장음표시 사용
21쪽
is Dicta l. moribus interdum. c lacum haereditas. ad trebili
Sed an alias unquam lta inquit Vlpianos,interdum etianim : etiam pupillaris testamenti causa, id est, fauore testamenti pupilli, ne intestatus decedat: Non dieit sa-uore legatarii, sed tabularum pupillarium , & sic substituti, quia inquit coaendus erit scriptus haeres: Institutum
ergo satis non esse illium patet,neque etiam extraneum,
qui idem sit substitutiis. Deinde in litera ita habetur: Ut ex secundis tabulis fideicommissum conualescat, id est, ut haereditas puppilli a substituto habeatur. Nam lite fideleommissum pro haereditate pupilli aceipitur. Quinita sit, statim subiicit in uersiculo sequenti, dum ait, de vivi haereditate: Ergo quod prius fideicomissum appetalat, post declarat se haereditatem intelligere: ita ut nul Ius esset fi deleommissarius, sed unus solus substitutus. od probo tribus fundam elis. Primum est recte eum vocasse fideleommissum, non quia vere fuisset, sed quia substitutus ueniebat ad instar eius, cui per manum tertii fidele5missis relicta esset haereditas: a Na hie in nostro
antequa actio locu habeat, mortuus est pupillus,cui sol
stitutio directa erat facta, si ante mortem eius adiisset patris haereditatem institutus h propria noluntate: Sed quia post mortem filii iam euanuisse uidetur directa bis stitutio: unde per manum tertii, quod directo antea poterat ea pere adita haereditate patris, iam oblique capiet: Itaque secuti per manum tertii fideicommissumi capimus,& facto, se & hie iam haereditatem puppilli capit. Quod satis constat, quia hie cogit institutum substitutus, quod minime posset si adhue viueret filius. Estque cases singularis, & elegans fallentia ad illam regulam ,
ut extraneus non cogatur adire haereditatem testatoris:
Ratio est , quia ille non asscitur incommodo adeundo,cu non teneatur ad onera haereditaria cautione, ut m Oris est interposita, ς & praetore iubente,substitutus auteamplectitur Iuctuosam filii praemortui taeente haereditatem. Praeterea hoc satis probat δέ textus, quia dicit, ut
22쪽
fideleommissum conualescat, monstrat enim illo verbo conualescat, mero iure&stricto non posse vocari sutastitutum, ut quia corruerat directa puppillaris, non adiata haereditate paterna ante mortem ipsius filiit Tamen inquit ut conualescat, cogendus erit , & quidam utili actione testamentaria. Et sic ad instar fideicommis, idebebitur haereditas pupillaris: Conualescere enim id diacimus, quod infir utitate prius praessum fuit: At substitutio extincta subtilitate iuris videbatur, dum tempore
mortis puppilli quo deuolui debuit ad substitutum, eapite mutilata reperitur, dum testamentum patris nullas uires habebat non aditione facta: Secundum ex eo desumam, quod subiicit in sequenti exemplo, dum ait, qua do minor se abstinuit; deinde restituitur. Certe directae
actiones substitutis non competunt, de aequitate tamen
utiles eis restituuntur, quae illis prosunt sicuti restituto pupillo . Videtis ergo quomodo in casu restitutionis, parificat utiles d acti5es, ei qui actione intentat, aduerastis eum qui non adijt haereditatem ante mortem pupil-ti,ut ad instat si deic5missi haereditatem illam utilibus actionibus eo equatur. Tertium est non esse absurdum fideicommissum lite improprie capi, eum in iure nostro sit ordinarium,ut ex subiecta materia uerborum significationem uatiemus: e uerbi gratia, da in legatis substitutione habere locum dicimus, eu substitutio verὸ non nisi de quota haereditatis dicatum & infinitis Ioel, doctores nostri hoe praedicant: Neque hie fideic5missum pro haereditate taeente e durius dicetur, qua donatio p trafactioe,eu donatio sit mera liberalitas unius, h ltasactio sit cotrouersiam finis, i quavltro citro h datu emanat, hoc intoleradu esse facilius admittet schola, q antinomia. Praeterea volutas legis no uerba inspici eda κ-oino ea esse videtvt fideic5missu hie O haereditate iacete capiat: aturi Cu solu in hoe distet fidei comissu haereditas etiam,
L illi id quisitum est .ss. ad i. aquili. e L. in lege. s.
locati. h L. i. E. de donλi L. Transactio C.de transact. R L. adicere. si de iure patro.
