M. T. Ciceronis Cato Major, Seu De Senectute, Dialogus; Ad Titum Pomponium Atticum. Somnium Scipionis

81쪽

84 DE sENECTUTE.

Vere arbitror; et eam quidem VILtam , quae est sola Vita nominanda. Νam, dum sumus in his inclusi compagibus corporis, munere quodam necessitatis, et gravi opere persu gimur: est enim animus coelestis ex altissimo domicilio depressus, et quasi demersus in terram, Iocum divinae naturae aeternitatique Contrarium. Sed credo deos immortales

sparsisse animos in corpora humana, ut essent, qui terras tuerentur, qui que coelestium ordinem contempla tes , imitarentur eum Vitae modo atque Constantia: nec me solum ratio

ac disputatio impulit, ut ita crederem ; sed nobilitas etiam summorum philosophorum, et auctori

tas.

Audiebam Pythagoram, Pyllia

82쪽

DE SENECTUTE. 85goreosque, incolas pene nostros, qui essent italici philosophi quondam

nominati, numquam dabitasse, quin EX universa mente divina delibatos animos haberemus: demonstraba tur mihi praeterea , quae Socrates supremo vitae die de immortalitale animorum disseruisset, is, qui es-Set omnium sapientissimus oraeulo

Apollinis judicatus. Quid multa

Sic mihi persuasi, sic Sentio, Cum

tanta celeritas animorum sit, tanta memoria praeteritorum, futurorumque prudentia, tot artes, tantae sciemtiae, tot inventa, non POSSe eam naturum , quae TCS eas Contineat, esse mortalem: cumque semper agitetur

animus, nec principium motus habeat , quia se ipse moveat; ne finem quidem habiturum esse motus, quia

83쪽

86 DE SENECTUTE.

numquam se ipse sit relicturus: et, cum simplex animi natura eSset, neque haberet in se quidquam admistum dispar sui atque dissimile , non posse eum dividi: quod si non possit, non posse interire : magnoque CSSe argumento , homines sciro Pleraque ante, quam nati sint, quod jam pueri, cum artes dissiciles discant , ita celeriter ros innumerabiles arripiant, ut eas non tum PCimum accipere Videantur, sed reminisci et recordari. HaeC Plato noster. XXII. Apud Xenophontem uu-tem moriens Cyrus major, haec dicit : u Nolite arbitrari, O mihi ca- si rissimi filii, me, cum a Vobis dis-u CeSSero, nusquam, aut nullum re fore : nee enim, dum eram Vobin . τum, animum meum videbatis;

84쪽

DE SENECTUTE. 87α sed eum esse in hoc corpore , eXα iis rebus , quas gerebam, intelli-α gobatis : eumdem igitur esse Cre- ditote, etiam si nullum videbitis.

v Νec vero clarorum Virorum ii post mortem honores PeTmane-it rcnt, si nihil eorum ipsorum ani-u mi efficerent, quo diutius memo-ci 1 iam sui tuerentur. Μihi quidem si numquam Persualeri potuit, an

is mos, dum in corporibus essent c mortalibus, Vivere; cum exissentu ex iis, emori: neu VeTo tum ani-u mum esse insipientem, cum exu insipienti corpore evasisset; sedit cum omni admixtione corporisu liberatus, purus et integer eSSeu coepisset , tum eSse sapientem. Atque etiam, cum hominis na-it tura morte dissolvitur, Ceter

85쪽

88 DE SENECTUTE

R Tum Terum perspicuum est, quo K quaeque discedant: abeunt enima illuc omnia, unde orta Sunt: aniau mu8 autem Solus, nec Cum adeSt,

re nec Cum discedit, apparet. Iam it Vero Videtis, nihil esse morti tam re Simile , quam Somnum. Atquire dormientium animi maxime dea clarant diviqitatem suam. u Multa enim, cum remissi et litiu beri sunt , futura prospiciunt eu ex quo intelligitur, quales saturi

si sint, cum Se plane Corporis Vi re culis relaxaverint. Quare, si haecu ita sunt, sic me colitote ut deum: si sin una est interiturus animus t cum Corpore , vos tamen deos Ve-u Tentes, qui hanc omnem pulchri-u tudinem tuentur et regunt, me-α moriam nostri pie inViolateque

86쪽

DE SENECTUTE. 89u servabitis n. Cyrus qnidem horo moriens. Nos, si placet, nostra Via

deamus.

