M. T. Ciceronis Cato Major, Seu De Senectute, Dialogus; Ad Titum Pomponium Atticum. Somnium Scipionis

101쪽

1ol SOMNIUM

stellas vocatis : quae globosae, et rotundar, divinis animatae mentibus, circulos suos orbesque conficiunt celeritate mirabili.

Quare et tibi, Publi, et piis omnibus retinendus est animus in CuStodia corporis ; nec injussu ejus , a quo ille est vobis datus, ex l1ominum Vita migrandum est, ne munus humanum assignatum a deo defugisse

videamini. Sed sic, Scipio, ut aVus hic tuus , ut ego, qui te genui, justitiam cole et pietatem : quae cum sit magna in parentibus et propinquis , tum in patria maxima est. Ea Vita, Via est in coelum, et in hunc Coetum eorum, qui jam ViXerunt, et corpore Iaxati, illum incolunt locum, quem Vides : erat autem is splendidissimo candore inter sam-

102쪽

SCIPIONIS. Iob mas circus elucens, quem Vos, ut a Graiis accepistis , orbem lacteum nuncupatis : ex quo omnia mihi contemplanti, praeclara cetera et mirabilia videbantur. Erant autem eae stellae, quas numquaIn ex hoc loco Vidimus; et earmagnitudines omnium , quas ESSenumquam suspicati sumus : ex quihus erat illa minima, quae ultima a coelo, citima terris, luce lucebat aliena. Stellarum autem gIobi terra magnitudinem facito Vincebant. Iam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri, quo quasi punctum ejus attingimus, Poeniteret.

IV. Quam cum magis intuerer a Quaeso, inquit Λfricanus, quousque humi defixa tua mens erit 3 nonne

103쪽

1o6 SOMNIUM aspicis, quae in templa Veneris 3 novem tibi orbibus, Vel potius gi

bis , conneXa sunt Omnia : quorum unus est Coelestis, extimus, qui re liquos omnes complectitur, Summus ipse deus , arcens et Continens

ceteros ; in quo infixi sunt illi, qui

Volvuntur, stellarum Cursus sempiterni : cui subjecti sunt septem, qui Versantur retro Contrario motu , atque Coelum : ex quibus unum

globum possidet illa, quam in terris Saturniam nominant : deinde est hominum generi prosperus et Salutaris ille fulgor, qui dicitur Iovis: tum rutilus , horribilisque terris, quem Martem dicitis. Deinde subter mediam sere regionem sol obtinet, dux, et princeps , et moderator luminum reli

104쪽

. SCIPIONIS. Io 7 quorum , mens mundi et tempe- Tatio , tanta magnitudine , ut cuneta sua luce illustret et compleat: hunc ut comites Consequuntur , Riter Veneris, alter Mercurii cursus: in infimoque orbe Iuna , radiis solis RCCen Sa, Convertitur : infra autem jam nihil est, nisi mortale et caducum , Praeter animos generi hominum , munere deorum datos. Supra Iunam sunt aeternu Omnia. Νam ea, quae est media et nona tellus, neque movetur, et infima est, et tu eam seruntur Omnia suo nutu pondera. V. Quae cum intuerer Stu Pens,

ut me Tecepi, Quid Τ hic , inquam ,

quis est, qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus 3 Hic

est, inquit ille , qui intervallis conjunctus imparibus, sed tamen , PTO

105쪽

1o8 SOMNIUM rata parte, ratione distinctis, impulsu et motu ipsorum orbium e&citur ; qui acuta cum graVibus temperans, Varios aequabiliter concentusessicit : nec enim silentio lanii motus incitari possunt, et natura fert, ut extrema ex altera parte grariter,

ex altera autem acute Sonent.

Quam ob causam summus isse coeli stelliferi cursus, cujus ConVer Aio est concitatior, acuto et excitatomoVetur Sono : gravissimo autem hic Iunaris atque insimus : nam terra, nona , immobilis manens , ima sede semper haeret, compleXa medium mundi locum. Illi autem Octo Cursus, in quibus eadem vis est duorum, septem essiciunt distinctos intervallis sonos; qui nu- meaeus rerum Omnium fere nodus

106쪽

s CIPIONIS. IO9 est : quod docti homines nervis imitati atque cantibus, aperuere sibi reditum in hunc locum : sicut alii, qui praestantibus ingeniis, in vita humana divina studia coluerunt.

