장음표시 사용
311쪽
veatur. Ibi enim auxilia, antea parum Essicacia, valebunt, ibique vires, mygis magiique olim in dies infractae, cito
De aere frigido, perpauca nunc dicenda. Uti calor, ita frigus extremum, homini exitio est. Nervos ita assicit, ut in somnum altissimum, ad mortem recta ducentem, incidatur. Citra hunc gradum tamen, saepe nec inutile, nec ingratum expertum d). Nam si bras sirmat; unde, ut Halle rus notat, Monticolae, etsi leviore aere premuntur, robusti nihilominus, enormia pondera indefessi, per praecipites Alpium vias, elevant. V ob nexum stomachum inter ac superficiem, tonus illius augetur, ita ut plus cibi
tunc desideretur, et concoquatur. Circilitum promovet,
omnes musculos ad actionem stimulando hinc gentes antea ignavae, ac hebetes, lepidae et gnavae factae, otium somnolentum, laboribus venandi, vel periculis belli, mutant. Respiratus, quippe densus ac gravis, pulmonem plene dilatat, multumque materiae nocivae singulis respirationibus evehit, unde mens levis ac hilaris. Si tamen frigus sit immodicum, tenerae pulmonis supersici ei nocebit. Quidam philosophi e), in hyperborea regione versati,
aere externo in tugurium admis , assiciebantur, quasi pulmo dilaceratus fuisset. De frigore summi cacuminis aliatissimi montis Peruviani, fere idem Joseph d a costa assi r-mat. Hic notare licet, frigori in cacuminibus montium, dyspnoeam, levitati aeris vulgo tributam, esse magna ex parte tribuendam. In AElna, e X. gr. mercurius, Brydonio observante, ad nonum gradum infra o descendit. Frigus tantum pulmonem, aeri calidiori mox antea assuetum, multum non assicere non potest. Quum vasa in super sicie, frigore coarctata, solitam quantitatem sanguinis transmittere nequeant, plus erit in vasis internis, indeque majus congestionum ac inflammationum nunc hic, nunc
illic periculum. Vo L. IV. . R r Pulmo
e) Black's Praeleel. Chymicae, quas quicunque adibit, res miran das, et attentione dignissimas, more iacili, et lingua imprimis simplice ac nitida, tzplicatas, non sine admiratione ac voluptate audiet.
312쪽
Pulmo, ut jam saepius dixi, varias ob causas, his es et
maxime obnoxius, ut et pleura. Per spiratio, frigore impedita, plus materiae nocivae ad pulmonem rejiciet, ubi aeque a C alias, plus excernetur. Itaque, spiritus incolaxum regionum frigidarum foetidissimus, urinaque parum
Per servata, te terrimum emittit odorem in. hi frigidum coelum sit, simul nubilum, vel pluvio sum, longe est ingratissimum. Priora mala tunc temporis redeunt, nova CXOriuntur. Per spirationem impeditam, largu in morborum fontem, catarrhus vulgo sequitur, interdum praeumonia, et, si partes sanguinis putridae sat cito non esserantur, scor butus ipse est metuendus. Si calor praecesserit, rheu
matismus sit frequens ; iisque quibus mens mobilis, corpusque delicatum, hypochondriasis saepe infesta. Animus languidus tristitia opprimitur; in quo praestando, aeris levitas, adeo jactata, fere nil efficit, prae oculis, ac vi
imaginatrice. Coelum stadum ac serenum juvat aspicere, a primis usque anni S. Dulcior tunc cantu S avium, amoeniores flores, gratior vultus amici vel amantis. Sed, coelo
nebuloso, naturae facies lugubris visa, flores languescunt, aves silent, et animalia suspirant. Homo tunc fit hebes, ex ideisque variis inter sese multimodis conjunctis, tristis, moestus, ac interdum, praesertim, eheu l' inter nos, vitae ipsius impatiens. Haec ad mala evitanssa, exercitatio sit constans, dumque frigori coeli, cibo potuque generoso, obviam imus, ne in diathesin phlogisticam incidatur caveamus. Per spiratio omnimodis promoveatur. Ad hanc Promovendam, aptus vestitus multum confereto Subucula
