장음표시 사용
51쪽
tione sussicient. Quinque menses continui subsequentes complectunturdi es centum, & quadraginta septem cum dimidio, sicque ex hac computatione resultant dies centum sexaginta duo de horae quindecim, si debet foetus edi in ii cem maturus septimestrisque amplius,desiderantur dies viginti, tunc enim h bebimus medietatem anni, id est, patium dierum centum octuaginta duorum, SI horaria quindecim,quod sumcere pro termino primo supra dixerat. Ex quo discursu colligendum est ad constitutionem septimestris partus non opo tere omnes menses integros existere: sed plerianque aut duos, aut unum deficere; quod fere mihi in aliis etiam partubus contingere videtur. Quoniam principium computationis fieri debet a primo conceptionis die; hic autem ac cidit aut mensibus nondum apparere incipientibus, quod admodum rarum est, aut postquam mulier a purgatione liberata est mens uuati: quae res aduenire potest in principio, in medio, in fine mensis. Rursus vero dies partus aliquando Do , 5e aliquando alio contingit pro varietate maturationis, hinc, ut plurimum mulieres parturiunt in aliqua parte mensis, aut septimi, aut noni, aut alterius: quemadmodum etiam concipiunt aliquando uno x aliquadoalio die. Quamobrem intermedii menses integri sunt, in partu quidem septimestri quinque menses ex necessitate exacti, plenique sunt: in nouimestri autem menses s ptem exacti,alij duo mutili. Hoc volebat ille innuere, quando dicit: Nam, si de primo mense dies quindecim sumamus id est,deprimo ipsius coceptionis principio. Postea vero,inentes exactos addit, quinque, quorum computatio continet dies I 7. lioras duodecim in ultima porro parte, scribit lcrminum partus in mense non exacto, de quo scilicet capiat talus duntaxat dies zo. & horas tres. sic, ut vides in computatione primus & vltimus mensis exactus non est. Posis et autem contingere in principio conceptus, adesse principium mensis, atque tune in fine solum adesset mensis non exactus: in hunc modum sex statue tur integri, unus deficiens: vel etiam omnes integri esse possent, quod quoniam rarissimum est, re quod ego sciam, a nemine hactenus obseruatum, propterea huius noluit Hippocrates hoc loci meminisse: qua ille uniuersalem regulam docet quae ut in plurimis contingit, ea vero est primum, de ultimii omnium mensium non esse exactos,ac plenos. Porro proportio quam hic docet, data est rotione exempli, quia, quod dicit in ultimo mense dies viginti sumi, & in primo quindecim potest contingere modo contrario: nempe, ut primi mensis a comceptu dies sint viginti, ultimi vero mensis, quindecim: aut etiam tuo confingas ingenio proportionem, eadem seruabitur lex emittendi fictum in partu i
sitimo. vle. g. sistatuas primi mensis dies decem, ultimi mensis dies viginti quinque,& horas quindecim,aut econtra, primi dies viginti quinque,postremi dies 1 o. & horas quindecim. Quod autem adseribat ille dies i nciani dimidio,
quinque mensibus,eo pertinet, ut ostendat, computationem fieri debere me sibus lunatibus aut etiam, ut quidam dixerunt,Graecorum consuetudine,& fo
lassis etiam Hebraeorum: hinc ille dicit i ' & horas duodecim, coplecti quinque menses dies enim viginti nouem, dimidiati,& quinquies multiplicati, eumessiciunt numerum. propterea addit,duos menses habere dies 1'. sed habet di bitationem, cur ille locutus absolute non fuerit, sed dixerit, fere siue quodan modo, habere dies 39.nam Graece legitur. --. An quia neque singuli menses vigintinouem dimidiatum; neque duo menses unde sexaginta dies pleno calcimio, de integra summa capiant. Luna quippe, non ita praecise curriculum suum complet, ut tot diebus nulla aut excurrente, aut deficiente: quamlibet Gigua summa, Solem consequatur, sed ea summa adeo exigua est, ut hio venire inconsiderationem non debeat. Hanc si volueris cognostere, ad calculum confugi- to. singuli menses constant diebus 29. horis duodecim, minutis primis 4. se- cundis vero . secundum quam calculationem dbo menses continent dies s9. horam unam, minutis primis 28. secundis autem 8. unde annus Lunaris assu get dieruin 3 1 q. horarum 8. minutis sere ς'. Decet medicum haec nouisse: quia naturae operationes omnes de crininatis sunt peri .dis, numetis: non qui-
52쪽
dem quod numerus, ut talis est, aliquam habeat agendi potestatem, hac enim
caret, ut infra docebo, pro natura quantitatisὶ Vt quia ratio agendi naturae, aut celerius, aut tardius pro varia dispositione passi certis numeris constare solet.
