장음표시 사용
641쪽
bus informavit, ut Mocratem ipsum potuerit, eloquentiae patrem a Graecis appellatum, lacessere; quaeque deinceps sequuntur: Quaereret, utrum Platonis, aut Aristotelis, se esse similes . mallent, qui ct ea, qtiae subtiliter disserenda erant, polite Pag. 48spteque dixerunt; an illius Epicuri, ct c. Oratione quarta probat, graviores artes lx disciplinas ita tra standas esse, ut rerum. 56. quam verborum, cura sit potior; quinta, nullam praecipue in
Philosophia se flam eligendam; sexta, Philosophos debere in 73, veterum juniorumque doctrina pr'miscue versari; septima, 9O perseimina Theologum sne Philosophia neminem esse posse. 1C6. Scribit hie inter alia orator: Fuit quidem tempus, atque utinam ejus temporis maculam aetas nostra omnino eluisset, cum Io8,
exstitero homines tam addicti Philosophiae, ut ad ejus arbitrium & nutum fidem ipsam converterent, ct celeberri- c9 mos illos ejus artis untistites, Platonem & Misotelem, eo, dem paene jure ac Prophetas, Apostolos, Evangelistas, in theologicis exhedris collocarent. Ibidem, qui antea lamin partes nostras ignorantiam ac barbariem ablegarat, nune aliis persuadere studet, in Germania jam pridem, quod
Novum Testamentiam reeitare memoriter poterant, cerdones ac sutores magnum in Theologis nomen habuisse; itemque Lutherum dc Calvinum sacram docti , nam Philosophiae praesidio spoliandam, dc inermem armatis, ad certum interitum, objiciendam, curasse. Miramur profecto, quam hi diversas partes vellit obcaecatos ejusdem doruinae studiosos rapuerint prae-
conceptae opiniones atque animus commotus. Eodem reseri- III,
mus. quando dicitur oratiove VIII, uultum unquam atrocius bel- Ium religionem trudisse, quam in Germania Seculo sexto decimo, non alia profecto de causa tot cladibus Us tam luctuoses debili- I3irata s aflicta, nisi quod ii Theologi, quorum armis ingruenter 1Φ haereses frangendae erant progigandae, non habuerunt nisi a-r diues Angar. Quod quidem alio sensu agnoscere possumus omne. Justissimo enim bello pax parta fuit; ct male omnino socerunt male an nati, qui sese opponebant. Oratione IX ossen- ditur, ingenium praestans multa complecti dehere. Oratione X disputatur adversus ingenia, quae nimis multa compleinuitur;
642쪽
Pag. i 8. XI demonstratur, in literaria republica nullam pestem
19 . majorem, quam φιλαυτιαi Urat. XI , literatuin vere dicia is neminem posse nis virum probum; orat. XIII. cognitionem omnem & scientiam non inanem modo, sed etiam pestiferant i esse, si dest cognitio sui. Postremae tandem orationes sunt funebres. Omnes autem ita lucubratae, ut neque puritas desit,
neque ingenium vividius, neque alacritas atque ornatus.
PRIDER GRUNERI, A. M INTRODUCTIO
in Antiquitates Romanas, qua populi Romani res pullicae
o privatae, tam sub republica libera, quam sub λ-
peratoribus, sudiose explicamur. Jenae, apud Chriti. Henricum Cuno, I7 8, 8. r Alph. ι plag. 3.
