장음표시 사용
431쪽
tionis proxima et praecipua causa sit; qua manente, me Π- strua cohibentur, sublata profluunt. Pathemata animum deprimentia. Μoestitia vires solidorum sensim labefactat, sanguinis circuitum tardat, et Corporis ignaviae, quaem secum ducit, pondus et perniciem addit; ut bene monuit Cato, Quando animus languet, consumit inertia vires.' Quin etiam amor impetuosus, negato sine, vigorem corporis disperdit: hinc saepe oritur leucophlegmatia, nuptiis, non herbis, medicabilis. Terror etiam, omnes functiones turbando, huic malo Occasionem Praebet; quantaque sit ejus efficacia, innumera mensium repentino terrore suppressorum exempla abtinde docent. Abusus liquorum piritti forum ventriculum, et hepar magnopere laedit, pravumque corporis habitum inducit vix aut Ne ViX Coercendum, quin, omnibus incasium adhibitis, in hydropem desinat; ut temulentorum praematura mors quotidie monstrat.
De remotis causis satis superque jam egimus. Singulas
quidem ad singulos titulos, pro ratione agendi, referre Commodum foret. Quum vero tanta sit omnium inter se connexio; quumque ratio, qua aliquae ex iis ira Corpore agunt,
non ita facilis explicatu sit; praestat igitur ad egregii Praeceptoris tabulam, iterum tertioque evulgatam, testorem relegare, quam rudem eius epitomen adstruere; notato tantum causas, quas supra posui, pene omnes sub primo capite istius tabulae comprehendi. et oum articulis D et Eejusdem capitis, maxima e X parte Congruere. Ouaedam ex recensitis causis seminia nominari potui sent, quae tamen junctis viribus agentes in quocunque Corpore morbum excitare valent. Aliqui morbi levem vel Prorsus nullam excitantem causam desiderant, quales sunt
Podagra, scrophiala, et quotquot alii primordiis corporis sunt inge viti. Itemque leucophlegmatia in temperamento phlegmatico exordia saepe d ucit. Ρhaegmaticum temperamentum insignitur laxa et debili corporis compage, saepe Cum Obesitate, vultu pallido, cute levi sine pilis, capillis al-Dis, pulsu tardo, debili, vasis sanguinem vehentibus parvis, humoribus, ut fertur, aquosis magis et blandioribus solito,
eorumque motu languido, concoctione, secretione, excretione, tardis, interdum impeditis, animo hebete, torpido, aliquando somniculoso, haud facile commovendo, ad metum et avaritiam maxime proclivi sq). Omnium consensu, seminae prae viris leucophlegmatiae sunt obnoxiae ; cujus rei causa a solidorum imbecilliore
432쪽
contextu, damnose, quo utuntur, otio, uteroque, uberrimo morborum fonte, repetenda est. Utrique tamen sexui,
cuique aetati, incidit. Ex sententia plurimorum ingraves Cens aetaS anasarcae idio pathicae opportunior est : imo plures dimidio eorum, qui anasarca corripiuntur, decimum lustrum excessisse dictum est fr). Contra, celebris Professor H omius aetatem adolescentem, aut adolescentiae pro-
Piorem, saepius hydrope laborare animadvertit s).- PROGNOSIS. PRO GNos Is variat pro varietate et potentia causarum,
pro aegrotantis temperamento, et ipsitus aegritudinis symp-t Omatis et duratione ; perpetuumque est, ut quo minor sit solidorum laxitas, et sanguinis intemperies, eo citius et felicius idoneo remediorum auxilio vinci possit. Si res inveteraverit, vix ulla medicina periculo subtrahit. Vidi ego, quod fuerat primum sanabile, vulnus Dilatum longe damna tulisse morae. Curationi satis opportuna est leucophlegmatia, quae conva- Iescentes ab acutis morbis aggreditur, si neque vires penitus fractae sunt, neque utique aliquod viscus a praegressis morbo induruit; eademque jam paulo provectior curationem saepe admittit. Ubi autem convalescens in tuto esse videtur, verendum est, ut ne in eandem imbecillitatem recidat, nisi iisdem defenditur bona valetudo, quibus reddita est. Creditum est, reste an secus nescio, seminas plures quam viros sanari, quia ille minus objectae sunt pulmonum hepatisque vitiis si . Quae diu leucophlegmatia laborarunt
virgines, saepe si eriles evadunt nuptae : si vero conceperint, periculum est ne ab ortum faciant. Effusione facta, si se rosa colluvies intra pulmonis, cordis, cerebrive cellulas aut in Volu Cra, Congeratur, metuendum est ne aliqua functio vitae apprime necesiaria sus ocetur. Itaque si ab oppleto pulmone facies cum livore tur gescat : si aegrotans defectionibus animi corripiatur ; utique si delirio agitetur: quicquid horum accidat, in angusto spes est, et aliquid in natura spei vix quidquam in medicina et t. Natura autem duce et monstrante viam, nil desperandum est, nil intentatum relinquendum. Non est ε in arte ut omnes sanentur ; sed hoc est in arte, ut ni-ε hil omittatur.' Effusus humor, si natura vel arte resorbeatur, plerumque per urinas eliminatur ; interdum inteo
istina petit, et, alvi dejectionibus ingente copia excitatis,
r) I gregi up Dun anus in praelech. practicis.
