장음표시 사용
441쪽
het experimenta electrico agnoscimus , ab uxo eurdem corpore effluentem, in aliudque influentem. Hanc propositionem eo in sensu defendimus, qua tenus duplicem materiam, effluentem, de affluentem
superius expositas negamus, unicumque torrentem
saluimus, qui e corpore effluens pennicillum , ineorpus influens stellulam Ostendit . innumera se ilicet experimenta quotidia instituimus , in quibus duplex illud phaenomenon animadvertitur, ex una parte pennicillus , alia vero respondens uella ragente v. g. machina , conductori constanter, dc perenniter electrificato digitum aut corpus metallicum prope admove, terrae alioquin insiliens et pen
niuillum luminosum in conductore, stellulam in digito observabis . Unde autem est ille pennicillus , unda etiam stella λ est ne duplex ignis electrici toris rens, a duplici singillatim corpore egrediens, alius que alii respondens, de ex opposito occurrens' Dimcimus, in his de omnibus aliis ejusdem generis ex.
perimentis unicus est materiae torrens a corporct
uno Pennicilli forma effluens, atque in aliud instar sellulae ingrediens . Quod si proba varimus , univversim etiam de omni re Eleyriea demonstratum erit, unicum semper inibi intervenire materi η torrentem ab uno corpore egredientem, in aliud vero Deundum aequilibrii, dc virium, densitatumque te ges ingredientem ἱ ejusque torrentis beneficio orn-hia electri ea phaenomena profluet , atque explicari. 3 6. Primo igitur agente machina , dc materia electrica a globo in conductorem transfluente, re que in loco obscuro observata, apparet in alia quidem conductoris eκ tremitate globum fere conti gente stella luminosa, in opposita vero pennieillus et Electri eus nimirum torrens conductorem ingrediens stellulam, egrediens vero penni eillum refert. 3 7. I eoundo. Condui toris munus homo quieti m. que agat corporibus electricis impositus, unoque disgito globum fere tangat , dum alium alterius masnus digitum ad corpus communicatione electri Eum, v. g. hominem solo iasistentem distendit et in
primo quidem stellam, in posteriori pennicillum Μοην. Phil. Tom. VI. E e o
442쪽
observabis r res enim eodem redit, sive homo, sive
metallum conductoris vices agat. 6 8. Tertio. Duas culpides metallicas ita statue, ut una quidam scinductori , alia autem machinae ullannexa, aliaque altera opponatur, & se prope respiciant z machina agente , prior calpιs Penni cilium , posterior autem stellam ollaudet . Μatemria enim Electrica in conductore accumulata , Perspiculum metallicum in machinam , uni rarior est maioria, Perenniter refluit, ab unoque proinde spiculo e inuit, di in aliud in liuit. Metallicae cuspides
erant Omnino a corporibus communieatione eiectriois separatae , neque nisi coaductori , dc maent Rcomunicabantur . Si spicula per mutus , quod Pr, mo pennicillum , postea stellana demo ait rabit , de 'ie illim . Experimentum multiplici alia ratione instituitur ; id tamen semper observatur , quod si
Eonductoris extremum globo oppoutum aliqua Ian dem ratione sum rhae hina praecipue ii separatast eomunicet, hoe est, ad eam ita admoveatur aut scintilla aut pennie illus electricus edi poliant . videatur sem par in dicto conductoris extremo Pen nicillus, in parte vero machinae responde ait stella et conductor igitur uno sui extremo ad globum stellam demonstrat , alio vero ad machinam ostendit Pennicillum et perenniter nimirum a globo in con ductorem, a conductore in machinam , ab eaque i terum per globum ia conductorem fit ejusdem ima teriae fluxus. 3 s. Quar o. Si Μaehina eum terra eam munice conductor autem sit separatus ἱ conductoris extre mum globo admotum demonstrat stellam, oppositum vero pennici Ilum: eontra vero si machina sit lapa
rata, conductor autem cum terra communicet ; ab
hujuste extremo globum respiciente loco stellae apparet pennicillus . Ia primo casu materia per ma chinam in conductorem, in secundo a conductore in machinam fluit et quod quidem experimentumuIterius statim explicabimus. 3so. Muinto: Corpus quodcumque communicatione electricum, & suamet electricitate spoliatum condu
ctori prope admoveamus, ut celatilla di pennicilιus
443쪽
h 'eri possint, aliunde tamen materiam nisi a con duetore accipere nequeat: duo autem in iis casibus Si advertemus , pennicillum ad conductorem a in parere, stellam In admoto corpore fulgere, eoqua
solum electricitatem in primo imminui, in secundo augeri , seu aequiri . Experimentum hae ratione instituit D. M RO : filum metallieum 'polli aes longum tubulo vitreo immisit, ita ut filum semilineari tantum longitudine tubo extaret praeterea vero tubuli apertulas cera Hispanica abiuravit, ne aliunde, quam per cuspidem vim electri eam accis pere posset filum , tubumque exinde aliis capaci ribus tubis vitreis etiam inclusit . Rebus ita paratis, conductori electrieo , e cujus duobus angulis ,
aut culpidibus extremis singuli luminosi pennieini einuebant, apieem fili prope admovit : penni eilli illieo disparuerunt, stella in fili apiee apparuit , ab aliaque e)uidem fili parte scintillae emicabant. Uno
verbo, nul Ium est experimentum hucusque notum , quod secundum hanc propositionem non explicetur, ejusque veritatem non confirmet .