Caeterum in quibusda Graecis codicibus legitur οῦ, - , - id est, cum hac igitur ita se habeant, quae superabundare videntur mihi,praesertim, quia in quibusdam codicibus desunt. Haec verba: Anni dico dimidium, diei etiam parti cula quota, particulae quotae accedente perinde signiscant, atque si dixissenti Dici etiam particula quota ad pariem diei dimidiam adiuncta, quandoquidem ad dimidium anni constituendum opus est non solum supra dies centum o- Q ctuaginta duos, addere dimidiatum diem, sed etiam praeterea octauam partem
diei, quae horas tres continet: ita ut sint horae quindecim, supra centesimum octuagesimu secundu diem. Propter banc causiam recte concludit textus amplius, quam ΣΟ.d cs desiderari : quia horae quindecim addendae sunt. Cornarius negative legere videtur, quam lectionem in Codice isgrini obseruaui.-ει, - - - μί ς -- Galenus etiam eandem habet in fragmento. supersunt dies non plures quam viginti, utraque admittenda est lectio quia dies non supersunt
aliqui supra vigesimum, licet horae supe sint quindecim. Hactentis circa obscv ram dictionem Hippocratis versati sumus, is C Ap. III. Septi-e cva umquama cauo v censeantur
TVnc quae ab eodem aut bore dicuntur, quaeue pro ab liuione tractationis N institutae necessaria sunt, prose litamur: ac primo docendum loco sese nobis offert, quam ob caussam septimestres partus vitales ccnseantur. Putauerim existere vitales,qui aut parius alii sic septimestres naturaliter nascuntur. Naturalem veto partum diximus libro superiore tunc potissimum fieri cum foetui citnatura alimentum deficit: S cum propter magnitudinem contineri amplius in Q utero non potest. Quia vero contingunt septime tribus utraque, tum natur lena. tum etiam vitalem esse statuamus. Idem accidit foetui,quodpi illo in otio existenti. Huic enim ubi descit alimentum ex ovo, non habens sus scietis id, unde vivat, fortiter mouetur in ovo, uberius alimentum quaerens, de pellicula: ipsit ambientes rumpuntur,ac ubi mater sensit pullum vehementer motum,
putamen scalpens ipsum excludit, quod viginti dierum spatio fieri solet sic it que ubi auctus fuerit puer,mater haud amplius sulficiens alimentum illi potest exhibere, uberius igitur quaerens calcitrando pelliculas rumpit, quibus tegebatur μ a vi neu lis exolutus simul soras prodit: haec antea docuit Hippocrates ii bro de natura pueri, oinnes pos ea medici confirmarunt, praesertim Avicenna ης libro tertio sectione vigesima prima capite secundo. Aliam vero caussam,ac fortassis magis necessat iam videtur mihi explanasse diligenter author libri de si perscctatione dum agens de caustis abortus, ita scribit: Mullier quae concipit quidem perdit autem foetus bimestres, exacte in codem tempore, & taeque prius, item posterius, atq; hoc iterum atque iterum perpessa fuerit mino etiamsi trina stici,aut quadrimestres, aut vetustiores perdiderit iuxta eundem modum: huic uteri spuro augescente de bimestre aut trimestre, aut quantumcunque tempus transgrediente, si quando etiam alias aligescit in maiorem amplitudinem non porriguntur,ita ut non amplius sui sciant capiendo sint ii, sed propterea perdi-tuteodem tempore: haec ille, quod ad partum naturale etiam referri debere, ne- φ moest, qui nesciat. Possumus exemplis accommodatis in iuniorem gratiam confirmare, quae ex eodem Hippocrate su: iapta sunt. Platatas in anguito tu dam sinu radices egerit, augescens in dies magis, cum nequeat ob angusti atri ibi contineri, terram sundit, propri una que frangit receptaculum. Audi rursus Hippocratem. spicarum velamina laxantur, priusquam fructus persecte mali
xescat, cum propter magnitudinem intus contineri triticum non valeat. Idem
53쪽
quotidie obseruamus in amygdalis, castaneis, malis punicis ac id genus aliis. Vir inani flatus immo uniuscuiusqueὶ eadem prorsus est ratio: nam ubi in anstus
utero ad suam magnitudinem perueniens adaugetur, cumque amplius ob a gustiam in eo contineri non possit, rumpit membranas de receptacula, quibus
Expedit hic dictionem Hippocratis asterre, M si quid obscuruin adsit, interpretari. Cum ergo inquit grandiusculus & robore multum inaugescens, ad hanc persectionis initiationem pertingit hoc vero perfectionis statu potius, quam aliis temporibus membranae. in quibus iam inde ab initio educatus est,r mittunt sese,& laxantur, haud aliter quam spicarum follic li vi aliqua externa iprius nonnunquam fatiscunt,& hiant, quam fructus persectam maturitatem sit adeptusὶ validissimi inquam tum robustissimique scelus vim adserentes membranis: imo vero cas dirumpentes, necessatio partum accelerant. Hippocratis
