장음표시 사용
461쪽
393.l X. Fasciculus filamentorum meta Ilieorum aeonductoris extremitate globo opposta pendens, tam quam pennicillus dispergitur , aliaque ab aliis filain mentis repelluntur & expanduntur, cum eonductor ipse positivam habet electi ieitatem : quia sellicet vapore per metallica illa fila copiose affluente, suna illa positive etiam electrica , aequalique vapo ris densitate instruiantur: se ipsa igitur mutuo repellunt. Et hiae eo magis expanditur falaieulus, quo densior per fila vapor effluxerit. Simile phaeo nomenon exhibent hominis vehementer electrifieati, ct conductoris munus agentis ea pilli r facto enim in tenebris experimento, eos observabis jue unde se. e fugere, & expandere , lumenque ex se emittere. Capilli enim metallicorum filorum , & cuspidum insimul vices. agunt: utrorumque igitur phae nomenon edunt, hoc est, sese repellunt , ct luminosos penni eillos emittendo lueent. Λlia multa his analoga ex eodem principio explieabis. 3s XI. Alternus ille imaguncularum ex solio inauratae chartae, aut metallico iactarum ludus , attractio, repulsio, itus & reditus, quos supra retulimus, traditae hactenus theoriae corollarium existunt. Imaguncula supra metallicum eatinum conductori inferius admotum, ad conductorem prosilit, ob vis rium inaequalitatem vix conductorem tangit , ab eo illleo resilit, quia in eontactu aequalem vaporis densitatem aequirit, atque habet conductor: sese igitur mutuo repellunt: vix ad metallicum eatinum non separatum appellit, vaporem suum illi communieat , atque in lese amittit ex eadem aequilibrii te ge: cum igitur amisso vapore sublatum jam sit aequili-hrium, ad cond uctorem iterum prosilit, parem vapo rem inde apportat, eumdem ludum tamdiu productura, quamdiu experimentum produeere velis: Si eatinus sit ex materia origine electrica; ad conduinctorem post primam repulsionem non resilit ima
guncula, quia acceptum vaporem non communicat,
eum illum intra se non recipiat corpus origine ele ctricum: servato igitur vapore, durat aequilibrium , ct consequenter repulsio . Angulos semper condu ctori. α catino opponit, atque convertit imagun
462쪽
eula ; quia anguli ac cuspides sunt , qua Va orem potissimum recipit , atque emittit . Si ex superiori parte conductori admoveatur imaguncula, post contactum sursum resilit, & per aliquod tempus in ae re pendula sustinetur ; eo quod aere undique i i cum data corpore origine electri eo 1 acceptum v p rem, dc atmosphaeram ae lue densam , atque habet conductir, servat; inde vero aequilibrium , di constans repulsio. Quoniam tamen aer eli impurus paullatim etiam vaporem suum amittit imaguncula, unde pos aliquod tempus amisso iterum aequiis librio ad conductorem praecipitatur, eundem ludum peractura . Ex eodem principio sunt quam plurima alia phaenomena speeie solum ab hactenus exposito differentia: cujusmodi est illa imarunculae in as resuspensae ope globi per totam cameram circumlatio superius a nobis relata; atque alterna ei am & con tinuata unius, aut multiplicis tintinabuli ope unius aut multiplicis mallei perculso: pr ape eonductorem
vehementer electri fieatum metati cum tintinabulum in aere suspensum ita appone , ut cum terra commu
nicet, dc in eadem conductoris altitudine existat ;inter campanulam Ac conductorem Malleus sit fuispensus, in aere libere mobilis. Electrificato conduinctore, ad illum malleus vehementer accurrit ἱ vixillum tangit illico contra campanulam pellitur , illaque pulsata, & vapore suo illi communicato, ruptoque proinde aequilibrio ad conductorem illico reo
currit, ab eo iterum contra campanulam repellen
dus. Plurimae campanulae multipliei modo disponi possunt, simul aut laeeessive pulsandae: ita ut virisbus electri eis obtineri postit harmonicus eoncentus. 391. XII. Homines qui eumque separati cum condu-l ore aliquo modo communicantes, & se ipsos ma.
nibus v. g. prehendentes, neque a se mutuo, neque a conductore se intillam eliciunt; quia eumdem omnes conductorem componunt , vaporemque habent
aequaliter densum t ab iis vero se intillas si iciunt qui solo innituntur, aut qui eum machina exha usta communicant, postremi tamen hiee longe vehementiores, quam primi. omnia iterum haec ab e
dem principio sunt: homines illi separati mutuum
463쪽
uim et vaporem aequant; eorum superant, qui solo insistunt; eos tamen longe magis, qui cum maehi na exhausta communicant . Alia multa phaenome na superius obiter exposuimus, alia statim expbicabimus: omnia vero , quae vel jam attigimus , vel ab aliis relata ostendes , cum exposita theoria cohaerere', faelle animadvertes.
