장음표시 사용
311쪽
rentium, seu Gymnomonospermarum, eonstitui posse. Pau. eiores hoc ordine plantae militant, amarae, Absinthia, amarae de fragrantes, Tanacetum, esculenta, Draco, odorae, Balsamita, & Santolina, omnes aperientes ac discutientes. Quandoquidem ex aggregatis in unum storem flosculis fit, ut Glyx angusto collo lata basi surgens capitis speciem serat, hine capitatae plantae dicuntur, quae eiusmodi florem gerunt. proinde de floribus capitatis, unicum ex singulo flosculo semen molientibus, seu gymnomonospermis, sermo est, quo
titulo Distributio XI inseripta fuit. Paueiores & istae sunt, diuretica, Disaeus & Evngium, sudorificae, Scabiosa,
Succisa. Sed ista florum capita ex squamis consita saepe sunt, proinde plantas, quibus eiusmodi florendi modus a natura inditus ruit, Autor sub nomine gymnospermarum flore eomposito rapitato Distributione XII sistit; post Carthamum, qui alvum movet, & Cinaram, cujus squamae calycinae, pulpa sapida instruste, edules sunt, omnes diapnoicas, Carduum benedictum, Iaceas, Lappam. Ossano Oculorum aetem evehi putant. Anteaquam Autor plantas semine gemello instructas deserit, eas tangit, quae ob soliorum herbaeeorum circa caulem positum & ordinem stellatae dicuntur. His bina nuda semina data sunt. Instruit ergo Distributionem XIII plantarum stellatarum gymnodispermarum, qua eontinentur Rubia, Gallium, Cruciua, Asperula, sarine, quibus ob acorem secet subadstringendi facultas inest.
Latius patent plantarum genera , quarum flores ordinatis circa caulem circulis exeunt, quas propterea verticillatas appellari mos est. His quatuor constanter semina nuda insun hinc titulus de Gymnotetraspermis verticillatis subnatus est. Quae hae Classe XIV sistuntur plantae, ita inter se conveniunt, ut pleraeque odore gravi aromatico & sapore servido constent, hinc oleo volatili turgeant; quare viribus vitalibus augendis pares sunt, exemplo Stoechadis, Lavendula, I sopi, Origari, Oc i, & aliarum quamplurium. Sunt tamen &inodorae quaedam hoe charactere designatae, proinde etiam
inertes, Lamium, Sidcritis, Brunella, quamvis S illae sua
312쪽
virtute penitus haud destituantur. Aliae quaterno semine nudo gaudentes plantae, a foliorum herbaceorum asperitate Asperi liae diae, ordinem XV plantarum gymnotetraspermarum asperisiliarum constituunt, quo continentur Borrago, eordialibus annumerata, Pulmonaria, a pulmonum praesidio
dicta, & subadstringentes aliae, Anchusea, Cynuissum, Echium,
Ssmphirum. Breve genus est XVI gymnotetraspermarum terrapetalarum, quo Potamogetonos, aquarum palustrium in. eolae, designantur. Reliquarum plantarum mictus capsula tenentur, eaque Vel membranacea, vel earnosa, cumque eapsulae frugiferae non eodem modo sese gerant, ut aliae uno, aliae per septa distinctis, & ad certum numerum compositis, vasculis constent, morIs est, quo a diversa hae fructi. fieandi ratione diversa similiter genera constituantur. Proinde Distributio XUII enumerat plantas, quarum semina indiviso vasculo continentur, monangiospermas. Ex his aliae odoratis floribus restaurandi vim habent, Primula, Auriacula, Cavophilius. Praestantior ex omnibus Gemiana radice amara febres debellat, & viscerum nodos solvit, quo