장음표시 사용
51쪽
dis ussum est quando loco non destinato solutio fieret, aut peteretur quomodo interesse ueniat, od si ephesi petatur ubi destinata erat solutio, de respondet, quod si
ephesi petatur, quia est locus in obligatione c5prehensis conquiescet ossicium iudicis, quia non interest alterius partis , dum conuentioni paretur: ergo inquit ipsa sola summa petetur,&non erit minuenda, neque augenda . Nam silutione eius quod debetur, tollitur omnis
obligatio: i Solvitur autem quod promissum est, & ut promissum est,& ubi promissum est: ergo accessbria nulla est equitas, quae desideret, aut diminutionem quantitatis , aut augumentum, sic sola sim ma petetur, nisi inquit quod esset stipulatus. Dat ergo exceptionem a sua regula,quae ut mihi uidetur,non rectὸ a nostris doctoribus discussa est, etenim puto hic R Vlpianum supplere ad ea,quae Scaevola i sapra disputauit, quia cu tria proposuisset mebra,scilicet ueram quantitatem obligationis augmentum & diminutionem, & solum de duobus propositum habuisset de augmento, scilicet & diminutione Ulpianus de tertio discerit, ut quando qualitas suo loco siluitur sola petatur: & sie conquiescit ossicium iudicis. Deducta ergo in obligationem, certa sunt, & soluta suo Ala exiguuntur. Qujd ergo dicit, nisi esset quid stipulatus nonne quando interuenit stipulatio, certa res est, etenim conquiescit omesu iudicis, cum certum est quid
sequi debeamus' ergo dum dicit hic glosa quod poenam
est stipulatus, nihil uidetur inferre, quia cum poena certa sit, n illud iam non ueniet ossicio iudicis,sed iure actio nis, quia poena certa obligatione concepta est , & nulldicere accessoria uenire ossicio iudicis, quia hoc uerum est, quando stipulatio non est interposita, ut satis Afficanus Q probat infra nostro titulo. Ergo ea qua in stipulationem deducuntur quin uenire debeant, nulla dubie tas est: sed hoc loco intendit commonstrare, licet stipulatio interposita sit, quando ossicium iudicis Iocum ha-G beat:
52쪽
beat,aut no: quod satis apparet ex materiae connexita e& applicatione: nam hae duae dictiones quod s) aduersantur enumeratis sipra de habeda ratione,aut augmeti aut diminutionis, sed cum excipiat a sita regula: scilicet quando loco debito selutio fit, ut sola summa petatur. Quid uult innuere quado ait, nisi qd esset stipulatus dein5 dubio esset exceptio, ut couetione facta debita prae stati debeant. Ergo haee uerba nisi quod esset stipulatu, intelligo,ut stipulatus sit aliquid adiecta aliqua circun- stantia quae iudicis ossicio uenit explicanda,inquantum intersit,aut rei,aut actoris,ut puta promisisti numetum alicuius regionis: aut uinum,aut oleum,sic, de simili ibus. Nam uinum praestando etiam in qualitate promisi R Ioco,nisi sit eius qualitatis, quam in stipulatione promisit, iudex arbitrabitur quanti intersit actoris. Nam ut& nostri Legislatores asserunt, pinguior est ager in decliuo quam in colli:& sic de similibus. Nam humentum
certa regione, aut fundo natum , aut facilius prodigi-,tur, aut in tempus conseruatur, sic, &i in uino
oleo, & aliis similibus. Nune ad alia progrediamur, in quibus nostri Doctores diuinant,& pro suo arbitrio legibus necessitatem imponunt: uolunt enim in uersicu-1o, uel si temporis utilitas interuenerit omissis duabus opinionibus, quae & ab illis improbantur,ut utilitas teporis, consideretur ratione damni emergentis , non autem lucri cessantis : Nec tamen ideo eise arbitrariam dicunt . Sed si manifestis & apertis argumentis contrariam commonstrauerimus, fatebuntur tandem ueritatem. Volunt itaque illi in uersiculo, uel si temporis utilitas interuenerit, non possit lucrum cessans uenire. Et ipsi regulam contrariam luris dispositioni hactenus firmam uoluerunt, ut utilitas temporis dicatur esse usi-z, ra, sich inferunt cum usure in stricti Iuri, iudiciis non
debeantur , nisi stipulati' expressa sit. Fiet ergo ut
53쪽
