Disquisitio physicomathematica, gemina, de vacuo itemque de attractione quibus probatur, nullum in rerum natura dari, vel posse dari vacuum; ipsaque experimenta variorum, ... Autore Antonio Deusingio ..

221쪽

1ci L E VACUO. pistilliini manum trahentis,& quamvis regre seqiueretur, sequebatur tamen : Nunc. obstipa constantia fi matum , moveri non sinit. Scilicet ante erat in Recipiente aer, qui I

cum ab embolo pistilli derelictum

rarestendo replebat: Nunc cum rarescere amplius naturaliter , & ex

Recipiente egredi non possit, pisti

' l um etiam cum embolo suo, loco semoveri trahique non patitur , nec patietur unquam, nimirum ob reVO.rentiam inanitatis. Ε Ρ I C R I S L S X. .

Ulla vi posse diduci ab invicem corpora, ut Vacuum intercedat, jam an e ex eo liquere ostendimus, quod Vacuum in , sua notione contradictionem involvat,nempe trinam dimensionem sine subiecto. Folle undiquaque arctissime obturato, diduci ejus parietes nequeunt, quod, cum aer depellandus non inveniat quo cedat,nec . tam subito aut confertim queat condensarii adeoque nec aetherem suis particulis implicitum e sese dimittat, sollem disrumpat potius , qua parte minus firmus est , quam imagna mole simul ., qua parietibus sollis

222쪽

accumbit, patiatur se cogi in violentam condensationem Sic rumpitur afillia, ubi validiore conatue tubo duuiem elicitur aet, ac intervallo altiore, quam ut aqua propria gravitate obnitens ad talem altitudinem queat attolli :ruptionis vero ratio est evidens, quod acrexterior valida continuataque agitatione pistilli, atque aeris' extracti amusione constipatibr redditus , sicque elastico suo nisii ampliorem locum iasiectans , inaequaliter - premat ipsum antliae tubum, secus atque cimm vas globosem contingit , velut neque ex

aequo partes tubi quascunque utpote non globosi,) admissus aether suffulcit, rumpitur ergo antlia qua parte premitur validius prae reliquis partibus ab aere compacto proxime ambiente, dum hic una cum aethere per poros subeunte licet minori quamvis tractionis exigat mensura ) annititur , . quaque minus corpore intus obnitente munitur ; dum ubi sphaericae' figurbe vasa exi-ssunt quae arre evacuantur, nulla ratio obtingit cur uno in loco potius frangantur quam in alio, ut si aperius expositum.

Occluse Recipientis Epistomio; occlusis-' que aniliae orificiis , cessat pistilli motus,

quod aer embolo imminens intra antliae tu- sum , non inveniat quo cedat, aere eX- terno obnitente, nec ultra embolum vicio sim in tubum antliae concedat ; sique violenta tractione urgentur ambiens aer, necesse 'in hujusce elastica virtute ipsum antliae tu-I, 6 bum

223쪽

miltra embolima rumpi , qua parte infix- imior est : quod si 'atem ti alionibus robur deficia pro antlia rumpenda , coguntur abstinere, non ob vacui metum, sed quod aer pressus non inveniat quo cedere queat', qui qec confertim ita adigi potest, ut aetheream ii Libstantiam sibi interfusam dimittat. i

s. Non dari vacuum intra Reci- .pientem post c1 antlationem factam, probare nititur Cornisem per id ipsum quod in Experimenti modo tertio, supcrius proposito observari expo-1uimus, quando nimirum aqua ex Recipiente in Cacabum aeneum per eXantlationem evacuatum defluit. Nempe in illa exlaaustione ad oculum apparet aer, e cacabo evacuato

ut creditur per aquam ipsam si1b- ingrediens, & locum superiorem ab

aqua desertum petens : Et quamvis ipse ille aer in cacabo vacuatorio Violentiam patiatur , ex nimia tensi ine & dilatatione , propter eVacu tionem ab antlia ante factam, ade que ejus rei causa aquam ex Reciapi ente ad se trahat, nihilominus tz

224쪽

DE VACUO. aosmen ad explendas Recipientis inaμ nias , &' impediendum Vacuum, contra ipsum aquae in se ruentis impetum adverse nisu , per ipsamet aquam, sursum eruptionem patrat. Ex quo ego concludo, inquit, semper fieri, sive aqua, sive aer , sive . sumus extrahatur ; & colligo, semper aerem , vel exhalationem, vel vaporem invisibilem & tenuem

per quaecunque etiam aquae circum- .lusae obstacula penetrare & Vacuum impedire. Cum enim ata per tam tam undae spissitudinem ex cacabo sursum pervadat cur non etiam

possit per aquas , epistomiis sive

aniliae sive Recipientis clxcumfusas occulto itinere & subtilissimis N turae cuniculis penetrare ' Et quandoquidem Vacuistae tantopere ad oculorum judicium in hoc negotio appellant, cur non hic vel ipse lorum judicio rem confectam via dent ' cur non tandem agnoscunt , aerem subtiliorem occulto meatu ,

225쪽

vel aeri crassiori, vel aquae, vel sumo extracto succedere, & vacuum im-E P I C RI S I S T

Hoc argumentum bene habet, nisi quod

Cornaus ignoret substantiam ipso aere tenuiorem : quod ergo vapor inoisbilis N tenuis, vel aer Inbidior Cornaeo nominatUr , id nobis vel aether a vel ignea Dbsantιa

omnia permeans, censetur. .

