장음표시 사용
41쪽
kMetur . Itaque admitto stare in uim conditionis,ab ψ-λ- testatore ascriptam coditionem, sed ex eo no sequiatur filium per hane conditionem esse institutum . Hoc sosa, & est uera fallentia ad regulam Bart. quae uera est. Quare autem conditio hoe loeo non inserat institutionem est ratio. Nam quoties ita pater sub conditione cepta in persena filii, si quid scilieet humanitus ei co-tigerit aliumnstituit.i. substituit, ita accipimus, si pater expresse filium non instituisset ante, ut hie in nostro text. Quin ita sit patet, uidelicet ut haec eonditio inst tutionem habere non posset. Quid enim agit pater insio secundo testamento an ut inuituat filium' non certe,quia iam erat institutus, an ut exhaeredet e non equidem, quia nominatim nihil dieit:ergo praeteriit. Alia dc secunda ratio est,quia pater hie uolebat secundum testa mentu ualere post mortem filii non antei sed filius post morte frustra institueretur: ε ergo no est mirum si haee :conditio non importet institutionem . Tertia ratio est, quia haec coditio quoad institutione no potest aliquid. operari expressiam enim plus potest quam tacitum, g g debitor . ubi est expressum tacitum nihil potest operari. Vnde in
nostro textu conditio tacitam institutionem facere non potuit,eum iam expressa praecessisset in alio testameio, primo quod ualere uolebat dum secudum condebat excepto easu illo, si silius uiuo eo decederet, sic duo testa-mita esse uolebat:Vnum ex se persectum. aliud ex eventu mortalitatis,quae res in iure no admittitur, ii ut qui, duobus testamentis conditis decedat. Itaque hic evndia h L.Ius nostiationem apposuit testator, non quod intenderet filium haerede iacere, in secundo quem iam fecerat,sed ut ostenderet Geudum ualere, si filius moreretur. Sic ergo in secundo testamento recte filius praeteritus dicitur , cum ut praedixi, non instituatur, quasi diceret, Volo hoe secundum ualere, si primum a me consectum uim non
habeat, ut quia filius morietur, me uiuo : & haec
42쪽
eoditio n5 plus hoc loci importat,quam si alia petilius
extraneam adiecisset, puta. Si Navis ex Asia uenerit, nec tu mihi dicas hane secundam institutionem uim habere uulgaris substitutionis: quia non potest cum sint diuersa testamenta,ut satis apparet ex textu dum & primum a secundum distinguit. Regula Itas Bart. uera perdurat, ut eonditio e5cepta in casum mortis filiit institutionem contineat, non obstante hoc textu qui dispositionem in secundo testamento facere non potuit tacite cu ex precise iam precessisset.Conditio enim non expressam , sed tacitam facit.
iuncta l. Hoc iure ff. de verb.
an sub eonditione Etenim quoties pure facta est obligatio exactio debiti
non remoratur, nisi forte dicamus,
εν-h id est,cum quodam spatio temporis exigi deberi,ne & natiuitas ipsius obligationis & finis uno momento fieri uia deatur.ς Ergo ex com mnni opinione dece diei ei i dulgentur, non uenit enim cum sacco paratus. d QDd si in diem sit praesens quidem est obligatio,ς sed est io- Iulio dilata,unde licet dies cesserit,nondum tamen uenit.Si uero sub conditione, nes cessit, neg uenit dies, quinimo neta actio nata esti pendεte adhue conditio ne licet praesens sit obligatio. itas I. in illa stipulationen. de uerb. obligat difficilis est quidem dc hactenus non latis intellecta, dum selemus dicere adueniente conditione diem & cessisse α uenisse & praesentem esse actionem
43쪽
uti hoe iure is de uerborum obligationibus, quddin I.
