장음표시 사용
31쪽
3o De earentia Sensius, 'sit, & invariabilis,sequitur, quod univeisa mundi machina nunc concuteretur, ne quidem mi nima ejus particula a motu cessante. Unde celebris Henrieus Enchiridio Meis taph. quamvis Cartesii doctrinae Aata opera ad versetur, in hoc tamen physicie fundamento, opinioni eius subscribere cogitur, dum corpulin genere sie definit: Substantia materialis, via
ea , omnrque etsam motu exse prorsus de tituta μι aliter: substantia materialis, aliena vi in unum coalescens, vitam stidem ac motum participans. Quibus verbis sit inἡicat vir clarissimus, inertem esse materiam, & omnis actionis omnino
as. Postquam igitur ostensum est, res corporea ini miseria nulla vi motrice esse praeditas, ac proinde mo experrest tum aliunde debere profieisci r haud arssuum ομεν si erit demonstrare, illas quoque cognitione esse destitutas, & ad nullum cogitandi genus, posse aliquo iure aspirare. Nam quid cognationis habet Extensio, cum perceptione' Quae affinitas, quae relatio inter mentem, & corpus interca- Qit nisi quod ambo eidem generi, nempe Substantiae substituuntur, & ex aequo, per se entia audiant. Verum apud Logicos pilisquam no- tum est, generis alicuius supremi species, non nisi in essentialibus istius Generis attributis convenire; Alias immerito hujusmodi species primae nuncupari deberent, & summum illud Genus,in quo convenirent interjectium potius genus dicendum esset, illas, & genus aliud su
perius dividens; Λt Substantia genus est su- ire
32쪽
premum, cujus immediatae species sunt Co pus, & Spiritus, non nisi igitur in attributis Subinstantiae essentialibus, qualia sunt, Emper se, esse subiectum non ratum,nusti substratum esse, .
convenire possunt. Sed de horum numero non est perceptio, & extensio : cum dentur Substantiae, quae non percipiunt, & aliae, quae non siint extenis; ac proinde Cogitato & Extensio ad Substantiam in genere non spectanti Nunc tantillum procedamus et Id quod in a tributis dumtaxat essentialibus consentit, a caeteris aliis oportet, ut discriminetur: At Mens, di Corpus non nisi in attributis essentialibus conveniunt: igitur Mens, di Corpus ab omnibus reliquis discrep/nt, ipsisque opponuntiar in iis, quae Substantiae naturam non ingrediuntur.
Contrassictionem enim implicat, quod duae res in hoc ipso uniantur, per quod differunt,&in eo affinitatem ineant, per quod sorinaliter opponuntur. Huic Ratiocinio haud parum lucis accedet, as. ' Is demonstretur Cogitationem nulla ratione σε - - E tensioni posse competere, hoe pacto: Si Ex- ' ρ ὴς
tensioni perceptio tribui potest, aut illi tribui- VUAM,
tur tanquam aliquid eius essentiam constituens; ne se vie 'aut tanquam proprietas, quae ejus essentiam co. esset mix tur,aut denique tanquam Modris, sive Ae si tridens, quod illam denominat. Non potest du- tamiari.
3ein Cogitatio, ut essemitae attrabatum,CGrpOri convenire,quoniam inde sequeretur,COrpOra omnia Cogitatione imbuta esse, ac proinde
non tantum Bruta, sed& Λrbores, Lapides,
33쪽
να De carentia Sensius, saxa, cognitione esse praedita. Non etiam ut essentiae proprietas; quia cum proprietas omni, soli, & semper eonveniat, sequeretur, quod facultas perceptiva, omni rei materiali competi ret, atque nullum adeo vile corpus existeret, eui Cogitatio non tribueretur. Non denique tanquam modus, Substantiam cssiciens; quoniam ea est modi indoles, ut licet subjectum ab que modo intelligi queat, non autem viec versa, Modus abque Subiecto. Sed clare &distinctὸ concipere possumusCogitationem,seeludendo omnem substantiam corpoream, imo negando talem in rerum natura existerer Igitur Cogitatio ne quidem,ut modus,materiae attribui po
est; ae proinde Cogitatio Rei materiali prorsus
rentes,assererent, id tantum verum esse, quam-
- βου --istentia nondum constat secus autem, si iactis. in Rerum natura esse supponatur et nam tunc quidni a Cogitatione modificari queat, & eius adventu novam denominationem sortiri. Nam licet sorte quis se in loculo Casaris imaginem gestare certus sit,ignoret autem,an illa ex auro, argento, aut quocunque alio metallo insculpta sit, is assirmare potest, se Caesaris imaginem habere,quamvis ei nulla auri, aut alterius metalli repraesentatio oeeurrat: Imo, maxima ei suspicio oriatur, nullum metallum inter Res mu danas reperiri: Et tamen inferre nequit Cail ris imagieem ,& Aurum, vel Argentum duo
esse distincta,quainris ille sej unctim intelligere possit.