titulo& Trifolium laudem meretur, ast reliquae, Magallis, A ne, ehnis, vix memoria dignae, levis sunt armaturae milites, quarum tamen iacultates haud reticentur. Duplici vaseulo continentur semina plantarum diangiarum polyspermarum, ex quibus secundum ordinem XVIII eontinentur herbae aliae doloribus consopiendis destinatae, & ob stupefactivam vim virulentae, moscyamus, Nicottana; his mitiores sunt Verbasium, lanaria. Eminet virtute aperitiva ob amaritudinis praestantiam Centaurium, diureticae sunt Saxifraga, Veronica, Beccaburia. Trifariam diviso vasculo semina phira secundum Distributionem XIX tenent plantae triangiae polyspermae, ex quibus odoro flore hinc analeptica vi praevalent nota, Nasturtium Indicum. Tota Convolvulorum gens succo lacteo purgandi vim habet, ex qua similia sunt Scammonea & Mechoacanha peregrinorum convolvulorum radiceS. Luteola tinctoria diuretiea est. Campanuum haud paucarum radices esculentae. Singulare illud est Sobservatu
313쪽
dignum, planias, quibus tria in tribus loculis grana distin Haeontinentur, Triangia, scilicet tricocca, Ricini, Tithymalorum, δ Euphorbiorum, exemplo,secundum ordinem XX purgatrices esse. Quadrifida capsula semina plura gerentes plantae secundum Distributionem XXI,Tetrangiae scilicet polysper mae,pauciores sunt, usui medico destinatae, una virulenta, Datura scilicet, altera alexi pharmaca, Ruta. Classe XXII plantarum, quin quifida capsula totidem grana vehentium, seu
pentangiarum pentacoecarum, non nisi unica gens Geraniorum continetur, quorum odores variant, sunt enim foetidae aliae, aliae suaveolentes species, praedicantur omnes aliqua
vulneraria vi pollere. Ast latius patet familia XXIII plantarum , quae plurimis Vasculis plurima maturant semina, quibus propterea polyangiis polyspermis nomen est. Ut intelligas, naturam characteribus datis ad facultates plantarum respexisse, vide sis, quam concinne plantae, hoc ordine stantes, erga unum finem conspirent, ut Malvae, Althea, Aristolochia Papavera, Nigesiae, Lina, sint anodynae, quo argumento intelligimus, illos, qui fructum pro sundamento methodi instruendae adsciscunt, ad scopum, quem natura signaturis istis voluit, propius ferire. Non tam capsulis multifidis, quam siliquis aggregatis, sua semina tenent, plantae multisiliquae coroniculatae uni valves, polyspcrinae. Siliqua enim rei herbariae doctoribus capsulam ad longitudinem fissam indicat, quae una mox duplici valva constat; quare, siliquae univalves a multivalvibus uti ipsa natura discrepant, ita univalves siliquae aut gregariae sunt, aut solitariae. De gregariis titulus agit XXIV, quo continentur succulentae & refrigerantes plantae, Sedum, Telephium, Rhodia radix, o ledones, Umbilici, hine purgatrices, Hesichori, odoratissimo flore Fraxinelia, cuius radix est dictamnus ossicinarum, & quaedam inertes, Delphinium. In sunt etiam virulentae Napellas, Thora, quorum specialius discrimen conspudio flore elucet. Siliquam univalvem, septo tamen distinctam, habent quae ordine XXV militant, plantaestiquos Nostro specialius dictae, ex quibus aliae amaro sapore singularem evacuandi vim praestanti Chelidonium majus,
314쪽
MENfIS IUNII A. MDCCXLVIII. P. I.
