장음표시 사용
481쪽
qui bona vacantia , id est hero ea- oriuntur, agimus ad id , quod nobis rentia, occupat, debita bonis his in. vel ex promisso, vel ex delicto , vel
haerentia solvere tenetur . ex variis causarum figuris , debetur .
Hinc ratio apparet , cur haeres Vid. δερ. I IA. teneatur solvere debita defuncti, quia CCCXLVIII. Tollitur obligas is succedit in ejus patrimonium , ex quo genere, quoties jus alterius defunctus debuit. reparatum , ejusque patrimonio sati Atque hac ratione nititur 4. jus se- factum est ' tunc enim jus suum cuia parationis ; quo defuncti non haere- que tribuitur. Speciatim autem dis ) creditores petant , ut separetur CCCXLIX. I. Tollitur obliga-
xtrimonium defuncti ex quo illis tio SOLUTIONE ejus , quod debe-
,etur j a patrimonio haeredis e . tur , id est quando debitum ita ad
Haec quoque o. vera ratio est eom. creditorem pervenit, ut ab eo repeti
pensationis. Etsi enim debitor ex suo non possit κ . Vera solutio quoque est patrimonio creditori teneatur, certum I. quando hosti solvitur , qui jure tamen est , creditorem vicissim ex victoriae creditoris mei iura quaestu suo patrimonio teneri debitori . Si vit ν : Σ. quando creditoris mei cre- igitur debitor renunciat huic debito , ditori solvitur et . etsi g. id fiat cre- allegando compensationem , nec de . ditore prohibente μ : non vero ψ. i bitor in suo patrimonio plus habet , vito creditore alii, cui non debetur, nec in creditoris patrimonio minus solvi potest b nec s. aliud pro alios: est , . nec 6. pars debiti d . Denique haec ratio 7. est, cur ego n. I. Solatio haec exigi potest non liberer a debito, si creditoris mei cre- tantum in loco solutioni destinato sedditori solvo; nam hoc facto patrimo- in quocunque alio loco, cujus jurisdinium creditoris mei s ex quo suo ctioni debitor est subjectus: modo I. creditori debebat aue ius factum est, dies solutioni s venerit : 2. creditor& sacto meo jam ejus patrimonio ni- aestimationem pro re nata praestet. Sihil amplius deest v . enim ex iusta aliqua causa ad locum CCCx LVII. Hine. jam facile solutioni destinatum accedere nequeam, constat , quomodo actiones , quae ex debi or locupletior fieret mea iactura. obligatione persenae descendunt , diffe- Uariae autem causae , cur solutio exi. rant ab actionibus, realibus, prae- gi non possit , occurrere possunt ;judicialibus. Per actiones enim reales sorte quod debitor locum illum evi-rem , quae nostra est , petimus : per tet , quod aditus sit periculis obno- ad iones praejudiciales agimus contra xius, &c. e Personam, quae negat , me vel libe- Atque id quoque iure Romano itarum, vel membrum familiae , vel ci. obtinuit in negotiis bome fidei. Ibi enim