23쪽
tiantur Diest textus,cogendum esse haer edem institu. tum,& hoc gratia tabularum pupillarium od est, fauore. Deinde asserit ut coualescat fideicommissum,quod uer isbum nisi pro haereditate puppilli, & substitutione capiaatur, iam esset onus, quod odiosum est,&'instituti, &substitutis: Ergo textus sibi ipsi repugnaret. His, ni fallor, morosus quiuis contentus erit. ut hoc modo recte intelligatur 9. extraneus a patre institutus, exhaeredato filio cui pater puppillariter substituit, cogi potest haere . ditatem paternam adire,licet filius praemortuus sit. ab eo qui substitutus est,cum ei merito succurredum sit: Cum tempore uitae filij, agere aduersus institutum non potuerit, c ne de vivi haereditate sollicitus esse uideature hoc enim non caret suspitione uoti captande mortis. Attamen sciendum est, hoe de aequitate quadam c5cedi cum substitutio euanuisse uideatur morte puppilli, quo tempore,ut iam a nobis dictum est,capite & fundamento carebat, idxst paterno testamento, prius non ualenta agere iura subueniunt: ut etsi directe, ad instar tamen fideicommisit conualescat eius actio. Quam opinionem pater meus Dominus Pere ius subtilem quidam & usram approbauit . unu tamen d me requirebat, qua actione sedieet hie substitutus ad haereditatem iacentem ueniret: cui cunctationi in promptu minime respondi. Sed ubi collegi animum meum, utili ex testamento, agen
dum dixi,id. ex fine s. nostri colligi asserui.Et post alia
quot dies,cum incidissem in illum tractatum ad Sylleianum, offendi iurisconsultum Vlpianum , e in simili negotio utilem dare actionem,liis uerbis. Eleganter Scaevola ait ut quis ad haeredem suum utiles actiones trania mittat, si forte ante additionem decesserit, exploratum esse debere: idcirco eum non adire, quod Senatusconsulto edicto. terreatur. Transmittit ergo, non de rigore Iuris,sed de aequitate utiles astiones.
24쪽
AT VI SsE ueritatem hira us . murum quidem uideri non debet his potissimum qni magis uerborum proprietati student f quam aequitati &rationi, cum hic uerus inteIleausa principiis cum artis tum aequitatis deis pendeat, & ne suspenses animos diu retineam. Duae sunt secte hominum in interpretatione huius . Prima , est antiquorum quae rebus quidem immorari uidetur: Sed parum alte res, naturam. negotii considerauit, dum extra mentem literae decidit. Asserit autem hic pollicitatorem non praestaturum culpam cum artem adhibeat,alter neutrum. Haec enim lectura opugnat vim, & sensum huius M. cum constet hie ab altero dari rem, ab altero uero operam, impendi ex illis uerbis pallicitatori agrum damus in commune querendis fructibus. Etenim dari ab altero dieit fundum , ut fructus communes sint,si enim res esset eommunis, quare Hr-ctus communes non erunt Maxime eum is qui me- η L sinonis diam partem confert, conferat Sc operam. Nullum enim esset dubium,immo effet contra apertam aequitatem, ut
qui & operam conseri, & rem no nisi mediam fructuum portionem habeat, c5peterent enim,& si nihil rei communicaret ratione, scilicet industriae praestite. ii Tamen . haec pertinaciter concludens Azo ulterius progreditur socio. yhis uerbis: Ut unus pro bobus praetium det,uel fundum,& hoc ideo, quia alter artem pollicetur uel operam . ita inquit uelat eam, ut unia, operam, uel artem magis quam alter adhibere non intelligatur. Ideo h aequum debet ui-- C iij deti
25쪽
posse, ut societas contrabatur, aut ut unus rem praestetiolum, alius uero operam solam. Plerumque enim tanta
est industria soch, ut plus societati conferat quam pecunia. . Ut puta si solus nauiget, Alus peregrinetur , perieula si beat solus: & sic in nostro . eoita est societas, ut