332. Sexto, ut plura alia omittam, quae apud P. Bucaria videri possunt, quotiescumque duo corpora lommunicatione, sed inaequaliter electrica ad contactum fere admoventur , ex parte metioris electricitatis exploditur pennieillus, aut stintilla sub sorma pennicilli , ex parte vero eorporis minus eledriei respondet eodem tempore stella, & si utrumque lit separatum, omnia illa signa disparent, eum inrumque eorpus parem tum habeat electricitatem romnia haec ex modo dicendis ulterius confirmabun
3s a. Unicus ille materiae fluxus, atque torrens, Femiη rebus Electricis admittimus, sit a rellare , cui ma ελιηa res it, supra globum ad conductorem. Haec etiam propolitio praecipuum habet Ioeam in theoria Electrica Franklini , atque tum ex dictis tum ex adducendis modo experimentis deducitur
444쪽
Primo quidem in re Electriea haec universa' rdemonstrant lex perientiae . r. Si di maehina , Acconduetor sint a tellure separata , tenuissima D tum modo tigna electri ea e conductore obc aemu S . quae brevillimo tempore disparent. t ea vero tenui Lsima si gaa alternatim modo a conductore , modo a machina eduntur : alternationis caviam statim da
himus: ad rem nostram satis est, quod quam tum vis velocissime volvatur globus , . & reliqua omnia ascuratissima exequalis ; nihil praeter rem ilIa illa Pauca, sic brevissima signa. atque electricitatem o tinebis. In hoc igitur casu electricum torren Iem in
conductorem non transmittit machina. 3 3. 2. Fac tamen , ut cum tellure communicet machina, conductor autem se palatus maneat: tumve o perennem semper, &. quantum voles , vehe menti itimam electricitatam in sonductore animadvertes, scintilias , pennicillos ex illo evibrari, tan- diuque rem durare obser gabis, quamdiu experimen Lum eodem modo produeere velis; itellamque insinper deprehendimus in illa conductoris extremitate, quae globum respicit. Unum intςr duos hosce calus diicri mea est, quod cum tellure communicet macli na in seeundo, non item in primo et ab eo igitur
diserimine ea effectuum laeundi a primo differentia, hoc est , fluxus atque materiae torrens a machina
3 P . I' Invertamus tamen Ordinem . eum tellure
communieet conductor, non vero maThina, contraria omnia observantur et eonductor scilicet nullum , machina autem. omnia electriaa signa perenniter exhibet; eo scilieet casu fit materiae elect i eae fluxus per conductorem in machinam : in hae ultima, ut-Pute separata accumulatur, dum intέsim conductor cum Ierra communicans , majorem , quam tellus ipsa, densitatem acquirere non potest. 3ys. 6' Quod si tum machina , tum etiam eat Sa cum solo communicent . quamlum vis globum volvas,& adnitaris, nullum neque a machina, ne que a catena signum obtinebis . Quod seilleat in
hujusmodi cireubstantiis fiat quidem materiae fluxus a tellure in machinam, ab hac per globum in con due
445쪽
. orem ; sed eum omr ia haec solo insistant , eum 'Aue communicent; nulla in iis fieri potest materiae accumulatio , & nulla proinde signa eduntur ;quae juxta jam dicta ab irruptione densioris in rais
336. 3' Cum experimentum electri eum in obse ra camera instituimus, inter globum S digitos Dieantis manus puncta luminosa jam toties descripta, globo adhaerentia animadvertimus ἱ & similem om nino lucem in metallicorum florum globum ex o posita parte tangentium , di conduetori amxorum eblargamus, ex. utraque sci licet parte sellam , acceptae materiae electricae signum, quod in nulla alia elobi visitur : id vero argumento est . materiam Ritieantis manu ad globum, a globo ad fila metalli- ea & eonductorem fluete, dc inde etiam modo pro babimus , neque ab aere , neque a vitro materiam
gonductori suppeditari. 317. In eamdem rem est experimentum Dominiis Rur globum vitreum inaurata charta , foramine unius polligis in medio perforata , fricabat, quod quidem foramen , aut circulus basim agebat infundibuli eujusdam vitrei decem pollices longi, & ehar tae uniti . infundibuli collum oblongum manu Pr