336. FuImen Arti tale Electricum e quadrato vitνῆ magico Franklini, aut phiala Lugduno Eata diea editum est etiam explosto violent Usima vaporis electνiei ab una ad aliam quadrati , aut pbialae Iuperficiem aequilibri reparandi eausa recurrentis. Hoe etiam phaenomenon, quod per duplicem materiam effluentem, & affluentem exponit Nollet, per uni cum tantummodo fluidi electrici torrentem juxta traditam theoriam explicamus . Res igitur hoc modo peragitur: supra internam phialae , aut superiorem quadrati vitrei superfietem fluidum electri eum a conductore i Duc perenniter fluens magnopere accumulatur : hujusmodi autem addensatio vaporis fit intra aquam, aut stannum , supraque illam vitri superfiet ei partem aqua aut stanno coopertam e reliqua ejusdem superficiei pars supra aquam phialae, aut circa stannum penitus nudata relinquitur , ut impedimento sit, ne vapor in stanno aecumulatus ad inferiorem quadrati, faut exteriorem phialae su- perficiem pertranseat, transeundo enim essectus e set omnino nullus et estque proinde ad rem obtinendam plane necessarium superficierum communicatio nem , seu vaporis ab una ad aliam transitum praedicta, aut simili alia ratione impedire . Eo impedimenta interposito magna vaporis vis intra phialam accumulatur , dum in exteriori superfiete non modo
non augetur materiae densitas , verum etiam mi innuitur; duplici proinde de capite aequilibrium tot litur, & magna inducitur inaequalitas , quia sellicet in una parte augetur, in altera vero minuitur densitas. In una vitri supertiei rarescere vaporem di repelli eadem ratione qua supra Oppositam aecu
464쪽
mutatur, peeuliaris est vitri ipsius proprietas experimentis quam plurimis confirmata, quae tωtius rei, de qua modo a imus, praecipuum caput est.
397. Hi see omnibus positis, nullo jam negotio ex vi diffusiva vaporis . ruptiquct aequilibrii ratione fulmen accidere, hoe est, vehementissimam scintillam Electri eam, quae omnia fulminis, fulguris., & tonitrus pnae nomena in exiguo imitetur , consequens est omnino necessarium . Cum enim experim2ntum
superius descriptum peragis , digito catenam tangente , impedimentum ad aequilibrium tollendum tollis , viamque facillimam , ct apertam vapori su si eis, qua velocissime per tuum mei brachium , Pectus de alia membra ab una ad aliam vitri superficiem evibretur ignis electricus. 398. Traditam phaenomeni expositionem, insimulque Propositionem probabimus, si tria haec confietamus, x Vitro reapse indieatam inesse proprietatem . In hoc etiam casu loeum non habere duplicem ma teriam affluentem, dc effluentem . 3' Tandem quod Caput est, unde etiam prima duo pendent mate- Tiam electricam per vitrum sincerum non nisi difficillime permeare, ab unaque ad aliam ejusdem superficiem transire.
399. Hoc igitur tertium t ut ab illo incipiamus
experimentis constat e corpora scilicet origine et Et ri ea, quale est vitrum, vaporem neque accipiunt, neque emittunt, ut jam probavimus. In vitrum tamen nominatim pennicillum luminosum dc vividi iasimum diri eamus, ita ut vitrum possit contingere:
aute contactum semper a vitro refugit, incurvatur,
de supra vitri superfietem inter ipsum dc aerem labitur; eum, si loco vitri corpus quodcumque com munigatione electricum supponamus , pennicillas illi eo intra ipsum directe immergatur . Tandem fae, ut arcus conductor ab una ad aliam quasrati magici electriei superfietem transiens ad tenuissimam vitri lamellam in altera super fiete positam dirigatur: hoc unum satis est, ut nullus habeatur essectus, immensaque fulminis electrici iniec sitas fru- Biretur: tolle lamellam. reliquis omnibus manenti bus, fulmen illieo evibratur. Neque tamen intelli simus s
465쪽
gimus , Vitrum a vapore esse penitus insuperabile snovimus enim a naturali fulmine multoties rumpi id unum diei mus, vitri substantiam maximam, quam sciamus, opponere vapori resilientiam et hae tamen plurimum minuitur , si vitrum valde impurum sit ex terreis particulis , aut etiam fissuris ruptum . Addo hocmet experimentum satis pr bare, vitrum non esse a vapore Electrico facile penetrabile r. alioquin neque rumperetur aequilibrium,
neque materia intra phialam accumularetur . .