in hunc modii serino habet. Putant nonnulli spicarum exemplo hic tum posterioris caussae meminisse. Ego utranque arbitror explicui Le: cum enim ait: robustissimos, de vegeto calore praeditos pueros intellexit, qui alimentum ea de caussa deuorantes,illius penuria ruptis membranulis, ergastu lo exire conguntur. Hac dictione: Ah, -- crassii lunos audiuit , dc mole m tori augescentes,quam uteri capaci tas ferre possit. Porro, quomodo membrari erumpantur declaratu a nobis suit in libro de itis, quae parturientibus accidunt, qui liber hunc immediate sequitur. nunc etiam pro dilucidando contextu quaedam addam. Qitando mulieri partus appropinquat, tunc puero sese mouenti ac manibus pedibusque calcitranti, pelliculani quandam interna rumpi contingi una rupta, aliae redduntur imbecilliores ac rumpuntur: primum quidem illi vicinae, coadhaerentesque: postea vero, quae omnium postrema est:cumbae ruptae fuerim, tus a vinculis exolvitur,ac agitatus foras procedit: nequi enim amplius robur habet pelliculis amissis, neque amplius uteri puerum continere possint. Rumpitur igitur primum omnium ea membrana, quae istici contigua ipsum ambiens vocatur iis, aut propter magnam tenuitatem, aut , αἰ- - 4 c, id est mollitie sic dicta, quod quibus Idam videtur magis verosimile. Rumpitur secundo loco is -- , id est, firci minatis. Postremos , , quam secundinam vocant. Sic septim stris partus nascitur secundum naturam,ac propterea vivit: haec verba. Sunt tamen ex septimestribus nonnulli qui superstites manent: tum quod tempus, quo in utero
educati sunt, iustum ac legitimum sit: tum quod subsit et lain ratio, ut ipsi idetis septimestribus hic mihi potissimum sermo est, qui superstites manent omnium quorum perfectissimi participes sunt, participes de ipsit quoque sint. de quae sequuntur. Dissicilia videntur, proptcrea breuit et cxplananda. Dissicultas in eo potissimum consistit, quae nam stratio,& tempus in quibus septimo mense nati conueniant cum persectissimi , & quorum ratione dicantur vi- tales.Sunt qui dicunt, hisce verbis velle Hippocratem innuere rationem ac tem-Pus a formatione ad motum, amotu adpa rum, cuius meminimus libro superiori,S Hippocrates multis in locis egit,ac libro ieras Epidemiorum clarissime,
--n Moia . Quod est, in circuitibus dolores tiunt ob id, quod qui in septu ginta diebus mouentur, imo ter tanto tempore perficiuntur, M qui in nonaginta mouentur in triplo temporis spatio persectionem consequuntur, ita ut v lint in hac proportione temporis conuenire septimestres cum aliis. Verum implicita multis disti cultatibus explanatio videtur mihi. Primum, quia haec ratio computandi no est undique certa,ideo libro de alimento dicitur. Est,& non sest. Adde oportere ducentis ac decem diebus septimestres partus perfecios ei se, non autem aliquando is 1. die cum dimidio. nam septuaginta dies ter multinplicati essiciunt dies ducento; ac decem. Rursus vero, si idipsum quispiam admittere voluerit, quemadmodum author libri de Carnibus scribit, necessariosequitur,omnem septimestrem esse octimestrem: quia a ducentesimo sexto die
54쪽
cum horis duodecim,incipito uus mentis,ut conficit facta ipsorum mens utri computatione. Alia etiam se offert loci explanatio, nempe ut dicamus Hippocratem per rationem ac tempus intellexisse rationem , ct numerum integrum
. - . a rodest. Puer septimo mense natus ratione fit,&vivit. Rationemque habet & numerum integrum ad hebdomadas . octinaestris vero generatus nulla ratione vivit. Dicunt idcirco nonnulli septime sirem partum vivere, quia nascitur septem mesibus exactis,hocque significasse Hippocratem per rationem, M v numerum integrum: sed ego alio modo sum alibi hanc sententiam interpreta tus: nunc sit satis docuisse computationes eiusmodi non debere fieri ex motu solis, sed Lunae sumendo viginti nouem dies, & horas duodecim, pro mense, non autem dies triginta de qua re primo libro diximus: hinc factum est vitalem censeri partum editum is r. die, & horis quindecim: quod tempus exactum ii tegrumque non est mensium septem, siue Lunarium, siue Solarium, ut suprad monstratum fuit. Praerermittamus aliorum opiniones, qui nodum, ut dici solet Prouerbio in scirpo quaerunt: doceamusque veritatem. Septimestres partus vivunt, quia omnia pro vita obtinent neces laria, quae habere conspiciuntur pe sectis sinii: Quae sunt haec, inquies ρ duo scilicet illa in principio capitis explan 'Q ta, corporis magnitudinem, quam amplius uterus continere non possit, & a commodati nutrimenti deseruis, cuius cauisa cogitur extra prodire ad uberioris alimenti conquisitionem. Ergo septimo mense nati habent rationem naturalem nascendi , habentque tempus naturale: quia tunc nasci debet puer, cum amplius in uterin contineri nequit: estque hoc proprium in omnibus tempus. Equidem in omnibus dixi, quia nulla ratio est particularis septimi, aut noni, aut alterius mensis, sed quod uni conuenit secundum naturam,id ipsum conuenit alijs. Propterea recte concludit senex venerandus. ut ipsi omnium, quorum
perfectissimi participes sunt, participes quoque sint. Quod si quispiam aliquid
inesse proprij voluerit in septimestri partu, hic ad naturae opus coniugiat opo 3o te quae solet certis diebus,ordinatoque tempore perfungi suis muneribus: hocque fortassis putauit auctor huius libri eodem scilicet modo habere in partu ho minis, atque in iudicio naturae. quamuis certe par ratio non sit omnino in ci si,& partu.' Iudicat illa morboyseptimo, non octavo, non alius diebus, qui crista mi non sint. Magna dubio procul vis est septimi diei,mensis ac anni. Septimo, ut dixi die, iudicium illa iacit, de per septenarios mouet. Septimus mensis primus censetur antiquis vitalium in pueri partu. aetatum magna fit mutatio sepi mo quoque anno. de qua libro de carnibus ita locutus est Hippocrates. At v
ro hominis aetas septenario dierum numero consistit. plura de hac maletia a libi diximus. Admoneo tamen vim non esse magnam in ipso numero, ut nunt o rus est, sed innatura,quae moueat eo numero.