433쪽
tumor residit. Interdum per cutem exit: rarius, aliquando tamen, ptyalismus aegrotantem colluvie liberat. Nonnunquana vi humoris disrupta cutis lethi feram subit gau-
Est etiam ubi ab incremento febriculae, quam ipse mor ibus accendere solet, gracilescit corpus rι).
CURATIO. HABITA Jam ratione sit gnorum, quae morbum praesen tem declarant; explicata quoque natura causarum, quibus is originem debet; superest ut curatio causis quam maxi me consona et accommodata instituatur. Et in primis Cportebit, credo, quaedam monita ad dia thesin leucophleg maticam recens natam, et ab incunabulis prodeuntem spectantia tradere. Haec enim diathesis, si qua alia, attentionem meretur maturam. Enimvero, ne dicam pericula, quae a colluvie ad abdomen et nobiliora organa congesta, imminent; vix fieri potest ut humor, si ingente copia effusus fuerit, penitus exhauriatur, quin simul exhauriantur vires aegrotantis, remediis inter se repugnantibus, lacessiti. Hinc tot recidivi, tot funesti hydropis exempla. Sed hoc plebeculae vitium est lugendum magis quam Corrigendum. Uti enim in caeteris, qui insidiose aggrediuntur, morbis; sic in anasarca id iopathica ingressus leves, qui facile expugnabiles fuissent, contemptui sunt. Interdum vero tempestivis auxiliis locus est, quae, quum nusia quam non necessaria sint, saepe sub inito ad avertendam anas arcam enicacia esse possunt; ideoque priore loco in consiliis dignantur.
I. Diathesin leucophlegmaticam corrigere, A. Causas ejus levando. B. Tonum systemati restituendo, a. Aere salubri. b. Diaeta idonea. c. Exercitatione. d. Frictione. e. Compressione. f. Chalybeatis. g. Cortice Peruviano. h. Medicamentis amaris.
434쪽
II. Effusum humorem evacuare A. Per vias naturales, a. Emeticis. b. Catharticis. c. Diu reticis d. Diaphoreticis. e. Si akigogi S. B. Per emissaria NOVA,
b. Incissionibus. c. Fonticulis. d. Attrahentibus. ΙΙΙ. Effusi humoris absorptionem promovere, A. Auxiliis stimulantibus. a. Frictione. h. Electrigatione.
