장음표시 사용
71쪽
pto est, Nin octauo gigni; iam quidem, & in Italia tales partus esse vitales: contra priscorum opiniones variant haec pluribus modis. haec Plinius. Ex quo deducimus generatim in Italia vitales octimestres esse speciatim vero Romae. Caecilius Poeta ita scribit.
In solet ne mulier decimo mensi parere 'Pol nono, etiam si timo, atque octavo. Eam rem Caecilium non inconsiderate dixisse, neque temere a Meandro, atque a multotum opinione descita ille M. Varronis antiqui authoris decretum facit, huiuscemodi partum libro decimo de rebus diuinis admittendis.Diocles,Ma o Polybus Medici ex Empiricorum secta ad modii clari cognoveru t genitalem esse octauum mensem: et si foetum fieri aliquando languidiorem, quoniam imitti cx infirmitate potierint; fere tamen octimestres non pauci in viros citaserunt. Avicenna grauis author libro '. de animalibus sexto mense,&octauo vitalemcdi scitum, scribit. Nicolaus Plorentinus idem sese obseruasse testatissimum facit. legito etiam Brasa ualum libro .aphor. cona. primo. Antonium Fracantianum libro de Alimento idem confirmantem ex Peripateticorum sententia iis ego manus ad bibeo, ut puta qui hactenus diligenti facta computatione bis ita hanc usque diem partum octimestrem vitalem obseruauerim. Certe magna posteris fides adhibenda est. Postremo idem confirmare mihi placet auctori Lo late eiusdem Hippocratis libro de alimento, in quo ita scribit H - Us ς γ is quod est. Estautem,& non est octimestris partus. Quod est. Ochi- mei rem partum esse quidem aliquando vitalem: at pro maiori parte non esis vitalem faciam uis Sabinus sedicus,qui in libros Hippocratis coniteatus est ali
Apparent quido velu-ri animalia poli abortum : sed nequaquam sunt: quippe quae stati in vita excedunt. itaque esse quidem tantisper imaginantur,sed potentia non se ni. haec Sabinus. Ego tamen priorem explanationem magis probo. Possimi praeterea, quae diximus confirmari ex eo quod ceruinascunturo ravo mense teste Plinio, o lib. 3. cap. s. At vero sunt omnium animalium vivacillimi. Ad haec si proportionem Hippocraticam consideremus de formatione ad mot v,5 de ipsb motu ad partum, certissime cognoscemus partum octaui mensis vitalem aliquando exiliere. Est autem proportio: ad Armationem dies 3 s. ad motum 7C.ad per- ηfectionem zi o. Ad formationem so. ad primum saltum Io o. ad perfectionem 3 oo. Alii dicunt ad formam s. ad motum 9 o. ad exitum 27o. Alii ad discreti
nem O. ad transitumso. ad elapsum a. o. Non e th& cst. &c. eandem proportionem admiserunt Galenus, Avicenna, ut primo libro demonstratum fuit Formatio igitur fiat die 3 s. Motus fit die To.
6 Partus vero die 2 i o. En habemus partum octimestrem: nam Σ3 6. terminant septimestrem, est enim principium illius dies ros. Echorae iΣ. ergo dies zio. quatuor dies habet, aut tres, & horas i 2. de octauo mense lunari facta computatione. Rursus:
Saltus siue motus erit die7ς. Partus erit die 2 28.
At hic partus octimestris est.
1 o Foetus sit formatus diebus 39.
Erit eius motus ac saltus die 78. Succedet partus dio 23 q.
