장음표시 사용
401쪽
confirmata probate pro p litioni non opponuutiar , Proprietates vero superius dictas eonfirmant.
ε . Hateriae elactri eae motus in ramore non electri eo fit versus omnes 'artes, ant, orsum scilicet , retror sum . ad omnia etiam latera, sursum, deorsum oec. Haec etiam veritas ab experimento deducitur, de Vim hujus materiae expansivam confirmat. Condu ctore in . aut eatenam quamluna vis longissimam, aut u deumque aliud eorpus e mmunicatione electri eum , postquam sint valde electri fieata, a globo se- P remus, & ex quaeumqua parte digito, aut alio eorpore non electri eo, neque separato contio gamus omnis illi eo materia electriea, qua erant imbibita, displosa se intilla emittitur. Materia igitur electricarer totum illud corpus aequaliter, aut uniformiter distributa, tam motu directo a globo versus cate nae extremitatem, quam retrogrado as extremitat Versus machinam, tam laterali, a centro nimirum Versus periphaeriam, quam etiam sursum , aut deor γ sum effluite si enim eatenam propa machinam eon tingis, tota materia retrogreditur, & ex parte eo u tactus exploditur: si mediam eatenam a latere tan
gas , tota materia partim motu directo, partim la terati eietur, & effluit. Proprium sellieet hoe est materiae vi expansiva Praedita . quae violenter compressa, atque addensata,eπ quaeumque parte effluendi via aperiatur, versus illam confluit, ut in aere observamus. Duo in na tura sunt huic proprietati, aut phaenomeno analoga, motus stilitet fulminis,& aeris compressio, expan sto, &elasticitas. Fulgura enim vero non solum quoad velocitatem motus fere instantanei , sed quod etiam directam, retrogradam. & laterales directiones attinet , praedictam electricitatis proprietatem exhibent. Quam plurima etiam aeris phaenomen a suisse a nobis in loeo exposita hane electricae materi indolem omnino reserunt.
402쪽
263 Attractionem, & repulsionem corporum
πateria ele trica factam quam plurima diversa aeeidentia te mi tantur , quae & sunt observatione die na, ct ad electricitatis naturam agnoscendum viam stet Dere possunt. Corpora origine e lactriea ad sese levia corpuscula attrahere, jam superius notavimus a hujusmodi attractiones versus quameumque trahentis eor- roris partem fiunt, sunt tamen parum notabiles, cum ad extruas solum distantias, atque minutissima levissimaque eorpuseula extendantur . Attractionis igitur phaenomena a emrporibus elem ieis, eum fri- Cantur, vel a non elinricis, cum . vim accipiunt, e dita prosequamur. Corporis electrici v. g. globi vitrei frictione facta, constanter observ mus, primo attra ctionem fieri potissimum versus eam partem, quam fricamus; cum Hobum vitreum convolvimus, frictio ut plurimuri supra ejus aequatorem iii, atque lapsa eundem aequatorem maxima vis alii aliendi observa tur. Secundo, corpora attracta breviori, quae fieri possit, via ad electit 'am corpus sariratur. αa66 3 . Corpora solum per communieationem et Iectrica, poliquam su t electit ficata, ex omni p rte, atque ad quaelibet eorum puneta M trahunt .' eum e rim nulla in iis frictio locum habeat, & materia emtem lea per integram eori m massam, aut superficiem diffundatur, nulla eorum pars est, quae non attrahar, di repe: Iat. observatur nihilominus vim clectricam hujusmodi corporum faeilius, atque maiori in ensi tate in e rum a gut .s sese exerere, ab iisque majo ri eum imi et u erumpete, repellere, attrahere, quam ubi nullae sunt cuspides, atque anguli. Affirmare la men non ausim, rem in omnibus corporibus non e lectricis eodem modo se habere : est in iis multiplexubstantiae, partiumque diversitas, dc speetes et a pinsiorique, aut impuriori eorporum substantia multomes pendet maior vel minor virium intensitas. t Σεγ 4'. A mactiones electricae sunt reciproeae, tam que corpus attrahens versus a tractum, quam PG
403쪽