34쪽
possit. Ad eum modum, etsi Cogitationem concipere valeamus,ut Rem a Corpore distinctam, non tamen inde recte concluditur , duas esse
Substantias, ab invicem distinctas,hoc solo moti ci impulsi, quod unam ab altera separatim concipere possumu'. Sed hoc,aut simile exemplum, quod ab Ad- 18.
versariis adferri potest, tantum abest, ut ipsiSK- Sos. ur a veat, quin potius adversetur, & assertum no - gumentum strum corroboret; quippe non e urum, aut
quodlibet aliud metallum primarium est Casaris imaginis sum jectunn, sed Extensio, hoc est, Aurum, in quo insculpta est Caesaris effgies. non ideo istius imaginis susceptivum est, quod ea sit hujus metalli indoles; Alias ex Auro solo essingi imagines possent: sed quia Aurum substantia est materialis, id est, Res extensa, & in
qua efformari Hominum simulachra possitiati it Ex aoverso, hoc exemplum in rem nostram facere videtur. Nam si ex eo, quod aliquis Cesaris imaginem in loculo gestet,idque animo considerat, fingere non potest, nullum esse corpus in universo, ac proinde talem imaginem debere esse corporis modum: Haud apparet, cur pari ratione inferre nobis non liceat, Cogitationem Corpori non competere live non esse ejus attributum ; quum supponere possimus, nullum
corpus in rerum natura existere, eo ipso tem pore, quo nos cogitare animadvertimus. Manifestum igitur apparet, in cogitationis conceptu, nihil materiae involvi, & corpus, qualemcumque figuram subeat, di quantumcumque
35쪽
34 m rarestia Sensim, 'agile, purum, tenue fingatur, ad perceptionem non posse quicquam conserre. Etenim si res corporea perceptione imbuitur,si oblata objecta apprehenὀit, quae futura est iriter Animais& Corpus distinctio .quo pacito Animalia ab Hominibus discrepabunt ὶ qui Bruta , bruta
erunt, si Ratione utantur, & non secus,quam nos, sentiunt, percipiunt,imaginantur,judicant,
ae discurrunt. Frustra indubie Homines Rati nis titulum sibi vindicant, Animaque spirituali gloriantur, si materia detur, earum functionum capax, quae incorporeis substantiis competunt, & eas a rebus caeteris dirimunt.1ν. verum, hic Dominum Hobbes inclamantem D. μιόει audire videor, me citra ullam necessitatem, ad Aorioiqua immateriale principium recurrere, ut cogitatio, ,-- sto sc-tur, quum & ipse motus, vel unius partua e m. - materia reactio, contra alteram,aut saltem hujus corporatim. Rea laonis debita continuatio, id esscere queat. Nam quis in seipso non experitur,Caput fervere,omnesque Cerebri partes concuti, di commoveri , duui seriis meditationibus plus aequo occupatur,aut diuturnioribus studiis sedulo incumbit Hil certe haud contingeret, si Sensatio, auu Perceptio, materiae opus non esset,& ab ejus partium agitatione &motu non proficisceretur. Quo dato, quidni ex diversitate Reactionum partium materiae, in se invicem,cogitationum diversitas oriatur; dum scilicet variis modis se comprimunt, di in se invicem reagunt, Scremittuntur ξ Quare talis futura est unius cujusque particulae cogitatio, qualis in ea motus
36쪽
Producetur,& alius atque alius inter eas pulsus, sive pressura continget. Aliquid hoc argumento D. Hobbes proba.ret, si primum in suam sententiam pellicere no ponesis rem posset, ut credamus, nihil substantiale in Uni - minatur veris, praeter materiam existere, & quicquid F productu est, extensum esse, ac divisibile. Nam cum constet, Homines perceptione praeditos esse, & destinatis a natura organis, rerum exter narum impressiones recipere, vix posset, data ea hypothesi, aptior meo judicio Perceptionis lausa assignari, quam reactio, unius partis male riae in aliam, & motus varietas in illa excitati.