in illa non admittitur,ubi quamvis conditio aduenerit tamen peti adhue non potest. Motus hae difficultate. Aecur. quinq; adfert solutiqnes. Qibarum prima est, ut in I. hoc iure textus quidem dicat non posse fieri petitione rei promisse antequam certum sit conditionem impleta esse,aut non posse impleri. Non negat tame quin statim peti possit,& ita inquit B. soluit, sed utinam animaduertat quid locutio & meminerit, ut dum conciliare unit pugnantes leges indurat. Nam in l. in illa ait iuriston soltus Paulus non posse peti, etiam si conditio uenerit. Hie B. dicit statim peti posse ergo hallucinatur. Hoc equide satis uaticinabatur Aecursus propterea & secundam a Lsert solutionem recurrith ad miseroru refugiu, uidelicet ut de rigore peti possit ante diem,& se l.hoc iure intelis Ilitur. Verum de equitate: obstabit exeeptio: sed ego miror cur equitatis meminerit eum expresse textus hoc statuat de rigore iuris stricti,in l. in illa supra eodem. Est ergo & tertia secundum Ioanne quam approbant nostri Doctores uidelicet, ut in l.in illa supra eodem obligatio sit in diem hoe modo inducendo, quia etsi non repetat ut solutio fit ealendis intelligitur tame facta repetiti diei 3 ratio est inquit,quia ex facto promittentis depe-
det, scilicet tradere stichum. At in Lhoeliare fictum non dependebat ex promstientis uoluntate,sed ex eventu de arbitrio tertii. ideo. non uidetur facta repetitio diei. Ioanes quidem non nisi summis labris ueritatem degustauit dc dum distinguit inter factum promittentis & exaeranei labitur,nes in eo ulla disserentia inducenda est, ut diem aut conditionem cessisse aut uenisse dicamus. Ideoque & dubitans de ueritate. Acentsius aliam subnectit solutionem, ut in I. in illa die concepta sit obligati
hoe modo in Calendis promitti, at in i hoc iure dictust, ante Calendas sed haec solutiq improbatur per res.
44쪽
a L. qui ante callendas fide inb.
ponsum UIpiani insta nostro tit. sunt 3c tres alia , ut patet in glosi,sed communi ealculo diuinatiuas asserunt nostri Doctores: circa ia restat,ut quod nobis occurrit proseramus & ueritate circunducto digito com stremus. Et credo satis aperte Paulu loqui in I. in illa,ducomostrat obligatione no esse in die cocepta solum,aut sub eonditione tu,sed permixta diei conditione. Ergo qnotiens fit cobinatio diei & coditiois n5 posiimus eueniEte c5ditioe,uel ex certo no sutura adhuc agere, quia ut inquit Paulus,tota obligatio A in die& in coditionε collata est. Unde utrans membrum ad esse m acti nis,ut uerum requiritur,& quamuis conditio, aut eu nerit aut certo non sit futura ex illius conditionis existεtia,cessit quidem dies,sed nondum uenit. Et ideo dieietextus,& licet ante conditionem,id est,i coditione crumitti obligatio uideatur,id est, certa sit obligatio,tamen diessuperest,&sic exactio retardatur donec dies uenerit. Neque ego curo an conditio concepta sit in persona
promittentis,uel in iacto tertii, cum Paulus consideret
solum diei existentiam,non in cuius persona concepta sit e5ditio. At in I. hoc iure nulla dies solutioni praeno erat,imo obligatio eoueepta sub simplici c5ditione,qua adueniente,& eesiit & uenit dies: quocirca tanqua praesens obligatio exigi debitum potest,promittit enim decem sub illa eonditione si Lucius ante Calendas in It
