장음표시 사용
341쪽
337 Frigus absolutum est totalis privatio ea loris
in corpore, atque carentia in te irini, de perturbati particularum motus , earumque Particularum quies , ct implicatior Frigus relativum est calor minus intensus, seu minor motus quantitas. Unde e du
hus corporibus aeque densis illud est magis frigidum, cujus particulae vel tardius, vel minori numero celeritate haud compensante numerum m ventur. Si corpora sint eiusdem dentitatis, paremque habeant in iii sensibilibus partibus motum ἱ id eistiam, quod densius est, majus habet figus, ut i planos doeet experientia; si enim manum ligno, dc ferro eodem tempore imponas; longe majus in latro,
quam in ligno frigus deprehendes.
et 38 Corpora plurima arte frigent, quae, spectata eorum indole, sunt calida ἱ aliqua ex adverso calent, quae ex sua peculiari natura, seu partium constitu tione, & figura sunt frigida . Primi generis ea sunt, quae vel plurimas primigenii, & esementaris caloris partieulas intra sese continent, implexas tamen, dc motu destitutas; vel iis eonstant particulis, quae obsoliditatem, figuram, texturam sunt tacite mobiles; sed a ramolis quibusdam spiritibus extrinsecus admvenientibus implicantur, di ad motum impediuntur. Hujusmodi sunt plurima, quibus utimur, alimenta. 33s Ad secundum genus ea spectant, quorum in
sensi h .les partieulae, & elementa ob figuram ram sam, angularem, tortuosam , sea ram iunt ad mo tum inepta, & ne illime ad quietem ted euntur et vel ei iam ea, quae plurimo nitro, & sale abundant rdiplex enim hic corporum ordo, dum violenter ab externa causa ad intestinum motum eoncitatur, .ca te ; sed ea causa amota, si libere sibi permittamur, motu intestino in alia corpora translato, frigescunt. eum ad quietem, vel minorem motum eorum par tes Ieducantur.
342쪽
Aliqua frigoris Phaenomena , Causa ,& Prop.ietates;
aliqua ulterius argumenta. I. Is Praelaua fruoris proprietates numerantur qu tuor, ad frigidorum corporum contactum frigoris sensationem in nobis experimur, minuitur corporum tus, eorumque panes condensantur ι ne e facile di Hantur, aut in vapores abeunt , tua etiam corpo ra frigore durescunt. Primum fit, quia frigidi eorporis, manui v. gr. calida anticati, partes latininum manus nostra partium motum nunt, aut immianuunt, er in Iese rec*iunt: anima igitur imminutum in manibus motum, er calorem percipiens friatoris sensationem exρeritur. I I Secundum et calescentia eorρονδε ρονἰ ab Agr disnte calare a Iiantur et illius etiam particula a se mutua ob intesinam motum dissociatae er vertigine revoluta, se invicem angulis, er exspidibus impetunt, evellunt , separant, aer es ex se notum : ignis ex te ni ingressu, er . intesino motu cessante, pora restri guntnr, particula etiam conruentibus facisculis, ersibi iniicim arensita sub duat i corpusque ad minorem
142 Tertium, em Qua νtum pari ratione fiunt, inexplicantur et cum en m partes suindentes secum ipsis implicentur, longe didicilius evolare possunt, cum mminas patentes sint pori, er alia ab aliis detineantatur . Ex eadem etiam subsidentium particularum e tenatione , er mutua adhaesone corporAm firmitas , T darities Oriuntar, ut suis in locis explicavimul.
343쪽
mate a putredine servantur immunita, ut quotidiana nos foret expeνientia. Loca se ilicet sunt, ut apud nos Brigantium, κbr durissimum per Demem fenirtur tria Ius , in quibus Porcina, aliaque carnes nullo sale a bibito per plurimos dies, CV menses in cellis penuariis servantur e me etiam legisse memini apud varios feriapto ei saρud quos sit fides , plurimorum locorum Iemtentriona. ιum incolas, infularum v. g. Icotia a Iemtentrione adiacentium habitatores, posteros Inos vita fissus intra tellarem neqκaquam Iepelire; sed eos de serto quodam sacro genti Ieeessu Ieeundum famili rum, em consanguinitatis ordinem feriatim diuonunt, atque annimersaria quadam die religisse invisunt, pii que lacrymis starentant. Aliquid etiam fimile de Mex
IM Horum autem ratis est: quia frigore eisea se sis addensata retinentur partes 3 omnis fermentatio impeditur; innumera, quibus omnia sensebilia eorpora
abundant, insensibilium animalc ulorum ova intra mianima reemtacula eatenata sunt feri με; eum calore ad fermentationem, in incubationem necessario mi ventur ι nulla igitur animalcula generantur, in quo rum generatrone eoNorum corruptro, ρutredo con fift ; integra proinde corpora, uulli corrutioni obnoxia servantur. Εκ adverso autem ealore dilatantur pori, Iolvuntur Partes , ova libertatem nacta paulatim Iementantur, foventur, in incubantur; inumera na tantur animalcula; corpus corrumpitur. Id autem eo facilius sit , quo maior extiterit calor a mirum pro
lase non in , se alicμbi tres, aliis in locis quatuor , in Hiis quinque dies effluere Uus At, ut carnes salen a conditae putrejeant. In bis tamen ad variam i sarum earnium, fructuumque structuram attendere ne cesse est .
