Disquisitio physicomathematica, gemina, de vacuo itemque de attractione quibus probatur, nullum in rerum natura dari, vel posse dari vacuum; ipsaque experimenta variorum, ... Autore Antonio Deusingio ..

241쪽

Σr1 DE VACUO. instar unionum adhaerere intra ipsam aquam videntur ; item odores & sa - porcs tam acuti & mirifici aquarum, quid aliud sunt quam Exhalationes, aquae inexistentes ' 3. Cum quis vianum vel aquam in aliud vinum vel aquam ex alto insundit, non tantum in superficie, sed etiam in ipsa profunditatae bullae plurimae & magnae excitantur : Atqui bulia istae non sunt nisi aere vel exhalatione plenae. q. Cum aqua in fundo concitatur hiillae frequenter in altum eχurg re solent: Atqui hae bullae non continent nisi aeremdc halitum. Ergo. Ex quo colligendum , innuit Cornaem , tunc cum aqua e Recipiente vi educitur , posse ex ipsa aqua HSrem exspirare, &vacui impediendi ergo in Recipie te remanere, & redeunte deinceps aqua cum eadem iterum commisceri& confundi. Neque hinc sequitur, inquit, ullam dari in aqua penetrationem ; quod quidam ingerebat

242쪽

Nam ille aer & est in aqua si, cnt pisces; hoc tantum discrimine, quod sint in eadem in minutissimas particulas & imperceptibiliter, pisces vero perceptibiliter: Sicut ergo p c. sces aquae innatantes & immanentes non faciunt penetrationem ullam dimensionum proprie dictam, ita n . que aer & halitus cum aqua permixti. Ε P I C R I S I S GDA Quam densari emissione alterius corpo-

ris , dc rarescere alterius corporis adminsone , nobis ratum certumque habetur.

Quod hic Aqua spiritum, aerem , halitum,

exhalationem, ex aqua exspirantem, atque alibi aerem subtiliorem , η porem Δυisbilemo tenum , vitales Aquar giritus nominat cornaus, id nos aetheream vel reneam subsantium indigitamus , inter aliorum corporum quorumvis particulas interfusam, atque omnia permeantem. Nempe, antiquae

philosophiae Platonicae haud male congruit, quod habet Nob. cartesius loc. paulo ante cit. f. 3 Suppono, inquit, aquam , terram, aerem , & reliqua similia corpora quibus cingimur, constare multis exiguis pari bus , figura & magnitudine differentibus: Κ qUV

243쪽

quae nunquam tam accurate nexae & continusitae sunt, quin plurima spatia inter illas pateant: Non quidem vacua, sed reserta materia subtilissima, &c. Deinde suppono exiguas illas partes, quibus aqua componitur, longas, laeves, & lubricas esse, anguillarum parvularum instar, qinae licet jungantur & implicentur, nunqu)m tamen ita Texae cohaerent, ut non facile separentur. Et contra, fere omnes alias, tam teriae quam aeris & plerorumque corporum particula admodum irregulares & inaequales figuras habere , adeo ut tam parum implicari non possint , quin statim mutuo nectantur &n Treant, velut impeditae , quemadmodum rami virgultoriim in sepibus. Et quoties illaeata nectuntur , corpora dura componunt, ut terram , lignum , & similia ; contra quo- 'ties simpliciter una alteri tantum imponitur,& non nisi valde parum vel nullo modo im plicantur, 3c simul adeo parvae sunt, ut agitatione materiae subtilis , qua. cingunt tir,

facile moveri δc separari possint, multum spatii occupare debcnt, & coctora it . quida, rarissima, ehlevimma,

ut oleum , aut aerem , lcomponere. .

244쪽

dergo de praedicta Reripientis per antliam evacuatione sentisndum, quo modoquese habeat '

ALiquam A eris evacuationem fieri , sed. non omnimodam, statuunt Crenaeus, Sottus, & qui cum hisce contra Vacuistas, ut V cant, se opponunt. Nam,quando per antliam aliqua aeris pars ex Recipie te emungitur, inquit re liquae partes, cum tractioni tam vi lentae resistere minus possit, rar scendo dilatantur, & inanias Recipientis explent. Eaque rarefactio continuatur, maj ore tamen semper cum aeris resistantia & rebellione,eo quod nimia raritas sit ei violenta)d nec tandem ad terminos a NaturFDeoque illi praestitutos perVentum ,- ut jam amplius rarescere, & Vacu tati opem ferre non possit: tum enim. N 3. Vero

245쪽

Σ16 DE VACUO: vero nulla amplius vi cieri permisetit , & omnem antliae conatum si- stit. Et quia ista tensio & raritas est illi adve a 3c violenta , quam primum epistomium aperitur, aerem CXternum , vel aquam , si adsit, magna rapiditate ad se rapit ut se in naturali & debita densitatis ac rarit iis temperatione iterum constituat. PIabet ergo aer, idem de aqua esto iudicium, inquit,) certos & den-

statis& raritatis limites ac terminos i a natura constitutos , intra quos consistere volupe est & extra quos si compellatur , Omnem conatum .

adhibet, ut semet in integrum restituat, Subi potest, permotionem localem vel dilatando vel contrahendo, restituit. Praeterea etiam fieri

potest, inquit, nec dubitandum, ira fieri, ut cum aer ex Recipiente exantiatur, ais aliquis subtilior, per ipsa Epistomia , non obstantibus , undis circumfusis, & ex illis ipsis undis irrepat, quantum Vacuo implen-