Iiam non uenerit,qua conditione existente,quia exploratum est eum no posse uenire,aut quia mortuus est,aut morti proximus, aut M patitur temporis inter capedo,h agi statim potest quasi obligatio commissa sit, ut reuera est cum dies nullus sit appositus in obligatione, liaeet sit appositus ad implementum eonditionis. Sed hoc nihil substantiam future solutionis concernit dum constat de ueritate eonditionis. Est hie & alius error inu
taratus peior priore, quem Detius pede fixo firmat,
45쪽
ut in I. si quis haeres ita seriptus V. de aequirenda uel amit. haered. speciale sit sicuti fit saepe in ultimus
uoluntatibus, ut positi ante diem praefixum substitutus succedere. Et ratio est ne pro parte quis testatus decedat & pro parte intestatus. ς Erat autem species uoluntatis huiuscemodi. Testator institnit titium, ut ante tres Μenses adiret haereditatem, & si iura illos Menses non adierit ei substituebat Caium mortuus est ante primum biensem, titius institutus querebatur, an substitutus cogeretur adire haereditatem deberetne expectare lapsum trium Mensium, an posset mortuo titio instituto statim adire haereditatem, respondet textus ultimum diem non debere expectare , ergo p terit statim mortuo haerede adire. Et tamen dies erat
hic appositus qui non expectatur. Ergo l. in illa male loquitur, aut l. si quis haeres. Μirum est quom do non cogitauerit conciliari Ieges & conuenire simul. Nam l. si quis haeres conuenit quamoptime cum l. hoc iure, ut quoties eonditio inseritur actui quae adimpleri promittatur intra certum diem, & eertum sit non posse adimpleri conditio,ia cessit & uenit dies quia dies est,ut inseruiat conditioni,sed in hoc idem dicere non possumus quod in stipulatione quae potest omnimodo coneipi & ad diem & ex die & sub eonditio,
ne. At ultimae uoluntates, nes ex die nes ad diem
institutiones habent: esset enim ars contraria naturae
e quae haeredem in nestoreos desiderat annos , s fit ergo , ut quotiens certum est conditionem non posse adimpleri diem non esse expectandam quae non effectum actus eiusque substantiam,sed implementum co-ditionis respicit. Ergo cum certum est nunquam futuram conditionem, ut suia mortuus est qui debet
adimplere,statim adiri a substituto haereditas potest ut haeres ex die institutus uideatur. F ii Li
e Lius nostrumisee reguli uiri.
46쪽
Et non est ratio ut uoluit raetius, quia etsi ab initio quis a L circa de Pro p rte non testari minime possiti ossi. resti.' tamen ex post fact0 hoc contingere potest, uitieee
post mortem eiust in stipulationibus autem quoties est dies Sc eonditio, dies adiecta non censetur ut conditioni inseruiat,ut in l. hoe iure: sed dies effectui obligatioti &actionis destinata actionem retardat, donec aduenerit dies. Et in exemplo testatoris sciendum est, non si eut in obligatione interesse cuiusqua, ante cito adeatur haeredit, plus inside tas quinimo hoc legatariis nocivu esset, libertatibush. adio. At in stipulatioibus interest debitoris h n5 soluere ante diε soluti5i destinata, ne plus soluere cogatur q debeat.
NTER exteras iuris antinomias, quas Budaeus resert oculato tamen nullae sint) hac unam dicit eme labo, leni opinionem aduersus Pomponii resposum in I.& ideo. ff. de uerb. obli.