I s I imo tempore ealidioribus elimatibus Ue salis
344쪽
eommunis carnes em qua mylutima aha a raris Ioηeρνvantur immunia: particulae enim Ia lina angulora, cujρidales , acuta, ramos a per carnium poros inares parietes binc inde aν ctis vinculis tenent, prebendunt,seeum ipsis commistvnt, imρticant, motum sistunt, alquietem reducunt; fermentationem proinde imρediunt ,σ a eorruptione isde Iervant i munia . Eo igitur ev ο- forem Juiem adbiberi oportet, quo maior fuerit ealoris issensitas, aAt elimatIs ardor. IIumiditas etiam in causa es, ut earnes, pisces, em id genus alia putre, sane: hun iditate enim Iales Rivuntur, ἰntimaque sta tes ab iis vinculis libera fermentationi, er corrxptuni dant ιocum.
corpora , em Iiquores ρνaterea in glaciem vertuntur. Equidem fi intra aquam calidam , tepidam, aut tem peratam μιem communem, amoniacum, nitr&m, ervit risum Iollamus; aquam satim Irigescere deprebe dimus. Ium et spiritus, er sales liquoribus in missi eos In gnetem me=tunt. Ea item Aea sunt prae aliis fris diora , quae eoρiosiori nitro abundant. Nitrosae sellicet particulae hamata, Mneinosa, in ramosae minutissimas aquae, aut liquoris cuiWcumque partes motu intestinoalitatas detin nt , er eatenant: intestinum proinde earum mι Ium perturbant , er minuunt, easque adquietem reducunt, hoe est, calorem destruuην, frigus inciunt. Et bine es, quod ii ventI, quἰ ab alti is montiabus nive eo pertis, er ab iis , qui prurimo abundant
I47 aquae fruidae , aut tepἰda balneo Immoderatusetvoris ea Ior imminuitur, CV ad justam adducitur νιmperiem ; er inde est, quod homines ratione in , ιο Iιssimique tem ru experientia edocti, ad recuρeran. m. vςt Aretandam valetηdinem balneorum usem ad
345쪽
recludit, em dilatat; ρer eos eo pacto apertos mures e compore erumpunt Diritus , immoderati caloris princiρ mm , aut pabulam; in nitros etiam balnei Diritus ingrediuntur , qui perturbatum animalium Dirittiam morum , seu ea rem attemperan , Quod β aqua si compore frigidior; massa sanguinis, Diritκs an mates, in
vitales maiori, quam aqua partes, motu agitata, huiusce motus partem in aquam transferunt, de Ino amittunt, temperatiorique proinde calore gaudet com
48 summa breme, in qua durissima fini frigora,
tibia, manus, aures, m alia bumani σουoris extremitates ambientἰ aeri exposita frigore debiscunt, W per multiρlices blatus fatiscunt: quod contra frigoris
naturam esse videtur eo enim potius eontrabuntur, quam dilatantur corpora. Frigore quidem primo comminritur extis, auriumque , manuum, in Iabiorum extremitates, atque superficies I subterfluentis sanguμnis, er Dirituum impeditar euros: hujusmodi humo res a libera circulatione impediti, Cr detenti ferme xantur, fermentatione putresunt: inclusa in illis a ris pari euta amissam libertatem recuperant, in maj res molerti as eo Iantur, er elaterii viribas , a que sese dilatandi conatu fibras rumpunt, cutem debisere cogunt, ut maiorem in libertatem restituantur. Eadem de causa arbores , in frutices nimio frigore in extrem ratibus conereta in plures subinde, tar praegrandes r mas falsunt: mebementi enim fruore nImium eo in Iuntur arborum extremitates, Cr cortices; unde in et a aeris partieuta nimium eompressa fortiorem am uirunt elasticitatem, qua amplas sibi ad αν ediendum faciunt mias, extremas Rilicet arboris partes, Cr eo licem bae illae rumpendo . θρarando, dividendo. 1 9 Hic tamen in cu=io rum gratiam , Or ut I ea tem omittendum non U.eomuni in septentrisnalibus regionibus malo maesens remedium, licet paraddaeum via 4eatur. In b fee enim regionibus frequentissmum es,
346쪽
extremos in unum duitorum articulos, brachia ἰnter dum integra , ua es, aures ob nimium frigus eongelari, em a reliquo est ρo e non citra vita aliquando periculum avelu. .ie βρ rari: comuni malo remedium est . concretas frito e Drtes intra f ieidissimam aquam mi tere, aut nive cooperiret eo scilicet ρaelo Ianguinia, i Diratuumque animalium solvitur gelu, redintegrataqι e ihumorum circulatione ad functiones animales obem - idas intermortu iam membra astra iterum evadunt a imradoxi remedij eausa , em virtus ea esse videtur g iquia nitrosi Diritus, quorum ve, er plexu sanguis, . atque humores modo βαρia e ticato concreverant, αν .aqua, er nive imbibuntur , er solvuntur, neque am- iplius naturales ad circulandum vias sanguini ocesse i