unus operam,& artem impenderet: alter uero res praestaret, quod in dubium nemo sanὸ mentis reuocare potest, eum dicat textus, pollicitus est alter arte operam ne
alter uero fundum coledum, aut pecora pascenda dedit. Nam uel si ad grammaticae fundamenta descendamus, non est dubium quin alter de duobus dicatur. Et ne illud uerbum in commune) negotium faciat, insertum in illa elausula ueluti cum pecus in commune pascendum, aut agrum pollicitatui colendum damus in commune qu rendit fiuctibus quasi uellet innuere pecus comune esse, uiderent frustra dictionem in apponi. Quod si &ad grammaticos reseramus iudiciu asserent audacter quoties hare dictio in) inseritur ante adiectivum absolutum tune substantivum disiungit, uerbi gratia, Uinum in medium posuit,aut librum in publieum edidit. Quis dicet hanc orationem ita construendam e viuum medium in possiit , aut librum publicum in aedidit In commune ergo pecus dedit alter,id est, ut esset commune non quidem substantia ipsa,sed eius fructu, ut statim sibiicit illis uerbis in commune querendis fluctibus. Secundo praemitto eum teneri de culpa qui se ingerit, uel ut artifex aliquid agedum suscepit: imperitiam enim culpae annumerandam. Celsus libro S. digestorum seriabit. Nec mirum: nam quod per imperitiam factum est is gitime , in eaput eius retorquetur qui peritia dum profitetur aliis periculosam facit. Na ut inquit diuinus Pl eo Nullus artifex peeeat . e N5 est enim artifex, qui arte fallitur: quo fit ut recte eum de culpa teneti praedicent leges.
26쪽
conductor &l.sequenti . f. tacitat.b L. contractus K deres. iurat . praeterea sib
oblig institio L. Si maior. C. coniunt diuidun
Τertio, praemitto artem desiderari in collendo iecte agro, cuius rei sidem nobis faciunt, & Virgillius,& Varro, Cato,& Columella. Nee in dubium cadit cultura agrum fertilliorem reddi, in qua ars uersatur: Eodem modo in pascendis gregibus est.&ars & cura exercenda,
tum in educendis cogendis. cum in pabulo deligendo alijs. similibus. His sic praemissis iam dubitari non
oportet quin contractus alii dolum malum dumtaxat, abi dolum & culpam recipiant. Dolum solum depositum,nee hoc durum cum solius deponentis , non etiam recipientis utilitas commodum. uersetur, & sibi imputetur, de . sua resupina delectione queratur: Cur apud negligentem minus. uersatum patremfamilias deposuerit. c Dolum, & eulpam societas in iudicium, & enim societatis bona fides uenit: Ergo socios inter se dolum S culpam praestare oportet. d Nunc itaque in ρ. nostro questionis est cum iniri societas possit hoc modo, ut
unus rem solum alius operam solum , aut uterque rem& operam.simul praestent, ean in utroque fa o aeque
culpa praestari debeat,an non in autem hic culpa sicuti in omni parte iuris, nulla adiecta nota.distinctionis leuis, cuius rei uallidum habeo testem iuris doctorem Aleiatum. f At quia leuis culpa aliquando curam exactiorem aliquado remissiorem desiderat. Et hoc in nostro F. contingit,pauca dicamus. Debemus enim diligentiam, aut rebus alienis, g aut communibus in nostris enim,& abusus tolleratur. In rebus alienis ea est adhibenda diligentia quam bonus quiuis paterfamilias adhibet eiusdem professionis & artis, quod pater & lucerna Legistarum asierit Bariolus. hJncommunibus autem est adhibenda cautio: an communes sint res incidenter, & sine conuentione, ut est res legata, donatave duobus,an uero ex couentione res fiat
communis Nam quotiens non contrahimus, sed incidia
27쪽