hendens tenebat, eoque revolutum globum charta separata fricabat. Machina agente vix tantillum lectrieitatis in eonductorem fuit transmissum, qua tutum scilicet in charta inaurata continebatur. pos t a vero quam tumuis prosequeretur , nihil obtineri
potuit: filo metallico intra infundibulum immisso , jusque cuspide prope globum admota , di machi- , ua, ut prius agente , pennicillus Iuminosus a filieuspide. in globum effluebat, quo S globus, Eceo
ductor electricitatem aeceperunt , atque signa ed
bant . Quodsi antequam in tutam i vitreum fi linumetallieum immitteret, pulvinum a globo separabat, eui alius digitum objiceret, pennie illus illieo tum iis holus a dieito in pulvinum effluebat. v. 338. Tria hine liquent : Io Exiguum illum pulvinum fuisse illico suamet electrica materia spoliatumὲ eum postea a digito pennici lium accipiat, ct prius u . ain vel alteram debilem, scintillaan sonductor R e 3 evi-
446쪽
evi traverit . a Materiam electri eam in eondu 2 rem a vitro, neque per medium vitrum transmitti, sed de hoe statim et Terram tandem illam perennem scaturiginem este, ex qua torrens electricus per machinam supra globum in conductorem transfluit.
339. Neque vitrum seu tIobus vitreus maehisae, neque aer maebinam lysam, eonductorem , aut globum ambiens materiam elect leam suppeditant. Hoc aliud est Electrieae theoriae caput cum aliis omnibus optima eonsentiens, ab iis deductum , atquctim mediatis experimentis innixum. Et primo a duo bus observationibus postremo Ioeo relatis res est plane manifesta. Deinde cum aer machinam, atquct condustorem semper eircumdat, & immediate eon tingat; signa electri ea numquam non ederet catena, cum aer materiam semper globo suppeditaret , per quem in catenam transflueret; fieri enim haud porus et, ut ignis electrieus in conductore deficeret. Cum igitur contraria omnia observentur , nullam ab a re in eonductorem , aut machinam transfluere muteriam electrieam tenendum est. Λ edit etiam a
serta illa jam aeris proprietas , quod sei licet indola
sua materiae electricae reeipiendae resistat , aptissimumque existat eorpus, ut aliud quod eumque communioatione Electricum , & aero undequaqt e circumdatum ignem suum electricum servet I aeque eo nim materiae externae recipiendae, ae propriae ela piendae resistis. Hie tamen notanda sunt, quae alibi
iam diximus de aere humido , dequi vaporibus iaisso natantibus: r sieut enim per humidum vaporosumque aerem fatale disperditur materia electri ea conductoris; isa etiam si in medio hujusmodi aera conductor sit e strieitate minori , seu rariori praeditus, quam aer humidus , ignem kb aare in eon ductorem affluare juxta aequilibrii legem, non nega
De vitro iisdem prorsus argumentis res demonstratur; tantum enim abes', ut vitrum lenem
electricum suppeditet , ut vel parvi vitri interposi
447쪽
tio lumeiat ad eum materiae fluxum impediendum, qui, vitro sublato, a tellure & homine per globum in eonductorem transmitteretur . Equidem nisi res ita esset, nuta amplius afferri posset ratio. quarcta machina , ct globo separatis materia electriea in
conductorem non transmitteretur, . quod est experimentis demonstratum . Hinc a terum inferre non possumus , aut ullam materia a vitro emit
ii , aut copiosum ignem electricum in ip non eon tinerit satis enim est, vitrum suae electricitatis esse tenacissimum , ut utraque illa consequentia cadat. 34 I. Contra propositionem arguit Nollet ta . Ponimus aerem magnam electricitati resistentiam opponere; ac proinde ignem electricum neque aliis
eorporibus communieare, neque ab aliis recipererre pugnant tamen experimenta a scintillae a conduinctoribus ad unius aut alterius pedis distantiam per medium aerem evibrantur: conductores ipsi corpora levia ab aliquorum pedum distantia attrahunt , repellunt , sustinent i in hisce autem & quam pluri mis aliis similibus easibus a conductore per medium aerem transfluit , & emittitur materia electrica . Neque ad rem explicandam satis est humiditas aeris,
