M. T. Ciceronis Cato Major, Seu De Senectute, Dialogus; Ad Titum Pomponium Atticum. Somnium Scipionis

71쪽

14 DE SENECTUTE.

quam, quo minus Viae Testat, eo plus viatici quaerere 7 XIX. Quarta restat Causa, quae maxime augere atque sollicitam h bere nostram aetatem Videtur , appropinquatio mortis; quae certe a senectuto non potest Ionge abesse. O miserum senem, qui mortem contemnendam esse in tam longa aetate non videriti quae aut plane negligenda est, si omnino exstinguit animum , aut etiam optanda, si aliquo cum deducit, ubi sit futurus aeternus. Atqui tertium certe nillil inveniri potest. Quid igitur timeam , si aut non miser post mortem, aut beatus etiam futurus sum Quamquam quis est tam stultus, quamvis sit adolescens, cui sit exploratum , se ad Vesperum esse Vie

Disit ipso by Corale

72쪽

DE SENECTUTE. 75turum 2 quin etiam aetas illa multo

Plures, quam nostTa, mortis CaSus

habet: facilius in morbos incidunt adolescentes; gravius aegrotanti tristius curantur: itaque pauci Veniunt ad senectutem: quod ni ita accideret , melius et prudentius Viveretur. Mens enim, et ratio, et Consilium , in senibus est: qui si nulli fuissent, nullae omnino Civitates . fuissent. Sed redeo ad mortem impendentem : quod illud est crimen senectutis, cum illud Videalis cum adolescentia esse Commune 3 Sensi

ego tum in optimo filio meo, tum iu exspectatis ad amplissimam dignitatem fratribus tuis, Scipio, omni

aetati mortem esse Communem.

At sperat adolescens, diu se Victurum, quod sperare idem senex

73쪽

6 DE SENECTUTE.

non potest. Insipienter sperat: quid enim stultius, quam inceΤta pro CeT-tis habere, salsa pro veris 3 Sonex nequod speret quidem habet. At est eo meliore conditione, quam adole8Cens , cum id, quod ille sperat, hic jam Consecutus est. Ille vult diu vivere ; hic diu vixit. Quamquam ,

o dii bonit quid est in hominis Vita diu Da enim supremum tem Pus : exspectemus Tartessiorum Tegis aetatem: fuit enim, ut scriptum Video, Arganthonius quidam Gadibus , qui octoginta Tegninit annos , Conium et viginti vixit. Sed mihi ne diuturnum quidem , quidquam videtur, in quo est aliquid extremum: cum enim id advenit , tunc illud, quod praeteriit, es- fluxit : tantum remanet, quod Vir-

74쪽

DE SENECTUTE. 77

tute et recte saetis Consecutus sis :horae quidem cedunt, et dies, et menSes, et anni; nec praeteritum tempus umquam TeVertitur neo , quid sequatur, sciri potest. Quod cuique temporis ad vivendum d tur, eo debet esse Contentus. Νeque enim histrioni, ut placeat, Peragenda est sabula, modo , in quocumqΠe fuerit actu , probetuT; neque Sapienti usque ad Plaudite ViVendum. Breve enim tempus aetatis , satis est longum ad bene honesteque vivendum : Sin processeris longius, non magis dolendum est, quam agricolae dolent, praeterita Verni temporis suavitate , aestatem autumnumque Venisse: Ver enim , tamquam adolescentiam 8ignificat, ostenditque fructus suturos : reliqua

75쪽

8 DE SENECTUTE. tempora demelendis fructibus et

percipiendis accommodata Sunt. Fructus autem senectutis est, ut saepe dixi, ante partorum bonorum memoria et copia. Omnia Vero, quae secundum natuTam fiunt, sunt habenda in bonis: quid est autem tam Secundum naturam, quam senibus emori 3 quod idem contingit adole centibus , adversante et Tepugnante natura. Itaque adolescentes mori sio mihi videntur, ut cum aquae multitudine vis flammae Opprimitur: Senes autem, Sicut Sua sponte, nulla adhibita vi, consumptus ignis Oxstinguitur. Et quasi poma ex arboribus , si cruda sunt, Vi aVelluntur, si matura et cocta, decidunt; sic Vitam adolescentibus Vis aufert, Senibus maturitas: quae mihi quidem

