatem, distributionem munerum &perfunctionem, praemia, poenas, leges; uel gruibus, apibus & formicis praesertim visitur; quis referat Z Si gregales vero non sunt neque studia, neque si, gacitas, aut solertia deest pro se suorumque privata vita tuendis; in universum autem in homines, qutdomini sunt omnium, neq; suae non sunt affectiones; plerunq; Vero in amicos & notos propensio ac fidelitas quanta l. Quanta etiam pro fidelitate dimicatio, in benefacientes vero quantus assessus, aut quae gratitudo 3 Quoniam vero haec amplivaga, & secundum communem gen rum ideam produci potest demonstratio, ut superiorum quasi exercitationi insulsique nostri sermonis cou. dimento jucundissimam pariter ac memorabilem stu ni, qu1 domi nostraealtus fuit, contexemus historiam, quae est: Sturno hoc in more positum fuit, ut madefactus hyeme adignem, aestate ad solem siccandus accederet. Vesperi cum ad adorandum tintinabuli sonitu