ΙΟ. Oppido miratum testatur , quid in mentem Venerit istiusmodi hominibus, qui Vacuum ibi asserere ausint, ubi non esse vacuum Experimenta ipsa sat superqued ent. Experimentum enim , inquit , dum tantam dissicultatem e periuntur, tantum abest ut ibi vacuum esse demonstret, ut potius ibi non vacuum esse nulla meliori rati ne ostendi possit. Si enim vacuum est ibi, inquit; quaero , quid faciat tantam dissicultatem'. Certe non aer, quia inde extractus est;Ergo nihilum

'ud, quod post aeris extractionem

226쪽

DE VACUO ZO7 relictum est : Sed nihilum resistentiam facere, quis concipiat ' aut quis in Philosophia unquam audivit ' Sed dicunt pauxillum illud aeris in orifi- . . cio relicti ob summum appetitum quo vacuum illud explere des1derat, hanc ressistentiam sacere. Sed quis nescit corporum continuatione semel interrupta quam ego da ν na virtute fieri non posse j udico , i i quit uti tantillum aeris ad replendum spatium potentiam non habet, sic nec appetitum. Resistentia itaque& reluctantis Naturae impetus p tius in rarefactionem aeris quam hi: aliam rem conserendus est. Ε P I C R I S I S Z. QVid efficiat dissicultatem, eamque senissim adaugeat, seperius expositum: Ubio 'item de aeris rarefactione est dictum, & quid lavitumve ea Vs t. o

227쪽

. C A P U T VII erem Aquam nonster C lorem duntaxat rarefert ; nec duntaxat perfrigus com densari.

CVm Aeris rarefactionem imprimis praetendant in hisce Experimentis illi qui Vacuum dari negant, Vacuistae econtra citra calorem nullam Aeris fieri rarefactionem urgere annituntur. Id vero quo de nuo argumento a sensibus deprompto comprobent, Aqua per exanclationem e Recipiente extracta juxta

secundum Experimenti modum aperta Epistomii clave copiosum s mum intra Recipientem immittunt; u ui quidem aquam in Recipiente residuum penetrare& Recipientis si periora petere traditur Vacuistis; At Scottin, si1periori Aquae superfi- clei incumbere , minime vero Vasis superiora petere asserit:

228쪽

DE VACUO, 2 smum ve1 o linteo calido vas invol tur attenuari sumum, & altius evehi .unt.: At Scottus contrarium si ri se expertum testatur. ) Asserunt praeterea , sumum aquae primum incumbentem, postea vero per Vasis inanitatem ut opinantur, di spersiam, minime descendere, dum

per . ulteriorem antliae agitationem aqua iterum extrahebatur. At Seo ius manifeste se vidisse testatur, , sin mum & moveri stipra aquam & d scendere: Hinc juxta observata Sco

ti aiunt Peripatetici, seu ii qui Va

cuum dari negant sumum etiam tractione rarescere, dum post tractam aquam descendit , & in vitreo vase agitatur. Caeterum condensari Aer in '

non solo frigore, sed ellam pressio-- dc intrusione, patere inquit Scottus in sontibus pneumaticis, aliis que machinis ; speciatim , in s stulis areis Martialibus , si soramine igniario occluse intrudere

229쪽

DE VACUO. tentas violentor pistillum fistulae cavitatem exacte implens : si enim aerelabi non potest, comprimitur, &aliquo usque pistillum ingreditur, quamvis deinde cum aer ad summam densitatem , quam pati p test, redactus est, nulla vi ulterius intrudi possit. Cur ergo non pote

rit rarefieri traditone, eo usque, dΟ- nec perveniat ad summam raritatem,

quam potest pati Z An non quando

aliquia tantum aeris extractum est, minus est intus quam antea in vase t& tamen totum replet vas, inquit: Ergo rarefactus est: aer. Nisi velimus dicere, ad primum tractum incipere Vacuum, & paulatim crescere; quod De=nocrit Leucippus, , curus , Hero Alexandrinus, & alii, olim dicebant, qui vacuota ut loquitur ) rebus omnibus intprsipersa

agnoscebant: Sed hoc ipsuns est per

illos aerem, rarefieri, Tractione ergo etiam rarefit aer, & non lo c

loreo

230쪽

. DE VACUO. 2ItE P I C R I S I S A a. A Frem citra calorem per violentiam aliaque posse rarescere , atoue potest compingi, ac in angustum constipari, per Varia Argumenta manifestum existimo ; at calore superveniente, adeoque aetherea subsantia inter particulas aeris copiosius se ingere te, rarescere ulterius, consentaneum

est rationi: Idem de fumo asseri potest, nisi quod sit alia in fumo rarescentiae ratio, at que in aere ; particulis filmi longe faciliusquam ramoiae seu plumeae aeris particulae solent, ab invicem discedentibus, nec adeo pertinaciter sibi invicem implicitis. Caeterum tome tandem aeris particidas quoque a se invicem divelli nec adeo dari.

Himmam aeris raritatem , ultra quam ne

queat diduci , ex ante expositis potest liquere : ubi & a fana ratione omnino ali num facile ex dictis colligitur , cum minus aeris in vase quam antea residi)um est , solo

aere tamen, non alio corpore inter rarefa- aeris particulas admisso, vas totum repleri.

P Luribiis argumentis idem com

probare annititur DP test, haec rarefaElio fieri, i inquit, I. ad condensationem vicini corporis , aeris vel aquae, in eodem loco vel Vase