commoditas temporis non neniet in luero cessante. Illii, hunc errorem probare nituntur placito imperatoris Antonini, ita constituentis , ut quoties imdebitum datur, & post aliquod tempus repetitur, usum, non debeantur: actione enim conditionis ea sola repetuntur , quae indebite soluta sunt: e Ergo inquiunt commoditas temporis usura est. Et si hoc concludant , inseram prudentiam usuram esse quae temporis tractu nobis acquiritur . Item fiuctus omnes annuos, & reliqua. quid enim non seri aetas e Diale- ctici hoc non admitterent, ut tractu temporis usurae crescant: Ergo temporis utilitas usura non est . Namnsura non dependet ex temporis utilitate, neque eius
dici potest: sed eius qui stipulatus est. Itaque si crediator in bonae fidei contrastibus gravetur,ratione temporis augetur quidem obligatio, non propter temporis substantiam: sed propter incommodum debiti. Et hoc iuribus probemus: etenim usura est, quod accedit so ti, sed utilitas temporis non est accessbrium sorti, imo est pars obligationis: ' Ergo: est impossibile ultilitatem temporis usuram dici.Nonne haec paria sunt, aut minus tempore solvere,aut minus re: i taritia enim dani adfertur cui tardius seluitur,quam eui re. Qima si mihi faeni habere non uelis, audi Vlpianum Libro quarto ad edictum nam dies solii ioni sicuti summa pars est Ripulationis Cum ergo utilitas temporis pars sit stia putationis' An usuram dicemus que iisure sunt quide tra sortem & obligationem , concludemus ergo utilitatem temporis arbitraria actione considerari non modo in damno emergente :sed etiam in lucro cessante: quddprobo duobus fundamentis. Primo quia ratio diuersitatis reddi no potest quare luctu cessans non consideretur in utilitate teporis sicuti in adiectione loci: ergo ide ius peroia ii statuetur,uerbi gratia si certis uudinis promia 'xii pecunia soluere,ct sic certo tepore,none Plus mea Gij interest.
h L illud Ca sle gein aquilia.
54쪽
interest pecuniam non esse illo tempore solutam,aut saltem aeque, quam si alio loco quam promisso ubi utillia,
loci solum consideratur. secundum argumentum est de l. quodsi ephes,ubi textus expresse dicit,utilitatem teporis uenire ultra sortem principalem, ergo & lucri ees.santis & damni emergentis, ut supra dixit Scaeuola , quia L .fide eo hanc adscripsit regulam & damni emergentii & lueriquod certo. cessantis cui subnectit Vlpianus utilitate temporis, itata eum lex non disting t b nee nos distinguimus,cum nidy iam legem inueniamus contrarium asserentem. Hoc t
men cum grano salis intelligo ut d lucri cessanti,ac dant emergentis habeatur ratio quoties esset solitus illis nundinis luerari. Et ne quis me putet aliis subscribere quasi intelligam de lucto intrinseeo , ego intelligo: de extrinseco, qudd tamen ut dixi ex consuetudine &lebat facere & lucrari, ergo tempus & locus rectὀ paruscantur in lucro eessante, tam intrinseco , quam e extrinseco dc damno emerrgente. Ad extremum restatiel falso eos asserere actionem hane non esse arbitrariatii in qua lucrum cessans in utilitate temporis c5sideratur, ea ratione,quia adiectio loci utilitatem rei debendi continet, ut quia si alio loco quam 4 missi, petatur,quod interest soluentis considerabitur, ec5uersis in tempore interesse rei debendi considerari non potest i quia si uellet tempus elapsum allegare, sua allegaret moram,& scin- teresse non potest efferet,uerit miror cor tam ingeniose se loqui putent non perpenso iurisconsulti responso,an quda interest in actione arbitraria solius rei consideroe L.i .Rdetoq.y turno etiam ipsus actoris:Vlpianus in arbitraria actio- certo io ne asserit A rei & actoris, ς quod interest considerari. Itaque non sequetur actionem non esse arbitrariam, Itad si plures cet interesse rei non cosideretur, eum in disiunctii aliud inst. de haece inst sussiciat, d ac concluendu, sed & illi, quod minime iuridicum est condonemus,ut actio non sit arbitraria, nisi
rei debendi intersit,& sine uerbis in utilitate temporis
55쪽
non uenire interesse rei e quid si ante tempus Eb eo petatur,quid si si a die noluerit recipere creditor ex post facto inquietet,quid si sua die deposuerit, colignauerit, ergo arbitrariam dicemus actionem in utilitate toporis, nec obstat quod tituli inscriptio de loco solii loquatur, quia satis est cotineri in cotextu, pleruns enim euenit, ut strictior latior ue sit rubrica nigro. f f