stremum hoc versus primum accedere adnititur .& reapse aecurrit, nisi causa & impedimento aliquo detineaturr Electri fieato tubo exigua di subtilia s
lia aurea aereae laminae impolita admoveamus; ad tu bum solia volabunt: aureum solium manu teneamusι ne moveri possiit, eique exiguum tubum electri sua isto serieo suspensum, & facile ose illans admovertubum versus immotum solium accurrere observabis. Aureis foliis electrificatis, & aereat laminae v. g. im positis manum admovet folia et inrificata ad manum non electrificatam aecurrent. Duo aurea folia, vel lobos ex charta inaurata constructos aequalibus filis Ita suspende, ut moveri aeque faella pollini, sint i a eadem altitudine, atque ad 6, aus 7 pollicum distantiam inter se constituantur e eorum uni vim leet ri eam communiear eos illico ad sese mutuo, &aequaliter accurrere animadvertes.. 268 Tandem haec, aut similia alia experimenta in omnibus corporum speciebus tentemus: Omniaeorpora si virtuta electri ea attrahi comperimus, si flammam excipiamus, quae nullum attractionis indicium prodit. Atque hine liquet magnum inter uim electrieam. & magneti eam discrimene eum secundatae ad ferrum tantummodo, atque magnetem existe datur, prima vero omnia corpora, flamma ex-eepta, comprehendat . Ex hisco etiam non obscurum elicitur argumentum ad vim magneticam iapeeuliari partieularum effluvio eonstituendam : lieetenim quam plurima sint phaenomena ct proprietates magneti peculiares , quarum causam, actionisque modum non facile eomprehendamus, neque aliquid in vi electri ea iis analogum reperiamus; nihilominus eum lummum diffleuitatis eaput ipsam mei attractio tem, & repulsionem spectet utrobique communem ἔper ejusdem aut similis naturae causas res est ubique peragenda, atque explicanda: si igitur huiusmo-ὸi eausam in rebus Meetri eis suentem materiam es se constat; idem etiam magneticarum Proprietatumtatuendum est principium.
404쪽
asy Viribus electricis attrahentibus omnia naturaeeorpora subeste experimur , magnum tamen est viarium intrensitatis , atque saei litatis, quibus corpora attrahuntur, discrimen. Quae cirea hoe experientia demonstrat ad sequentia capita generatim reducun
aro I'. Ex omnibus eorporibus Dei IIus, promptius, vividius attrahuntur metalla, de in his au Fum, atrentum, currum: atque hinc ex hisce p tillimum metallis levia illa, atque exigua folia r Tantur, in quibus electri eae attractionis phaenomena exhibemus, atque contemplamur. 7t φ . Corpora, quibus hujusmodi solia ad ex- Perimenta capiendum imponi debent, ut tubis emi et rifieatis admoveantur, debent esse omni o non Detrita, nominatim vero patinae aereae V. p., aut ad rent eae affabre politae, & levipatae, quas ipse manu teneas, atque inferitis tubo electrificato admoveas., Si haec varientur, experimenta quidem, S phaen mena utcumque eveniunt, non tamen latis bene pr cedunt a
272 3'. Corpuisula, seu aurea haee solia ad expetiendum adhibenda, minuta esse debent, levissi- ma, atque 3 ei rei ter pedes supra terram elevata . neque inter illa flv tubum eleetri eum eorpus aliquod non electricum esse debet, vel in patina elevari, quod minus a tubo distet, quam praedicta folia. Aliter e nim omnis pene vis eleeutea ad interpositum , seu minus disia ius illud corpus non elari racum derivare tur . '
273 Attractionem electri eam sequitur, de aequat Repulsio ab eadem electricitate, atque in iisdem e r Pusculis peraetae atque hoc alterum est singularis electit citatis proprietas, cujus natura, Ac peruliaria Phaenomena ad seqnentia capita immediatis experi mentis comperta reducuntur. ar
405쪽