76쪽

DE SENECTUTE. 79 tam jucunda est, ut quo propius ad

In or tem accedam, quasi terram Videre videar, aliquandoque in portum ex longa navigatione esse VentuTuS. XX. Omnium aetatum Certus est terminus; senectutis autem nullus: recteque in ea Vivitur, quoad munus officii exsequi et tueri possis; et

tamen mortem Contemnere: eta quo

fit, ut animosior etiam senectus Sit, quam adolescetitia, et sortior. Hoeillud est, quod Pisistrato tyranno a Solone responsum est; cum illi quaerenti, qua tandem spe fretus, sibitam audaciter obsisteret, TeSPON- disse dicitur, si Senectuten . Sed Vivendi finis est optimus, Cum inte-ya mente, ceterisque sensibus, Opus ipsa suum eadem, quae Coagmenta Vit, natura dissolvit.

77쪽

δ8o DE SENECTUTE. Ut naVem, ut aedificium idem destruit facillime, qui construxit; sic hominem eadem Optime, quae Con glutinavit , natura dissolvit. Iam omnis conglutinatio receris, aegre inveterata, facile divellitur: ita fit, ut illud breve vitae reliquum neu avide appetendam senibus, nec Sine causa deserendum sit: vetatque Pythagoras injussu imperatoris, id est, dei, de praesidio et statione vitae decedere. Solonis quidem sapientis elogium est, quo So negat velle Suam mortem dolore amicorum et lame

t Iemo Ine Iacrymis decoret, neque funera Iossum Faxit.

Non censet Iugendam esse mor-

78쪽

DE SENECTUTE. 8 Item, quam immortalitas consequa

tura

Iam sensus moriendi aliquis esse Potest , .isque ad exiguum tempus, praesertim seni: post mortem quiadem sensus aut Optandus, aut nullus est. Sed hoc meditatum ab ado- Iescentia debet esse, mortem ut ne gligamus ; sine qua meditatione , tranquillo esse animo nemo potest: moriendum enim certe est; et id i Certum , an eo ipso die. Mortem igitur omnibus horis impendentem timens, qui poterit animo consistere qua non ita longa disputatione opus esse VidetuT, Cum Tecorder, non solum L. Brutum, qui in liberanda patria est interfeC-tus ; non duos Decios, qui ad Volantariam mortem Cursum equorum in-

79쪽

82 DE SENECTUTE. itaVerunt; non M. Atilium, qui ad supplicium est prosectus, ut fidem

hosti datam conservaret; non duo Scipiones, qui iter Poenis Vel corporibus suis obstruere Voluerunt ;non aVum tuum L. Paulum , qui morte luit collegae in Cannensi igno minia temeritatem; non Μ. ΜRT- cessum , cujus interitum ne crudelissimus quidem hostis honore sepulturae Carere passus est; sed legiones nostras quod scripsi in originibus ) in eum saepe locum PTO-fectas alacri animo et erecto, undo Se numquam Tedituras arbitrarentur. Quod igitur adolescentos, et ii quidem non solum indocti, sed etiam rustici contemnunt, id docti senes extimescent 7

omnino, ut mihi quidem vide-

80쪽

tur, studiorum omnium satietas, Vitae facit satietatem. Sunt pueritiae Corta studia : num igitur ea desiderant adolescentes 2 sunt et ineuntis adolescentiae : num ea jam Constans requirit aetas, quae media dicitur 3 sunt etiam hujus aetatis: ne ea quidem quaeruntur a Senectute : Sunt

extrema quaedam studia senectutis: ergo, ut superiorrim aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam SeueC- tutis: quod cum evenit , satietas Vitae tempus maturum mortis affert.

XXI. Equidem non Video, Cur , quid ipse sentiam de morte, non au deam Vobis dicere : quod eo melius mihi cernere videor, quo ab ea PTO Pius absum. Ego vestros Patres, Ρ

Scipio, tuque, C. Laeli, Viros es rissimos , mihique amicissimos, Vi-