E go, si quae superiore capite diximus, vera sunt, non solum conspicua vide
ur caussa, Ob quam vivat puer septimo mense natus, sed enarratio lucidissima euadit verborum Hippoc. Nam obtinuerunt illi quidem iustu,& legitimum tempus in utero, anni scit . medietatem, ac co editi sunt in luce tempore, quo na- φ tura bene operans mouere solet. Deinde tum sufficiente nacti sunt magnitudinem,qua nequit maior cotineri in utero, tum etiam Q alimentu desit idoneum. Aliam etiam caussam afferre vitae in his verbis apparet. Addet de matris utero ocius, rotaturi alioquin 8. mense eruperint. Quoru verborum hic sensus est. Puer octauo mense in utero coiciatui multos labores patitur, ex natura quadam eoncomitante octauum mensem, cxperientia magis i ratione cognita:
Septim res raus raro et ii .iles nasci, sequam ob caussam
55쪽
quorum laborum caussa editus aut aegrotat, aut moritur: qui vero nascitur septimo mense, eiuscemodi labores aufugit, quae ratio quanti facienda sit,examinabitur intractatione de octinaestri partu. Interim vero sciendum est septimo mense natos raros admodum vitales nasci: quia maiorem illorum partem mori
ostendit experientia, de ipsius Hippocratis dictio, libello de septimestri partu, sic
habens si timestris raro sunt vitales. Et sane horum suctuum plurimi pereunt, quod cum parui sint, maiore, quam alij, transmutatione utuntur: eoque ex utero egressi dies quadraginta necessario laborant prauiissime; qua etiam rationa permultos quoque decimestres perire contingit. haec ille, quibus ver bis eiuscemodi ratione proponere videtur mihi. Repentini; omnes mutationes in omni b. i. corporibus detestandae sunt, at vero in debilibus maximum afferre solent periculum. At repentina mutatio sit insoetu, dum scilicet in lucem prodit, ergo dissicilis est aut periculos a Maior propositio ipsa constat experientia: si quispiam enim a frigida de sicca regione, in qua diu laborauerit, sese conferat in calidam
humidamque sane medio, aut morietur statim, aut certe non mediocriter aegrotabit: de hac mutatione locutus est Hippocrates in Aphorismo, tum ait: Semel multum de repente, vel vacuare, vel replere, vel calefacere, vel refrigerare, Vel alio quouis modo corpus mouere, periculosum: omne siquidem nimium naturae inimicum. Paulatim vero quod fit tutum, cum alias, tum maxime ubi ad
aliud facienda est mutatio, sic etiam Lucretius libro sexto dum pestilentiam passim in Graecia vagantem describit, eleganterconfirmat, dicens:
τι Est turre se nouitate.s aquarum,
Tentari pro uta tria, qui inque domoque . . uni minio qu a longe distrepat inrita, Namquid Britannis ciet irim disserre putamus. Eo, quo in I 'pio si qua mundi claudicat axis'
uidue P in moesti ferre agadibus, atque Vi ea nigra virum percoctaquesida calor
Statuamus itaque omnes repentinas mutationes morbos parere. at, si compora fuerint imbecilla, non modo morbida fient, sed etiam moriemur. moriun- cur enim ex morbis illi,quorum vires fuerint imbecillae, ut in prognosti eo dicebat Hippocrates. Minor propositio priori non minus constat. Nam foetus septem mensum, aut plurimum assuetus morari in visceribus matris benignitia sino tempore gaudens, in lucem emissim protinus contrarium aeris statum expetitur: hinc fit omnes pueros in eo tranum plus, aut minus aegrotare, prout fuerit corporis habitudo aut mala aut bona. Consideremus modo puerum septi irio natum, dc conseramus cum nouimestri; dubio procul imbecillior statuendus est ille. nam corpulentiam minorem habet, membraque nonnulla, ut au- res, n5bena formata; aut nouimestris grandior est, propicreaque validior censeri debet; aegrotabit uterque in transitu: Sed septiinestiis multo magis deci mestri. hinc ille, ut plurimum morietur, decimestris, ut plurimum vivet. Aliam etiam affert rationem in ultima parte contextus, quae eandem cum superiori vim habet. est autem huiuscemodi. Ad uerrientibus grauissimis morbis, qui vires habent imbecilliores magis periclitantur, quam qui validiores h bent . haec enim dignitas quaedam est, de cuius veritate neminem arbitror an
bigere. At puero in lucem edito quadraginta dierum spatio necessario inquit Hippocrates) grauissime laborat. ergo si liberari debet, vires validas esse oportet. At nouimestres, decimestresque validiores habent, septimo mense nati imbecilliores, ergo ab hisce incommodis euadent magis illi, quam septimestres. Aliam caussam interitus proponit idem author his verbis: Porro soautem quam plurimi foetus, hac ipsa, septimestri dico aetate, cum membranae sese remittunt ac laxantur, succedunt in id, quod cedit, de locu dat, cibi sumunt alimentum aegrotantes quadraginta primos dies, alij magis, alij minus. D lores autein sufferunt, tum propter migra onem, quam fecerunt ex iis locis in quibus alti educataque fuerunt, tum propterea, quod migran o, secedendoquo
56쪽