Utilissimum est opus, ct commendatisne nostra digniss-
inuin, quod hic executus est Clariss Gi uneriis. Res sunt ordinatae atque seleelae; situs omnino nitidior; fontes, unde hausit, puri ac suffcientes, Praesensit objectionem, quod abundemus potius, quam destituamur hujusmodi Compendiis; in- , deque in ipsa Praefatione confutavit. Finem sbi proposuerat recitationes Academicas. Hic Bumanni & Havereampi lucubrationes lusio breviores videbantur; Satoroci libellus nomi- na saltem suppeditabat, rerum descriptionem omittens; Κυ- pingius minus exercitatis scriberς noluit; tantinus limites pa siti transiliit,passim ne attigit quidem; posthumum opus ultimam non accepit in uium; Meu ortus solum antiquorum seriptorum intelligentiam, ut ipse credit, spectabat. Inde commotus, quod rerum sandiorum S Iurisprudentiae studioss. adia eoque, quas habet, rςcitationibus, inserviret, Compendium elaborandum suscepit, Ideα factum est, ut. plurima oraculorum divinorum loca passura allegaret, deque civilibus nominatim antiquitatibus copiosus dissereret. Singula vero Iuris capita, quae in Institiuionibus Rinsanur tractavit, alio tempore ex
antiquitate collustrandi spem facit; ct id quidem brevius ae distinctius, quam Heinucius fecit, in cujus libro, ipse judire, doctrinam desiderabit nemo, brevitatem rerumque perspicuitatvin forte multi. Iam interim quinque io Partes occupationes sua Diuilir ooste
643쪽
MENfE OCTOBRIS A. MDCCXLVIII. ωρ
suas divist. Prima considerat originem atque ulterius incrementum urbis Romae gentisque Romanae, idque tribus Capitibus, nominatim gentis urbisque originem, ulterius incrementum, loca,& tedincia, explicantibus.Gaudemus, plures perspicere, illud, apud antiquitates, antea requiri, ut terram ct gentem noscamus, quam ritus S consiletudines contemplemur. Laudavimus hujusmodi institutum ac supplemenuim Compendii Cellariam jam ante in Actis nostris Mense Sept. P. I sa oping.so seq. Neque sine delectatione vidimus, alios quoque labores ita suos delirieasse, ut fusus de geographica, historica, ct morali, consideratione simul ageretur. Pars secunda sistit sacra Romanorum quatuor nominatim Capitibus, de sacris Romanorum generatim, de Diis Romanorum. de ministris sacrorum, deque Deorum cultu. Pars tertia res civiles proponit Capitibus XI II: de rebus civilibus generatim ; de variis populi Romani divi m.
rubus; de Regibus, s Romani imperii sub iis forma; de Regum expulsisne s resp. libera constitutione; de populi Romani ordinibus ; de comitiis; de mansratibus populi Romam sub libera rep.; de jure Romanorum publico; de fine Romanorum civili; de judiciis G poenis Roma rum; de pullisis Romanorum reditibus ; de provinciis; de res. libera oppres one; de novis ciis, ab Augusto excogitatis; de nova imperii forma, ab Hadriano faeta; de imperii Romani forma jub Constantino Imperatore; ac demum de inciis domus Augustae. Erunt forsitan, quibus
hie amplum nimis spatium Cl. Auror complexusi immo plane in historiae campos, antiquitatibus, strictim ita dictis, desertis, exspatiatus, videbitur; sed ita ut inque, ut gratias ipsi potius agamus, quam importunis Meusationibus simus moIesti. Ac profecto, si, quod non dubitamus, eum scripta vox viva eonsenserit, neque sanitioris distiplinae cultores aegre esse laturos opinamur, s vel maxime Themidos δέ Mnemosynes, ut ita dicamus, in viretis extra olbitam paulisper detinebuntur. Nostrum autem est, ad sequentes progredi, quas inter Pars quarta de v eterum Romanorum re militari om capitibus agit; se ilicet de re militari generatim; de delectu militum; de militibus Romanorum; de expeditionum militarium ratione; de ea.