maria, aliae acido sapore sese commendant, & bilem abstergunt, Meroselia, quaedam stringunt, Vincis, aliae diapnoen procurant, Vincetoxica, parva promittunt Melochia, Balsa. mi/ta. Ex his, quae siliquam septo divisam gerunt, quaedam fructum ex flore tetrapetalo habent, quas Classe XXVI plantarum tetrapetalarum cruciformium siliculosarum & sliquosa. rum, complectitur. Silicula enim vasculum brevius, siliqua longius, designat. Quae hoc ordine stantur plantae, acri plerumque, maxime in ieminibus, succo sunt praeditae, iterumque seminis character facultatem plantae indicat. Habemus enim
ex hae Classe se dicta antiscor butica, & diuretica, herbas, Nasitartii, Raphani, Sinapeos, Erucie, Sis brii, & Alliariae. Aliae siliquiserae siliquam bivalvem sistunt, quarum cum prolixa sit series, cumque studium Autoris in eo posmm fuerit, ut paucissimas plantas uni generi subdLret, proinde ad subdividendas familias assumta fuerunt momenta varia, ex florendi modo soliisque herbaceis depromta. Generalis omnium est titulus,Leguminum quorum fores papilionis facie sermantur, hinc papilionaceorum nomen adsciscunt, ex quibus sunt aliae trifoliatae, & quidem, quantum ad usum, anodynae, Melilatus, senum graecum, nutritivae, P,aseoli, nunc diu- reticae, Monides. Hae Distributionem XXVII implent. Verum
ordinis XXVIII cives sunt plantae papilionaceae polyphyllae,
quibus ad costam conjugatim folio opposita nascuntur, nune Pari extremo, nunc impari. Si Glνyrrhisam radice dulci hechicam plantam demas , reliquae, Lens, Pisum, Latbrus, Ervum, Lupinus, Faba, cerealia sunt grana, farinis gravida. Nunc in eo est natura, ut semina plantarum capsulis succidis abscondat, quas haccas dicimus. Proinde ordo quidam separatus est XXIX plantarum bacciserarum, quarum aliae simi purgatrices, Bryonia, Uecacuanha, Gulus. aliae anodynam saepe stupefactivam vim habent, Athe engi, Solanum, Paris, Andragora, urunt Laureola, O scum, Arum, Dracunculus, aliis aliae virtutes insunt. Quodsi grandior bacca suerit,
pomum dicitur; hinc Distributio XXX spei at ad plantasPomiseras, quarum quaedam sunt anodynae refrigerantes,
315쪽
Momordica, Mela, Cucumis, Curullus, Cucurbita, aliae purgant alvum, Haterium, Colocynthis. Sensen autem natura deficit circa florem, &, quem hactenus petatis instructum plantis dedit, hunc circa extremos regni Vegetabilis limites petatis carere jussit, ita tamen, ut alios flores vellet fructui superesse alios autem aliquo a fructu spatio distare. Adeoque genus quodpiam est XXXI plantarum apetalarum fructu flori contiguo, semine nudo plerumque unico, seu gymnospermarum. Harum aliae acido, aut austero, succo pollent, stringuntque, Merose, Lapatha, Bistona,sic, illa, alia purgat, Rheum, quaedam nutriunt, Fagostrum, Atriplices, scelent & virulentae
proinde sunt Ambro Bides, urit Iliso per. Similiter serundum genus XXXII florem fructui contiguum habent plantaestore apetalo, in semen tamen vasculo inclusum gerunt. suntque enangiospermae, & quoad facultates vel nutriunt, Bela, vel purgant, Asarum, vel stringunt, Plantago, vel glutinant, Psellium, reliquarum virtutes non mutrum luculentae sunt. Singulare est, dari plantas, quarum flores a fructu remotius distant, ut fructus equidem pistillo suo haud destituatur, stamineus autem flos aliquo ipatio absit. Aecidit id
duplici modo. Aut enim in eodem individuo uterque flos est, aut diversa individua ita sese gerunt, ut in altero sit flos sterilis, in altero sit fructus cum pistillo fructibus ita.