XXIII. Nemo timquam mihi , Scipio , persuadebit, aut patrem tuum Paulum, aut duos aVos, Pa Ium et Asricanum, aut Africani patrem , aut Patruum, aut multos praestantes Viros, quos enumerare non est necesse, tanta esse Conatos, quae ad posteritatis memoriam pertinerent ; nisi animo cernerent, Posteritalem ad se pertinere. An Censes

ut de me ipso aliquid more senum glorier ) me tantos labores diurnos

nocturnosque domi militiaeque suscepturum fuisse , si iisdem finibus gloriam meam, quibus Vitam, e SSem terminaturus 3 nonne melius molio fuisset, Otiosam aetatem, et quie-

87쪽

so DE SENECTUTE. tam, sine ullo labore aut conten- tione traducere 7 Sed neseio quomodo animus erigens se , posteritatem, Semper ita Prospiciebat, quasi, cum excessisset e vita, tum denique vi C-turus esset: quod quidem ni ita se haberet, ut animi immortales essent, haud optimi cujusque animus maxime ad immortalem gloriam n,

teretur.

Quid , quod sapientissimus quisque aequissimo animo moritur, Atultissimus iniquissimo 2 nonne vobis videtur animus is, qui plus cernat et longius, Videre se ad meliora proficisci ; ille autem, cujus obtusior sit acies, non vidcre 3 Equidem esseror studio patres vestros, quos colui et dilexi, videndi; neque Vero eos Solum ConVenire aVeo, quos ipse cog-

88쪽

DE SENECTUTE. 91 novi; sed illos etiam, de quibus audivi, et legi, et ipse conscripsi. Quo quidem me proficiscentem haud sane quis sacile retraxerit, neque tamquam Peliam recoxerit : et siquis deus mihi largiatur , ut ex hac

aetate repuerascam , et in Cunis Va-giam , Valde recusem e neC Vero VE-lim quasi decurso spatio, ad CurCeres a Calce reVOCari.

Quid enim habet vita commodi quid non potius laboris 2 sed habeat

sane : habet certe tamen aut satietatem , aut modum: non lubet enim mihi deplorare vitam, quod multi, et ii docti, saepe fecerunt : neque me ViXisse poenitet; quoniam ita vixi, ut non frustra me natum existimem : et ex hac vita ita discedo, tamquam ex hospitio, non tamquam

89쪽

su DE SENECTUTE. ex domo: commorandi enim natura deVeYsorium nobis, non habitandi dedit. O praeclarum diem, cum ad illud

divinum animorum con ilium Coetumque proficiscar, cumque ex hao turba et colluvione discedam l pr ficiscar enim non ad eos solum Viros,

de quibus ante dixi ; sed etiam ad

Catonem meum, quo nemo Vir melior natus est, nemo Pietate Praestantior; cujus a me Corpus CTematum est; quod contra decuit ab illo

meum : animus Vero non me dese

rens , sed respectans, in ea prosecto loca discessit, quo mihi ipsi cernebat esse veniendum et quem ego meum Casum sortiter serre visus Sum i non quod aequo animo serrem: sed me ipse consolabar, existimaus

90쪽

DE sENECTUTE. 93

non longinquum inter nos digressum et discessum lare.

His mihi rebus, Scipio id enim

te cum Laelio admirari solore dixisti levis est senectus, nec Sesum non mOIesta, sed etiam jucunda. Quod si in hoc erro, quod animos

hominum immortales esse credam, libenter erro : nec mihi hunC errorem , quo delector, dum ViVo, extorqueri volo 2 sin mortuus, ut quidam minuti philosophi censerit, nihiΙ sentiam ; non VGeor, ne hunCETTOrem meum mortui philosophi irrideant. Quod si non Sumus -- mortales futuri, tamen exstingui homini suo tempore optabile est: nam habet natura, ut Histrum omnium rerum, sic vivendi modum :senectus autem, Peraetio aetatis est,