Vem esse . Per actiones personales au- actio ex contrae u , etiam in alio ,
tem , quae ex obligatione personae quam solutionis promissae loco , instiis
482쪽
466 Dissertatio Prooem. XII. Lib. V. Cap. I.
tui potest . Equidem negari nequit , adeoque stipulationem , mirum videri jure civili Romano in nemi is fricti potest , cur acceptilatio dicatur esse jtiris promissum in alio loco peti non iuris gentium ε . Resp. id in aceeptu potuisse , quia ex tali negotio nihil latione ob favorem liberationis in spmpeti potest, nisi quod verbis, vel lit- cie receptum est φ . Quoties igitur
teris est expressum : at Praetor aequiis aliquis absque verbis solennibus acceistatem naturalem revocavit , & actio- pto seri, non inutilis est stipulatio , nem in eo, quod certo loca , credi mri sed vim pacti habet 4 , i. e. excepti
in negotiis fricti iuris dedit , vi cu- nem producit i : quod secus est iajus creditor etiam extra locum solu- omnibus aliis stipulationibus m . tioni destinatum , praestita aestimati ne s , debitum exigere po est CCCL. IL Solvitur obligatio
nimirum, creditor remittit id , quod debitor ei debet , sive ex contraEtu , di quasi contractu , sive ex delicio ,3c quasi delicto, sive ex variis causarum figuris. Iure Romano talis remissio non fieri potuit nudo pacto, sed accedente demum stipulatione. Quae remissio in solis obligationibus , quae verbi S constabant , obtinuit: reliquae enim obligationes prius in stipulationes deducebantur , & tunc remittebantur ;quae sipulationes vocabantur inquiis
n. I. Haec igitur remissio ; quae sebat accedente stipulatione , Iuris Consul is dicitur ACCEPTILATIO,
quae est imaginaνῖν solutio , qua creditor , rogante debitore , id est , quo sibἰ verbis Gletur, ademitiis se ab eo habere , tuter praesentes , verbis spondet g . Cum igitur ex hae definitione eonstet, accepti lationem supponere Verba,
Effectus hujus rei insignis hic est , ni servus quoque id , quod prom sis ,
accepto rogare , ela inde liberaνἰ pos
Cum enim accepti latis haec inutilis valeat in vim pacti ' , adeoque cxceptionem producat , id est naturalem obligationem p ) neeessario sequitur , t ervum liberari , & agentem exceptione acceptilationis repelli posse : omnes enim effectus naturalis obligationis etiam in servo locum hahent ρ α n. 2. Neque obflat , quod per a cepti lationem debitum non naturaliis ter, sed saltem eis liter resolvi dicatur ν . Rei p. JCtis Romanis naturais
liter resolvi dicitur obligatio, si facto
aliquo naturali, v. g. per solutionem,&e. obligatio tollitur: civiliter autem, si sola voluntate, nullo iacto naturainli interveniente , solVitur , V. g. per acceptilationem, Sce. Utraque dissolutio autem fluit ex Itire Gentium Prout enim partes de suo jure disponunt, ita jus est.
n. s. Remissio quoque debiti fit, si laesus poenam debitam remittit, & reo
483쪽
hratiam facit. Ea remissio autem fie- lege, ut emptor res tueret quod re pubIL
ri non potest in delictis capitalibus , ubi naturali jure talio obtinet : nec in praejudicium tertii. CCCLI. Solvitur obligatio III.
QUANDO PRIUS DEBITUM IN ALIAM OBLIGATIONEΜTRANSFUNDiTUR , ; quod fit vel
per novationem, vel per delerationem. Novatio est vel voluntaria, vel necessaria.. Illa fit contentu , quando scilicet
idem debitor id , quod debet, eidem
promittit ι . me fit per litis coni stationem , Sc rem judicatam μ . Delegatio est, qua mutata persona debitoris , vel creditoris, vel utriusque, idem promittitur . Tollitur hoc modo obligatio ex linia ratione naturali. Prout enim unus
quisque de jure suo disponit , ita jus
est. Jure Romano , ubi ex pacto nudo actio non datur , requiritur , ut verbis delegatio fiat , adeoque ut stipulatio accedat η -
TRIUSQUE , si solo consensu con. tractus constat. Nihil enim tam natu rale est, quam ut iisdem modis aliquid dissolvatur, quibus colligatum est y . Sane, neutri aliquid abest. CCCLIII. Non igitur soluitur obligatio V. unius revocati e , si negotium semel persectum , & jus alia
quod in alterum translatum est. n. I. Α tque haec vera ratio est, cur in contractibus nominatis regulariter
unius distenta non dissolvatur obligatio. Idque diserte de emtione ita jure R manci traditur et ς casus ibi proponebatur , ubi quis vendit praedium ea
eae debebatur. Cum vero emtor non solveret debitum, & ideo ex Imper toribus quaereret Venditor, an ex ea , quod emιor non satis conventioni faeerre . contractus irritus reddatur λ illi respon. derunt, venditorem non posse contra.