A. Auxiliis tonicis supradictis, et a. Balneo frigido. I. Prae primis igitur medico circumspiciendum est, ne qua causa ex supradictis in corpus agere pergat, Operamque suam reddat irritam. In feminis menses, si immodice aut enormiter profluant, sistendi ; ad justas periodos quam proxime redigendi. Contra, suppressio alicujus secretionis
naturalis aut consuetae, si tale quicquid in causa fuerit, accommodis remediis quam primum removenda est; in eo enim vertitur medelae cardo. Chlorosi autem aliisque leucophlegmatiae casibus, quae obscuriorem temperamento, vitaeque regimini debent originem ; quae tarde irrepunt, et tarde recedunt : his apprime conveniunt auxilia, quae proxime subjiciam. Zer salubris. Quantum aeris solique mutatio a a maxime rebelles morbos abigendos faciat, neminem, nisi medicae scientiae prorsus ignarum, praeterire existimo. Si aegrotans in acre humido frigidoque hoc vitium contraxit, coelum mutare debet, atque habitare aedificio lucido persatum aestivum, hibernum solem habente ; cavere meridianum solem, matutinum et vespertinum frigus, itemquet auras paludum atque stagnorum ; minimeque nubilo coelo se committere, ne modo frigus, modo calor moveat, qua ures maxime gravedines distillationesque concitat. Quod bene sanum Celsi monitum, cum nusquam non utile sit, tum maxime iis, qui in gravibus propter humiditatem locis versantur, necessarium est. Dicet a
435쪽
Diaeta idonea. Cibi quoque delectus habendus est: aptissimus est ex media Vel Valente materia, quae simul nutriens costuque lacilis est ; qualis est venatio, caro asia eum pane hesterno; non ita multum olerum, quippe quae in ventriculo promptiu4 aces Cant. Neque condimenta aliena sunt. A dilutis potionibus sibi temperare aeger debet, vinoque generoso uti, neque multum nocet interdum caluisse mero. Apprime adeo leucophlegmaticis convenit illud Divi Pauli praeceptum, vinum ventriculi causa commendantis. Si vero vinum intus coacuit; tunc liquores, qui plus alco holis habent, utendi veniunt. Exercitatione assidua opus est ; neque enim ulla res magis corpus confirmat. Igitur si aegrotantis satis valide uires sunt, multus in ambulatione esie oportet. Exercitationis finis e se debet sudor, aut certe lassitudo, quae citra fatigationem sit. Si id imbecillitas non sinit, aut in ambulatione leni se dimovere debet, aut pro exercitationCgestatio sit, quae, ut longis plerisque morbis, sic leuco- phlegmatiae, aptissima est; et primo lenior in rheda, deinde vehementior per equitationem, conveniet. Navigatio cum alia gestationis commoda habeat, hoc maxime praestat, ut aere vario et salubri vires animumque refocillet, exspirationem insensibilem adaugeat, et proinde ventriculum egregie roboret.
Fri,io. Commodum est etiam frictione uti, maxime que ad pedes et crura, si quis ibi humor tumorem fecerit. Frictione enim promovetur sanguis ; humor citius resorbetur, et, concitata minimorum vasorum actione, extenuatus per summam cutem sensim diiuatur. Quae omnia, quo melius consequamur, praecipiendum est, ut corpus vestimentis calidis cingatur. Eo praesertim tempore, quo diaphoretica in curatione praebentur vel indicantur, laneis indusiis contegendum est. Et si quoque exercitatio sub dio
melior sit, neque tamen inclementi coelo se committere debet: ubi enim exhalatio per cutem inhibetur, tunc maxime ab ambiente aere vaporem recipiendo corpus opportunum est. Maxime prodest matutinis horis fricatio; tunc enim solent partes detumescere. Inter perfricandum quoque juvabit pannos sursum magis quam deorsum dirigere : ita cursus sanguinis venosi recta ad cor promovebi
Compressio. Caeterum ad roborandas partes flaccidas, vel intumescentes, conserunt fasciae, quae aequalem faciant compressionem. Sed cavendum est, ne internae Congestionia
436쪽
