장음표시 사용
381쪽
aeeipIu t, eommulleatam vel retinent , vel tran smittunt. & phaenomena electrieitatis edunt: quae vero eommunicatio e vim electrieam non accipiunt, ea sunt origine elactνiea. In prioribus nullus coni. stus eommunieat, sed sola frictio aut galefactio vir tutem exeit t. Nihilominus ni mina communiter re ieepta retinebimus, cum ea ad electrieitatem oIigi
aro Ad corpora e'ectricitati resistentia spectat e tiam aer. Lueuientissimis id experimentis constat,st superius jam fuit indieatum. Nisi ita esset, ele stri et tis io globo frictione exeitata, aut conductorieommunieata illim dissiparetur, & dispareiat, perin
de atque extinguitur, eum globum, aut conductorem tarpore non electrata eum terra eommunicante eoati
pinus; ab omni enim parte & machinam ,&globum, di eonductorem aer ei reumambit, & tangier aer illi
tur medio eontactu materiam electricam non resim
pitὲ illusque proinde diffusioni. transmissioni, Mdissipationi opponitur. Hujus resistentia eausa ma teria electri ea exeitata, aut aequi lita in globo, α dductore supra utrumque densatur, accumulatur di peculiarem componit atmosphaeram magis , vel minus densam , atque eapaeem pro ratione fricti Bis, & aliarum causarum, ae conditionum , a quibus earum virium exeitatio , atque eommunie tio pendet. Aliis experimentis statim adduceadis eadem veritas confirmabitur. Aerem tamen intelli g, mus sieeum. & serenumr si enim sit humidus, e piosisque vaporibus resertus, qualis pluvio tempore sae humidis spirantibus ventis existit; tum v r. r. tione aquearum particularum, quae magnam aereae massae partem eomponunt , de sunt eorpus aisueuaeri, materia ipsa electriea per aerem diffundi. disepergi, dissiparique potest, id quod ipsismet experi mentis immediate innititur. Atque huie etiam ea in reserendum est, quod humido aere experimenta electriea male procedam ; exeitata lettieet electrici t 3 Reile per aerem dissipatur , neque materia ela otio eam in globo, aut conductore densitatam as 'visit, quae ad phaenomena edenda necessaria exi
382쪽
sunt esse separata; primo, si aere omni ex parte gidicumdarentur, nullique, praeter aerem, inniterentureorpori; secundo, si corporibus electricis euiuscumque mei et omni ex parte immediate contingantur. Prior modus nubibus eonponit , estque nobis in teli ria superficie impossibilis et secundo ad eorpora separanda, & ex pari manta instituendum utimur. -xat Λnimadversione omnino dignum est, eor rum electricorum resistentiae, qua materiae a lectricae dissipationem impediunt , omnia experimenta et Etrica deberi: nullum ea ιm e hae nomeno' electri eum haberemus, si materia electrica eadem facilitate, dc Proportione, qua globi fricti . ne excitatur, pera rem aut alia circumposita corpora dissiparetur, ut visitur, eum conductor non electricus globum tangens,& matariae electrieae non resistens eum tellure comis
ars Agenta maehina, globum superius manu eontineat homo aliquis eum aliis corporibus non electri.