ryo Olera, arborum fores, in tenerἰ fluctus , vianearum palmites, parvi, tenerique racemi, em id genus alia magno ingruente frigore marcescunt, ex quam fi ab igne eorroereatur, aduruntur. Intemo enim frigore rigesunt, in relinunt tenerae fibra , frigore correpta intercurrentes succos detinent, in in glaciem Atem vertunt ι intenso stinea , er repentino Iuccedenteealore, interelusus parvis in cellulis aer rarescit; l quescunt, er rarinunt etiam succi cellularumque ρ rietes, teneras scilicet fibrillas, er minutissmos e nates di nInnt: eanalibus autem contortis, di ruptis , Abriatisque disIectis, eontinua Iuccorum attraelio, em circulatio, atque nutritio imρeditur: marcessere Mgitur fores , contrabi , raresere necesse es . Musmodiuitur effectus antenso eatori ad magnum frigus Iuste venienti tribui potivis debet, quam frigori: si enim i ransum frigus moderatus calor excipiat, uν liquesens paulatim succus occlusos eanales tense recissat; nibumali timendum est Holuto enim paulatim gelu, revir serunt iterum flores. Is I contra bactenus dicta ulterius Oppones: Ventas a iseptentrionali regione Dirans ἐ' tota Lusitania, Q aliis pasim regnis, in provinetia est maxime vi Lentus , magnoque cietur motu, in aerem secum rapitὐ
347쪽
cum violento paνtium motu, ac ρroinde in particula
rum quiete non con it. MDondeo, Dininguendo min
rem I magno cietuν motu dis ecto, quo seiticet ab uno ad alium iacum distum tranferMur in aerem tranferat seoncedo: magno cietur motu inresino, em perturbato,
quo sciaicet insensibiles parti ta alia in alias ineum rant , in sese versus omnes parres imρetiant, nego in secundo antem, non in primo motu frigus consistere diaximus , er probavimus. Adda, quod ventus ab arctico spirans starvas Deum glaciei particulas Hert, quibus etiam frigoris intensitatem in sese auget. Is 2 seeundo inpones e Frigus corpora potius dila tat , quam in minorem contrabat molam: at si in star tium quiete conueret, contrarium potius eveniret. Proba antecedens: Periculo solus facto a Domino id
ghens , Mariolte a , CT a plurimis Regia Academia seriis c ba rubi ferrei, aut aenea quatuor lineis erassiarmetice utrimque elausi, aqua plani, vebementi fri
rori expositi magna eum freρita sunt disrupti, notabili aρerta mura i quod interiori aqua ob nimiam fria
roris activitatem, dum in glaclem verteretur, dilata ta tribuendum est. Hoc argumentum idem fere est, atque aliud, quod paulo ante exponimus ; quare flmiii ratisne est Iolvendam . Is 3 Reoondeo : Huiusce ρbanomenon nsn frigoris, a st aqua, sed talentis intra aquam aeris efectum serprimo enim si in aqua ab aere expurgata periculum fiat, neque tub , aut eatera vasa hermetice elausa dise ιuntur , neque aqua in IIaciem concrescens in maius distenditur volumen. Intra aquam usualem innumera
pene er infe UbiIes aeris bulιa delitescunt et ejusmo sbulla nimium compressa, a subsidentibus aqua c/um in glaciem vertitur particulis magna ex parte libera, Mia ad alias confluunt, er sensbilis, maiorisque vo Iuminis bullas esciunt, vi facile es in aqua in glaciem versa observaret in Ubiles huiusmodi partieula
ἐum in eundem eonsuunt loeum, . arcte utrimque comprimuntur, ea elateriἰ virtute donantur, qua ob
348쪽
iemas tuborum parretes, et,etnt earcerem diffrinxant , ut maiorem CV ιibertatem, er extensionem acquirant. Is Exρosita causa referendum est, quod aqua eo erata majus se er oecuρet Patium, quam δε ιterum solvatur , ut videre est in phiala in longum cocum de si nente, si aqua ad notatam in collo altitudinem ρteatur ι postea vero vebementi aeris frigori exposita in glaciem vertatur. Hine glacies ex aqua non expur tata concrescens es aqua a a letior; se ab aqua ab aere expurgata emrmetur; erit gravior quam a qua ἔ eum ad minus vo.umen extendatur , fitque πο- inde densior. Porro eam aliquando eιateria activitatem fortiuntur talentes in alaeie aeris bulla, ut vel duri sema vasis distringant. . Iss Tertio Onones e calor interdum producit se gus; at intestinus ρartium motus nequit quietem Pr ducere ι Probo antecedens: Intra stagnantem aquam frigidam vitreum vas fritida etiam aqua plenum immitte, Cr intra vas ebermo metrum, aptum scilicet ade Drandum frigus nstrumentum d cum ad frigoris gramdum cireumfusae aqua proportionatum ιiquor in themmometro subsederit, ace nos earbones intra stagnantem aquam contieet liquorem in tbermometro statim deνcem dere destrebendes a , manifestum frigoris effectum , erindicium. Respondeor Prius ealescit, rarescit ampliatur tabus, quam merearias intra illum eontentus: quandiu igitur non satis ealuerit Mercurius, illum ma gis descendere meesse est.