fris; de armis, machinis, ct signis; de diseiplina militari; deque militia Romanorum usuali. Putrema denique Parr, de rebus Romanorum privatis undecim Capitιbus, lustrat res privatas generatim, fami-
644쪽
lias Romanorum, matrimonium, susceptionem se educationem ibberorum, doptionem, patriam in liberos potestatem, servos, rem vestiatiam convivia, moribundos & fuderum rationem, tandemque Pecuniam, Pondera, mensuras. Copia ipsarum rerum facile demo
strabit, non omnis indicari, nedum explicari, potuisse. Forte fortuna in manus incidit de Servis Caput. Ostenditur hie, qui servi fuerint, quamplicis generis, nimirum vel nati, vel facti, vel urbani, vel rustici. Horum utraque familia delineata, describitur dominorum laservos potestas, harumque manumissio, live justa eadem, sive minus iusta ; nominatur pueus, insigne libertatis; qui demum liberti, quili bertini, qui patroni, fuerint, quaeque patronorum jura, indieatur. Supplebit autem forsitanIn recitationibus suis Doctus Uroaurus, quod ex plurimis aliis modis fiarent servi, quam hie ipse indicavit. Ita, qui Iegatum pulsarat, aut foedus populo Rom. ignominosum pepigera civis Romanus ultra XX annos natus, qui se pretii obtinendi causa vendi patiebatur ignoranti, libertus erga patronum ingratus, libidinosa mulier, quae cum servo alieno, ejus invito domino, contube nium inierat, si post tres factas denuntiationes perieverarer, servise cogebantur. Postremo tamen eam, ut & alibi, publicorum servorum eminentia prae privatis observari poterat. Isti nimirum ςum libo. xis Reminis. sine illarum libertatis jactura, sociabantur, ut & jus hahebant, pro parte dimidia testandi. Attamen ti privatorum diversa dignitas fuit; dc procuratorum quidem tam conspicua dc lauta eo ditio, ut liberi hoc minus subinde praeferrent Iibertati, atque' etiam passim liberti administrarent. Eorundem nonnulli pee Iii quoddam simile habebant. quo vel semet subinde redimerent. Neque omnino ac semper impune Oecidere licuit servos 5 quin potius eadem religione jurisdictio domestica, qua publica, exercebatur. Praesertim vero antiquioribus temporibus satis humea niter servi tractabantur, ejusdem haud raro cum dominis opera eiusdem victust participes, minoribus autem poenis subjecti. de quarum varietate, ut & duriore post Punica bella condit Ione, Cl. Ge. EArnaud in Diff. I de dure servorum verbosius egit. Nos vero, quem admodum, illud omne omissum, haudquaquam improbamus, ita ipsius Cl. Autoris judicio permittimus, an non etiam, cum Academiis sit opus destinatum, e re studiosorum fuisser, Squidem antia quitates simul literarias adjectas legeremus. Saltem neminem improbasse novimus consilium edendarum antiquitatum, quarum ovae Tacisi Germaniae, apud Lipsienses nuper publicatae, editioni adiectam ωαγραφιαν accepimus, ubi singularis antiquitatibus literariis consecrata pars est. Sed forsitan dies diem docebit, aut raobis obscuras habet doctissimus Grunertis rationes, hanc ipsam paertem omittendi. Ceterum, eadem si vela quibusdam desideraretur, eximium nihilo minus operi pretium decernimus.
645쪽
calendis Novembris Anno MDCCXLVIII. LA SAINΤΕ BIBLΕ, OU LE VI EUX ET LE
Nouueau Testament, avec un Commentatre litterat, compo-
SACRA BIBLI A, CUM COMMrNTARIO
expositionis liter alis, concinnato ex selectissimis annota ιionibus, ae e diversis Autorebus Anglieis decerpto.