eis omnino uou comm.nieans . sequentia observamus;
a v. Hujusea hominis eorpus fit illico elestri eum .levia eorpulaala ad 4. aut 3. pedum distantiam attrahit , aut repellit. Cum ad hominem prope accedimus, quemdam percipimus odorem, qui urinae Phosphorum referre i videtur eumque odorem non tantumi versus omnes partes emittit hominis eorpus, Erum etiam quaecumque corpora non electriea ipsam nuttendat, T. g. , serrum dc alia hujusmodi praedictum odorem exhalant. Quin imo ferrum seorsim , de immediato globi contactu electrificatum eum
RI. 3'. Quaeeum quo oorpora non electrisa cum prae dicto homine communiceat, dummodo sint separata, vim Mestrieam una sum homine pariter acquirent, eademque electrieitatis phaenomena edenti pone v. g. Iringam hominum seriem sese manibus prehendentium. Ae lupra singulas sulphuris massas stantium .r
dine post primum disponi , qui solus globum aue
383쪽
mη8uctorem tangat, seu manu etiam catenam tene
at, quae e sericis cordi cellis sui penta in longissimum tractu ri h Dizontaliter ex: en datur. semper a corporibus non electricis eum terra communieantibus festa rata. in uir que casu relata phaenomena observabis: illud praeterea notatu dignum animadvertimus, q. deatena, hominum series, aut alia corpora ab homitis contactu electri fieata ejus virtutem , & intensi t tem non minuant, quam tum vis magis semper, &magis eorum longi. udo erescat; quin imo praedictorum corporum, catenae se iliret, hominum teri ei &e. kntitudine ero ente, vividior tam in homine ipso, quam in aliis obtervatur virtus, di virtutis phaea mella, quam tum vis caetera omnia sint pariat quo qui 4em non minus admirationa dignum est hoe ait rum, quod scilicet vis electriea in tota catena, tu
bo, aut serie hominum dispareat & dissipetur illieoae alius terrae insistens digito eorum alterum eon. tingat, aut quaeumque alia ratione vel unius eum tellure fiat eommunicatio; ita ut eodem temporis puncto tota virtus tam hominis, aut annuli immein diate attacti, quam alterius cujuscumque vel remo
iisti mi dissipetur. Quod si homo, qui solus globum
tangit, a contactu desistat, reliquis, ut prius, ina tentibus, tota hominum series, catena &C. per ali quid temporis aequisitam virtutam servat, quae tamen paulatim semper languescit, quoad penitus dis sipetur. & evanescat. In hae tamen virium conserinvatione, aut amissione non leva inter diversa eorpora diserimen observatur; animantia enim stitius vim amittunt, quam eapaeiores serret tubi: Omnia tamen in eo conveniunt, quod separatione interrupta aeque
3I v. Machina agente, & eatena, aut hominum serie electrifieata, alius solo insistens, ae prooiade non electrificatus manum paulatim ad cate-aam , seu potius ad alterius h sarie hominis laetam admoveat; fluidum subtilissimum a faeie sese eontra manum diffundens , & ipsam lenissime quas te uissimus ventieellus vellieans tactu ipso sentiet tiaagis ascede te manu, major erit halitus sese dis-
384쪽
fundentis sentus, digito denique ad aliquam faeiei
partem labrum v. g. accedente , dc digitus,& labrum an tenebris luminosa apparebunt, tandemque accea
dente maris, di fere iam tangente digito, vivida quaedam , ct et ara e proximiori faeiei parte seini illa cum fremitu in digitum erumpit, ct emittitur, ex qua & in digito, & saeie dolor enaseitur. Scintillae vivacitas, magnitudo, ct ortus inde doloris sensus ab electrieitatis intensione dependet: aliquando enim est vividi stimus, aliquando remissus erumpit autem scintilla, quamcumque hominis, aut vestis illius partem contingas.
a 3 a Machina,& elobo vitreo exposita ratione di sis posuis , ferreum filum, eujus diameter erat quadrans ineat, duo mille hexapedas longum ope serie rumghordarum horizontaliter suspea sum sulti alia ejus extremitas globum sere eontingit, ad alteram glo- bus plumbeus suspenditur , ita ut & filum ferreum, di globus plumbeus eum eorporibus electri eis non communicent. Hisce ita eonstitutis, atque machina
a 33 a'. Eodem mei sensibili instanti, quo electri- eitas filo serreo fuit eommunieata, globus plumbeus ad duo mille hexapedas a maehina loeatus levia
corpustula attrahebat, aut repellebat, se intillas emittebat . cum a corpore aliquo u- elactriea tangebatur ἐatque hujusmodi effectus eadem intensitate, vivacitate, & tempore a globa plumbeo edebantur, vel ad dictam distantiam di extremitatem fili, vel ad eius medium, vel propo globum, val quacumque R Iix in parte ex filo suspenderetur.
a'. Cum loco globi plumbei eorpora non eis ariea adhibemus , eaeteris eodem modo peractis relatR Phaenomena sodem modo eduntur, nisi quod eorum intensitas, atque vivacitas pro corporum diversitat
Eli etiam plane diversae alia scilicet, ut diximus, facilius, promptius, & magis vivide electricitatami acquirunt, di Phaenomena aduat, quam alia.