o. Quod secundum attinet , sequentia demo strant: quadratum ma cum idem est de phiala dicendum in dum vapore instruitur, seu ante fulminationem electrificatur, estque aere undequaque circum datum , qui origine eleitricus vapo em neque aec Pit, neque eommunieat , nisi paullatim post m. gnam resistentiam; ad fulmen autem explodendum aliud non requiritur, quam contactus arcus condu ctoris ad inferiorem superfieismet in hii usce autem contactus momento, & fulminis explosione unicum fieri vaporis effluentis torrentem , ex eo patet squod in apice , seu extremitate arcus conductoris quadratum in serius tangentis appareat luminosissimus, & vehementissimus pennicillus contra qua dratum evibratus, atque proinde unica etiam sci xilla ex una tantum parte emi eans et ex supra dictis
igitur unicus ibi est vaporis torrens . Deinde si du-I lex hic esset materiae torrens, alius quidem ad phi
am, alius vero a phiala effluans, per mediam vitri substantiam vapor exiliret et consequentiam a mittunt . qui illam opinionem teneat e tum vero sdum phiala Electrificatur, vapor intra illam non ac cumularetur r a quo enim , ne exterius efflueret , detineretur' Non equidem ab aqua, aut me all0 , cum sint communieatione electrica ; non etiam a Vitro , ut contendunt; cum igitur vitrum imme diate exterius manus prcthensum teneat ; vapor ele et rieus libere omnino ab interiori cavisa te phialae 'per Vitrum flueret, perque manum, & hominem liberrime diffunderetur: aequalis igitur esset vaporis dein
stas in phiala, in vitro, in homine, in conduciq- re, seu catena et esset Igitur aequilibrium , nullum
466쪽
que proinde fulmen, aut violenta vaporis expIoso. 4or. Pars tandem tertia primo loco a nobis pol posita ex modo die is est jam manifesta . Primo enim non fit experimentum , neque phiala vapore
instruitur, quamdiu exteriorem supprfitiem non tangat manus , aut corpus aliud communicatione electri eum , sed aere unde quaque , aut corporibus aliis origine electricis circumdatur: quod scilicet per prima , non ita vero per seeunda vapor transmitti , atque a vitri superficie reeedere possit : quamdiu nimirum aer circum quaque phialam ambir , vaporem in ejus superficie detinet. seeundo Vitrum a vapore electrico non penetrari, modo probavimus iam vero experimentis superius relatis constat, quod
ii vaporem electri eum supra externam vitrei globi cavi, & vacui superficiem aecumu emus, hoe est , si globum ipsum Dicemus , aut supra illum pennicillus illabatur, & sese expandat; ab interiori illico superficte per spatium aere vacuum luminosus etiam pennie illus diffundatur, a vitri superficie re cedens . Quamdiu globus est aere plenus , ipsemet aer vaporem a vitri superfiete reeedere impedit; eo impedimento sublato, vaporem supra unam superficiem accumulari & condensari, supra alteram vero Tarescere, ab illaque recedere, idem plane est effectus, aut sese semper comitantur. Alia multa ejus
dem naturae brevitatis gratia omittimus. Dcio tan tum hic annotamus , haec scilicet, quae modo diximus, eleganter etiam eum tradita hactenus the
ria, & principio eongruere , ab illoque sponte descendere, atque haee alia 6st ejusdem theoriae, principii, & praesentis propositionis confirmatio: & hoe
Primum : Deinde ex his etiam omnia illa solvuntur , quae contra propositionem asterri possent: &hoe ab erum.