umbilieum vulsere.&ad haec etiam propter matris interuentum.Nam & ifiei a branae quae distentae fuerunt, & qui vulsus est umbilicus, matri dolores causicantur, S foetus priori amictu solutus grauior redditur. Haec autem cum fiunt, mulierum pleraeque febre corripiuntur, nonnullae una cum foetibus pereunti uniuersae vero paucos dies eam febrem perserunt. Haec ille. Quae verba admodum dissicilia vario modo solent interpretari. non asseram hic aliorum ena rationes, solum dicam, quid sentiendum putem. Tertiam hic ut dixi: asseri r tionem , ob quam septimestris partus moriatur, quae ratio fundatur in quodam casu contingente ipsis septimestribus, ex quo postea necessario sequitur O mors, aut certe cum magna dissicultate euadere illam possunt. casus est,quod ubi fixtus septimum attigerit mensem, iam principium ivt diximusὶ suae peri ctionis obtinens manibus pedibusque calcitrans, rumpit duas priores me
branas,tertiam vero duriorem, densioremque rumpere non potest : hinc manet in utero demesausus membrana, donec vel moriatur, vel transactis quadraginta diebus in lucem proseratur. At hoc nequit, ut demons rabi niln- gere.ergo necesse est foetum interire. Ostendamus diligenter singulta inupto amnio Mallanthoide tunicis, de quibus ille dicit, cum membranae sese remitatunt & laxantur. secedunt illi quidem in membrana chorio nuncupata: quae re liquas ambiens & complectens prolabentem sectum,quasi gremio excipit : eiq; Q quasi lectulum sternens,locum dat,& benigne, ut ita dicam, amplectitur. Hanc autem validam, crassam,duplicem,ac propterea sortissimam, pueri priori motu defatigati, neque satis validi cum eis ingere non possint, ut in lucem venirent; st, ut cogantur ibi permanere usque ad aliud tempus partus. Contingunt ob hunc casum multa. Vnum,defatigatio pueri in rumpendis membranis. Aliud, in locum minus commodum transmigratio. Tertio, umbilici ex eo motu conuulsio. Quartum dolores in utero. Quintum febris insequens, ut plurimum, imgammationem: haec sigillatim ab Hippocrate in ipsta contextu proponuntur. quaesi vera sunt, nunquam poterit septimestris nasci vitalis. Defatigari puerum in utero in ruptione membranarum satis constata ex ea defatigatione redditum 3 o fuisse imbecillum argumento est, quod sertiorem Chorion rumpere nonp tuerit Recepti in hac membranaaegrotant pueri multis de caussis: una est locorum commutatio quia ex amnio tunicamolli,ac tenui,in qua a conceptus principio usque ad septimum mensem conclusus suauiter fovebatur, de nutrieba-ttur, excidit in Chorion omnium extimam, reliquis capaciorem, laxioremquc tunicam, non adeo illi amica immo fortassis etiam inimica, cum recipiat urinam. δί sudorem, quorum illa ex alanthoide, hic ex amnio ruptis cxcidit, ef siuxitque. Ateertum est haec statui ingrata esse, atque molesta. Alia est aegritudinis caussa, umbilici affectus. Nam per eiuscemodi casum umbilicus utrinquevellitur,ac trahitur, instatque chordae arcus tensus adeo manet, ut pericli- o tetur rumpi. Dixi utrinque conuelli umbilicum, nempe ratione principii a quo proficiscitur,&termini, in quem desinit. qua enim parte insertus desinita propendente appensoque tatu, qui grauitate secum trahit umbilicum vndem dius pendet, & pet quem etiam sumit alimentum: Ex alia parte renititur Ch rion,unde oritur pondus, conaturque ipsum retinere, ac sursum attollere. Si quidem umbilicus a Chorio sumit originem, de alanthoidem,& amnion tunicas peruadens, medium tandem infantem transverberat. Est autem umbilicus simplex, dc veluti unicus caudex ex chorij vastis quatuor, duabus imquam venis,& duabus arteriis constans, in medio sui habetis vragum. illa in ipso statim chorij exitu in unum truncum ita coaluerunt . legito quae scribit Ae-ἴς tius sermone quarto, tetrab. quarto capiti primo. Neccssaria igitur aegritudinis caussa est umbilici tensio, dc conuulsio. Addito his postremo a flectus matris. Haec quidem aegrotat, primum quia dolorem patitur ex utero male ait cho : deinde quia ruptae sunt membranae, ac foetus sua grauitate oneri est, cum in loco naturali non continetur . porro aegrotante matre sintus non potest
non aesrotare. Vt caim ex ipsa terra quae ex terra gignuntur, sic scutus bona,
57쪽
e mala adipiscuntur ex matris dispositione, utinamini legisse me apud Arist lesem libro septimo Politicorum, capit. 16. immo pereunt fere ex matris morbo pueri,praesertim, si morbus suetit acutus, & foetus grandior. Qv ndoquidem nequeunt fieri accommodata remedia sine illius detrimento. si inediam praecipias, nutrimentum tollis: multoque id facies certius, si vacuationes adhibeas,
aut per venae sectionem, aut medicamento purgante, quorum tamen neutrum conuenit: non hoc, quia aquarto usque ad septimum, si materia turget, purgandae sunt utero gerentesmon illa, quia a phlebotomia abstinere omnino debemus, ubi tatus multo indigeat alimento. Quid de caliditate febrili dicam i quae