dente. Ex hac consideratione fluit, ut genus quoddam Nostro XXXIII eonstituendum sit plantarum aperularum fructu a flore remoto, fructu tamen & flore unam plantamineolente. Paucae ex his sunt utiles , ambrosia discutiendi, Xanthium, seu Lappa minor, aperitivam, vim habet. M dbversam plantam, veluti diversi sexus personas, incolunt, flos masculus in una planta, qui polline suo fertilitatem vicinae fcemellae excitat, flos fertilis, seu uterus vegetabilis, in alia, qui pollinem maris exeipit. Hoc genus, Autori XXXIV, est plantarum aperularum, flore in una planta sterili, alia fructum ferente, nec florisera, quae sexu distinctae vocantur. Ex his stringit Equisitum, urit Urtica, lubricat Mercurialis, nutrit Spinachia, cerevisas condit Lupulus, discutit Cannabis. Has familiis
316쪽
familias omnes hoc vincissum societatis univit, ut omnes ex semine, duplex acetabulum habente, medi)nte foliolo seminali, nascerentur. Ast superest, ut plantarum ultima totius gentis vegetabilis familia condatur, qua illae sistuntur plantae, quibus a natura datum est sine foliolo seminali nasci, dum semina vegetando non dehiscunt, sed radicum S bulbulorum instar turiones agunt. Proinde Genus ultimum S XXXV de plantis Monocoryledonibus, folio seminali carentibus. bracteatis, inscribitur. Hac Classe sistuntur uno verbo Bul-hiserae & radice tuberosa praeditae, ex quibus sunt, quae purgandi vim habent, Billa, Iris, Aloe, Colchium, aliae ', volatili odore S sepore praeditae, urinas movent, Allia, Cepae, Most, quaedam odore reficiunt, macinthi, Narcis A aliae. Quotusquisque ergo est, quin intelligat, Autorem, sagacem naturae scrutatorem, & selicem virtutum vegetabilium interpretem, ita se gessisse, ut utraque ex parte laudem meritus sit uber
MAGNI HIPPOCRATIS COI OPUSCULA
Hphorytica Semeiotico . Therapeutica VIII, una cum Furejurando, Graece re Latine ex interpretatione
n N TII FOESII, aliorumque, in usum sacrae
gentis Asclepiades exarata. Basileae, sumtibus Io. Jac. Episcopii, Bibliopolae, I 47, 8. Alph. I plag. Multas habemus Cl. 'pingero gratias, quod laudabile
securus majorum suorum exemplum, Hippocrati medicinae medullam brevi compendio, divinique senis praestantissima & utilissima seripta, dare nobis voluit, in quibus ille medicinae pater &sons maxime momentosam, in qua ipse excellebat, artem, Semeioticam puta, eleganter & nemose pro more suo tradidit. Ulut aliis in partibus patiatur ille suos manes ut etiam nostris diebus multo,quam ille norat, meliora ira Anatomia, Physiologia, Pathologia, ceteris Medicinae partihus, diligenti scrutinio indagaverimus ; hac tamen in parte,
317쪽
quae eerte nobilissima & splendidissima est totius Ιatrices, qua
nempe Medicus varias morborum species, ancipites haud raro, deprehendit, suisque designat nominibus, eorum imdolem aperit, & vices suis quasi terminis adstringit, fatalemque 'vitae pariter ae mortis seu spem, seu necessitatem, mirabundae circumstantium turbae venerabilis, tanquam Deus e tripode, praesagit; in ea arte, cui Medicorum innititur existimatio, in qua, quantum humana valeat sagacitas, tanquam illustri theatro. monstrare licet; in ea, nemo fuit, qui Hippocratem superaverit. At nihilo tamen minus his diebus nostris, in aliis seduli & occupati, utilibus quidem illis & necessariis, Hippocratem, sapientiae medicae fontem, ex quo, quotquot unquam fuerunt magni nominis Mediet, hauserunt, & hausisse se gloriati sunt, adeo negligimus S contemtui habemus, ut juveni, medicinam