385쪽
ν. Si loco serrai fili conductorem alium
Iekricum v. g. lineam chordam adhibeamus . res γ .rinde se habent. si et tificationis Dei tua: .eης
pias e longe enim tam lius per metalla, quam pernum , & alia hujusmodi eorpora electricitas recipi tur . transmittitur, & eommunicatur. 2δε M. Cum, remoto plumbeo globo , eor us quod. eumque aliud eis rieum in ejus loeum substituimus, quaatumvis conductor sit maxime electrificatus, aulistum in substituto corpore electricitatis inlicium, aut phaenomenon deprehendas . Similiter si em non elactricam tollamus, & alio electraeo v. g. serico rem tentemus . vel conductorem quidem seris reum adhibeamus, illum tamen tuniculis non seri
. ut fier solet', sed lineis suspendamus: in ut
de ea is, quantumvis adnitamur, ut eleeir. I. x et, praedictaque ejus Phaenomena excitemus, ni -- Bebimus. In primo lai licet casu electricitati resiliit eoaductor electricus; in laeuad. etsi . eo pus non elactrisum, non est tamen ab aliis non
in appanso plumbo sit intensissima; vix homo terraei afistens plumbum, aut conductorem In illius parte digito contingat, totast phaenomena disparent, atque evanescunt uerutamen deprehenduntur, si digitum amoveat, &isina, ut prius, agere pergat. Fac messe separatum; quamlum vis appensum plumbum ,
ut conductorem tantat, nimi M :
larvatisque ejus phaenomenis decedet, rno ipsa electri fieabitur, eademque in ipso Phaeno mella deprehendentur.
a13. εψ Filum ferreum ire dispositum fuit , primum quidem a globo per milis hex r ibhorizontaliter distenderetur , t d φ .vr ' Ἀέρ. incto iterum ad globum idirigeretur , Parallelum , atque ab eo decem pedes dissitum , eo
que pacto quamdam rectanguli speciem relariet ἄutraque extremitas a globo aliquot pedes erat is parata, eatumque uni plumbum appenditur, vis alectrica a globo communicatur Ne
386쪽
tenulae sesta rarae , supra globum innixae , quae ab eo electrieitatem aeeipi eis per aliud tui extremum, eo tinductori pro libito applieandum , admovendum , aut removendum, Fim electri eam illi communieat. E dem autem temporis momento, quo exigua illa ea. tenuia jam electri fieata primo conductoris extremo applieatur, electrieitas in opposita extremitate , de plumbeo globo animadvertitur , omnia que illi e phae nomena supra dicta eduntur, ita ut nulla hactenus di- Iirentia aliquod temporis diserimen observari pintuerit r eodem enim momento , quo catenula con
ductoris extremo applieatur , laintillam Φ globo
plumbeo edueimus, aut bracten aureae attrahuntur, di repelluntur
a s. 7 A conductore ita disposito, At electit si eistra catenulami rem ver vim electrieam 3 aut o munutis retinebit e vix tamen ac catenulam separatii, Primam e.nductoris extramitatem 'tange . illi
missa se intilla. ct in tota eatena , ct in opposita
Extremitate,' atque in appenso plumbeo globo et Orielias rimnis evanestit . Haee quidem, ut postea
explicabimus , non obseuram reserunt fulguris Ecfulminis ideam. 4o. s. Ferreum filum hactenus deseriptum aliqua in parta ita leeetur, ut extrema divisionis pun cta minus , quam pedem a se in v ieem removea a. tur: agente maehina, atque electri ei tale conductori applicata , Ricommunieata ἱ observamus, materiam electrieam eum impetu sese ab uno ad aliud fili extremum per medium aerem projieere, ct in plum-heo globo extremo eonductoris puncto appenso ea dem, as prius, electri eitatis phaen triena, atqus in dieia edere e materiae electrieae transitum ab uno ad aliu/ fila segmentum non impediunt aut ventus validissimus ope follium exeitatus, aut corpor. elinctrica later utrumque segmentum data opera intemposita; impediunt tamen, & penitus sistunt corpo ra nen eis strica, ct omnia generatim corpora made facta; sed si resecta segmenta medio alio filo infle. xo; & per mediam aquam transeunte commutebar eur, atque continuabantur . electriritas filo ipso per
387쪽
iam notatu dignum observatur, Ruod fumus quam- tum vis i pissus nulli impedimento erat , flamma tamen interposita, illi εο silebat materia, ejusque fi xus impediebatur.