Hagae Comitum, apud Petrum Palipie, dc Io. S ari, 7433746, 4 maj. Alph. 9 plendidum sane ae perillustre est hoc opus, quod Dinitiis O viri in dias luminis auras eniti eceperunt. Tomo prima praemonenda, isagoge in libros Veteris & Novi Test. ae Prientio in Gene . praemittuntur. Complectitur vero ipse Gensu; Tomi secundi Para prior Exodum; Pars posterior L viticum; Tomi III Pars prior Numeror; Para Psorior, quam Κλ λλ uo
646쪽
nondum vidimus, Deuteronomii . Privilegium ordinum Hollandiae ae Frisae occidentalis operi conciliat autoritatem publicam. Caruerat orbis emditus Gallieus ejusmodi opere, quod, praeter verba sacrarum literarum, in Galliculis conversa, exhiberet succum nucleumque Gallice expressum ex Angloriuia, qui per Seculum proxime elapsum sacro Codici lueem commentariis suis afferre studuerunt, libris selectissimis. Textus sacer, ct paralleli ejus loci, ad Davidem Marti m sunt reserendi Autorem. Commentarii subjecti sunt Patricti,
Iridui, sin,'νοrthi, Theologorum. φii Ilibliis Anglicis jussu
procerum Angliae A. i64o notas adsperserunt Poli, Ridderi,in
rici, Par eri, Vel P ii, Walli, Stac Musii, Pocockii, Hammondi, Diothi, ct aliorum. Quantum ad observationes ablicas attinet, chronologicas, historicas, geographicas, physicas que, eas decerpserunt ii, qui hoc opus susceperimi adornandum, ex UFerio, Prideaux, Ne Nouo, Schuc fordio, Seldem, Spencero, Medo, Duglao, NHroo, materiando, Theologisque 'bectionum Bulli celebrium autoribus, Leruisio, Delian M. Guardo Chandiero, qui nunc Derhamensis est. Episcopiis, Thoma Merlochio, nunc Episcopo Salisburiens, atque ex collectoribus Hisoriae universalis. Εa, quae controversis sunt implicata, ac a sensu literati remota, sollicite procul esse sunt jussa. Scripta, quae in Gallicum sunt conversa, carptim ex translationibus huc translata sunt Gallicis. praemittuntur huic Operi introductiones duae. Una est Stae Musii, praefixa ab hoc metis Bibliorum sistoriae. Anglice A. 1 4o 'luminibus II
forinae maximae in lucem emissa. Intextae fuerunt locoonaissorum particulae aliquot ex Historia Iudaica Prideauxit, ac ex Lemissi Antiquitatibus Judateis. Altera est doctissit Praefatio, quam L' Ensant praemisit editioni Bibliorum Dari
Martini, Hannoverae Lipsaeque A. I7ρ8, 8, editorum Gallice. In Ecelesiis Walonensibus haec translatio Martini viget. Λ gumenta Capitum sunt recens addita, ct analytice adornata. Adjunistae sunt Capitibus singulis in ora marginis suprema n tae chronologicae, ut intelligatur, quonam anno tum ab orbe condito, tum au te Christum natum, quaelibet res suerint ge-
647쪽
MERST NOVEMBRIS A. MDCCXLVIII. 613
stae. Congruit hic caleuius eum ratione computandi riana, quam juverunt ac firmarunt celeberrimi summique viri, melis di Be orae Praefatio, quae hoc loco priem illa fuit Pentateucho, ac speciatim Genesi, haud ab uno Λutore fuit profecta. Κώderi & Partiri potisiuna hic ratio est habita. Ille, cui Demonstratio Messia immortalitatem nominis peperit, edidit A. 1694, 8, Anglice Pentateuehum in Volum. II, anis notationibus brevioribus adjectis. Hic vero evulgavit sub titulo Bibliotheeae Bibliorum vastum doctumqtie tu Biblia Commentarium A. 7a , Φ, maximam partem e Patribus quinque priorum Secutorii in decerptum. Ad Caput a Levitici labor Par eri, qui in publicum exiit, continuatus est. Uterque, Miareus & Par eris,operi amplana praefixit isagogen, authent citatem Pentateuchi, speciatim Genesios, vindicaturus. Repetita hic fuit ex utraque, quantum sat visum, adscitis passim in usum cogitatis Duunt, Prideauxit, mel , Levo . Tabula cluo- nologica, Genesi praemissa, ad riserit Chronologiam fuit conformata. Mappae geographicae, quas Tomus complectitur primus, nulla excepta, ex D. Vel Geographia Vet. Testam. delum tae sunt. Prima earum exhibet situm paradisi terrefris triplieem. Qui illum desgnarimi tabulis, in ea filerunt ha resi, superficiem Ierme eandem exstitisse ante cataclysmum Noachicum, ac post eundem. Secunda praebet visendas Iaphetidarum sedes. Tertia sedes Semidarum & colonorum, inde egresibrum, subministrat eonsiderandas. Quarta domiciliis Chamidarum propius noscendis est propria. Quinta exhibet Cananaeomm sedes. Mirum sane, in ea planitiem Mo- reli poni prope Sichemum, ac Pherisaeos circa hoc collocari. Pauci huc usque eam in animum demiserunt geographicam veritatem. Quare Marshamus Pithom maluerit in Pelusis deprehendere. quam in Herodoti Patumo, ignoramus. Peluis sum certe est Hebraeorum Sin & Chaldaeorum Tin, nune dictum Tine. Gosenitidem inter haec ad Orientem alvei Buis hasti ei oceanum ingressuri collocatam animadvertimus apud Marshamum ac plerosque Anglos. Isagoge docet, probabilem, una uo certo exissentem, dari revelationem divinam.