lanea optimos praeitat effectus Quosdam novi per aliquot hyemes, angina saepe correptos, quos hic vestitus postea sanos servavit. Nec mirum equidem ; dum enim perspirationi favet, sudorem fluentem, indusium laneum madefacere, ac re irigerare solitum, bibit, caloremque supersici ei aequalem reddit. Mens moesta , a propriis infortuniis, a humana nequitia, a morte imminente, aliisque ejusmodi, ad blanditias spei, ad risum jocumque temperatum, ad que poetas, qui lecto rem delectando, pariterque monendo, et hilarem et sapi
Ubicunque frequentibus et subitis coeli mutationibus asiuescitur, multi morbi initio acuti in chronicos vel per i Osticos convertuntur. Hoc in Britannia quotidie observatur. agri tempore aestivo bene sani, lireme redeunte, iu f) IJarris's Coll. os Voyages, and Egede's account of the inta
313쪽
ῆn morbos priores relabuntur. Post paulum, medicamina, ob vim causae excitantis, nil valent, nec regimen, etsi plus pollet, diu essica x. In exemplis hujusmodi, ubicunque eri potest, regulam Celii sequi, et contraria contrariis
Opponere oportebit. Coelum mite ac serenum in rheu
matismo, phthisi, morbis variis senilibus, aliisque, optimum
est remedium. Qui hanc rem plene traffatam videre velit, is paerlegat tentamen inaugurale a Gregorio filio conscriptum ; ibi enim inveniet sententias pulchras, ratiociario justo ac profundo stabilitas, linguaque nitida et splendente decoratas.
De esiluviis variis in aere fluitantibus, hoc solum dicam, quod varietas eorum est fere infinita, ut et este dius. Contagionum nulla adhuc mentio facta, nec nunc fiet, nisi quatenus cum aeris qualitatibus jam descriptis consociantur. Venenum istud subtile, e corporibus humanis
semper ejectum, morborum foedorum ac contagiosorum causam interdum fieri, nunc habemus compertum. Nos Comia male curata, carceres, praecipue in regionibus calidis, ut ille memorabilis, Anglice vulgo, the blach hole of alcutta, V nominatus, et naves ubi plurimi aegri in angusto uoco claudantur, hoc plene probant. Nil humano generi magis frugiferum, ac attentio huic dirae febri praecavendae nuper adhibita. Utrum pestis a simili contagione oria-xur, necne, parum refert; gradu enim solo differunt; quod ad alia, idem de utrisque a firmare licet. Saecula priora, vanis terroribus plena, sibimet pinxerunt atmosphaeram, per longum spatium, pestifera et exitiali contagione undique onustam.
Hinc fabulae avium super urbes peste laborantes volitantium cita morte correptarum, hincque omnia societatis vincula disrupta. Parens filium, filiusque parentem, inter solitudinis horrores, languescere et perire reliquit. Nunc autem certiores sumus facti, contagionem exitialem, in atmosphaera, nunquam late dissundi. Platea angusta, immo murus sex pedes altus, sanos a peste laborantibus tuto dirimit. Quadam concent ration C, ut ita dicam, est opus; virus enim dissipatum parum est efficax. Quod ad hoe, solummodo rem considero, luodque inde est colligendum, id haud minus utile quam clarum est, scilicet noso cornia, carceres, naves, Cubicula denique aegrorum, libero aeris cursu esse semper persanda. Hez neglecto, putrida atmosphaera circa aegros, sibi alii itaque funesta, brevi colligetur. Aer recens et hanc abigit, resque nocivas e systemate evehit.