242. Mateνia elemisa est materia fluidi βma, at ne subrisesima, visque elactrica aliud non es , quam jusmodi materia eisitata oe in motu posita. Utraque propositionis pars ab experimantis iam expolitis manifesto dedueitur , ct aliis phaenom nisinferius proponendis ulterius confirmabitur . Mate ria, quae per densissim eorpora, qualia 'sunt metalla v. g. aurum , ferrum &e. permeat, ab aqua & quam plurimis aliis corporibus tum solidis , tum etiam sui dis non detinetur, sed per illa omnia liberrima.& citissime movetur, quae tamquam halitus , & tinnuissima aura sumat , per omnes nostrorum eor- Porum reconditiores sinus, ossa, nervos , musculos pertransit. lueet tandem , dc flammam componit ,
atque mille alia hujusmodi phaenomena edit , quae non nisi a subtilissima substantia produci possunt . est proculdubio materia subtilissima , 8c sui dissima tauram enim , flammam , lueem esse materiam flui dissimam, & subtilissimam, eertum est apud omnes. Propositionem luententius aliam vel ad eridentiam ab iis experimentis demonstramus, ex quibus con stat, materiam electri eam non luper solidorum eo Porum supersietem fluere . sed per intimam eorum massam, atque soliditatem permeare. Haee alia est veritas, & electrici fluidi proprietas ab 'experimen eis immediatis eonfirmata, ut sequenti propositione probabimus. 242. Seeunda eisdem propost Ionis 'pars aeque idens est. Etenim nullum omnino eorpus in alia agere potest. nisi per verum motum . Neque vim materialem concipimus, quin eorpus motum eonei Piamus, neque motum corpus intelligimus , quin vim materialem intellitamus . Quamdiu stiliorieorpus aliquod omnesque ejus partes omnino qui
stunt, nihil .ab illo incitat Ipsamet ratio et
388쪽
ctricitatem in corporibus exeitandi, ipsinet ejuMem effectus, atque charaeterea luculenter dem mitra,
nihil hie apparere . nisi fluidissimam Ac subrilissimam materiam in motu positam . Praeterea vi roseeunda hare propositionis pars , quae a nemine iuduhium vertitur . ex ei etiam demonstratur , quod iixta experimen a inferius reis en a nulla .mni no electrica phaen mena a corpore quoeumqu. MIigine , aut eommunicatione electrico edantur , quin ab eo subtilissimae materiae efflavia, torrentes, scin
t illae, aut pen icilli erumpant , aut in illud consuant ; neque vieissim materia illa e eorpore uno in aliud eiduat, quin electrica Eaantur signa. Pli nomena, di effectus.