I 6 Reison deo Meuari r Misum non esse, β corpus
aliquod ob ἰου 'sum, quod violenter moveatur, ali rum impediat motum 2 aqua statuans vitreo masi iam mediate eireumfusa, ab unἰs. CV ealoris materia undique pressa ad ematur; aliquid de intesino motu , calore suo amittit, fruesit, eundemque interioribus vos, EV tbre mometrἐ tiquoribus e fectum communieat; at stante aqxa iitreo eatefacta, ealorem suum thermo metri liquori tua eomunicae runde fatim ad majorem, quam antea habebat, altitudinem assurgit.
349쪽
I37. orporum densitas M plex est , absoluta , &. a relativa. Corpus absolute densum eit illud, quod in determinato suo volumine , & spatio tantam habet massam, quantam habete potest. Core pus relative densum est illud , quod. in determinato suo volumine, de spatio eopiosiorem , quam aliud , quocum consertur,.habet materiam . Cum male riam, seu massam dico, eam solummodo intelligo, quae est propria ipsius corporist Alio enim sensu omniaeorpora sunt atque densa , si nulla admittamus diruseminata vacuola. ν
Is . Cum materia, quae in eorporum poris reperi tur, ad corpora ipsa non spectet, vel nulla plerum qqe se, si disseminata vaeuola admittamus, id gor pus erit magis densum, cujus pororum summa in I xor fuerit: id ex adverso erit magis rarum fiuius pororum summa major fuerit , si utriusque volu men fuerit aequale . Corporum pori pro ipsorum eorporum diversitate, & textura sunt & numero . di figura, & magnitudine inaequales, atque diversarerit corpus majoribus poris donatum , quod tamen sit alio densus, cujus pori sint minores, sed plures, numero magnitudinem compensante, & oxeedente. E duobus etiam corporibus id erit aliquando rarius, quod majores habeat poros . Λd eorporum rarita tem , & densitatem nihil resert . sint necna vacua
disseminata interstitia, seu poruli.
350쪽
1 9. Raritas eorporum cum eorum porositate rem eurrit . Quodeumque eorpus erit abs tute νarum . si poros habeat et Erit item allo rarus. si map'rem, quam lecundum pororum habeat summam : Nullamitem habebit raritatem; si nullos habeat poros. Ra ritas corporis major est minor illius densitas rein lativa. seu minor pororum summa . Relativa den- suas eum absoluta raritate eonfunditur . Corpus enim relative densum est , quod paros quidem habet , minorem tamen eorum summam , quam aliud I, quo cum confertur, omne autem corpus, quod P ros habet, est absolute rarum. Corpus relative garum , relative densum absolute est rarum.
16o. Corpus eo rarius est, quo minorem materiae eo piam, vel majorem pororum summam sub eodem volumine comprehendat. . Corpus item eo densius est, quo majorem materiae copiam, vel minorem p rorum summam contineat sub aequali volumine. Corpus dicitur eondensari , cum eadem in ipso manente; materia ad minus volumen redigitur. Dicitur vero rarefieri , cum ad majus volumen distenditur Hi quin nova illi aeeadat ejusdem generis materia
Is r. absoluta eoυorum densitas i si qua fit est ea .
qua e mora ina omnes exeludunt mros e seu corρora rntelliguntur proprie, oe absolute densa , per id praecisse quod intω se ipsa nullos habeant poros , vel penitus vacuas, vel aliena mateνia plenos , eorumque proinde parres fiat perfecta eontinuitate eonjunctae. Primo enim suppono, cuilibet materiae , aut cor poris particulae suam & de erminatam spatii partem respondere r partem v. g. materiae digitalem