Sed cum hypothesis ista omnino salsa sit & uniis
mersium hoc aliudprater corporum congeriem includit, ec possit, quod corpus non est, ejus paserem facere, excusatum me habebit D. Hobbi- .s ego longe diversa sentiam ac ab us opinione penitus absim. Nam quidni h . ,acto Antis' alia ipsa, non modo in caturi sopita, sed&ipsorum etiam exuviae,sive cadavera,vitali famisma extincta, sentire dicantur, & percipiendi potestate esse praedita ; cum tunc temporis, non minus reactionum capacia sint, & corporearum impressionum susceptiva. Quidni Bovis mortui sciam videre,objectique percipere affirmetur, dum fenestrae foramini ita immittitur, ut ParS ejus anterioriaream,varia objecta Sole illustrata, respiciat; postra re autem interius concla ve, quod totum tenebrosum, nihil luminis admittere debet, praeter illud, quod per oculum sibit, di circa suadum omnes tunicae auferun-
37쪽
3s De carentia Sensius,tur,& ne humor defluat, ovi putamen applicatur, aut aliud aliquod corpus can3idum: quoniam eo tempore animadvertere poteris, objectorum externorum imaginem aeque distincte in eo efformari, ac si super viventis Animalis retinam cssinguntur, praesertim si pro objectorum distantia,aliquanto magis, vel minus prematur. Non obest,quod in μνiis meditationibus Caput fervescat, & aliquae Cerebri partes solito vehementius concutiantur; quia hujusmodi locales motus, tantum connotant, mentem, quamdiu Corpori alligatur, a quibusdam Corporis motibus pendere,& nostris Sensationibus Corporis actionem intervenire: Adeo , in sentiamus, requiritur, ut organum a licujus ex nostris Sensibus, certo aliquo modo dispositum sit; quod citra motum fierinequit. Ma-Rtuim enim discrimen Melassiiriteriri, quod insensationibus nostris ad Corpus spectat, &id, quod ad meritin pertinet: motus quidem externum objectum imprimit, & organi, Cerebrique mutatio, ad Corpus referuntur; sed id nullam perceptionem involvit; quoniam illa non in motu, non in reactrone, aut etiam in specierum impressione consistit; sed iri Veientia, aut cognitione interna, quam per nosmetipsosvimmediate percipimus, quando eorum , quae facimus, aut quae in nobis peraguntur, conscii sumus. Cum vero talis conscientia sit aliquid penitus a motu locali distinetiim, non potest
Cogitationis esse utia in motu locali consi
38쪽
Sed materiae indolem paulo pressius exami- 3I. nemus, eamque in Monadas, sive minutissimas μην parier physicas particulas 3ividamus: mox quaero, an
singulae monades, ale mutuo separarae, perci ex iis Missi piant, sensusque capaces finie vero compo- tum capax
situm dumtaxat, ex iis resultans λ Neminem ar- ess cunis-bitror, adeo fore Atomis amicum, ut earum ' 'cuilibet intelligentiam assignet; nam quis cre- dat, exiguam, quam fingere possumus, materiae particulam Sen donari,& objectorum i preLEsones, ad extra venientes, percipere, & medi-. tari λ Si autem ritum solummodo istis monadibus constans, sentit, & intelligentia imbuitur ; qua ratione,quo artificio sieri potest, ut ex rebus insensibilibus,alia Sensus capax oriatur 3 Quomodo ex varia A tomorum coitione, quae omnis qualitatis expertes sunt, Animal cogitans, id est, vigens, audiens, percipiens, &ς. exurgere potest Z Nam si Atomus una dolere non possit, ut asserit Galenus libr. de const. ar cap. quarto,illud Hippocratis, Munum esset Bo- smo,non doleret; quia non foret, unde doleret, ei-plicans, quod alterationis,& Sensus incapax R. Patet, si dum acu caro pungitur, Atomus uda non sentiat, non j snsuras duas, nec tres, nec quatuor, nec plures: perinde fore, ut si Adamantum , aliarumque rerum invulnerabilium