a 4. Prima propositionis pars' os experimen eo s. t. a. 3 q. s. l. luculentissima eonfiat: ex iis nim demonstratur, sensibusque ipsis obfeivamus, eam esse materiae electri eae velocitatem , talique celeri tate per longissimum spatium trant mitti, atque ab uno ad aliud extremum pereurrere, ut nullum Om nino temporis discrimen , aut durationem distinguere misimus , dum ab uno eonductoris extremo ad oppositum per mille hexapedas transmittitur . qualmum vis maxima diligentia ad hane veloe ita te in , aut successivum motum distinguendum adhibere ur . ea perimentumque ejus rei gratia potitii mum insti tueretur . Multa tamen in re praetent notanda sunt ad materiae electracae proprietates at gue naturam, si fieri pollit , magis explicandum,. 243. Pr mum: Ex hoe de aliis quam plurimis ex Perimentis edoeamur huiusmodi electi ieitatis per
gonductores , ct quae eum qua eorpora non, Electric transmissionem esse verum ejusdem materiae. o tu Ioealem, nequaquam vero actionis. aut viri uin so i
389쪽
ia tantanea electe ieitatis trans milliona dubium ori batur, materia ne ipsa transferretur, an potius ad initae soni , luminis , aut virium stlani earum per continuam materiam transmitteretur actio . Sed experimenta dubium omna tollunt: scintillae enim, quas e conductore displodimus, luminosique illi peni-elli, qua a globo in catenam, seu conductorem, Reonductoreque ipse perenniter erumpunt , atque evitia tur . materiae electricae torrentes motu locali rapidissimo per corpora transcurrere demonstrant . Quaenam autem sit vis illa simplex, dc primitiva, aqua hujusmodi matella ad motum adeo velocem de tarminatur . id experimenta nostra non demo straat, neque nos, nisi divinando conjicere possisemus, ut ex lectione altera eonstabit. 46. s eundum: Q oa am igitur verus hie est materiae electricae loealis motus, medii que intusmodi motu relata modo phaenomena, imo & cmnes illius effectus peraguntur; consequens est, ut electricae mainteriae transmiisio sit reapse succeisiva, ct aliquanti tum temporis quantumvis intentibile in illa impe
a I. Tertium: Ipsa tamen materia eleῶriea, Ilere
eadem intensitate, de viribus a Llcibo vitrea in conductores transmittatur ἱ multiplices velocitatis gradus in divertis eorporibus habet, pro varia ipsorum met eood iactorum indola atque natura magis mi nusve electricae materiae resistanti . Sunt se ilieeteorpora Omaam materiae Electricae transitum omni
no negantia , qualia sunt origine electri ear sunt . quae illam faeillima reeipiant, & vel illime trans mittant, ut metalla: inter haee S eorpora originoelectriea multiplex corporum species , atque ordo intercedit , quae pro varia eorum natura multiplueem resistentiae gradum diversum a lectricae materiae opponunt . Hucusque nullum agnoscimus corpus , per quod iacilius, atque velocius transeurrat, quam per metalla; dii hinc ex materia metalli ea eoru muniter eonstro untur , & parantur eonductores equem vero orsi oem inter se habeant aliorum comporum es sientiae majores aut minores, Ompertum non habemus. Hac igitur inpraesentiarum e n.
390쪽
tant , aliqua eorpora electraeitatis transmissionem penitus sistere, atque impedirer alia esse, per quae
tanta eeleritate transcurrit, ut inter initium, si nemque motus nullum omnino tempus pereipiamus: prialia denique eorpora transmitti quidem materiam electricam , sed sensibile tempus lin transmissione, atque motu impendi . Hoe postremum multipli ivxperimento eomperit aeu Fυ sa . a 3. Veloeissimus hie materiae electriem motus. etsi alia deessent, non improbabilem inter fulmina de electri ei talem analogiam ostenderet. Maxima letiniieet illa, ct via non inflantanea sulminum veloeitas , quae magnum philosophis negotium taeessit, simila modo habet in natura phaenomenon : ct eum
aliunde omnia in fulminibus, ct scimillia ale rietaeon vaniant. ut in loeo demo astramus; electri ea tandem experimenta ad physieam fulminum naturam effectus, & phaenomena agnoscendum nos duxerunt. Neque solum sulmina , sed omnia irnea methea ranihil aliud esse, quam e ectrieitatem naturalem in atmosphaera exeitatam , atque ab ullo ad alium Io- cum transcurrentem, ex rei utriusque phaenomeni demonstra ur. Interim notare suffatat, insantaneos, aut ea idos etiam matνria electrieae motus de lasan. taneam fulminum veloeitatem, de tardum stellarum cadentium, ignis fatui, & aliorum metheoron m
gus referre, omnia enim haec metheora eamdem, e
ulmina ipsa, naturam habere indubium mihi est, de in loeo probavimus. a s. Secunda Propositionis pars ab experimentis
etiam evincitur . Hateria enim plectrica per lati in os .umani eorporis nervos, musculos , ossa per meat, dolorem in eorum medullis creat, dum eor Pus humanum facto experimento Lugduno. Batavieo Deeutit, ut inferius dicemus . Dsinde eadem metis ateria metalla dissolvit, in vitrumque etiam eon vertit, eutra illa sunt v trifieationis ea paeiar haec autem fieri nequeunt, quin per intimam corporum massam materia electrica permeet.