314쪽
Uti vestimenta quaedam sunt contagionum tenacissima, et saepe mutari et rite persari debent. Nec alia negligenda, ut aceti vapores in cubiculis, sulphuris, in stragulis, aliisque, repurgandis, quae tamen non nunc prosequi decet. Calor plerumque vim contagionibus addit; frigus contra minuit; frigus igitur caute adhibendum, cujus Vis quoque in variola medenda omnibus innotescit. Ubi regimine antiphlogistico opus sit, ibi frigus rite adhibitum plerumque juvabit.
His demum peractis, multa de usibus aeris generalibus addere foret et facile et jucundum. Eos tamen prosequi est philosophorum aerem plene tractantium, eosque decorare oratorum est atque poetarum.
Aerem esse homini, multas ob causas, utilissimum, nemo ignorat. Per eum, radii lucis transmittuntur, vaporesque varii in eo sustentati, coloribus admodum pulchris et diversis, spectantis oculum delectant. Et diluculum matutinum, lucemque, post solem in hesperium cubile demer, sum, morantem, debemus. Sui motus ipsius aurem oblectant, seu operant Zephyri, seu procellae saeviunt. Cantus avium, harmonia instrumentorum, et vox divina ora toris, sine eo nulla esset. Sine eo, gratissimi flores essent
Ubique terrae, non modo utilis, sed perquam necessarius. Absque eo, nulla herba pullulat, nulla arbor viget,
ignis extinguitur, animalia moriuntur. Effluvia nociva disspat et evehit, et ita animalia et Vegetabilia conservat. Aquas perpetuo movendo puras semper retinet. Per eum, denique, perficiuntur ista miranda naturae Opera, fermentatio et putrefactio, quibus rerum
facies perpetuo ostenditur diversa, dumque singula senescunt et pereunt, natura, quasi perenni juventa fruens, fo- ruit semper et adhuc si Oret.
315쪽
DIssERTATIO MEDICA INAUGURALIS,
Ex Auctoritate Reverendi admodum Viri,
D. GULI EI MI ROBERT SON, S. S. T. R
Academiae Edilaburgenae Praefecti;
NEC NON Amplissimi SENATUS ACADEMICI Consensu, Et Nobilissimae FACULTATIS MEDICAE Decreto;
ERUDITORUM EXAMINI SUBIICIT GULI ELMUS MUN RO, Sco Tus, Societ. Reg. Med. Edin. Soc. Ad diem a . Iunii, hora locoque solitis.
Viro Illustrissimo HECTORI ΜUNRO,
De Novar in comitatu Rossiensi, Equiti honoratissimi ordinis militaris de Balneo, Copiarum Regis Britannici, et Societatis Μercatorum Quae commercium apud Indos Orientales exercet, In Coro mandet nuper duci primario, Senatori Britannico integerrimo, Peritia rei militaris, morumque elegantia, Ubique Nobilitato :Ob amicitiam qua se Fratremque constanter prosecutus est, Hanc dissertationem, Ut parvulum summae in eum observantiae
316쪽
EX omnibus morbis, quibus patet CorpuS human Um,
nullus tetano gravior. Hoc e magna symptomatum ejus horrendorum varie tale, et strage quam edere solet, postquam aegrotantes miserandos omni fere modo excruciavit crudeli, rite constiteratis, evidentius apparebit.