o r'. Minuta illa &.levia corpuscula, aurea sol a dcc. quae ad corpora electrica attrahuntur, e lectis fleato tubo superius v. g. ad justam diltantiam admoveamus . si electricitas sit jam latis essicax, &intenta, vix solia ad lubum avolantia illum tangunt, cum illico resiliunt, & repelluntur: quod si electile itas sit intentillima, solia ad tubum avolantia, ne ad illius quidem contactum perveniunt, sed a 4uorum vel trium pollicum distantia illico res pelluntur, iupra tubum s si illuc repellantur manent in aere suspensa, quoad aliquantillo temporis ellapso, iterum versus tubum praecipitantur, unde iterum repelluntur, eaque repulsionis, suspensionis , de attractionis continuata vicissitudo tamdiu tenet, quam diu experimentum prosequi velimus. ars a . Si folia a tubo repulsa in corpus aliquod xon electricum cadant, aut impingant, cui scilicet aequisitam electricitatem communicare pollint; tum veto illico ac in corpus impegere, ad tubum revo lant , ab eo eadem promptitudine repellenda. Et hi ne si supra patin m metallicam folia illa aurea tubo inferius admoveas, folia ipsa ultro citroque celerrime, atque vivissime vibrata, & ludicrum quoddam spectaculum exhibentia non sine jucunditate
136 ι'. Folia ipsa, aut alia similia eorpulaula,
dum repelluntur, alia etiam eorpuscula attrahunt,s per eorum viciniam transeant; contra Iamen in attractione, seu dum ad tubam electri eum praeeipitantur: quod scilicet in primo vim etiam ipsa habeant electricam 1 tubo, quem fugiunt, communi ea iam: in secundo autem, ut illam aequirant, altu bum advolent. Quod si is, quo utimur, tubus sit solummodo communicatione electricus, eumque, dum folia te pulla in aere manent suspensa, digito coa tingamus: illico sotia ad tubum praecipitantur . non amplius ab illo avolatura, quoad nova tuta communieetur electricitas.
a 77 4 .-i Quoniam attractio & repulsio sunt vires
omnino conta artae, ad Dypol Hos t rminos tendunt, at
que ab una ad aliam fi transitus; in huiusmodi trantibu et ii earum viri uta aequilibriurat factum igiturivit
406쪽
suit perieulum ad hujusmosi aequilibrium a meque nisdum, & corpusculum in aere suspensum detinen dum. Ferreae laminae horizontali, serie is eordieellis suspensae , separatae, & mediocriter electri fleatae folium aureum quadratum tenuissimum, of exiguum inferius admovetur, donee ad Iaminam ferream aduolet e cum ab illa post contactum vibretur , & postea iterum, electricitate amissa , attrahatur; manum repulso solio in serius offerendo , .remqtie in diversis dili antiis tentando, ad id perventum est, ut solium inter manum,& laminam ferream conservaretur sul pensum, oppositosque angulos, 'manui unum, laminat alterum opponeret.
278 3ψ . Si foliis aureis a tubo electrieo repulsis,
ae proinde electrificatis corpora admoveas electrica, aut non electrica, quorum tamen electricitas excitata, aut comunicata, minor iit, & ramissior , quam illa est tubi, a quo folia vim suam acceper niὲ 1 lia ad hujusmodi corpora attrahentur e nequaquam tamen , si oblata corpora parem , atque tubuS, et e
etricitatem habeant. Similiter loco tubi repellentis alium substitue: si tu rum electricitates sint aequa
Ies , solia 1 primo repulsa perinde a secundo repulsa esse pergent; si secundi tubi remisIior sit eleuetrici-citas, ad eum praecipitabuntur. 179 60 . Eidem electrico tubo quam plurima aureae solia offerimus, ad illum omnia aequaliter accurruntet Post contactum tamen non solum a tubo sed a se ipsis mutuo repelluntur, & fugiunt, ita ut eo magis sese fugiant, & repellant, quo intensior suerit electrieitas, ct ipsa I ngius repellantur. Idem Observabis phaenomenon, si ferreae Iaminae, seu condumetoris extremitati quemdam appendas argenteorum filorum libere pendentium far scieulum, seu penicillum, aut pulveres etiam laminae ad ipsius extremitatem impcinas. Electricitate enim laminae ferreae Communitata, minutissima pulveris trana vibrantur, a lamina ferrea, ct a sese mutuo recedendo. Omnia etiam penicilli fila sese expandunt, singula a sin gulis repulsa. Eumdem met effectum mutuae particu
larum repulsioms n corporibus etiam liquidis obter
407쪽
vamus, quam tum vis uvidorum corporum partes genio tuo iesidiae sibi mutuo adhaereant.