ctum irritum constituere , sed experiri quanti interes. Idque con matur per I. 8. C. de Contrah. emt. ibi : se non donationis ea ε, sed vere, vineas diseraxisi, nec pretium numeratum. est, as tibi ρνειῶ , non eorum, qua dedisi ,
Agitur igitur his Iesibus de emtio. no & vonditione conlummata , ubi dominium rei venditae translatum est: hoe negotiam semel persectum , &traditione consummatum, unius reUO.catione non dissolvitur . . Neque obstat, quod si emtor non praestat id , quod promist vendi tot recedere possit, & negotium dissetv tur ι . Resp. Res ibi venditur exiguo
pretio mo eoora contemplatione : ademque sub conditione, qua non lecuta , totum resolvitur negotium , deficiente quippe conditione. Idque adeo verum est , ut licet utrumque poeniteat, non tamen negotium tollatur , nec pristina obligatio, solvatur , sed novus erit contractus , novaque contrahitur obligatio. n. Σ. Excipiuntur tamen quidam contractus nominati, ubi revocatio ,& renunciatio jure fieri potest: ut inde sto, mandato, m societate. n. 3. Deponens igitur quovis tempore depositum recipere, neque depo starius id impedire potest ς . Hic enim
484쪽
nullum lucrum ex deposito habet, sed solum onus custodiae I adeoque ejus non interest e nihil ei ex patrimonio deest. Dolo igitur agere hoc ipso dicitur, dum non reddit depositum . . Depintarius
pariter quovis tempore renunciare deis posito, etiam invito deponente, potest. Contractui enim satisfecit , res actu deposita, tempus autem adjectum non fuit. Accedit, quod deponens omne jus suum recipiat , adeoque ejus non
Secus ergo si deponentis intersit: si proinde iter facturus rem deponit, ut in securo interim sit , depositarius re. nune lare deposito nequit , nisi absens reversus fuerit f . Idem dicendum , si quis rem depositam non in loco , sed alibi habeat e . M. A. Mandans itidem quovis tempore mandatum revocare potest . :nec mandatario id impediendi jus est. Nam hic quoque nullum commmdum ex mandato habet , sed solum onus gerendi negotia alterius susce. pii ἰ adeoque nullum jus in mand tarium translatum , & nihil ei ex patrimonio abest . Cum igitur manis datarii non intersit , . frustra quaeri. tur de jure ei tribuendo , quod non
habet.. Mandatarius quoque invito. mandante renuntiare mandato potest ;quia itidem mandantis non interest , utpote cum ei integrum sit, vel per se, vel per alium, rem eandem C mismode explicare ε . Nullum igitur jus abest mandanti ; non habet minus
suo : adeoque nihil est, quod ei tri. bui possit, aut debeat. Aliud igitur dicendum , si res integra non si 4 : uti si mandatarius neglexit occasionem emendi, & iam , cum recte emere non posset, dolore nuneiat ι ς vel si eo tempore re nunciat, quo mandans vel per se , vel per alium , rem explicare nequit m : tune enim facto mandata. iii mandans laeditur, damnumque patitur; adeoque jus in mandantem est translatum , quia minus suo habet facto mandatarii. n. s. In Deietatis contractu itidem unusquisque sociorum recedere potest, re integra. Atque huc pertinet regula, quod nemo invitus in societa.
Cum enim uterque suam partem recipiat , neutri aliquid deest ; uterque
satisfecit contractui: tempus autem adjectum non est secus ergo si certum tempus contractui additum sit o . Neutrius ergo interest , & sic nulla obligationis causa subest . Meus auatem si res non est integra p . n. s. Sed in aliis negotiis , extra contractus nominat s , per revo
eationem solvitur obligatio , si jus
in alterum translatum non est. Hinc precarium quandocunque revocari potest . Precarium autem est , squis ea lege usum rei suae concedis , ut quocunque tempore possi revocare
suod pactum ex jure gentium deiscendit δ .
Si igitur dominus revocat tib eraliis
diei. Misp. S. I. g. I. Precan
485쪽
fatem . desinit precarium; nullum jus sini praestaret: ex imperfecto negotio
in utentem extra Voluntatem domini autem nullum ius oritur φ .manslatum est: voluntas autem domini fuit, ut possit revocare , cum mutave
rit voluntatem i ; nihil ergo utenti est, adeoque nulla ei fit injuria. Iure Romano actio civilis ad revo. candum ex hoc negotio data non est, quia magis ad donationes, de liberali. ratis causam pertinet, quam ad negotii contracti O . Cum vero is , qui
precario utitur , rem alienam teneat, re enim mea utitur contra meam misluntatem ) adeoque plus suo habeat ,
ideo Praetor duplicem actionem ex ete. quitate naturali dedit v d I. intuitu possessionis, edictum restitutorium , ut
quod quis precario ab alio habet; id
alteri restituat x : 2. intuitu proprietatis, eonditionem incerti, seu actionem praescriptis verbis, quae ex bona fide oritur ν . Immo & 3. revocanti da. tur condictio sne causa , quia reverares mea sine causa est penes alium rex quo capite etiam pignus , soluto debito, possum condicere.