seu vapores, qui aerem ambientem emetunt impurum: adeo enim id a veritate aberrat, ut potius quo sector extiterit aer, eo melius experimenta electrica, atque relata modo phaenomena peraganture aer igitur electrieitati non resistit , sed eam & eommuniis eat, at aliunde recipit . Respondeo et Haee omnia jam explieavimus, ct magis illa pro nostra theoria
faciunt, quam eam impugnent: aerem non diei mus insuperabilem: contrarium & magnopere resistenetem diei must id vero innumeris experimentis dein monstramus : scintillarum per aerem stridor , figura, atmosphaera Electrica conductoris , materiae addensatio , & alia plurima a nobis jam relata aut dictam aeris resistentiam evincunt, aut ab illa omnino pendent , ct consequuntur. Nihil ulterius a lao ad argumentum explicandum ἱ propterea quod ea omnia jam sunt exposita , & satis a nobis deia
448쪽
monstratum, aerem non solum materiae electrIest retinere , ejus dissipationem, dispersionem , atque transitum impedire , verum etiam neque illam ab aliis corporibus electrificatis aecipere, aut illis, ueelectriticentur, impertirer deinde totam hanc rem statim iterum explicabimus. 363. A globo, aut tubo vitreo matyriam electricam eorum vitrorum propriam. & intra eorum Poros antea consistentem conductori communieari, existimat et ram Nouet , quod sequenti argumento probare adinnititur. Materiam elactricam esse puram putamquct
materiam ignis , atque Iueis . ab omnibus jam aullsatuitur, aut non negaturi jam vero vitrum illus est eorpus , quod ardentissimo igne formatum, reluci vel tenuissimae Deillime pervium S lueem , &Ignem intra se saeillimo recipit, transitum permit tit , accipit , communicat , seu transmittit : undo ergo erit insuperabilis fere illa partium vitri tenacitas, qua materiam electricam intra ipsas irretitam adeo prehendat, ut nequa illam abire permit tat , neque in ejus loeum externam possit recipere
ne spondeor Qui hisee & aliis similibus argumentis
a ratione tantum petitis rem electricam , seut de quamplurimos alios Physieos effectus, explieare velet , inter chymeras ille recenseret quidquid nos circa praedictum argumentum sensus, & experimen ta docent . Nihil equidem contra rationem statuendum: in re tamen praesenti experimenta sunt primum consulenda , eaque longissimo intervallo dubiis , atque obscuris rationibus a nostra philosophorum Idea petitis praeferenda sunt . Nullus est , qui ad ductam in argumento vitrorum indolem ignorat . cc materiam .electricam plurimi a saltem lucis , &ignis proprietatibus donatam esse non satearur: haeci ramen omnia obscurissimum tantummodo argumen tum esta potiunt ad assertam in ivltro resistentia negandum. De re enim, atque phaenomeno agitur,
quod.in simplieissimo materiae mechanismo positum ad simplieissimum partieularum meo hanismum PMq.ue primitivum fere. qarum statum prope videt uespectare: in quo quidem, siquo in alio, experimen
i ta potissimum inspicienda sunt. Cum ergo indubia
449쪽
atque manifesta experimenta a nobis jam relata asteriam vitri resistentiam demonstrent, parvi pe denda quareumque obscura ratio his oppositae. Dei iam . de nequae vitri, neque materiae electri eae proprietates nisi ab experimentis novimus . plures etiam sunt, quas adnue ignoramus , quasque nos tota exin
perientia doeebit; inter quas Ioeum etiam illa ha bet, de qua modo disserimus: Tandem lieet materia electri ea lueeae inflammet, plureique alias haheat tum lucis, tum ignis proprietates atque inde rio uua eademque re haberi pollint; nihilominus aliqua iamateria electrica deprehendimus , quae neque luci, neque igni eonveniunt, & vicissim : haec igitur tria
sunt una eademque materia , quae lamen diveriam status rationem habeat.