Attentionem igitur omnis medici, qui nihil humanum a se
alienum esse putat, potissimum. vero eorum, qui apud plagas Calidiores, quibus ex toto sere continetur, et ubi tot mortalium millia rapit, medicinam iaciunt, summam meretur. Quod spatium octo annorum apud Indos Occiden tales degi, ubi plurimae hunc morbum, qUi nuper, et metuo ne res ita sese adhuc habeat, pro uno e maximis medicorum opprobriis suit habitus, omni sere forma, quam sibi assumit, metuenda, videndi occasiones mihi subministratae sunt, quodque eodem redire decrevi, mihi in animum induxerunt, ut materiam attentus diligensque considerarem. Praeterea, cum ita acciderit, ut leges hujusce Academiae venerandae, quibus obtemperetur Oporici, me
aliquid medicinam spectans in vulgus sine mora edere, et eruditorum examini subjicere jubeant, hoc argumentum cuilibet alii anteferendum putaVi. Varia morbo nomina indiderunt medici, prout positurae diversae sunt, in quas conjirit quibusque continet 22g: C-tum. Cum musculi partis colli truncique anterioris proprii antagonistis violentius contrahuntur, mentum sternum versus trahunt, et corpus antrorsum incurva At, Emproth tonos appellatur. Cum partis corporis posterioris, contra, proprii maxime assiciuntur, corpusque retrorsum inllectunt, Opishotonos nominatur. Mu culi utriusque partis cum adeo assiciuntur, ut actio eorum aequalis sit, corpusque inpositura erecta retineat, Tetanus Rectus vocari consuevit. Npeciem quartam his nonnulli addiderunt, eam significo,
in qua corpus latus alterutrum versu S curvatur, quamquc Pleuroth tonon, Teianumve Lateralem, nominaverunt. Hujus paucissima exempla, et, quantum novi, apud recenti O- res tantum habemus. Ex omnibus hisce formis diversis opistho tonos saepissime, et tetanus multo saepius quamem prosilio tonos, semet ostendit. Trismum pro tetano insipiente, gradu ve ejusdem morbi minore, habeo; qui co Π-
317쪽
slanter tamen partem ejus non parvam, et longe maximet molestissimam, constituit. Omnes earum gradu tantum differunt, ab iisdem causis proficiscuntur, iisdem remediis depelluntur, et plerumque sibi in Vicem admiscentur, et in semet mutuo vertuntur. Ea S Omnes igitur, ut unum morbum, exequar. In qualibet regione accedere potest; sed saepissime in plagis calidioribus, et praesertim intra circulos Tropicos, et apud servos AEthiopicos in insuli a Indiae Occidentalis, semet ostendit. Homines omni anni tempestate, sed rarius mensibus frigidioribus aut hiemali bus, frequentius vere infestat, et gravissime, caloribus aestivis intensis, grassatur. Haec observatio vero plagas calidiores tantum, extra circulos tropicos sitas, spectat. Intra hos enim tempestates anni in pluviosam siccamque dividuntur. Utraque, sed illa frequentius, invadit, cum homines, praesertim servi in opere sub dio occupati, vicissitudinibus calorum torrentium, et pluviarum gravium frigidarumque subitaneis, objiciuntur.
To: ius fere corporis rigiditas spastica,' plerumque cum contractionibus convulsi vis dolorificis. Priori hujusce definitionis parti, quae illustrisimi No- sologi Culleni est, aliquid adjicere non dubitavi, quod hae
convulsiones, quantum discere potuerim, in tetano idio pathico nunquam desunt, sed partem ejus maxime periculo-l sam et excruciantem revera constituunt. Propter catochum, quem ad hoc genus relegandum putavit vir doctus et illustris, vocabulum plerumque'' addendum curavi. PIisTORIA MORBI. Hic morbus, quantum ad spatium ejus attinet, quantumque ordinem tignorum et conjunctionem spectat, adi modum variat. Eum ad ac men suam paucis horis pervenisse noti simum est; sed plerumque lentitas accedit. Sub sul ius paratum corporis diversarum, praesertim extrema sum, convulsivi morbum praecedunt; sed saepissime a rigiditate partis colli posterioris et circa humeros molesta, a: cium rheumaticum non gravem referente, et aliquanto lassitudinis universae, sensuque doloris leviculo in corpus totum distuso, stipata, non ei, qui affectum catarrhalem vulgo antecedit, absimili in cipit. Rigiditas ad nauiculos maxillae inferioris, et ad eos qui linguam componunt, gradatim patet, ne os iacile aperiatur cavCn S, et manducationem et deglutitionem dissicile. et dolentes efficiens. Dolorem