gestionis occasionem praebeant. Incipienti crurum oede mali conveniunt tibi alia, quae circa pedes amnius ligata, descensum humoris optime prohibent. Hos fuit et fascias, et pannos, qui ad fristionem adhibentur, resina vel a romate aliquo lumigare ; sed parum in his auxilii eit. Remedia tonica prioribus diaetae et exercitationis adminiculis sunt interponenda. Ex innumeris fere medicamentis, quae huc pertinent, nobiliora exequar. Ferrum inter praestantissima et tutissima est eorum remediorum, quae vi gaudent tonica. Quanti sit pretii in chlorosi leucophlegmatica in vulgus quotidiano usu notum est. Moris est in hac aliisque Europae plagis, cachecticos ad acidulas vel thermas martiales relegare unde redivivo quasi corpore plures redeunt. Quod non tam Aquarum marte leviter imbutarum, quam exercitationis, aeris, et hilaritatis, beneficium est. Quibus multus humor jam percellulas effundi incepit, his forsitan magis convenit martis rubiginem vel tincturam accipere, et humore prius liberari quam aquas martiales ingurgitare audeant. Hunc mihi scrupulum injecerunt graves medici, pericula ex abundante potu inculcantes. Nescio tamen an non vanus sit eorum metus; namque pessimorum hydropum aquis mineralibus depul sorum ipsi meminerunt sx). Utcunque erit, prudentis medici est, dum hae tentantur, a parca copia inci-Pere, quam augere debet, si facile eas fert aeger, et urina ingetlis aquis respondet. Cortex Perubianus. Ex quo nobilissimi hujus remedii genuinus in corpus humanum essectus innotuit, ne ullus quidem debilis laxaeque fibrae soboles se prodit morbus, quin ad hoc illico decurratur ; neque immerito quidem ad prae Cavendum recidivum hydropem ab omnibus laudatur: quod si rarius incipienti adhibetur, id negligentiae aegrotantium tribuendum, qui medicum non ante advocant, quam effuso humore penitus undique di siluant: sed et in hoc rerum statu multum commodi pollicetur. Siquidem diebus exinanitione aliqua non occupatis adhibetur, ventriculum roborat, efficitque ut necessariae evacuationes minore virium dispendio perferantur. Inquit quidem Syden- hamus, Evertet catharticum quidquid corroborans sub- struxerit sy).' Nostra autem aetate, usus mitiorum catharticorum invaluit, quae neque vires radicitus convellunt,
nequas v) Cons. Swieten. Comm. ad Boer. Aph. Ia 36. et seq. Tisso: dc variolis, &c. apud Sandiff. Thes. V. z. 3 sydentiam. loc. cit.
437쪽
neque negant spatium Corroborantibus, quorum subsidio feliciorem fore curationem credibile est . Una cum diu reticis quoque nonnulli Cortice Peruviano utuntur. Ubi etiam ulcus, Vel incisio cutis, consilio emittendi humoris facta est, tunc insignis corticis Peruviani usus est; sed de his postea. Interea, quum hoc remedium parum proficiat, nisi plena manu ministretur ; expedit aliquod aroma ei admiscere, ne infirmum stomachum offendat. Cum cortice Peruviano composita, aut in ejus vicem
Medicamenta amara, C. g. radices gentianae, Te do ariae; herbae me nyanthis, absinthii; flores chamae meli, centauriae : ut sileam columbam, quassam, tan acetum, et caetera multa, quorum copia fastidium facit. Instar omnium esse videtur vinum ex rad. gentian. Zed Oar. et summit. Centaur. minori S, cum a Iomate aliquo medicatum, dilecto venerandoque meo patre probatum. Si radiX columbae aut
quassiae, ob majorem, qua praeditae sunt, amaritudinem. magis arrident; earum in spiritu vinoso, vel genoroso vino infusa commode exhibentur. Convenit autem aroma aliquod in gratiam ventriculi adjicere II. Q um humorem evocare. Hoc plerumque primum medentis consilium est: quod ut tute exequatur, aegrotantis viribus nimium jamjam imminutis religiose parcendum est, Genera hydropis alia alias exigunt Curationes. Uti vero id iopathica anas arca ab atoma universa gravique proxime pendet, ita fortiora evacuantia in perniciem aegrotantis non cedere nequeunt. Satiusque est humoris exitum per vias naturales primum emoliri, nisi gravis admodum dyspnoea, aut valde distenta cutis, expeditius iter