9 Haec pena ff. quod qu ilque iuris.
e L. sisti ueg. sequitur il de vel obligatis Doctoros in rixhrica C. de rebus creditis.
In a. conciti res iter alios acta
venit plerus ut moti aliqua praesu-pta, aut appareti ratione aliud diiudicemus quam quod est in retu uerita. te. Exemplum exhibent nobis Doctores nostri hoc loco in l. 3. f. haec pena
is quod Pith iuris qui fileificantes
Iuriscontuitum addendum g ti detra Ptiendum credunt,cum clarior luce meridiana st, & cum Der se fulgeat ambiguum no recipit. eorum ita hos inio
Laec ut poena huius ediai quae est, ut quod ipse in sua persona iustum credidit & in aliena observet non possit
obiici ab omnibus aduersus eum qui impetrauit ius inuquum,sed ab his solis contra quos impetrauit, licet nodum usus sit aduertis .mnes,sed λlum aduersus aliquos ii os . ex his contra quos impetrauit,unde dicunt ius esse uni hici '' uersaliter impetratum,h alias si aduersus unum,alij non possent hanc edicti poenam retorquere, ut scilicet eode iure ipse utatur, moti sunt hae ratione appareti Toto iit. C. sed non uera:quia res inter alios acta alijsali, & recte sunt in contraria opinione, lixerint quare id uerit esset, dum speciale uolunt e1 e Doeloco, ut res inter alios acta aliis noceat sit. Sed ne hspeciale est. Imo regulare,nes uerum est rem esse inter alios actam, ut aliis noceat. Haec est ita. ueritas ut non
56쪽
debeamus generaliter impetrare ius aduersus omnes , ut possit quiuis in caput impetrantis retorquere, sed satis est,si uel cotra unum impetrauerit,ut pena huius edicti
teneatur,id est,ut omnes aduersus eu retorquere par ius
possint,& hoe probat hic qui ait non modo licere ei. qui laesus est par ius retorquere in eum qui ius iniquum impetrauit,sed ab omnibus qui quandoque reperiatur,
nam hoe uerbum experiatur ostendit manifeste imp populus C desa- trantem ab omnibus qui quando experiri uoluerintinui dissicati conueniri: omnis a enim dictio signum est uniuersale.satis itaque eonstat noctores labi qui septent ad textum
nostrum, ut ius uniuersale sit impetrat 'm, cum hoc ne
eesse non sit,sed sussciat contra singularem hominem esse impetratum,ut parta sit omnibus agere uolentibu ' quaerimonii. Imo non modo praesentibus , sed dc futuris hoc ius acquiritur, b id eit , his qui postea inciderint in aliquem obIigationem ei qui ius impe- trauit iniquum: satis est enim ius iniquum rescripto con tineri,idea, durum parti, ut pini istorqueri aduersis impetrantem,dummodo sit eius de qualitatis& naturae:& dum alij dicunt esse speciale,hic ut res inter alios acta
aliis prosit de noceat, alissim est poenitus. smoe conuersis, non nocet aliis a contrahetibus: omnes enim hoc edicto contrahere uidentur. Nam dum aliquis ius iniquum impetrat aduersus aliquem, uidetur ex hac nostra rubrica notimodo cum eo c'ntrahere quem tedit,sed cum Oibus
hominibus, quia illud est naturale,ut quod obseruanduin facto alieno iudicas, dc in tuo patiaris: pereque enim apud omnes homines ogligationem parit,unde in Eua- gelio dicitur, iam enseram usus fuerit,eadem tibi r metietur. Illud est ergo generale respicies personam d linquetem,non obligans solum eonteplatione illius qui hesus est quid est enim aequius qua ut patiat ut legu qua tulerit, id est,impetrauerit: ita. initelligo huc uersiculum potestatem obijciendi patitatem iuris aduersus eum
57쪽
AD L. TERTIA Μ' - - iniquum ius impetrauit,licet ab initio no nisi cotta unum impetratit. Hac habita tamen distinctione, an sit unum negotium,idest,eiusdem naturae cuius est impetratum ius: alias non haberet locum haec rubrica, dum ait, 'quod qui iuris,nam si diuersum est non est idem ergo si eiusdem naturae & qualitatis sit, cuilibet liberu est agere aduersus eu qui illud impetrauit, & merito ne pessimi homines invitentur ad has fabricandas deceptiones consociis, coerceantur. metu similitudinis poenae.