CCCLIV. Tollitur obligatio m. paenitentia unius . Quando , nimirum, negotium ab ejus parte est i m. persectum. Contingit hoc in contractiabus ianomisatis , qui in dando consistunt AE ; quando, nimirum, quis dedit, ut alter vicissim dei r hoc enim casu dans poenitere potest quamdiu alis ter non dedit, etsi per eum steterit b . Ratio naturalis haec est , quod negotium do ut des , vel iacias , a parte dantis sit imperfectum, quia non dedit animo donandi, sed ut alter vici L
resilire . & pecuniam datam condicere possum , si , cum ego implevi , alter
implere nolit d . Nam transactio quoque est species contractus in nominati, 3t fit aliquo dato, aliquo retento. Neque obstat L 39. C. transact. ibi : quamvis enim , qui pactus es , flatim poeniteat , transactio tamen rein scindi , i lis insaurari non potes oe qui tibi suasit , intra certum reminor licere a transactione recedere, Diasum adseveraυit. Resp. Casus ibi est, ubi is , qui a sua parte implevit , ad implendum agit , alter autem recedere vult . Hoc fieri nequit , quia ab hujus parte persectum est
Ex his facile decidi potest quaestio et
an ab uno paeis artiquio rupto, alter, si is quoque recedere velit, poenitere possit st . n. r. Aliud igitur dicendum r. in accipiente ἰ intuitu hujus enim nego.
tium persectum est o ille plus suo habet , & accipiendo se danti , non dantem sibi obligavit; eum igitur ps-
nitere nequit . 2. Cessat quoque penitentia, si eontractus in nominatus a
faciendo incipit. Quia iactum insectum fieri nequit f .
n. a. Hinc jam eonstat, in contractibus nominatis nitentiae locum non esse : quia ibi semper negotium utrinisque persectum est, ex quo consensus duorum adest. Idque praec. u. I. Pris bavimus .
486쪽
e CCCLV. VII. Solvitur Obligatio perlonae per confusionem: quando, nimirum, creditor, ac debitor, reus, ae fidejussor , alter alteri haeres fit . Cujus rei rationem , simulque exceptiones hujus regulae , ex jure natura alibi a explicavimus . Cum vero per confusionem ideo tollatur Obligatio, quia idem non potest esse creditor, & debitor, facile apparet , non fieri confusionem quoties hie respectus unius personae cessat , & actio cum effectu intentari potest; quod exemplis allegato loco illustra
CCCLVI. VIII. Compensatioue quoque tollitur obligrito: quae est debiti , & crediti, utrinque aequalis, &Iiquidi, inter se contributio , . Eaisque ipso jure tollitur obligatio inter eos, qui invicem debent i .
n. I. Equidem Grotius compensationem ex eo jure naturae deducit ,
quod sequitur introductum dominium, adeoque quod pro certo rerum statu juris naturalis est . Nam ex dominii vi, & natura, i, di ex justitia explotrice ,. sequi. aut , ut s rem ipsam , quae mea suit, consequi non possum, aliud tantundem valens accipiam ab eo, qui rem mihi debet, quia mora. li aestimatione idem est . : atque hine oriri compensationem, statuit i .
n. a. At I. alibi negavimus , dari aliquod ius naturae pro certo rerum statu. M Verum non est , tunc demum compensationi locum esse, si aliter rem meam consequi non possum: nam locum habet compensatio, etsi instituta
amone rem meam consequi possim ,& alter solvendo si . Vera igitur . ratio compensationis haec est, quod is, qui compensationem opponit , revera nihil alieni habeat , nec plus suo te neat & quod ei, cui compensatio o ponitur, nihil absit. Etsi enim in alienum in bonis meis habeam , quod aes creditoris dicitur , tamen vicissim ille creditor aes, quod meum est , in suis. bonis habet. Si proinde remitto cremditori meo aes, quod mihi debet , ei nihil amplius abest; adeoque nihil est, quod ei tribui debeat.