648쪽
Primus certe homo ignorasset suam mundique originem, nisi hanc ei Deus revelavet. Fructus terrae linua peraeque ad con servandam hominis salutem sunt accommodati. Non erat ere Adami, re ipsa essectus eorum experiri. Revelatione itieirco indiguit ipse, ni non nisi habilibus utilibusque utereturi Corruptelam hi manam communem indicat experientia. At originem ejus dc remedium non nisi revelante Deo scire lis cet. Qui lumen naturae saluti sempiternae obtinendae putant sumeere, hic refelluntur argumentis, ab impersectione ratio. nis. ejusque depnavatione, desumtis. Summi enim Philosophidissenserunt de summa & adminiculo felicitatis perpetuae com sequendae, potissima capita vel ignorantes, vel dissicultatibus intricantes. Socrates ac Cicero de felicitate mentis futura fuctuati ae incerti fuerunt. De istis os obstruitur. Revelatio ab imposturis dignoseitur, ab enthusasmo segregatur. Logatorum Dei indicia & fgna supra errorem posita exhibemtur c recensentur scopo congruenter. Sinceritas narratio. nuin insis extra dubium collocatur. Exeellentia religionis Mosaisae praedicatur, sive illum spectes qua doctorem, sive comsideres qua legislatorem. sve eum respicias qua historicum. Res, a Mose descriptae, passi in a scriptoribus gentium extera rum attinguntur, ac, quantum ad momenta potiora attinet, enarrantur. Vanitas antiquitatis gentium . Chaldaeorum, gyptiorum, TZinensium, Graecorum, indicatur. Prophetis Veteri y Test. tribuitur educatio selecta, probitas, doctrinae e sellentia, vaticiniorum gravitas, dc miractilorum splendori Evidentia miraeulorum missionis, quibus haec fuit eo rob ea, nondum vim suam amist, licet Deistae sc obgannire au-fint. Inspirationi, quam seriptores Veteris Test. canonici dia vini us nacti sunt, sutura pretium tribuitur, ejusque significatur hypothetica necessitas. Exhibentur argumenta, quibus authenticitas librorum Vet. Test. canonicorum comproba tur ac evincitur. Constitutio canonis librorum Vet. Test. tribuitur Esdrae ac Synagogae Magnae adscriptis. Esdrae id honoris habetur, ut restituerit ubique lectione in veram, ut li- eras Chaldaitas substituerit Samaritanis, ut voces significatuum
649쪽
receptorum posuerit loco reconditarum, atque obscuritate involutarum, ut puneta vocalia contextui subjecerit, atque, ut inscriptis sacris propriis, ita in hoc negotio secutus Deum ducem luerit. Canon XXII librorum Uet. Test. manifeste, Josepho & Hieronymo praeeuntibus exhibetur, ae ab apocry this separatur. De libris, qui videntur periisse, ac in sacris iteris Uet. Test. commemorantur 'afferuntur cogitata per quam solida. Ad objectionem, quam empsectae ex lectionibus variantibus desumunt, ita respondetur, ut lector linud nimium obstinatus facile in responsis si acquieturus. Nec minus expediuntur Dei staruin Objectiones, methodo. linguae, ac stilo, librorum sacroruin opponi solitae. Afferuntur causae obseuritatis, quae in Prophetarum oracillis ac alicubi in Uet. Test. inque mysteriis. dominatur. Afferuntur ea, quae ad translationem LXX Graecam spe stant, eaque Vetu niorem interpretationem Graecam haud exstitisse, significatur. Historia Mipeae exploditur. Translatio. Vet. Test. Syriaca praesertur Graecae