facturo, quod posteri vix eredent, haud leve sit obstaculum S samae macula, Hippocratem aliosve Graecos trivisse. Putant nempe, sinis tam eum & rudem artis suae es e, qui liberalium artium eruditiarumque linguarum cognitione pectus imbuerit, S plus sciat, quam pitulas, aut mixturas, conlucinare. Foedum hunc ere rem animis stadiosorum hujus artis eximere, CL Zmingererin Praefatione studuit,qua praeclare summorum cujusvis aetatis hominum de Hippocrate judicia recenset, & utilitatem, ex ejus operibus in omnes medicinae partes redundantem, clara in luce eollocat, tandem, quid ipse hae sua in editione praestiterit, exponens. Parum in ea praestitit, &, praeterquam quod Hippocraticum speculum addiderit, fere nihil. Nam
neque ea, qua par erat, cura Graeco textui excutiendo invigulavit, qui nune etiam multis graVibusque staret mendis, quae tirones in arte non possunt saepe non implicare; neque Criticum egit, aut laborantibus locis opem ferre studuit, sed omnia, ut veteres editiones habenr, exhibuit. Verum, ut editorum cuique certa suo in instituto constat ratio, cui si
satisfecerit, lectori quoque satisfecisse videndus est, se
Nostrum eo quidem nomine nolumus accusere. In eo certe laudem Diuiligod by C
318쪽
Iaudem meretur, quod optima Hl ocratis opuscula in unum, facile parabilem, compingere fasciculum, S studiosia juventutis inopiae voluit succurrere, qui eara & rara tandem editione, aliisve majoris molis S pretii, carent. Sunt autem, quae in hoc opusculo dedit, haec: Jusiurandum, Aphorismi, ea deinceps omnia, quae Fosus seciuada elasse operum Hippoc tis, a sese editorum, comprehendit, Praenotiones, Praedicta. Coacae, de Humoribus, de Indicationibus, S de diebus eriticis. Jurisjurandi Latina interpretatio est Theodori ZIsingeri, qui Nostri fuit atavus; Apliorismorum Almelmeentana; libride Humoribus Cl. Guntetit. Reliqua ex Resio Latina leguntur. De cetero Lindenianam expresut Noster in sectionibus &numeris. Cum itaque nihil in his reperiamus, quod longum sermonem postulet; ad alteram hujus operis parte quae Speculam Hippocraticum inscribitur, & seorem etiam haberi potest, transimus. Inscriptio ejus haec est: Specidis Hippocraticum. notar re praesagia morborum, nec non varia medendi pracepta, ex magni Hippocratis Coi monumentis, praesertim . aphoristicis, ordine alphabetico, si utique ad praxin commodo, digesta, ob oculos ponent, in usium Iacra gentis Asclepiadeae concinnatum. Implet plagulas i 8 & dimidiam. Promtuarium est praecipuorum Hippocratis dogmatum. sub uno quasi conspectu sistens, quae alioquin in vastis ejus operibus non sine labore requiruntur ; & index smul est, si quis ipsos consulere fontes cupiat. Patet hinc, quam utile, quam praestans, hoc sit opusculum, quod, alienae non egens commendationis, ipsum suas laudes & merita clamat. Ait Autor in Praefatione, exemplum Honorati Bisalsi sibi placuisse, qui in Manuali Medicorum, seu Synopsi Aphorismorum Hippocratis, ad singulos morborum titulos, alphabetice digestos, omnia Hippocratis effata, eo spectantia, ex ejus Aphorismis,Praenotionibus, Praedictis,& Coacis, retulerit. Placui sieitidem indicem Verboo ianum, eodem consilio digestum, de alium recentem, editioni Aphorisinorum Tubingens ad
319쪽
morborum adhuc majori futurum usui , si tam multae aevariar sententiae, in monumentis Hippocratis, praesertim aphoristicis, longe lateque dispersae, servata utcunque alphabeti serie, in ordinem, praxi medicae commodum, redigerentur. is Eo consilio, ait, concinnatum hoc speculum; quae ad dia-- gnosin, prognosin, & therapiam, morborum faciunt, seor-