n. 3. Ut vero compensatio locum habeat, requiritur I. ut debitum, quod in compensationem offertur, iiquidum sit η ς quia alias non haberet tantun. dem: hinc manente bello id compem sari non potest , unde bellum Ortum est . . a. Ut piarum sit; si enim unisub conditione debetur, non par utriusque est conditio, adeoque alteri aliquid abesset. 3. Ut inter erea torem , , debitorem compensatio fiat p ; non ergo inter alias personas quia tertiuscujus debitum in compensationem OL fertur, plane non est obligatus; ademque deficit mutua obligatio 3 4. Ut debitum sit aquati : nam si alter minus debet , compensatio non opponi potest, nisi quoad summam concurren
CCCLVII. IX. Interitu rei Pr missae: de quo modo tollendi obligationem agetur infra Sect. VI.
CCCLXIII. X. Interitu speciei promissa: nam praestari non potest res, quae interit; interit autem si species perit
487쪽
perit f. 326. in . Hinc quadriga pro- nis, qui specialibus contractibus sunt
missa, si unus equorum periit , tollitur obligatio ratione quadrigae r .
Nam 1 ublata specie ipsum dominium perit; de qua re alibi egimus. CCCLIX. Atque huc quoque pertinet XL si populus debet , & is
cum territorio interit : nemo enim
est, a qno ' & nihil , unde peti pos-st . Si vero populus subsistit , uti si
migrando alibi sedes figit , dic. manet obligatio , etsi sorte territorium interierit. CCCLX. XII. s defcit condiatis r obligatio enim tantum erat eventu alis; adeoque deficiente conditione, in quam obligatio suspeesa erat , retro nulla obligatio fuisse videtur. f. CCCLXI. XIII. Si quis talionem passus es : nam patiendo tantundem, naturali ratione reparatio injuriae facta est e .
in poenam, aut ob utilitatem publieam, obligatio, quae a natura est , tollitur u : in aleatore V , 2. in uxore, quae pro
marito intercedit η r 3. in eo , qui per sententiam judicis injustam absolutus est, 4. in eo , qui longo tempore debitum ab altero, qui in bona fide est, non exegit. Aliquando sola actio tollitur e uti t. si quis filiosam. pecuniam credidit 3 , 2. si quis pacto nudo alii aliquid promittit , 3. si per confusionem tollitur obligatio Vide 333. )4. Alia exempla proponuntur in totia risui. si quarum rerum aflio non
q. CCCLXIII. Praeterea XV alii quoque sunt modi finiendae obligati VH. supri g. 164. z77. 326. o L 8.
to usu; pignus, & fidejussio, sublato debito principali: societas , finito negotio, vel amissis bonis, Scc. de quibus suo loco agetur . , CCCLXIV. Non vero jure n turali tollitur obligatio , I. praescriptione , ut ut immemoriali : 2. nec retextu doli , vis , metus , ac erro ris : 3. nec Ob summam necessitatem: q. nec si quis promittit ob rem tu pem, vel injustam: s. nec ob ignorantiam juris' quia naturae jus rati ne constat, adeoque ignorari ab hominibus ratione praeditis nequit saliud obtinet in ignorantia juris civilis et ) :
nec o. per cellionem bonorum I id enim beneficium tantum jure Romano datum est . q. CCCLX. Antequam ad singulas obligationum species transeamus , generatim adhuc notandum est , in
uno negotio plures obligationum causas concurrere posse . Is enim , qui obligatur , non tantum ad rem , vel
factum me standum tenetur, sed etiam ad fructus I ad D fiuras I ad omnemeausam ad impensas V ad aecessiones,
seu id, quod interest I ad dotum , &eulpam .' ad culpam autem etiam pertinet mora. De quibus singulis sequentibus sectionibus agemus.