318쪽
Dolorem regionis epigastricae et praecordiorum oppressionem nunc sentit aegrotus. Dum rigiditas musculorum, qui maxillam inferiorem levant, et colli propriorum increscere pergit, sensus alicujus subter sternum et cartilaginem ensiformem, quasi trahentis aut lacerantis, et inde ad dorsum semet diffundentis, molestissimus oritur. Rebus ita sese habentibus, caput valide retrorsum trahitur, et musculi temporum et masse teres, qui, morbo accedere incipiente, aliquanto rigiditatis spasticae assiciebantur, nunc spasmo violentiore constringuntur, et dentes tam arcte claudunt, ut ne minima quidem ex parte possint aperiri. Hoc autem trismus fuit appellatum, et saepe partem morbi praecipuam facit. Cum morbus hucusque progressus est, dolor sub sterno frequentius et una cum eo Convulsiones musculorum partis colli posterioris, cum violentia et dolore adauctis repetunt. Morbo hoc modo per-l gente, major musculorum numerus prius rigiditate, deinde convulsionibus, assici incipit. Qui musculi totius trunci sunt proprii, ii proxime spasmis corripiuntur, praesertim ii qui secundum spinam dorsit procurrunt, Corpus retrorsum fortiter trahentes. Morbus ad artus inseriore S nunc
sese diffundit, qui extensii et rigidi manent; sed eodem
tempore continuationem curvaturae trunci retrorsum inflexi constituunt, quae paro Xysmo convulsit vo urgente, au-
getur. Si illis obsistatur, caput cuilibet obvio magna vi illiditur, et si capiti, aegrotus electo, pedibus reliquum corpus praecedentibus, projici periclitatur, nisi in eo abi adstantibus contineatur. Morbo eum tam graviter inse- stante, nec lateri nec dorso incumbere potest, sed in posi- tura lateralem inter et dorsalem media jacere cogitur .l Quin etiam, paroxysmo saeviente, dolor inguinum plerum- ique sentitur. Quanquam haec forma est . quam corpus, cum morbus i ac men suam attigit, longe saepissime si i a spumi t; iratis culil tamen partis corporis posterioris, quamvis antagonistis suiςi plerumque potenti Oreb sunt, aliquando non adeo vii enter contrahuntur, sed illis eo usque cedunt, ut corpus in pos-i
iuram erectam adducant, antrorsum ve incurvent.
I Iusculi artuum superiorum vim morbi. donee longet progressus sit, saepe ex toto et pugiunt. Illi vero tandem lin modum reliquarum partium incipiunt torqueri. Partes ibrachiorum superiores lateribus thoracis arcte applicantur,i dum lacerti truncum amplectuntur instexi. Manus digi l
Si hoc accidit, manus conlitan
palmis validissime apprimentibus i i
319쪽
Actio musculorum scapularum saepe adeo violenta est, ut haecce ossa distorqueat.
Distortiones sit miles in aliis ossibus, praesertim longis,
ut omnes norunt, non raro inciderunt. Hae vero saepius
in junioribus semet ostendunt, et aegroti, si e morbo emergunt, formam ossium suorum intra spatium unius duo rumve annorum idoneam et naturalem plerumque sibi rur-lus adipiscuntur. Cum morbus ad summam gravitatem pervenit, Omne motus voluntarii organum assici videtur. Oculi nonnunquam fixi, in orbitis collapsi, et sicci sunt; alias vero horia ιrisice violenterque circumvolvuntur, et excretione lachrymarum copiosa humectantur. Paro Xysmum hujusmodi aliquando subsequitur caecitas absoluta. Insuper, musculi palpebrarum assiciuntur, et eas plerumque semiclausas te nent. Auditus saepissime admodum acutus est; sed nonnunquam hebetior evadit, et etiam ex toto interpellatur. Vultus magnopere pallescit et contrahitur. Musculi aliquando unius laciei lateris constringuntur, Damum Onicum exhibentes; sed utrumque