Vis di fusiva , atque eompressiva materiae Fle Rrieae est universale princimiam, O causa, unde ν-nia electrieitatis ρbanomena producuntur. Λb eo nim rum , quod materia electrica propria indola sit suimet diffutiva , seu expaniiva , atquct proinde ad aequilibrium semper tendat , alia vero ex parta possit in corporibus comprimi , addentari.& accumulari , hoc est , ab eo quod aequilibrium semper affectet , illudque rumpatur', omnia ejus phaenomena pendent , atque eduntur . Nullum ea electricum experimentum, quod huic principio noueonsonet, ab eo non probetur, illudque vicissim etiam non demonstret, ut statim plurima pereurren do palam fiet : satis interim sit propositionem ita brevissime stabilire . Si materia non esset sui diffusiva , atque ad aequilibrium semper tenderet ;quamlum vis in uno proliis corporibus accumula ratur ἱ ab eo tamen ad alia non transiret, di sese expanderat, sed in suo accumulationis , & densitatis statu eonstanter manerat compressa, ut visitur in molinlibus non elasticis . Rursus si materia electrica es set quidem sui diffusiva, ad aequilibriunque tende. ret, accumulari tamen, atquct addentari non posset. ab uno etiam ad alia eorpora non eidueret, cum
450쪽
semper in aequilibrio servaretur, quod quidem perturbari atque tolli non possat. Posita Nero utraque illa proprietate, necessario consequitur, materiam electrieam posse in corporibus addensari, & magis. quam in aliis aecumulari, rumpique proinde aequi. Iibrium a rupto atqui librio opus iterum est, ut materia a maiori densitate ad minorem e fluere inindole sua adnitatur , ct eum primum possit , raapse transfluat r in hujusmodi autem fluxu phaenomena universa electri ea produci, napra demonstravimus: a primo igitur ad ultimum eonstat, phaenomena electriea ab adducto prinei pio provenire . Ignis vero electriet accumulatio ab eo tandem dependet, quod aliqua eorpora illum intra se faelle recipiant , de transmittant , alia autem neque recipiant , neque transmittant: primi generis sunt eorpora communi eatione electrica, laeundi illa origine electriea rhina est, quod ille ignis in eorpus communicatione elemctri eum corporibus electricis eircumdatum transis mitti, recipi, in illoque addensari possit, eaque r. tione vires acquirere, quibus in alia eorpora non e Iectri ea magno impetu irrumpat. Hoc unum est , quod in omnibus machinis, & experimentis electris eis tum naturalibus tum artificialibus evenit e quae omnia deficerent , si vel in materia electri ea , vel in caeteris corporibus dictae modo proprietates deerusent; aut ignis electricus eam aliunda proprietatem non haberet, quod frictione nimirum excitetur , &ad transitum ab uno ad aliud corpus veluti deterinminetur. Rem .mnem luculentius statim confirm
bimus , cum totum experimentorum mechani sinum,& phaenomena per datam modo causam exponam sct ad unteum illud principium reducam.
gε4. Duplex stitur est eorporum electrisitas tam ua.. νalis, tum artificialis ; alia nimirum Positiva, alim 'Ta vero Nagativa.
Est diceret corpora dupliei modo possunt eIectris ficari, seu ad eum statum reduci, in quo phaenominna electrica adant, positive nimirum, hoc est, ma teriam