Emetica. Quanquam emetica in hydrope veteres multum laudabant, quorum Aetius dixit: maximum hydropis subter cutem auxilium vomitiones praestant; tamen in desuetudinem postea fere abierunt; cum pauca tantum eorum in scriptis medicis inveniantur vestigia ; plurimiquq in tractanda hydropis curatione, ejusmodi remedia ne cogitent quidem. Sydentiamus vomitoriis cum frustu usus est; eaque commendat Boerha avius, quamvis S i etenius parvi pendere videatur. Dosti Don. Monroius proponite metica; satis autem ponderosas adjungit cautiones, quaasi sequaris, vix unquam ea exhibebis. Laudantur vero ob concussionem corporis, qua debilia contrahuntur, tenaci solvuntur. Sperant etiam inde alvum liquidam et diu resin, quibus commotus humor expelli queat. Videtur quidem
438쪽
dem eorum usus non satis securus; sortiora enim adhiber1 debent, si conchisiuio valida exspectanda est : Haec vero in hydropicis, ut sanitatem adferre, ita mortem accersere Potest. Quare vomitiones plenas et vehementes idiopathicae
a sarcae minus convenire arbitror, aut caeteris evacuantibus esse plerumque posthabendas. Nihilo tamen secius, si caeteris remediis incassum adhibitis, corpus colluvie humorum pene opprimitur; si molimina ad vomitionem naturaliter superveniunt; si per apertam plagam alicubi facram abundans intus humor tardius emuit: his in casibus vomitio utilis esse potest. In initio quoque, si frigus occasio morbi fuit, ab emeticis curationem recte incipias; et in iis praestantiora sunt scillitica, aut quae e X an timonio parantur: illa urinam magis movent; haec certi US VO- mitionem cient, et simul humores ad summam cutem deferunt, et sudorificorum ossicio optime funguntur. Denique, nil dubium est quin vomitus absorptionem egregie Prom OUeat, et alvum urinamque citet. Multos quoque humore propemodum submersos vomitio sponte oriunda letho eripuit. Neque non catharticis fortioribus plerumque anteferendo videtur. Emetica caute vel omnino non
adhibenda credo, ubi spiritus vix trahitur; ubi lethargi, vel a poplexiae prodierunt indicia.
thartica quanti fecerunt veteres vulgo notum. Et eorum quidem quam reliquorum evacuantium, vis hydragoga potentior est, et profectus evidentior. Verumque est hydropes varios per alvi dejectiones, natura vel arte excitatas, saepe penitus sublatos fuisse. In eo tamen hydro Pis genere, de quo nunc agitur, summa ventriculi toti- Usque corporis debilitas usum fortiorum Catharticorum omnino prohibet. De quibus Sy dentiamus, catharticorum alioquin fautor, haec habet. Quoties tumor hy- dropicus a sanguinis tono relaxato et deperdito, spiriti- hus penitus exhaustis, vel a nimia debilitate atque eva- cuatione nascitur; in his, atque aliis morbis ad hunc modum factis, aeger non tantum non juvabitur a ca- tharsi; sed imminuto adhuc amplius tono, malum auge-ε bitur.' Et Meadius, Ubi fractae vires, quo plus ha-
moris cathartica per alvum eliciant, eo majore ipsius co- pia cava mox tumescent Quamobrem elaterio, gam-bogia, scammonio, et id genus drasticis repudiatis, hodierna praxis lenioribus fere continetur. In his crystalli tartari eximios praestiterunt effectus. Earum modicis diuque continuatis dosibus utendum est: sic enim, illibatis aegri viribus, alvum leniter liquare, urinamque multam mUI vere
439쪽
vere comperiuntur. Menghinus auctor est, ut semunciam ejus, aut sex drachmas, refractis dossibus, quotidie exhibeamus, et in ejus usu per triginta dies vel ultra per- stemus ; ita enim complures varii generis hydropes ipse fugavit. Huic fidem facit experientia cel. Homii, qui undeviginti aegrotorum vario et inveterato hydrope laborantium, quibus id remedium praecepit, plusquam dimidiam partem servavit. Idem inchoantis morbi remedium perutile invenit Tis tus; sed inveteratum non vicit, neque Casibus ab admodum laxa fibra ortis accommodum arbitratur set). Supra laudatus Mil mannus Cathartico e X pulv. rad. jalap. et calonae l. composito alvum semel iterumque solvit, et diebus cathar si non destinatis, potui ad libitum dat decoctum hordei tartari satum : talique administratione urinam citius quam Menghini methodo potuisset, moveri