latus ex aequo frequentius assicitur, risumque Sardonicum format. Musculo oris Orbiculari os claudere conante, dum antagonistae ejus potentiores idem aperire moliuntur, actio illius horumque conjunista, ut labia gingivis arche admoveantur, et dentes in conspectum dentur, facit. Speciem miserandam praci sese fert aegrotus hoc modo aflectus. Cruciatu hujusce modi diro facies paucis diebus nonnunquam adeo fuit mutata, ut juventa florens se nec itis malis hujusce vitae t boriosae numerosis confectae formam sibi astumpserit, et cognati familiaresque aegrotum agnoscere nequiverint. Musculi linguae fauciumque plurimum saepe convelluntur. Lingua aliquando inter dentes protruditur, qui eodem tempore violenter collisi, nisi aliquid durum inter eos insinuetur panniculo molli obtectum, eam modum in miserandum vulnerare et lacerare consuerunt. Alias in fauces retrahitur lingua. Aliquid cibi, etiam blandissimi et
tenuissimi, in os aegrotanti inserere conare, parOXysmum, si morbus alia uot dierum spatium habuit, nunquam non
excitat. Contractio musculorum temporum et masse te
rum saepe adeo potens est, ut dentium stridor, nisi modo supra comprehenso disjuncti teneantur, oriatur ingratus. Musculi quoque laryngis saepe varie assiciuntur. Liga menta ejus modo adeo distrahuntur, ut aegrotus et VO-Lem et loquelam amittat, et mala, quibus infestetur, aliter quam suspiriis nequeat e nunciare. Quin etiam hac con-Vo L. IV. S s solatione
320쪽
solatione miseranda quoque non raro privatur, suspirare
ne eo Paroxysmum moveat, non audens. Modo ad se invicem adeo appropinquant, ut respiratio dissicillima red
Musculi intercostales, pectorales, serratique costas attollunt, et, per intermissionem, perquam modice tantum relaxantur. Abdominales quoque tenduntur, et pro specie convexa quam, sanitate substante, prae sese ferre solet, cavum satis profundum margines costarum spuriarum inter et ossa pubis semet ostendit. Caeterum hi musculi nonnunquam violenter convelluntur, et huc illuc agitantur.
Or na vitalia per prima hujusce morbi stadia muli re
minus et rarius, quam in morbo systematis adeo universo facile speres, assiciuntur. Pulsus arteriarum, dum morbus remittit, tardi et pleni sunt, et respiratio non multum laeditur. Pulmones, nisi passive per partes continentes, non assici videntar. Ictus vero arteriarum, parOxysms urgente, celeres sunt et abnormes. Et spiritus et circuitus sanguineus brevi magis assiciuntur. Post exacerbatio nem convulssivam, pulsus arteriarum statim exiles, tremuli, abnormes,: aliquando intermittentes, et non longo post tempore magis tranquilli et tardi evadunt. In nonis nullis praeter naturam tardi sunt. In aliis, ubi morbus a frigore proficiscitur, praeter consuetudinem frequentes et semper duri esse reperiuntur. Cum morbus ad acmen suam Pervenit, et vires aegroto convulsae sunt, pulsus arteriarum per paroxysmum, et statim ab eo, admodum parvuli tremulique fiunt, et cor tam valide micat, ut motus ejus non tantum sentiri possint, sed totam regionem epigastricam plane evidenterque concutiant.
Respiratio per paroxysmum fere semper celeris est, et primum, remissione praesente, satis liberas sed plerumque, prout morbus progreditur, dissicilior et gradatim magis magisque laboriosa, finem versus, evadit. Sanguis, primum per stadium detractus, speciem prorsus naturalem prae se
ferre solet. Nonnunquam in regione ad septentrionem vergente crustam inflammatoriam ostendit. Hoc rarissime, et tantum in iis casibus, qui a frigore oriuntur, cum febris
tetano supervenit, et signis inflammationis stipatur, vel in corporibus nimia plenitudine laborantibus accidit. In plagis calidioribus aliqua ex parte di solutus esse, et lineas in superficie floridas aut fuscas habere reperitur, potissimum, morbo provectiore, detractus. Alvus sere semper pertinaciter adstricta est, adeo ut ca-