admodum acris existens a puero,cuius vita humido consistit, & calido contem- ioperatis, ab igneo calore conseruari non potes L Est autem necessarium suble-quentem febrem continuam non modo esse, sed etiam acutam: nequit enim aut ephemer aut hectica nuncupari,ut constare omnibus arbitror. At, si co tinua est,protinus etiam acuta obloci communicationem cum omnibus praeeipuis ceribus ob praegrandes inquam, ut cum Galeno loquar, venas&acie-xias: qilatum cosortio synochi quaedam fiunt ex utero, ut ille aliquando diligentissime declarauit. Hoc innuere Hippocrates videtur mihi cum ait: Nonnullae una cum febribus pereunt. Atque concludens propositum inquit: uniuer' autem paucos dies eam sebrem perferunt. quia cum perurens, de acuta sit sebris, diu perdurare nequit, quin statim soluatur aut ad bonum, aut ad malum. Sed tonequit profecto ad salutem iudicari,cum remedia a morbo indicata executioni mandari non possint,atque scelus ob caussas praegressas iam sit imbecillus:quam enim ipso in casu habere spem salutis possumus t an sortiam prodire ex utero dicentiis caluum t Sed qui potest prodire, si validior existens Chorion frangere non potuit; an poterit imbecillior existens an tantis postea malis superuenientibus Sedponamus in lucem edi posse, quo signo ducti arbitrabimur fore vitae superstitem Z an addita quadragenaria adhuc erit in septimo mense stituamus eiuscemodi conatum factum fuisse 188. aut iso. addas dies quadraginta assiliactionis, resultabunt dies ducenti &viginti, aut ducenti M triginta, in quo spatio octimestris continetur,in quo non vult ille vitalem esse fisturn aut ultra pro- ogrediatur, ut in lucem nono mense prodeat, qui vivet tandiu laborans, atque et iam aegrotaturus, postquam ex utero egressus est 3 nam ut frequenter admonuit foetu edito in lucem post O .dies aegrotaturus est, quos si euadet, aluus erit. At,
qui suspicabimur euasurum tot laboribus conflictatum Z Hactenus videor docuisse cur septimo mense nati sint vitales, ac etiam quam ob caussam maiori ex
C A P. V. De qualia genviri quadam cproposito conferentia. Quia secimus quadragenariorum crebram mentionem , hic pro dictorum dilucidatione dicemus quaedam. heliqua vero tractationis suius alibi sunt explananda. Tres in uniuersum sunt quadragenariae, in quibus periclitari . tum solere scriptum ab Hippocrate fuit, & a reliquis postea Medicis confirmatum. Harum prima est statim ab ipsa flatus conceptione incipiens usuue ad quadragesimum diem. tatus si hos pertransierint, ut plurimum usque ad maturitatem portari solent, plures certe primis mensibus,quam aliis adueniunt abortus: At transacto die quadragesimo raciores. quia inquit, embriones sunt robustiores,& corpus habent suis particulis optime distinctum, quae res in masculis mantiastissime apparent, taminarum vero per id temporis carnes videntur solum habere processus quosdam non ita distinctos , ut in maribus continge- re diximus. Haec quadragenaria tempus vocatur formationis, de quo aut horti-
bride natura pueri sc loquitur. Atque haec mihi de hoc dicta sint, factus iam est puer: M ad hoc peruenit faemella quidem in quadraginta duobus diebus,
ut longissime primam coagmentationem, & articulationem accipiens, Iaras culus ver ut longissime in triginta diebus, ut plurimum autem hoc tempore, aut
58쪽
paulo breuiori aut paulo longiore articulatio ipsis contingit. haec de prima quadragenaria. Altera huic succedit, in qua tus in utero existens circa octauum mensem aegrotat. ita quidem scribit Hippocrates, quam vero contingat ob causi satia non explicat. Ego autem non video aliquant necessariam huiusce rei caus.
m. licet Astrologi multa comminiscantur. Tertia quadragenaria quae a nobis confiderari debet, est post natiuitatem pueri: nam quadraginta dierum spatio arss.ctionern certe patiuntur illi,quos ubi ei fugerint,sunt multo robustiores, de sapientes, ut loquar cum Hippocrateὶ conspiciuntur. Si quidem manifestius
fulgores aspiciunt, somnum, quem minime antea exaudierunt, audiunt, tan-
quam hoc tempore incrementum habeant,& in aliis , dc in prudentia, quae in corpore procedit.Sane siquid natiui genuinique in corpore inest, id vel a primo die elucescit. Siquidem simul ac editi sunt in lucem pueri, vel ridere in somnis, vel plorare deprehenduntur. Quin sponte etiam sua excitati, vel ante dies quadraginta rident de plorant, ij contra qui hebetiores sunt, quibusque nihil g
nuini inest ne titillati quidem, aut prouocati vident ante illud tempus. Virtus enim, de facultas consopitur, δί muco veluti obruta languet, tum mors fato contingit. Exquib. colligat studiosus lector,quadragenarias habere vim quan- dam in hominis partu decretoriana,M quemadmodum dies sese habent in morbis acutis, sic in partu fere habere quadragenariae videntur. Licet non obserio uetur omnino eadem proportio. Prima quadragenaria, in qua foetus nascit ut vitalis,est quintae haec complectitur dies zzo. incipitque a die i6o. dc extenditur in Loo. Sexta quadragenaria sexto die similis videtur: nam ut hic tyranni naturam aemulatur, sic illa raro bene cedit,cxtenditurque usque ad x o. AtDptima completur in diebus 28o. Si haec vera sunt, quae putantur ab omni bus verissima, quadragenaria quinta sexti mensis finem, dc septimum fere exactum complectitur. Sexta habet dies tres,dc horas duodecim, de septimo me se dc dies quatuor de nono mense, dc totum integrum octauum. Septima vero complectitur nonuni, ac decimum. Sed quorsum haec inquies ut meum confirmem de sextimestri partu decretum, quem vitalem esse nonnunquam sup Io riori libro demonstraui. His videor omnia complexus,quae de septimestri partu
ab Hippoetate scribuntur: dissicilesque illius dictiones explanassemunc, quia allicultates quaedam proponi solent,dilucidandae sunt.