E quidem iure naturali ex singulis
causis memissis propria actio competit; nam is, qui actione, v. g. ex em to, agit, tantum petit , ut id , quod emtum est, praestetur. Si vero vendi- . tor interim fructus ex re percipit, si emtor usuras ex pretio , quod solvere
debuisset, lucratus est, si impensae fa
488쪽
4 et Dissertatio Prooem. V. Cap. I. DELL
ctae sunt, &e. hae res non actione eae torem non tantum rem promissam prae. evito petunt, quia nec emtae, nee ven- stare debere, sed etiam fructus , quoaditae sunt sed actione ex quas eon- inde percepit: qua Occasione mater iam ractu, quia alter locupletior iactus est de fructibus satis intricatam hic ex ex re aliena. Pari ratione si vel culpa, plicabimus. vel dolo, vel ex mora alterius damnum Fructus est utilitas , quae ex re . datum est in re emta, id non actione fruendi causa, salva ejus substantia . ex emto vindicatur ' nam pacto nihil de eo dictum est: sed ex delicto, vel quasi desiEIO, quia facta alterius illi. cito damnum id contigit . adeoque quia causa est damni dati : ejus enim eulpa jus meum Ianum est. n. a. At legislatores Romani in hoe negotio emtionis , omnibusque aliis negotiis bonae Mei , constituerunt , ut sngulae hae praestationes sub actione , V. g. emti venditi , comprehenderentur, ita ut judex , etsii de iis in libello nihil dictum si , tamen ex natura actionis de illis judicare possit rin negotiis Ibicti Jtiris autem omnia haec separata actione peti debent qadeoque processus naturalis ibi obtinet. In actionibus arbitrariis , s verea-Ies sint, sive personales , arbitrio judicis reliquerunt, ut contumaces, qui ad jussiim judicis rellituere nolunt , non tantum ad resti tutionem rei, sed& fructuum , Omnisque causae , condemnare possit a - Hoc igitur arbi.
trium non ex natura actionis , neque
ex negotio honae fidei oritur , sed ex
Contumacia non parentis , adeoque in enam.
i I. soL mari. ca L. 16. n. Usur. a provenit b . Hinc venatio fructus laniadi non est . : etsi enim fructuarius venari possit . . dc reditus ex vena tione percipiat . , id tamen non est jure fructus, sed ex eo jure gentium. quo res nullius, adeoque & sera, etsi in alieno capta , cedit occupanti f quod a Tryphonino ita explicatur g . CCCLXVII. Dividuntur fructus I. in naturales, Sc eiviles 4 : illi ex re naturaliter oriuntur , ut fructus e praedio, operae e servo; bi civiliter .
seu jure ut merces e locatione , usuis rae e sorte, &c. I. in natuνales , vel
adustriales : tui sunt , quos natura produxit , etsi accedente facto hominis, ut fructus arborum, Vineae , &cibi . quos hominum in ustria produxit , etsi accedente opera naturae , ut segetes e 3. in praecepxos, Vel Pe eipiendos: 4. In pendentes , vel sep ratos; hi autem S. in exsantes , vel
CCCLXVIII. Ut vero eonstet, quando fructus restitui debeant , distinguendum est, an qui eos percipiat
ex re Hiena , an vero ex re sua , sed alia debita . Priari casu certum est , fructus ex
re aliena perceptos fieri possessoris , id est jure dominii acquiri percipienti , quia is , ad quem res pertinet , nunquam suit dominus fructuum decerptorum : at quia lucrum hoc per
489쪽
xipit ex re aliena , aestimationem do- praeter rem ipsam, aliquando testitue. mino rei restituere tenetur , quia i cupletior fieret alterius jactura . Id vero jure Romano varie limitatum esse, supra vidimus m . Aliud autem obtinet si consensu do. mini fructuum perceptio alii concessa sit, ut in servitutibus personalibus u : item si per commodatum , Iocationem ,3cc. facultas percipiendi fiuctus in alium transfertur ο ' tunc enim fructus non tantum suos Laeli, sed & lucratur. re tenetur Qtiras. USURA autem est pecunia, qua usus sortis, sive quantitatis debitae, aetii matur ε . CCCLXX. Causa usurarum reis mota est ipsum Ius naturae: ejusque rei rationes exposuit PARENS ν . Sane, jus naturali ratione mihi competit in pecuniam meam, ejusque usum; ade