meum judicium, ubi humor adeo increvit, ut pulmoni, vel Cerebro minitetur, et caveas distendendo sui impediat absorptionem; commodum est cathar sin protinus instituere: sic enim expeditius, et certius humoris moles diminuetur. Quum vero cr. tartari caeteris fere omnibus catharticis eo praestent, quod vim diureticam una cum leni cathartica exerant; igitur omnium aptissimae videntur. Vis earum
cathartica, addita j a lappa, pro re nata augeri potest. Sili diu resis magis desideretur, minores dolas crebro, et cVm potione liberaliore, sunt sumendae. Pitulae Bacheri. Huic similia medicamenta in Germania olim decantabantur, quorum apud Statilianos magna fuit opinio b). Pitulae, quibus Ba cherus novam in Galliasamam non ita pridem conciliavit, ex tradi. hellebor. nigr. myrrh. et pulv. fol. card. bene die t. continent. Eo modo quibusque cautelis conficiendae sint, cum hic indicare longum esset, ex Mil manni, vel Richardi libris citatis discere licet; qui quoque earum effectus in hydrope probatos Commemorant. Earum vis tonica, si recte dicitur esse tonicum, quod alvum toties cum urina satis vehementer excitat), partim ab en cheire si sedula longaque, qua acor hellebori retunditur ; partim a cardui, et forsitan myrrhae
Sacchar. q. s. b) Vide Junckeri Conspeet. Therap. et formul. medicam.
440쪽
proba cum helleboro mistura pendet. Tunc autem optime, vel solum in levando hydrope succedunt, ubi corpus largo potu ad earum usum praeparatum est. on volt par la re union des observatio iis, que la hoision est toujours
avantage use dans l' hydropisie, qu'elle est in dispensable' pour preparer, et faciliter restet des pilules toni ques.s me l'achion de ce reme de n'est jam ais plus assure e que quand la fibre est dans te relachement, et que quand elle n' est pas a ce poliat precis par la mala die, ii faut ry a-
mener par l'ari, ce que la boision copleus e ne malaque f jamais d'operer Recueti di Ibfer υ. par Richarri l. c. In ter utendum quoque, liberas potiones injungere solent, quarum potius quam pitularum beneficio aegrotantes plurimos evasisse, Alii mannus suspicari videtur. Diuretica. Hostin anni sententia est, ε Post sussicien-ε tem per alvum evacuationem, diu retica in usum vocanda ε sunt.' Et hanc viam, praeeunte natura, praecipue tentandam judicat Boerha avius. Rivei ius quoque, de diu reticis sermonem faciens, Caeteris inquit) praestant me-
dicamentis ea, quae per urinas seros Os humores evacu-
ant; et felicior ut plurimum curatio hac via solet succe- dere.' Nimirum gravissimus quisque medicus diu resin collaudat; quippe quae corpus minus turbet debilitetque. Sed negotium medico facessit diu reticorum incerta virtus.
In hydropicis quidem saepe spem fallant necesse est, quum
vel in sano corpore, apertis urinariis viis saepe alio deferantur. Amplam quidem diu reticorum farraginem veteres nobis tradiderunt, quorum aliqua, hucusque in materiam medicam recepta, propriam desiderant animadversionem, ne quando innocua copia medenti deficiat.
Semen. sinapi, rad. raphan. rvsic. iisque similes herbae
s liquosae, uti non raro urinam movent, sic leucophlegmatico temperamento apprime idoneae esse videntur. Matrona desperatam recepit sanitatem, quae sena . sinap. cum
decocto genistae quotidie per longum tempus devoravit sh . Allium. Allii facultas diu retica agrestium experimento cognita est, quibus bulbus ejus integre devoratus familiataris et satis prospera medicina est. Forestus inveteratos hydropes solo allii usu curatos vidit sc ; et Syden hamus testatur, quod solo allio, miliis evacuantibus, hydropem ex aliorum praescripto, non suo, depulsum noverit di. Juniperi baccae et oleum. Baccae juniperi infusunt prae