D ubi ratio es contra Aperiore e tentum.
Esτ primo loco satis controuersum, quod de primo termino persectionis ι -
ptimestrium dicebamus mempe de i8 1.die, horis duodecim,Sc aliquota diei particula: nam author libri de Carnibus alium assignat terminum, cum ita scribit: Porro vero septimestris partus tres hebdomadarum decades consecutus ' est. Singulae autem linquami decades hebdomadarum dies capiunt septu ginta. 'o fit ut tres hebdomadarum decades in summa consurgant ad die, ducentos, de decem. at veto ducenti oc decem dies mensem septimum Lunarem progressi sunt, ut superiore calculo manifestum fecimus. Secundo sextam quadragenariam reprobauit Hippocrates: at qui eius principium continet sinem septimi Lunatis, qui mensis extenditur usque adro 6. de horas i 2. Te tio in commentario libri de septimestri partu Galeno attributo, adsunt etiam quaedam dii sicultates: te harum prima in hisce verbis consistit. Pietasque igitur
linquit) inter medium terminum centum,& nonaginta, & ducentorum dierum gestasse sectum deprehendi: celerius, aut tardius paucas: a me centesimum
φ dcoctuagesimum secundum diem, quindecim horas, vel post quartum supra
ducentesimum, nullas,& parum pollea. Vnam ad solam mulierem noui, quae centesmo octuagesiano quarto die exacto partum edidit, Minfra. Sicut igitur neque citius praescripto hoc termino : sic neque tard us ducentis, dc quatuor diebus nasci, qui ita conceptus sirtus est , potest. haec ille. in his verbis duo videntur difficilia: primum quod Hippocrates protermino statuit rim
59쪽
diem hic autem dio . Aliud si exacti menses intelligendi sunt dierum 29. horarum tr. Computatio complectetur dies Zo6.5 horas i 2. at Galeno non est vit lis, qui nascitur post quartum, & ducentesimum. Aud iamus eius verba facia mus autem dies 29. primi mensis esse ex quo conceptus scelus est. Quinque vero mensium subsequentium dies 1 7. &dimidium, septimi 19. de virique non integri menses, quam longissimum terminum habeant, si omnes coniungantur uniuersum tempus 2os. dierum,&dimidii erit. Foetum hunc non esse vitalem vult. Dubitationes in hunc modum habenti
positarum dubitationum explicatio. T TArum vero explicatio sic habere videtur mihi: sunt qui dicut, duplie e se terminum partus septimestris: unum in quo iam primu suam perfecti nem adeptus est, quod contingere significauit Hippocrates die 181. horis dii decim.& aliquota diei parte. Alterum in quo pei sectione habet exactissimam. quae finitur,ut illi dicunt, Li o. die.Illius meminisse in libro de septimestri partu statini in principio: Huius autem meminisse libro de Carnibus. Addunt computationem aliquando plenis exactisque seri mensibus, Δ aliquando inchoatis: de plena computatione locutum suisse libro de carnibus de alia vero libr.de α. septimestri partu. Ego admitto perlibenter utrunq; , tum quod dicunt de primo. ac vitimo pili sectionis termino, tum cita quod pertina ad duplicem illa computationem. Ad certo admittere non postum ex eiuscemodi ratione dii linguendi qua ilionem fuisse dilucidatam. Nam si vera est computandi ratio, quam l. libro docu imus in utero gerentibus exerceri debere,adhuc res ipsa manet ambigua. Lunares menses in computatione, id est, dies vigintinoue complectentes cum dimidio, non Solares sumi debere docuimus constantes ex diebus triginta: ideoque septem exacti menses Lunares continent dies rosi. & horas in . minime vero dies ducentos ac decem, quos pro termino partus septimestris attulit author libri de carnibus. Putauerim ego eundem non fuisse libri de septimestri sopistit authorem, qui fuit libri de carnibus, quod etiam scio recentioribus quibusdam placuisse. Et vere multis argumentis ducor, ut ita credam, sed ut praete mittam alia, hoc potissimum nostro proposito conducens fidem facit manis stissimam: quia itatim in principio libri de septimestri partu computationem efficit mensibus Lunaribus vitain docuimus: at vero libro de carnibus Solarem intelligere mensem certissimum est . ideo hac in re huius aut horas opinionem non admittimus,receptissimam H ippocratis, & de qua nemo hactenus dubit uit libro de septimestri partu sumentes. Multis quidem non indige t ut hanc recepti istimam esse opinionem statuam , quia non Medici modo , sed etiam iuris- periti ex Hippocratis testimonio libentissime receperunt. Ο Certe si velit Author libri de carnibus nasci puerum semper exactis mens bus , ut eius per integras hebdomadas computatio indicat, praeter quam quod Hippocrati, experientiae etiam manifeste contradicit. Quotidie enim videmus in lucem prodire scutum in primis diebus, in mediis, de ultimis mensis septimi noni,decimi; immo aut nunquam, aut per quam raro fuit obseruatum in ipso exacti mensis dic natum fuisse putum. Quod pertinet ad ipsas quadragenarias, nihil illet secundum se tot pronunciare certi possunt,quoniam quinta incipiens die sexagesimo si1 pracentesimum, atque finiens ducentesimo, vitalem foetum