quam nullo iudicio, aut subtilitate dissolui asserit, tanta, inquit est pugna: Sed absit uerbo inuidia. Tantum abest antinomiam esse
quin consenantiam iuris asseramus. Sed ille fortὸ eommuni errore inductus,ut qui plurib s & arduis reuocaretur negotiis paru animaduertit pugnarent ne an magis conuenirent: Uidebat enim nostros doctores, tot & diuersas solutiones adseribere, ut antynomia merito diiudieauerit. Est aut ut illis uidetur in eo posita haec cotrarietas, quia in l. martius. F. locati rei interitus spectat ad locatore operaru, si e ad dominu domus aedificate aedificandae'ue, non ad conductorem domus faetende certo
praelio. At in l.& ideo.il de uetb.obli.perieulu est ipsius promissoris,
47쪽
iN L. MARTI vs. . promissoris, qui tenebatur facere domum, no ipso st
pulatoris. Ergo inquiunt est ex diametro pugnatia. Q eitius qua diluas ex manu Herculis elauam extorqueres Quocirca adscribuntur hic quin s aut plures solutiones quarum & si necesse sit,aut unam esse ueram aliis falsis, aut omnes adulterinas ficta parum esset immorandum, ut quia de lana Caprina, id est,filia opinione disputatio non esset iacienda.Τamen ne uidear mihi applaudere noperpenso aliorum iudicio quam breuissime reprobabo. Taetius putat aliis omnibus confutatis hanc esse uera, ut in l. Martius T locati non totum opus faciendu se cepisset,sed operas diurnas promisisset solum , at in l.&ideo totum opus aedificandum susceperat ideo h eu nonis ex eonsiimmatione ς formam capiat non est mirum si dicat teneri,& ut inquit Taetius hoc satis colligitur, ex inseriptione tituli. Ego cotrarium assero per uerba LMartius, ubi textus expresse dicit domum facienda conduxisse & sie integrum opus no diurnas operas. d mus enim non dicitur perfecta quandiu superest aliquid ad consummationem . Bariolus aliam adfert soluti nem , ut in I.Nartius sit uis maior eui resisti nullo mo. do potest,ergo non est mirum si liberetur debitor si Atin I. & ideo non est casus eui resisti non potest: sed casus culpa datus,ut incendium quod let culpa inhabita lium e accedere ergo non liberat . inae solutio nul- Iius est momenti. Nam etsi uerum sit Paulum Iuris onasultum dicere pleruns culpa inhabitantiu incendia eo tingere non sequitur tamen non esse easum sortuitum . maxime du culpa non probatur. Atque, ut inquit Alphenus quid si non culpa promitaris sed alterius,ansactum tertii Innocentii promisibri nocebit,& pro certo in l.&rdeo assaret latis casum fortuitum ineme eum domo non Psecta nemo adhue inhabitaret scoe non erat culpa Raabitantium. Sunt duae aliae solutiones una Fulgosi,
f I. incendium C.si cmst peratur
48쪽
alia quorundam quas non recitabo satis abunde innimatas per Iazonem assumam itas quintam quae Iazonis est quam dicit esse ueram,ut in l.& ideo grauatus esset pr misset sta impensi domum facere,& ideo tenebitur co- summare sua impensa,hoc opus eique tempus indula bitur,at in I. Martinus non tenebatur sua impensa facere sed mereede loeatoris,& ideo nulla est pugnantia. Haec solutio diuinatiua est cum ne uerbum quidem praetsi faciat I.& ideo. Sed admittamus praese quadam habere ueritatis spetiem quid tandem continet cocilliationis nulla est enim pugna.Nunc itas ex bono & equo uolunta tes iurisconsultorum intueamur,quid enim aut de quare loquitur l. Martinus,nonne cuius sit periculum casus &ruynae,quis dubitat l.&ideo an contrarium dicit, &ne uerbu quidem de periculo respectu liberationis. Sea loquit ur de ampliatione temporis, ut scilicet, quando domus est combusta indulgeatur tempus ad refiicien
-- - . - domum quod non negat l. Martinus. Imo in illo titulo
R LMN 'x' labeo, a idem deridii, ut arbitrio boni uiri Osini/tur tempus intra quod absolui positi.sed dicet aliquis ne dum sutisfactum est,quia dum in l.& ideo promissori in dulgetur tempus ad absoluendum aedificium nonne adipatet suo sumptu, & sic periculo reficere, &respondeo nihil deeidete legem,ut illat.& ideo per hac l.Μartinus recipiat determinationem,ut is qui promisit aedificare '' propter expressum eonventionem de complendo opere
teneatur iterum facere,quia non dicitur impleta stipulatio quandiu aliquid ad consummationem rei defider B L rei appella-tur. b sed cuius sumptibus non decidit,& pro certo cario opere iv xv non sit uerisiimile aliquem suu iactare ς ego intelligoffae verb signisi' adstiingatur ad opus absoluendum,iς II. cum deinde expensis stipulatoris integro et tepore 'to sies intς buo s.de δ' xio. ligitur l. Μartinus Qu'd si suis sumptibus dicas promis. Pe su e absolvere,quid querimus cum ex conuentione legHac perit negotium, unde tuc orietur m impugna.