mus in secietatent,non talem deligentiam praestare debet consocius quam diligens paterfamilias. Ratio est, . . uoniam propter suam partem caulam habet gerendi. unicit ergo talem diligentian praestare qualem in sula oscrebus. Ad aliam itaque positionem reuertamur, quando scilicet res contractu communis fit,& aliud a communi opinione sentiamus, ut que est vera g. nostri voluntas
discutiamus,ita ut cur membra constituamus. Quando in rebus est ex ebntractu invita societas, necesse est,aut ut opera sola ab una parte praestetur,ab altera res, aut uterque operam &rem pro aequis portionibus conserat. Nam quoties uterque sociorum & operam & rem conis
seri secius socia nomine eulpae,id est, desidie,aut neglia
gentie tenetur: ita tamen ut culpam non ad exactis i- L. Socius sodamari diligEtiam redigamus,& ita uerba finalia A. nostri is prolatio. loquuntur quae hoe modo e5tinent. Qu'd si rei comuni s.cius nocuerit, magis admittit culpam quoque uenialiaee uerba rei comuni significant) quia uterque rem communicabat ex conuentione, & qui nocuit, desidia, aut . negligentia. sic Celsus Iuriseonsultus smagis admitticquam supte neget culpam uenire. Non quod uolit culpam magis exigi & strictius , quam ab eo qui rem
non contulit, sed operam solum, quia ut statim dicam, cotra S. praeter omnes, maior est culpa desidie in eo qui operam solam pollicetur. Dictio ergo haec magis non coparative stat,sed astarmative pro hae dictione uerius hoe modo. Verius est ergo socium de culpa teneri licet poristionem rei contulerit . n mechum. id ergo dicemus de eo qui rem non conseri, sed solam operam artem uean eam solam diligentiam adhibebit qualem tuas solet, . an exactiorem Sed prevaluit diligentiam quam bonus paterfamilias adhibet, ut praeseri ratio est, quia praetium
opere est artis uelamentum, id est, fructus quos ex re c5- .socij,pro media parte percipit in compeiationem labo-
28쪽
msunt iudicia uelamina & argumenta artis: hoe emeartificem promisisse. sed qui se artificem asserit, debet exactissimam diligentiam quam quiuis in ea re exactis,i-a . imperitia mus praestaret. 3 Culpa ergo in primo responso quae ad inst. ei. quii. artifieem refertur,intelligi debet exactissima, nec obiicillule qui colendum agrum, aut pascenda sua pecora doti fi inaede so dit potest: cur sibi diligetem socium non assumpserit brierare. Quia uelamentum artis, id est,quod ei asseruit se artifi-ς x,uiri pq induxit, ut mediam partem fructuum daret: Alias
non fataurus quali compentatione Iaaa artis ex parte artifieis eum Ductuum portione domini rei. God non exigimus in eo qui rem dc operam confert, quia ars ina vis 3 Kpro altero non requiritur eum rem pro parte praeiret . Et aiaeredes no hoc aequitas naturalis dictat:4 α sic uerba finalia.s.i ua herus. telliguntur. Itaque ut semel finiam elegantissime haea
clausula stat: Praeliu enim operae artis est uelamentum,' quasi dieeret iudicium & argumentum , quare teneatue qui pascenda pecora suscepit, aut agrum colendum est, quia uelamine altis dc imiatorie adauaus ea dorai ,, ut ei fructus concederet,& curam. Est aute irtis promisse iudieium,quia praecium suscepit quod solent arti-fiees nomine operae &industriae. Et sic est planus nossee A euius uoluntate alii omnes recedunt. Itaque eum is qui operam, & artem pollicetur deficiat in praestatione
operae,&arte uidetur tanquam extraneus im rebus
lienis uersari,nihil etenim iam conseri, praetium tamen pereipit: Qis fit ut exactissimam curam ut prorsus e traneus in rebus alienii pr*stuc teneatur
29쪽
AUC ORIPVs verbis qua res tanta