hunc nostrum,scilicet,ut principalii debitor impetrauerit exceptionem aut dillatoriam,aut peremetoriam,& utrun. recte stare posse affirmat.Ego alterv intellectu n5mόdo legibus sed aequitati ipsi repugnare assero, eos*non esse actenus assequutos uim uerboru finaltu scilicet, di ideo mandati actione n5 habebis, itare impetrari peraptori exceptione non posse in cofessoracile erit, si nos inteamur,qd' potetis,imu firmissimu* est hoe in edicto, nihil scilicet impestiari posie eontra ius & equitatem, ut Vlpianus supra dixit,e nemo* id negare pol,quod sit ut ς hoc ut is qui attentaveritius cotta te es impetrare, non incidat in pena huius edicti. Quid enim obfuit conatus cu iniuria nullu habuerit effectum. Est aute contra leges impetrare,ut quis suo iure cadat in totu, immo aditus talibus patere, i n5 debet,ut noster Imperator Costantinus resi a Lishrinis, escribit,& du hule obiectioni respodent a principe dictu d bes imp esse nulla lege in contrariu obstante manifeste iniquit osse. te profitentur: sicquide ius & naturale,r & diuinum i & 'in si de
sentium &ciuile huic beneficio repugnat, quod dς0n- nota c. i.
58쪽
sionem alteri tollit, idems iuris est si rem alicui aufera mus mediate rescripto, quia res nostra siue facto nostro ad altu transferri non potest, e & rescriptum a principe emanans, ut quid fiat uel non fiat nulla Iege obstante intelligi debet iuris positivi non naturalis iuris,quod
doct. ecl. bene a quod neque imperator nedum Papa immutare ,
Zenone. z. de potest. R Pessime ita, loquuntur inpacto de non pr- t tendo,quia semel fideiussori aequisitum ab eo tolli no ' potest, nee obstat quὁd dicunt tune impetratum esse rescriptum cum fideiubebat, quod diuinatorium iniquum. est. Restat ergo,ut dicamus hie esse impetratum dilatoriam, dc non peremptoriam , siue temporis, siue cuiusuis alterius rei: Nee obstat Bartol. & accursit ob- .iectio,qui volunt ut si uerem estis a principe dilatoris solum impetrata esset eum dillatoria sit ad tempus δce L. si mradi as m03ificata, dueniente sic tempore teneretur fideliun in tibula. in θ ser, sic. ei competere posset mandatiactio. ς Atqui hoc
dati, negat textus in fine, uerum enimuero commoveor ma xime quomodo non animaduerterint i e uerba,&ideo
mandati actione non habesic ferri aseeundu resp5- sum de fideliuore,ubi ne uerbum quide de principi is
rei impetratione non ad hoc primum, ubi de reo principali Ioquitur:Dum itaque ait, & ideo mandati acti nem non habebis intelligere debemus , ut statim subij-ciam. Commodius itaque erit si propter obscuritatem . paraphrasim adscriba, & ne ab ignotis procedamus. Sciendum est hunc titulum loqui in talia ratione iuris,. fingamus itaque speciem : Titius creditor, idems debitor impetrauit ne debitores sui possent se exceptione tueri non loquitur in pacto de non petendo. Quia dc si obligatio ipso iure perempta non sit est: tamen inefficax d ope exceptionis. Non loquitur praeterea in acceptilationeque enervat & enecat ipso iure ς obligati
: ibi sit, ' ' sicque actione . Nec item loquitur in solutione rei' debite cive perimit & sunditus tollit oblitationem i sic
ctis ne pertiet faede pact e v. i. de ae pri
59쪽