ante i 81.& horas is ex veterum obseruatione nunquam significauit, neque et iam post Σοα&horasi 1. In hunc modum neque sexta prorsus damnanda esl, optimum quia, ut explanabitur in tractationibus de octinaestri partu, hic non est omnino lethalis. Deinde, quia sex dies cu dimidio principis sextae,de quatuor siue tres cum horis i 1. tum septimum finiunt, tum nouum exordiuntur mensem. Laudauit Hippocrates quintam damnasse videtur sextam, pro maiori parte su-inens quadragenarias, non pro tota latitudine. Caetcrum, quae a Galeno dicuntur,per
60쪽
tur, perinde accipienda non sunt, ut parius septimestris terminum definitum tradat, sed suit scopus docere,quid ille nouerit, atque obseruauerit. Impossibile quidem est, maximam varietate partus unum hominem noui illa. Nouit ille s lani ulierem i81. die exacto edidisse foetum. Novi ego duas, quae isto. die par
Aliam Auximi quaest. 1o; . ideirco recte dicit nullas deprehendisse, quae
citius Ira .ac tardius ro . pepererint. quibus fidem non abrogat experientiis liorum,qui scilicet aliquando nouerint nasci vitalem foetum i72. atque i 78. ut etiam Lor.& Σού. die.
a ac gri teles, Empeddcles, Po)bus,punius, situs Celtasdesin me' artosiribant. TI Actenus de Hippocratis,& Galeni sententia. Nunc quid alij de eiustem
di partu scripserint, perscrutemur, ab Aristotele exorsi, qui in hunc modum locutus est. Sed cum caetera animalia omnia singulari, ac simplici modo partum suum perficiant lunum enim pariendi tempus statutum omnibus est)' homini uni multiplex datus est. Nam&septimo mense, dc octavo,& nono pa- ο rere potest.&quod plurimum decimo nonnullae etiam undecimum tangunt. Foetus, qui maturius, quam septimo mense prodeat, nullo pacto vitalis est , qui septimo,vitalis quidem hic primum exit, sed magna ex parte infirmior: quam- obrem cunabilis ex lanaeum inuolunt, &fasciis alligant: Meatus aut non. v nulli infixi ut aurium, aut narium saepenumero generantur, sed accrescenti articulantur infanti, dc demum suam sormam recipiunt :&plerique de his septimo quoque natis vivere, atque adolescere possunt. Haec ille: in quibus colligimus ab Hippocrate partim dissentite, partim conuenire: colligimus etiam hunc au- morem non habuisse plenam notitiam eorum, quaere enter natis contingunt.
Dissentit quidem, quod Hippocrates dicat ex septimc stribus plurimos mori,ue o Aristoteles vero, plerosque viuere, & adolescere scribat. Deinde Hippocrates profitetur septimestres habere omnia, quae habent persectissimi, Aristoteles putat nasci illos macos, & mutilos in quibusdam meatibus, qui genito iam puero postea generantur, atque perficiuntur. in eo autem inuice conueniunt, quod non modo septimestrem admittant partum, sed etiam quod vitalem statuant. Admiror autem plurimum, rdixerit Philosophus, ipsos seprimestres cum sint imbecilliores cunabulis ex lana imponi,&fasciis alligari, quoniam omnes pueruli recenter editi in ipsis cunabulis ex lana collocantur, fasciisque muniuntur. Neque alium obseruauimus modum ab antiquis usurpatum pro conseruatione foetus. in hoc etiam postremo conueniunt ambo quod docti cxperientia notierunt septimo mense natos esse vitae superstites. Sed Aristoteles non docet mo dum iuuentionis huius. Hippocrates vero prostetur didicisse ab obstetricibu a matronis,& a patturientibus. Placet hic verba illius in medium afferre. Criterum inexpertus quispiam inquit mirari po erit, quod septimestris puer nascatur, si q iis autem hoc deprehendere vult, facile est obstetrices adire, quae parientibus adsunt,& ex ipsis percontari, haec ille. qui statim ad experientia in hae materia confugiendum esse docuit, cum ait: caeterum inexpertas quispiam. Quod vero hic de obstetricibus dicit,non est de omnibus intelligendum, sed de illis, quae medicae erant, doctaeque ut docui libro de virginitate. Quoniam igitur parturientibus assistunt, cognitioneinque abent necessariarunt intum, iu-so dicium ferre possunt. Possunt etiam caedem parturientes nouisse, de quibuslibro de septimestri partu ita scribit: Porro mulieribus de partubus fidem non adhibere piaculum est Quicquid enim dicunt,& semper dicunt,&d:cturς sunt semper,non quidem re vlla,aut ratione persuasis, scd quod in suis ipsorum eo potibus fieri deprehenderunt, id dicunt si qui veroaliud quid velint dicere, per melicet.Verum censores matronae penes quas huiua rci censura est, quaeq; i F