si sim & distincte tradit; & quoad diagnosin quidem, causasse evidentes praegressas, tum notas antecedentes, vel comi-
is tantes; quoad prognosin autem, notas, & praesagia salutis, is vel periculi, vel mortis, vel etiam novi morbi futuri, di is cretis articulis ob oculos ponit; demum quoad therapiam, is regulas medendi, ubi forte plures occurrunt, ad suum is quasque sontem relatas, exponit. Η Satis jam constat de instituto 2 forma utilissimi operis, quod satis commendari nequit. Quod ulterius de illo dicamus , eum non st; vo Iupe est, unum aliquod excerptum inde specimen subjungere. Sit illud de Dysenteria articulus, qui primus nobis occurrit
pag. gi: DΥSENTERIA. AD DIAGNOSIN. CAUSAE ANTECEDEN TES. AEtas virilis. omittemus additas ubique citationes son
tium, nisi ubi nimium longas rheses, quas Noster integras exhibet, chartae parcentes, compendi eiemus.) Tempus autumnale. Tempus aestivum post hyemem siccam & aqui- Ioniam, ver autem pluviosum & austrinum.. Ver secum &aquilonium post hyemem austrinam & pluviosam. Siccitates. Alvi profluvium. NOTAE ANTECEDENTEs. Num quae caput concutiunt, & aurium sonitus excitant Z Tumores rubicundi in ulceribus, quae in antica parte fuerint, derepente dispa
rentes. AD PROGNOSIN. MELIORIS NOTAE. Lienterosis disen.
teria superveniens, bonum. Ab insania dysenteria, bonum. Dysenterico plurimum inest spei, cui pravorum symptomatum adsint paucisssima. Ubi sanguis & strigmenta per alvum reddita suerint, - Praedict. II, VI. DETERIORIS NOTAE. Ameraca dejectione dysenteria, malum. Intestinorum dissi- euitate laborantibus, vomitio biliosa circa initia, malum. Tormina omnia malo sunt, quae cum febre invadunt 'adict. II, iau. In gravi intestinorum difficultate -- ciae.
320쪽
4s . Praegnantes ipsae etiam Praedict. II, in. Si aliquid ex malis signis adesse visum fuerit - Praedict. II, ias. In longis senteriis cibi fastidia, mala, tum alias, tum si insuper febrierint. Dysenteria si ab atra bile inceperit, lethale. Si a dysenteria detento velut earunculae decesierint, lethale. Qui lienosi a dysenteria corripiuntur, - Aphor. VI, 43. Celerrime is perit, quem maxima pars malorum symptomatum occupat. Is morbus praeeipue pueros a quinto anno ad decimum
perimiti .ssitates ceterae tutiores. ALIUM MORBUM PRAETENAE
DENTEs. A dysenteria Levitas intestinorum. Intempestive suppressa intestinorum dissicultas abscessum in costis Coac. 4se. Rubrae limo e & copiose dejectiones eum flammeo eolore intimam suspeium faciunt. AD THERAPIAM. Ubi purgaveris caput, pharmaco in potu exhibito, quod sursum pituitam purgat, & alvum lacte cocto elueris, reliquum cor-C eurato. Et, si quidem febre earuerit, pinguibus & dulci S liquidis semper ea, quae insunt, ex alvo educito, &multa talici partes sub umbilico lavato, si dolor assuerit. Potus autem ac eibos & sorbitiones convenientes exhibeto.
rum Graecorum illustratus vera re industria FULVII URSINI. Editioni, ad exemplar Plamini renouatae, accesserunt LUDOR CASP. VALCKENARI,) Epistola ad MA I THIAM ROEUER UM, Ictum; a Iliadis Homeri Liber XXIL cum Scholiis PORPHYRII et aliorum, nunc primum editis; s) Dissertatis de praesantissimo Codice Leidens, er de Scholiis
in Homerum ineditis. Leovardiae, ex ossicina Guil. Coulon, I7 7, 8 maj. Alph. 3 Plag. 4. et sola libri huius inseriptio, & celebre Vallenarii nomen , Graecarum literarum studiosis magnam copiam