que pro lubitu de ea pecunia disponere, ejusque usum alii sub certa I ge concedere possum : hactenus igitur riseriari easu is, qui rem suam alii a patre sceneratoris nihil iniqui subest praestare tenetur, fructus suos facit ' Immo & certissimum est, debitori nul- dominus enim rei manet lante traditio- Ium jus in meam pecuniam , ejusque nem: nisi in mora sit praestandi rem usum competere. Si quis igitur usum promissam ; tunc enim facto suo illi. meae pecuniae sub lege usurarum obii cito causa est damni creditori dati . net, valet haec dispositio , quia debi-
quod ex regula naturae reparare tenetur. Constituitur autem in mora post litem contestatam p
Idem dicendum si res ab eo, qui dominus factus est , ideo , quia sine
causa penes eum est, condicitur nam tunc quoque seu ius percipiendo suos facit : at non lucratur , sed restituere eos tenetur ei, qui rem condicit , si exstant , aestimationem autem , si consumti sunt ρ Differt fructus a causa , quae Prae- per fructum etiam ea comprehendit Suae extra computationem patrimonii nostra sunt ν -
tor de suo jure disponit. Idque adeo verum est, ut si quis
pecunia mea ei tra meam voluntatem utitur, perinde teneatur ad usuras, ut
is, qui re aliena utitur , ad fructus et usura enim nihil aliud est , quam s. stimatio usus Et licet sorte debitor non usus se pecunia aliena, tamen non minus teisnetur, ae is, qui praedio alieno usus est, Jc sua negligentia fructus, quos potuit, non collegit ' quia id domino, qui usum illum percipere potuisset, non obest η . Neque obseat, pecuniam sua natura esse rem sterilem : nam & domos, &alias res iniscundas esse , constat , quas tamen hominum industria fructu sas fecit. Eis igitur ex pecunia se
ctus natura non oriatur 3 , opera tamen, commercioque hominum prod
ei fructus inde possunt Σ - o oo Iure
490쪽
4 4 Dissertatio Prooem. XII. Lib. V. Cap. L. Sili. II.
Iure divino usuras ab extraneis sumere licebat; quod Deus permittere
non potuisset, si naturali jure prohibi
tae essent. Etiam jure Romano usuras pro usu pecuniae accipere licet a r adeo
ut in infinitum id liceat, si creditor periculum suscipit, Vel pecunia , quae trans mare , vel alia loca periculosa vehitur . , quod dicitur faenus nautia
cum οῦ vel mercium per mare, vel etiam per terram , transvehendarum , quod negotium asseeuratio vocatur; Vel na
vis ipsius , in quam quis pecuniam credit; atque hoc negotium dicitur
sedemeria o . Alias exceptiones vide
apud Scriptores juris civilis a .
' Multis quidem in locis Sacrae Scriptu. rae , tum Ss Patrum observatur illieitas
esse usuras, quorum longum esset menti nem facere . Si pecuniam mutuam dederis popula meo pauperi, qui habisat tecum , minialebis eum quam si exactor, nee Muris F. primes . Exod. 22. Pecuniam fuam πω da. sis ad Uuram . Levit. as. Non faeneraberis fratri tuo. Deuter. 23. Inter S. Patres D.
providens diυina Scriptura, omnis rei atifer Iuperabundantiam , Dι pius non recipias gnam dodisi Dem alii pis pecunia fanerata frulent mian euia Hversi generis aeripere , in non intelDgunt Seripturam Minam appellare.
sperabundantiam quidquid Bruae os, si
ab eo qMod dederint, plus reaceem l . o. mittuntur aliae Ss. Patrum authoritates ,
Ambrosii scilieet . Ioannis Chrysostomi . Gregorii, Leonis Papae , quin & Aristol lis lib. 4. Discorum, & Ciceronis L a. de Ostietis in fino, qui sci neratorem ab oeciso. re hominis non distinguit .
CCCLXXI. Usurae debentur I. ex pacto, si nimirum pro usu alienae pecuniae promissae sunt ; si enim non sunt promissae , non debentur : ne que dici potest, mutuo ita accipientem locupletiorem fieri ex re aliena, quia percipit id lucrum consensu domini . a. Si quis usuras ex re aliena sine causa percipit, etsi promista non sint : utili quis ex deposito f , ex mandato g , ex negotiorum gestione, &c. ε . pecuniam penes se habet, eaque utitur; his
casibus usuras quoque solvere tenetur ritem si emtor, vel venditor re &pre tio simul utitur i ; haec obligatio hactenus infitur ex quas morastis, cujus norma generalis est, quod nemo locupletari debeat cum alterius jactura. Ex mora : adeoque etsi usurae nec pame sint, nec debitor usus sit pecunia aliena, quia tum non solvit pecuniam cum solvere debet, iucto hoc iulicito causa est , quo minus creditor sua pecunia uti , ac usuras inde percipere possit; adeoque jus alterius mitinuit, illudque proinde reparare tur. Atque haec obligatio ori in damno dolo, vel culpa dato νeX Vero, vel quasi is