Oz. Contra Propositionem, & quae de vitri iis penetrabilitate diximus, sequentia opponie Nollet, praeclarus Philosophus experimentalis . Assumatur it reum recipiens superius apertum, superiori illius aperturae & collo subtilis phialae ecllum mastiche interius agglutinetur, ita ut phiala intra recipien tem existate vacuo deinde facto , aquaque in phia i lam
467쪽
Iam linsula, quoad i suae capacitatis adimpleat, in a
quam conductoris electrici extremitas immergatur et tu in vero ab inferiori phialae superficie in vacuum luminosum vaporem quasi cribratum pro mire animadvertimus a . II. Succussionem seu fulmen E. De ritum hac etiam ratione obtinuit Nollet : intra Phialam vacuam . quam manu tenebat, radii ferrei curracibus annulis instructi desinebant : tum vero conductorem alia manu tangendo :uccussionem Lugduno, Batavicam sentiebat et fieri autem id non posset , nisi luminosus ille vaporis pennicillus per vaeuum diffusiis trans vitrum flueret ibin . IlI. Quotiescumque fulminantem scintillam ope conduetoris ita dirigimus , ut illa vel per spili rem chartam , vel pes inauratum subtilioris chartae solium pertranseat , ex ipsam et foramin s forma scintillam a phiala egressam, non vero ad illam fluxisse eogno. scimus : id enim chartacei foraminis . velut barba
demonstrat et chartae praeterea folium, quod inauratum quadratum tangit , ruta: um observamus Iquod si chartae loco vitrum substituimus, aurata fru-sula a quadrato separata, & vitro adhaerentia ani madvertimus. Omnia autem haec, inquit, torrentem
non ad phialam, sed a phiala per medium vitrum
o I. Resp. Nihil est quod in allatis experimentis
non admittamus , εκ illis tamen duplicem materiae electricae torrentem probari aut systema hactenus expositum infringi, inficiamur , cum secundum no fram theoriam omnia haec, Ac similia alia experD. menta faciant. Ad primum: Iuminosi materiae torrentes in argumento relati in vacuo recipiente vi suntur , ct ab externa phialae superficie per totum vacuum sese diffundere apparente Unde tamen pro babitur, eos luminosos torrentes ab interiori phiala capacitate per medium ipsius vitrum egredi, atque
pertrans re ρ Hoe autem ab experimento non conflat , quamdiu non probetur, eam materiam aliunde , quam ab phialae capacitate provenire non posse: a Hist. de I Aea d. Ia. Mem. ος.
468쪽
se. hoe tamen est, quod neque ratio , neque e pEt timenta ipsa demonstrant ἱ immo & oppositum ra. tionibus, atque experimentis superius allatis evincitur. Fae enim Iuminosos pennicillos , materiam que proinde electricam per vitrum transmitti , atque ab una ad aliam ejus luperficiem facile pertransire: praeterquam quod id esset corporum origine electicorum, quale est vitrum, indoli, di noti se smis proprietatibus superius jam demonstratis penitus contrarium; cum ea electricitati maxime res stant , propriam aliis eorporibus non impertiant . neque ab aliis recipiant, dc per sese transmittant . unde esset , quod materia electri ea intra phialam vitream addensaretur , ipsaque phiala quasi electri cum selopeium electrico vapore instrueretur, S adinimpleretur e Si enim vitrum est ab ipsa.materia permeabile, immo quasi perforatum clibanum ipsam effluere permittit; nihil esset unde electricitas inistra phialam detineretur, quin per vitrum , ut per corpora non electrica non difflueret: praecipue cum aliunde habeamus, materiam electri eam ex propriamet indole ad sui expansionem semper adniti. 4o4. Clarius adhue patebit ejusdem rei veritas, si consideremus , experimentum Lugduno-Batavicum ieo perductum esse a D. le Homer , ut ipse phialam vitream electricitate instrueret, instructam non solum ab eonductore separaret, ted separatam ad disesta loca deserret, dc per notabile tempus instructam
servaret, ut diversis tand. m tempore, loeo, dc corpo Tibus experimentum perageret. Dum enim per longum tempus phiala electricitate instructa serva tur , materia ipsa electri ea per phialae vitrum efflueret, si per illud pertransire potest . Luminosi agitur illi pennicilli, ac torrentes electriei in experimento allati non ab interna phialae superficie , de capacitate per medium vitrum pertranseunt , sed ab externa supe figie recedunt, repelluntur, atque Pervacuam ea paeitatem diffunduntur. Id scilicet est, quod ab experimentis ipsis constat , ut iam diximus, materiam electricam ea ratione supra , aut intra unam vitri superficiem accumulari, atque addensari, qua ab opposita rededit, di nisi ab una re cedat,