aeqryqs f hqtur. Et ut digiti connexi absque dolo ιςpisentur , sie iri Alom os diductum,
absque ullo doloris Sensu, cum se mutuo solum contingant. Hinc ad rem praesentem prae-esare Plotinus ; Si quis asseveret, concurrentes
39쪽
naturaque copulatione refellitur: Quippe cum non fiat,per totum, v-m re compatrem ex corporibus non patientibus, nec ullam unionem admi
tentibuι, ipsa vemo Anima sit , sibimetipsi omnino
3 - Clarissimis misenalis . hae in re Epicurum et ' seeutus, respondet, Alcimum quidem un/ms sis. sensuS esse expertem: nihil tamen obstare, quo
ἀώ-ctas minus natura . ex pluribus Atomis, certa ra- se tione commixta. , Alterationis & sensus e
' p,eem'; ac proinde mirum non esse, si Ada- ς δυμ -ekempli causa, aliarumque similium rerum acerum non senti at; quandoquidem ille non ita componitur, neque ex partibus sic a flactis eonstat, ut sentiendi vim obtineat. Qua e existimat, Sensibile & Insensibile haud multo ab invieem distingui, quam accosum, S rna eensium:& scuti videmus lignum ex face accendi, & flammam in novo subjecto progigni: Ita nihil vetat, quin res sensibilis, ex insensibilibus sat & ex niortuis, ut ita loquar, viva enascatur. Quemadmodum Lucretius, Epicureis principiis consormiter disserit, uti omnes Natura cibos in eorpora viva Feriit, ct heinc Sensus ammantum, procre
Non alia tinge ratione, aque arida liena Explicat in Iammm,or in ignes omnia versati vult his verbis praeclarus Vates, quod quemadmodum laro visa, ex pane, aut herbis, non
sentientibus efformatur: Et sicut ex ligno insensili,
40쪽
sensili, quaedam parriculae eruuntur, quae quamdiu Iigni substantiae immersae sunt, immotae manent,&quodammodo torpidae oriantu admoto autem incendio, explicantur, novoque mo
do dispositae, lucendi , ealefaciendi que virtute pollente Ita corpuscula ignea, quamdiu sej-ιta sunt, &in materiae penetralibus recondu tur, sentiendi facultate destitui: ubi vero sese extricaverint,& cierint, corpus agitant, vegetant ,animant, sensumque illi, ac perceptionem impertiunt. Quamvis hare omnia ultro Gasendo concede. remus, aἡmitteremusque Animam in Corpo- are, Ignis instar accendi , di Sensum eius partem sis is
esse, qua a rebus caeteris insensibilibus distin- αι- guitur: eadem adhuc ὀifficultas maneret, qui nimirum fit , ut quum caloris, flammulisque tΑtomi, seorsim a se mutuo divulsat non senriant. neque percipiant; vim autem percipiendi, &sentiendi nanciscantur, dum conjunguntur,&sibi vineulo associantur. Nam quaeri aflhuc potest, quanam ratione,ex monadibis illis commistis, perreptio oriatur,& ex earum unione, tanta vis aceedat, ut, quae prius insensi es erant, sensitivae reddantur. Hic haeret Gassendus,ingenueque fatetur, se haud concipere , qui res Sensi carena aliis permixta, Sensationem efficiat ,&aliis perceptionem largiatur, qua destituitur. Sane *tendum est, inquit,non videri quamobrem steremin posse rem manisi iam fieri: quando aut longe mlimur, aut Agit omnino humanam solertiam, capere, qua t tura sit, contemperatιoque.