ago Ab hilae experimentis plurima dedueuntur
modo iusius explicanda. a Q. Patet discrimen inter turpora origine , di corpora communicatione tantum electrica I quod prima ex ea solum parte agant, peniliam accipiant, ex illaque emittant electricam materiam , in qua fricantur, dum interim omnes ejus dem corporis partes fere nullum electricitatis indi-
eium edunt: longa vero aliter is res habeat in coinporibus communicatione tantum electricis, quibuanimitum satis et , materiam electricam ex una tantum p rte applicari, ut per omnem illico corporis masiam aequaliter distribuatur. Posterioris ratio videtur esse, piaeter compretii vam, & ct expantivam mat Ise electricae virtutem, quod corpora non elegi rica origina sint veluti proprium ejusdam materiae rec piaculum, non ita vero corpora origine electrica,
ut plurimi Phy ci suspicantur, di primus as eruic
arson, eam facito recipiant , facileque etiam amittam , si a nulla impediantur relidentia ἔ dum e contrario corpora origine electrica, ct vitrum nominatim, non solum materiae electricae resistant, sed eam etiam aliis corporibus numquam communiceat, nisi eum aliunde circa se ipsa raeipiunt: hactenus statem nulla arte potuis consequi, ut a vitro electri citatem eliceremus, nisi eam aliunde acciperet. Pri aeum vero praeter modo dicta ex uo est, qu3d cum corpora origine electrica v. g. vitium materiam intra se aliunde non recipiant; illa ab uva ad aliam vitri partum intra ipsum non transmittitur ; confluit igitur, atque addensatur circa partem affrictam; eum tamen aer hac illac etiam eidem materiae resistat; ad latera etiam non delabitur . neque proinde eirea globum in atmosphaeram componitur. Ex pro prietatibus igitur materiae electricae axperimento e pertis , & ex noto corporum electricorum a no a eleetri eis discrimine phaenomenon descendit. Hi ne
etiam est notabilis alia eorum corporum disserentia,
408쪽
qitii. iei licet corpora communicatione eleetriea semel ac attingantur corpore non electrieo, neque l- parato, omnem electricitatem , expi ,sa scintilla ais liunt, non vero corpora origines electrica. Id τero ulterius confirmat quod superius diximus, materiam electricam Intra corpora non electri ea fluere, non vero cirea illa per eorum atmosphaeras, & adirem evibrari . alia a . Ia corporibus communicatione eleetria is vis haec versus omnes partes aequaliter agit, distri-huitur, effunditur e cujus rei caula ex haetenus dioetis satis constat. agri 3 . Quod flamma a materia electraea non at trahatur , neque repellatur, ex peculiari ejus partium statu provenit. Flamma lunt particulae eorporum, quae inflammantur, inter se divisae, di peculiari m tu agitatae et dum enim in eorporibus qui eleebant, nullam componebant flammam: omnes autem hujusmodi particulae, dum flamma non lunt, hoe est, eum motum , atque statum non habent , attrahuntur: Si igitur solummodo non attrahuntur , postquam in flammam abierunt, id totum a statu inflamma. tionis pendet. Diei ne poterit, flammam non attra.