ῆpparet n3 dari exceptionem peremptoriani: sed beneficio principis concedit selum dillatoriam . Nuc iste titius mutata qualitate: quia debitor a suis creditoribus conuenitur quibus certa die debebat, sed nondum pre- , sens erat, queritur an possit exceptione se tueri quasieesserit quidem dies,sed nondum uenerit, respondet quod quisque iuris in alium statuerit eodem iure utatur:& hoc plurimum facit pro nobis supra in interpretatione uersiculi haec poena: quia hie res inter alios acta alijs prodest , non potest ergo se tueri aduersus suos creaditores, sicuti neq sui debitores aduersus se,& de hoe non est dubium. Sed emergebat difficultas an salte titii . fideiusser se tueri posset aduersus ereditores huius titu,& negotium faciebat: quia principalis debitor, tetius scilicet,in deterius reformare causam fideiussoris no potest,g damnificabatur tame fideiussor: quia plu, soluerς e L noui ione
eogebatur quam se adstrinxisset: etenim ante tepus co- C.de fideiusicipitur soluere quo dc plus solui dicitur, h verutamen hoc
non ooriante contrarium aecidit hic qui ideo intelli
gi in peremptoria non potest: quia si iam peremptoria esset parata a modo sine noua obligatione fideiuor i neri non potest i atqui ut apparet tenetur,ergo de sola dillatoria intelligetur s. sed queret aliquis quare fid
iussor facto alieno tenetur,& certe haec est ratio: qa fiudeiussio sit accessio principali obligationi, K di ut prim li Fideiussistis ripalis ita nec ipse dillatoria uti potest exceptione: uerti insti de fideiusio nondum satisfactu videtur. Cum ut diximus non posite deterior eonditio fieri fideiussoris per reum principale,& nonobstante illa ratione accipiet iniuriam fideiussor, hane scilicet ut antet Epus soluat si modo soluendo non sit titius,&hoc propter aequitate naturalem quae in hoc nostro aestisto uersatur,quae Οεs uincit & ligat. vidimus tandem teneri fideiussore ex iniqua impetratione principalis rei, S hoc in prima parte P. nostri: uideamus de
secta,quid si Meiussor ius iniquu impetrauit,ut puta,
60쪽
bito in totum cadat: superest nune,ut Barioli, Accursa obiectionibus satisfaciamus, uolunt enim Vlpianum g authorem hoc loco sibi repugnare quasi mora rei si noceat fideiusibri huic legi contrarietur,& mora fideiusibris nonoceat principali ,h qua i re maxime aberrant, cu utroqin loco unum idem p decidat Ulpianus. Nec obstat praeterea Imperatoris Antonini i responsum quo dicimus fideiussiorem non posse prius conueniri, quam reus principalis excutiatur, id enim uerum esse fatemur manente eodem statu obligationis. Sed hie mutatus erat,& quideiacto proprio,unde sibi non aliis nocere debet.
Clo quaplurimos dicere solitos mala Ie se errare eu Battolo,quam recte loqeu neotericis, & id maxime propter authoritatem & inueterata approbationem. Ego autem&eum illis cosentio duobus eoncurrentibus, uidelicet dum decidedum in iudiesis nobis est, vel dum non suppetunt uera iurisconsultorum response quae Barioli opinionε instingant. Sed hoc loci no modo clypeo Aurisconsultorum utar veru gladio proprio Barticosodiam. Praeterea mihi de ueritate disputandu est quae ossius authoritatis anteponeda est,quod si de praeiuditio alicuius ageretur meae inutii prudeliae defietendo a Baristolo,id est,comum, periculosum putarε:at hie ueritas est Ioge aliter qua crediderit Bart. alijs nostri doctores: dica ergo qd lentio libere uolui illi falsa eausa R n5 uitiare legatu. qua in parte nemo unqua dubitauit,q uel medio. criter norit. Caius enim hoc asserit,id 3 Impator aperte docet,athoe elici ex nra lege falsum no mo est quinimo cotrariu dicendu eredo,& ne multus sim ansa erroris illis est Aecu.in illis verbi, & sane lixe ea est adiicies hae
s tereret ligne d ideo licet causi no subierit in legatum H ij debeturci