246쪽

DA VACUO 1ΤΥ do sit satis. Quae res in extra mone aquae ad oculum praesertim quando haec in cacabum ante exantiatum extrahitur,) clare apparet. Veluti item in extractiqne aquae per antliam e Recipiente, posse ex ipsa aqua ae rem vel halitum exq)irare, & vacuis

impediendi ergo in Recipiente re

OUod rarefactio aeris contingere nequeat , non admissio alio aliquo coris epore inter rarefacti aeris particulas interveniente , sit perius satis superque demonstratum, speciatim Epicrisi N. 9 Qii in & pos

se tractione rarefactum aerem tandem penitus extrahi, rationi & experientia consentaneum ostensum. Denique, liquet hic iterum , eos omnino qui per meram aeris interni rarefactionem impleri vasis capacitatem existimant, agnoscere tandem aerem

quendam subtiliorem, qui & per aquas se ingerat, ignorantes tamen quid ille aer sub libor sit: athic a nobis atherea quaedam seu ignea sub auiahabetur , cartesis materia 'bribsiima dicta, quae omnium corporum 'particulis sit intersuis, majori vel minori co- pia, ac particulis sui vel majoribus vel Onia tinat minoribu .

247쪽

CAPUT X. .

md ad Argutnenta nevisti rum resondeatur δ

α Di. Videmus, inquiunt, & e- Lx perimur aerem expelli; sed non

videmus neque experimur totum expelli.Ιmo videmus, inquiunt, cum. aqua extrahitur,aerem in locum ejus

per radios & quasi flammulas quasdam ac bullas etiam globosque yel- Iucidos per ipsam undam manifeste sursum in Recipientem reluctantes,

ut ante notatum.

VI limus mentis oculis totum aerem evacuatum , vidimusque aetherem e cacabo e cuato in Recipientem per intermedia d siuentis aquae spatiolla assurgentem.

AD r. respondent: Meviationem illam Recipientis esse quidem

signum alicuj us evacuationis,non tamen omnimodae. Sicut, si quis ex butia aliqua extrahit unum aureum, .

248쪽

D E VA C u o. 2 'reperiet bursam leviorem; nemo tamen, nisi amens,inde conclude buriam ab omni corpore esse vacuam. Ε Ρ I C R I S I S Κ k.S Altem probant Vacuistae hoc Argumentato , minus Aeris inesse in Recipientequam erat ante; atque adeo inter aer distracti particulas vacuum esse disipetium, ni materia quaecunque ipso aere sebtilior se insinuarit.

AD 3-Ex eo quoci cum tempore

resistentia antliae non decrescat, sed augeatur, rectius contrarium coluligi posse censent nimirum, non fi ri vacuum. Nam, inquiunt, quid in Recipiente resistit tractioni. Certe aer.Ergo quo ille magis extrahitur &minuitur, deberet resistentia magis

minui. Vacuum est non aes. Atqui non aer, & non ens,non potest resistere.Ergo vacuo inducto deberet resistentia plane cessare. Neque potes: dici, quod Recipiens resistat tracti ni,Postquam aer extractus est: Quia. imprimis antlia non trahit Recia

249쪽

DEVA Cum pientem, nec Recipiens est per ant liam trahibilis. Ergo etiam Recipiens non resistit tradi ioni.Item Re-cipiens jam frustra & sero resistit,

cum res tota est peracta, nimirum omnimoda eVacuatio aeris. Et cui,

quaese , bono aut utilitati est illa iam Recipientis resistentia'A ut quid mali pateretur Recipiens, si facto iam vacuo pistillum antliae agitaretur &moVeretur '

NEc vacuum nec aer resistentiam facit; rnec resistit Recipiens : Sed Aer intus rarescens, adeoque naturali conatu ad cor tractius spatium annitens, implicitus interea aethereis particulis, difficilius elicitur, quod dissicilior aether ulterius succedat ex aere ambiente, adversus praeternaturalem statum condensationis contrario nisia obhitente 3 ac imprimis aer ambiens ipse constipatior redditus , ac naturali nisi ceu elactica virtutς sieipsum expandens, pistillum repellit.

Ad A. Posse aerem rarefieri, pertractionem dilatari absque ullo calo- re, jam ante ostensum est.

250쪽

dilatari, absque ullo calore, at non nisi icorpore tenuiore admissio inter particulas diductas, id jam ante ostensum.

Ad s. respondent: Si Recipiens

aqua plenus evacuetur, recipere i ter evacuandum aerem, q ui per ra-

dios & quasi flammulas quasdam vi, sibiliter per ipsam aquam sursum eluctatur: quod se cum pluribus aliis, in arce Herbipotensi per integrae horae spatium perspicue vidisse refert Comaeus, neque id Vacuistis ipses, qui aderant aliqui & spectabant, ullo modo negare potuisse. Ubi illud mirum sibi visum fuisse narrat idem , quod etsi plus pene aeris , si externa aradiorum & bullarum per aquam

continuo eluctantium moles spectis ur,in Recipientem irrueret,quam aquae extraheretur , ille tamen aer tam tenuis & rarus deprehenderetur, ut evacuatisne aquae peracta , per