469쪽
eedat, supra aliam non addensatur. Instituatur ex perimentum, dum phial m undequaquo cingit aer pnihil obtines , phiala non electrificatur, neque in struitur: quia scilicet aer ambians externam materiam repelli non permittite manu phialam prehende; res bene vertit; quia per manum, & hominem corpus communicatione electricum materiae deput soni datur locus: sit tandem phiala in vaeuo , ut ad rem propius veniamus , recte etiam omnia in Experimento procedunt et cum enim nulla jam sit aeris resistentia, etsi manu phialam non teneas, ct Iectrica tamen materia externa repellitur ; phiala
igitur instruitur: hine igitur sunt luminosi illi tor-xentes in vaeuo observati . Quae modo diximus, duo etiam confirmant in ipsomet experimento ab illius auctore observata: primum: electricitate omnino ea dem, & vacuo patia vat ante , tum incisi torrentes . atque effluxus paullatim semper minuuntur, quoad
penitus evanescunt a . Unde tamen hoe k intra phialam eadem semper est materiae electricae densitas, atque accumulatio , extra phialam nulla est aeris resistentia, vitrum otiam ipsum materiae trans tum non impadite quara igitur exterius non effluit' Quia , Iinquit Nollet, dum interim fit experimen tum, aliquid humiditatis ad externam phialae superficiem adhaeret. Λttamen etsi id fieret , magis ititud materiae effluxum juvaret , quam impediret psum aqua , atque humiditas electri ei tati obstae ulcinon sint , immo illam fae illima recipiant , de ita causa etiam sint, ut humidus aer eorpus alioquin
materiam electricam non recipiens , neque transmittens eam facile admittat, atque effluere, amplius non impediat. Secundum nostram vero theoriam rei causa est omnino obvia: tantum enim materiae
ex una superficie decedit, quantum supra aliam oppositam accumulatur: quamdiu igitur intra phialam electricitas perseverat invariata, effluxus ah exherna etiam superficie eessate quod minima fieret, si m teria interna per medium vitrum posset transire. ον.
470쪽
os .secundum : Si scintillam e eonductore elleiamus; ad scintillas vivi)um , & inllantaneum lumen sulis gura reserens in vacuo aut phiala apparet. Educta scintilla , ignis electrietis intra phialam exploditur, atque plurimum minuitur; secundum igitur datam
theoriam aequalis materia eodem tempore per Va cuum ad extimam phialae superficiem evibratur, ut
aequilibrium lam per existat: hine igitur est momen
tanea illa luminis eoru seatio ad singulas scintillarum evibrationes . Omitto alia ejusdem experimen ii phaenomena relatis omnino similia, quibus nostra Propositio magis temper eonfirmatur . oc. II. Secunda difficultas superius proposita ex hucusque dictis, ahque ex ipsa met ineoria solvitur rnihil enim illa continet , quam supcussionem Lugduno. Batavi eam Ope phialae vacuae elicitam et peculiaris tamen rei circunstantia nihil in experiment ipso immutat. Sue eullio in hoc ex iam casu habita non ab interna phialae cavitate per mediam ejus vistri substantiam provenit , sed per conductorem i sum , quem tangis, & manum ad externam phialae superficiem disploditur , ut ruptum virium aequili-hrium reparetur e eatenus enim in hoc etiam casu fit experimentum, di phiala vacua electricitate instruitur, quatenus plurimum vaporis electrici intra phialam addensatur, & aequalis interim maxeriae cra pia ab externa superficie recedit: hoc igitur modo Tumpitur naturale virium aequilibrium et Cum primum igitur conductorem digito attingis, manu altera phialam tenendo , viam materiae electricae a. . Peris, qua a phiala. ubi dentissima est, ad externam ejus superficiem , ubi rarassima extitit, motu violen Iisiimo evib, et ur. Sue cultio igitur non est scintilla a phiala pe medium vitium permeans , sed mate-xia per manum ad phialam accurrens: idque est in
omni ex Ierimento hujusmodi commune.
Αο7. li I. Quod tertiam dissicultatem , atque experimentum nobis ot jectam attinet , non satis video ,
quid ab iit i experime to pr i una vel alia theoria afferri possit fundamenti: massa & partes ex quibusci, artae coinponis Hur, eam habent indolem , mollirium, inaequalem adeo textulam , plexum, di ne xi biae