49쪽
An num casus sortuitus liberaret aliquem ab obligatione,eui eunctationi nitidor satisfieri rectissime potest. Nam siue simus in damnatione testatoris, ut quia grauauit haeredem de theatro,ς aut studio aut balneo aut e Picta l.ss isse domo,illud est opus individuum,quod non nisi ex existrema manu & consummatione perficitur. Ita quidem, ut parte facta nihil actu esse uideaturi quia in rebus indit:
viduis,ut sunt secta, e solutio partis minime esse potest, di licet sua natura diuisionem recipiant, tamen nisi to- 'ta dentur in nullo est liberatio sequuta,& diuisio eo rumpit stipulationem. g siue ita x in stipulationibus e L. stipulario- simu siue in Iegalibus partis praestatio nulla ess,diata Io Vecubiti uitur l. &ideo quae uult liberationem non .ee conusequutam parte facta dc perempta, quia facta parte in nullo erat adimpleta obligatio sicque semper tenetur. Sed euius sumptibus decidit l. Martius , scilicet d mini nisi aliud actum sit. Et ideo in I . Martius cum operas locauerit ad domum aedificandam non erit lis
beratus parte *dificata & diruta , ut non teneatur praestare operas, simplus tamen erunt domini . idem
continetur in l. & ideo,sed quid si adiectum sit ceris tum tempus,ex sabitur quidem a mora propter constingentem casum: sic, et integrum duplieabitur. Ex ' . Rhis ergo aparet clarissime leges in nullo pugnare qui
nimo maxime conuenire,ut unius determinatio sit supis .
plementum intellectus alterius.promptum est enim reo thos diar c medium leges h legibus conciliari.
50쪽
gende aede velis. obii. B L.t.ε. de eo quod certo loco. et L. t. a. de eo. quod certo loco.
e L. . aede eo quod certo loco. h L. qa fi ephese de eo.
GCTOR Es nostri plerum . nulla
adhibito delectu solent in sententias aliorum ire,relicta Iuriscosulti mente,& sepe eliciunt ex legibus, id de
quo nunquam est cogitatu a nomothetis atque quod uerius est cotrarinuolut plerisque loeis: quod nullis alio modo contingit quam dum plus authoritatis 3 fidei aut tribuunt uni aut alteri ex Doctoribus quam ueritati de Iurisconsulto,euius rei extat hie exemplum in l.quod si ephesi V. de eo quod certo loco. Ad euius rei explora dam ueritatem seledum est,in actionibus stricti iuris nuhil a eouEtione a uenire: est enim nuda & simplex inter- p etatio quo fit ut id solum iure actiqnis veniat, de quq palam ti aperte actum est. go4 in datus potestas'. Iudiei ut suo officio seruienti arbitretur secundum naturam rei de qua actum est, ὀc ex bono & equo statuendi,
quae res arbitraria ς actio nuncupatur, non ut per hoc obligatio pricipalis extεdatur,sed ii aeeidit hvie acti ni hoe seruiens ossiciu,ut ea quae in equitate posita uidetur ratione alienius accessionis quae uel damnum actore uel res inseri statuat uersatur ζ autem aut in excessu aut desectu aut uera quantitate obligationis tam ex parte actorisi,si sua interfit,quam ex parce rei si danum ex alia qua circustantia sentiat. Cum itaque Scaevola i diu late. disputasset & Caius g etiam de diminutione quantitatis uel augmento quae in obligatione est deducta: ita ut de tueri eessantis & damni emergentis ratio haberetur in persona eius qui solitus est lucrari. In eo loco ta-dem Vlpianus suptet ad supra enumerata & ait supra diseusium