Hoc sonitu oppletae aures hominum obsurduerunt; nec est ullus hebetior sensus in Vobis : sicut ubi Nilus ad illa, quae Catadupa nominantur , praecipitat ex altissimis montibus, ea gens, quae ilIum Io Cum accolit, propter magnitudinem sonitus, sensu audiendi caret. Hio

vero tantus est totius mundi incit tissima conversione sonitus, ut eum aures hominum capere non possint: sicut intueri solem adversum nequitis , ej usque radiis acies Vestra Sensusque Vincitur. Haec ego admirans,

107쪽

I O SOMNIUM reserebam tamen oculos ad terram idem iidem. VI. Tum Africanus , Sentio , inquit , te sedem etiam nunc hominum ac domum contemplari : quae

si tibi parva, ut est, ita Videtur,

haect Coelestia semper spectato; illa humana contemnito. Tu enim quam celebritatem sermonis hominum , aut quam expetendam gloriam Coi

sequi potes 7 vides habitari in

terra raris et angustis in locis; et in ipsis quasi maculis, ubi habitatur, Vastas solitudines interjectas rhosque, qui incolunt terram, non modo interruptos ita esse ut nihil inter ipsos ab aliis ad alios manare possit : sed partim obliquos ,

partim aversos, partim etiam ad-Versos stare Vobis : a quibus ex-

108쪽

SCIPIONIS. III spectare gloriam certe nullam P

testis. Cernis autem eamdem terram ,

quasi quibusdam redimitam et circumdatam Cingulis : e quibus duos maxime inter se diversos, et coeli verticibus ipsis ex utraque parte subnixos, obriguisse pruina Vides; medium autem illum et maximum, solis ardore torreri : duo sunt habrutabiles ; quorum australis ille, in quo

qui insistunt, adversa Vobis urgent vestigia. NihiI ad Vestrum genus. Hic autem alter subjectus aquiloni, quem incolitis, cerne, quam tenui Vos Parte contingat : omnis enim terra, quae colitur a Vobis, angusta verticibus, Iateribus latior, parVaquaedam insula est, circumfusa illo imari, quod Atlanticum, quod mag-

109쪽

III SOMNIUM num, quem Oceanum appellatis interris : qui tamen tanto nomine, quam sit parVus , Vides. Ex his ipsis cultis notisque terris,

num aut tuum aut cujusqUam nostrum nomen, Vel Caucasum hunc,

quem cernis, trans endere potuit, vel illum Gangem transnare 2 quis in reliquis orientis, aut obeuntis solis ultimis, aut aquilonis austaeive partibus tuum nomen audiet 3 quia bus amputatis, cernis profecto quantis in angustiis Vestra gloria se dii

tari velit. Ipsi autem , qui de vobis loquuntur, quam loquentur diu 2 VII. Quin etiam, si cupiat proles illa futurorum hominum deinceps

Iaudes uniuscujusque nostrum a Patribus acceptas posteris prodere ;tamen propter eluviones exusti

110쪽

SCIPIONI S. et 13 uesque terrarum, quas accidere tempore Certo necesse eSt, non m do non aeternam, sed ne diuturnam

quidem gloriam assequi possumus. Quid autem interest, ab iis , qui

Postea nasContur, Sermonem sore

de te , cum ab iis nullus fuerit, qui ante nati sint, qui nec pauetores , et Certe meliores fuerunt Viri 3 cum praesertim apud eos ipsos , a quibus

audiri nomen nostrum poteSt, ne mo unius anni memoriam Consequi possit : homines enim popuIariter annum tantummodo solis, id est, unius astri reditu motiuntur : Cum autem ad idem, unde semel prosecta Sunt, cuncta astra Tedierint, eamdemque totius coeli descriptionem longis intervallis retulerint, tum ille vere Vertens annus appeI