LXX. Agitur de versione aquila, de translationibus Chaldaie s antiquis, ac de Latinis vetustis. Disseritur de versonum usu. Ad libros Uet. Test. canon, eos speciatim Lenfantii repetitur introductio. Adduntur ea, quae ad libros apocryphos, nec non ad libros Nov. Test. spectant. Exhibetur deinceps Praefatio in Pentaleuehum Mosis, ac speciatim in Genesin, cni historia de Mose praemittitur. De Pentateucho Samaritano asseruntur haud trala- titia. Calculi lugeriani chronologia in Gemsin adiicitur. Haec de protegomenis. Ruech eluim Gen. I a, exponitur de vento essicaci . rebus materiatis digerendis apto. Nomen Tanninim effertur per pisces majores. Hortum Edenis ad Orientem Cananaeae poni. uobis non est mirum. Gιλhon definitur per canalem occidentalem, qui ex Tigri ac Euphrate emanat. De Messia exponitur locus Gen. III, ty. Henochi corpus ac animam citra mortem beatinidini coelesti insertam suis, significatur. De origine diluvii colliguntur varia. Ratio, cur sanguine Noachidis interdixorit Deus, as-
650쪽
fertur haud una. Cur Noachus tamaani, non Chamo, impre-98, catus fuerit infatista quaevis. exquiritur causa. Nobis videtur subesse vaticinium de Chami posteris sub iugum mittendis, ac Iaphetidis in Semidas tandem dominaturis. Ad Cap. to asseruntur ea, quae antiquissimam spirant Geographiam. , Possetivero liberoriun, qui ibi recensentur, an semper simul in eo. LQ- dem sederint incoluerintque loco, quaeri potest. Nimroduc merito a tyrannide absolvitur. Babylonem, Gen. X, ro, distinis
nil a Babylone Egupti, nobis haud fit verisimile, siquidem
haec inulto est junior aetate insis. Tetemarai N. I7 sunt indu bie Si inirytae ad Eleutherum mari se commissurum in Plic nice ad 1 eptentriones postrema. Hamatham esse Epiph niam, a Geogi apho Nubiensi appellatam Hamam, hic asset, tur. Subeste Ileliopolin, arbitrari siceat. Lescha v. as exponitur ner Lusam Arabiae. Si quid videmus, designatur Lesellem, seu Laiscli, ad fluvium Letanen apud Drusos. Ophir v. sty indubie pater fuit Iberiorum in Asia. Sinere pon, 39 tur in Mesopotamia, tibi fixit Plinius Singaram. Elon M reli exponitur per querceum lucum, seu quercetum. MarXIII, to, fuit locus, ad oram lacus asphaltilis meridionalem situs, non Tanis, seu Zoan, AEgypti. IIbobab XIV, Υ, exponitur per Euat - Aven. Haec vero fuit planities intra SP Sy riam Heliopolitana, nunc di sta Bucca. Melchisedecum a J Christo fuisse diversum, ostenditur. γ Circumcisionem ab AE- 27- gyptiis ad Abrahamum dediustam esse, solide negatur. Tres ad Abrahamum legatos fuisse Messiam, duobus angelis stipa- 9Q' tum, monstratur. Λn Sodoma fuerit reaedificata, in medici relinquitur. Lothi uxorem miraculo in statuam salis fuisse
conversam. ostenditur contra Joannem Clericum cujus se
tentiae passim refelluntur. Messiam esse Schilia Gen. XLIX. io, solidis conficitur argumentis. Sufficiat lectori haec promulsis ex Tomo primo. Tomi secundi Pars prior exhibet
Godum, ac commentarium, ei subjectum. Antiquitatum Ju- . daicarum in eo mira & foecunda seges. In fine adjunguntur tres tabulae, aeri incisae. Prima exhibet tabernaculum sacrum. ejusque partes. Scunda repraesentat velles sacerdotum, ipsui que Diuili od by Cooste