dici possit expediam uerum huius legis secunde intellectum, quemn mo usque ad haec tempora attigit,cuius erroris non fortaste ebscuritas tuis, ris ausa fuit: sed prona imitatio cur1- tium doctoruin sententiam aliorum non perpensi ueritate. Et ne ab ignotis exordium suis mamus. Sciendum est , collationum tractatum in iure
nostro adeo esse perplexum, dc intricatum , ut vix e nos iis rubri
modum fine uenegotia Assequi ualeamus tum ob sui c.de cuiui. 'naturam cum ob iurium correctionem , quod clare inenodatione legis patebit iure. Itaque antiquo succedentes ex testamento, nihil eorum quae habebant eonserte fiatribus rogabatur. g Quia ex quo testator eos ad hae- g tir C. decolli reditatem uocabat pro aequis portionibus nulla facta
mentione aliarum rerum,tacite innuehat, uelle res in ssio statu durate, atqui a uoluntate testatoris nunqu/m l. r. C. de coli . recedimus, qui ergo ab intestato uocabantur con- i in authen. de
serre quidem omnia rogebantur K eum testator nihil disponendo uideatur illie aequalitatem inter se seruare: Aequalitas autem non esset si profectitia , & acquisita C.de coiiii. rno conferrent. Est ergo expeditu quod fillia, no tene- , intimaatur coferre dotem quado ex testamento succedit,id est, ira, quoties a patre instituta est filiatina cu aliis fratribus nia hil cofert eoru quae prius habuit quoquo titulo nisi pater in testamento aliud cauerit, qui3, ut distu est, u - c d tauluntas testatoris p lege habetur, quae futura dat sormam iii. negotiis & his quae habet in tectamento tepore mortis: non aut his de qbus antea disposuit. Attamen haec nostra lex 2. F. de collatione dot . expresse contrarium tradit quia asserit institutam haeredem ad collationem nihilominus teneri, quae lex tamen iuris est antiqui a Caio Dii Iuriscon
30쪽
iurisconsulto eondita. Perperam ergo loquutus est ne stet imperator Philippus dii institutam non conserre dotem explorati iuris esse uoluit. Has pugnas placare cupientes Doctores nostri unam atque alteram interponut pacis conuentionem figere tamen pedem non audent, quarum prima est,ut in l. 2. is de collat. dot. filia esset emancipata in constitutionibus autem Imperatoris Philippi filia instituta in potestate sit. Unde mirum non est si coserre teneatur. Sed ut & ipsi ingenue fatetur solutio haec erronea iuri. eontraria est. Nam si ij qui δc iure ciuili,ut quia in una potestate patris sunt,'Item & iure praetorio, quia fratres dc consanguinei germani. Item de iudicio testatoris,quia instituti dc seripti haeredes cogantur conferre, cur qui paucioribus uinculis colligantur non conferent videlicet emaneipati,qui contra iuris ciuilis dispositione voeantur. ς Et certe ab Impatore sipediano cautum est emaneipata suis dotem conferre opor tere Ad seeundam itaque solutionem transnolant ut
in I. 2. E. de eouat dot filia intratabulauerit patris testamentum ob praeteritionem fratris.Nam,ut omnibus notum est,pater testado quos habet in potestate φ aut ex- haeredet nominatim aut instituat necesse est quod si non secerit bonorum possessione petita contra tabulas dc consequenter irrito facto testamento ab intestato saec dendum erit. d si ab intestato,ergo dotem conse recogetur g Hanc solutionem comuni applausu recipiutrSed utinam mihi satisneiant &Folgosio quae hane diui natiuam uocat, quod satis patet cum I. a. ne uel bu quidem de possessione bonorum contra tabula, aut exhae redatione fratris faciat. Mihi aut e & iterum respondeat
an quis sit adeo supinus, suriosum stupidu, excipio,ut sibi damnum eerta scientia querat 'faceret autem hic filia instituta a patre legitimo de dc naturali si ob fratris platetitionem bonorum polieuione contra tabulas pe-