hi , quia ejus partes eontinuo temper motu diffluunt, atque dissipantur st
283 corpora levia attrabuntur , donee aequalem ac quirant eseaericitatem, seu armosphaera denditatem. Experimenta propolita rem demonstrant. Corpora enim levia vix electricam atmosphaeram attingunt satque inglediuntur, attrahi incipiunt: lentius tamendi rem iitrus, quam cum intra eamdem at molphae Eam altius fuerint immersa; quo magis ad electri si
ea tum corpus admoventur, magis etiam augetur at
tractionis iniensias: interim tamen dum attrahun tur, oc ad corpus accedunt, electrificamur , di vim attractivam, atque repulsivam acqui iunt: quamdiu igitur at contaeium non perveniunt , auge cur ut plu Timum eorum electricitas, cum ejus intensitas uni
formiter usque ad corpus electrificatum major tem Per
409쪽
per exἰstat: eum ad contactum pervenere, ad sum mam electricitat in intensionem aeceduRtἰ tum vero ob peeuliarem ejus materiae indolem , seu vim exispansivam , dc tendentem temper ad aequilibrium, α aequalem diffusii nem, vim electri eam aeque late clamaeeipiunt, atque in attrahente corpore existi tr illa igitur materia in attracto eorpore atriue denta, &aceumulata aequales habet vires . imo δε atmosphae Iam, aut si mavis, vortieem circa se ipium aequis viribus sese expandantem, a qua)corpus attrahens. Cum igitur corpora attracta tum solum repellantur. cum ad contactum parvenere, aut prope contactumili electri eitas sit maxime intensa , usque ad conta. stum autem semper attrahantur . manifestum est , te. via eorpora attrahi , donec aequirant aequa l em at strieitatem, seu atmosphaerae dealitatem . ειε Λttractio igitur eorporum ex eorum inaequa litate virium, seu densitatum materiae electricae, a ut vortieum tum intra ipsa corpora, tum ei reum ipsa ex ille otium provenit. Quamdiu enim attrahuntur corpora; virium iniensitates non habent aequales . eum primum autem materia electrita ad aequalem in v. ttitque virium, ec amosphaerae intensitatem pervenit , illi eo se fugiunt eorpora i inaequalitas igitur trium in attractionem influit. Rursus au eodem principio, atque experiment sequitur vim expansivam virtutis electricae in hoc tiam ejus materiae phaen me non maxime influere rex ea e In virtute expantiva oritur aequalis illa Θjusdem materiae per duo praelata eorpora, attrahens
scilieet, di atra Act m distributio, ut diκimus ; eum igitur uniformis haeo, atque aequalis distributio, seu
aequalitas virium ad corporum repulsionem requira tui, tamdiuque tele attrahant eorpora, quamdiu aAeam virium aequalitatem non per venianti, e n sequen Neii, utriusque pnae nomen i p incipium , t eaulam esse
im evranlivam materiae electrica . De his tamen iterum redibit sermo. n ' .
410쪽
ais Ubi est tuaequalitar virium, seu densitatum in
steriae elactricis in duobus eoτρονrbus, ilite est attractio , ωbi vero vires fuerint ae qaales , ruto repulsio. Est dieere; tamdiu eorpora sese mutuo attrahent, quamdiu inter illa sit inaequalitas virium, seu densi talum materiae Uectticae, tamdiu vero sele repellent quamdiu aequalem habuerint Electri etiam intenti nem. Propositio ox modo dictis iste jam demonstrata est et ulterius tamen experimento, di rationeάco firmatur. Et quidem, quod ieeundam partem atti Net, eum materiae electrieae partieulae vim habeant diffusivam , dc expansivam , qua sese mutuo ad ae quilibrium componere adnituntur', di per corpora raniscirmiter distribuuntur, tonse Fena eli, ut sese mutuo, de aequaliter repellant: imo mutua haec . at , que aequalis Earum repulsio est eius diffusionis, at
qua distributionis causa; nisi enim sese repellerent, iri compressionis statu permanerent. Pone igitur dia
Ievia corpora aequalem, habere electricitatem, atquctad mutuum contactum pervenissa; cum atmosphaera saut vortiees eleetri eos habeant aeque intensos, ct i se mutuo repellentes, alterum ab altero necessario flagient. Sed experimentis tantummodo rem aga must eκ iis vero, quae 3. ultimo retulimus, ad e- identiam demonstratur, eorpor aequaliter electrica sese mutuo repellere, quoad extra sua tum mei virium atmosphaeras detrudantur. Cum .vero experiment Rrem eamdem in omni crarporum genore demonstrem ἀ
m.non modo solida, sed etiam fluida, non modo Eorpora electriea, sed otiam non electri ea. imo dc Electricitas ipsa, seu partieulae electrieae, dummodo bere moveri possint, sese expandant, fugiant, re
rellant, eum aequalem e ectraenatis ante nixonem ha bene Φ.satis ab experimentis. demonstrata est lecu da propositionis pars. . a
286 Primam similiter phaenomena,st experient Ia evincunt. Equidem corpora electri fleata, di virium atmosphaeris praedita ad sese attrahunt corpora quae cum ue non electrificata di ab iis vicissim attrahua . A 2 2 P .u . . tur