Atque hic etiam dies in partu includitur octinaestri. Quamobrem si vera est
eiusdem aut horis regula, statuere oportet partum octimestrem naturalem curiatque vitae supellitici
72쪽
Nia etiam via id persuadeo; scilicet iis, quae idem audior de qtiadragenatiis dicit. Nam ille quidem quintam admittit quadragenariam: reprobare Videtur sextam. Atqui in utraque vitalis partus fit. in quinta ut diximus ingreditur sextus mensis ac septi inus: in sexta septimus omittas, nonus. Ergo si admiserimus quintam sextimestrem vitalem existere confitebimur.Si vero sextam negabimias, septimum, & nonum simul mensem ad vitalem partum idoneum non esse statuemus. Quia adiacentesimo usque ad sextum de horas Ἀ.includitur septimi finis. a 23 6. usque ad 2 o. principium extat noni. Ergo si vitalis nascitur puer in principio,& sne sexta: quadragenariae,cur non nascetur in mediat maior erit ratio extremorum, quam medii Z imo cur non maior ratio medii, qua ira cxtremorum
Postremo si admittatur illorum opinio, qui mensibus solaribus eoinputatio nes efficiunt cx plenis integrisque, atque propterea volunt septimo mense ple no natum vitalem esse, ut de Iu. Paulot uris Consulto supra dicebamus, quis dubitabit octauo mense natum esse vitae superstitem Z Pleni menses septem constituunt dies ii o. in quibus adsunt dies tres, aut quatuor de octauo Lunari, Ut computatione facta constat. Neque putandum est in eam opinionem temetuantiquos illustresque aut hores peruenisse: sed contra ideo scripsisse pleno m se parere mulierem, quia aliquando sic contigisse ab illis fuerit obseruatum. Cum Aristotele igitur concludo, nullum certum, determinatumq; homini so- lo datum esse pariendi tempus post absolutam omnium partium conformationem : atque octimestrem aliquando vitalem nasci. Quia si spectemus istus formationem, melior est dubio procul ipso septimestri, euast enim maior, ac ideo etiam robustiori si parentes ipsos, potest aeque generari ex optimo semine parentum. Si tacunditatem mulierum, sunt ubique tacundissimae. Si aeris temperiem,habet Italia, Graecia, Hispania, AEgyptus. aliaeque subinde regiones quam plures aeris temperiem ad hunc effectum producendum idoneam. Sicq-lum contempleris, hoc nihil potest imprimere in particulari sine dispositione parientis. Si obseruationes clarissimorum Authorum consideres, iam quidem manifestum fecimus Aristotelem, Avicennam, Plinium, M. Varronem Caecilium Dioclem, Polybum, Plutarchum, atque ex recentioribus Nicolaum Florentinum, Bras avolarn, Perdinandum Menam. Antonium Fracar Zianum Vicentinum Nicolaum Massam, Terellium, & alios plerosque docuisse octim strem aliquando vitalem prodiisse. Atque si postremo rationis Hippocratis animaduertemus illas non concludere cognoscemus, ac ex eiusdem doctrina longe potiores deduci possse rationes contraiiam opinionem persuadentes. Quae cum ita sint, fine imposito huic tractationi, ad nouimestrem parium mea progreditur Oratio.
NULLAM aliquando dissicultatem habuit, quin partus secundum institutum naturae nono mense fiat. Tria tamen circa hunc partum explan mus. Primum quodnam statuere noni mensis principium oposteat. Secundum an septimestris sit grandior robustiorque nouimestri.Tertium quid apud me de hoc partu experientia constet. Principium nouimestris partus ab Avicenna li sce verbis proponitur. Et
quando est illud quod est plus, est quadraginta quinque dierum, &mouetur in nonaginta diebus, & nascitur in ducentis septuaginta: M illud est nouem messes. Ex quibus colligo duo, principium quidem esse in diebus 27o. Alterum s
vero videri mihi Avicennam computasse solares,non autem lunares menses. Quod attinet ad primum ille computauit ex Hippocratica proportione, de qua proxime diximus,&copiosius libro primo, a formatione ad motum, a motu
ad parium: nam ait. & quandoque illud quod est plus, est s. dierum,quasi dixerit formationis tempus est s. dierum. Addit illud, laus. quia formaturbo, h
73쪽
3' parum antea, & parum postea, longior formatio sit die 4 1.Hinc
postea motus iit die 3 o. At numerus hic ter multiplicatus facit 27ο. Noluit ille scae uni nota: mestrem formari antea non posse s. die: ac propterea voluit nasci non posse anter. 7o. diem: sed, ut dixi ultimum terminum expressit.nam pone forniat uinesse die o. mouebitur octuagesimo. nascetur diebus 2 o. Ru sus Grinatus iit Σ. mouebitur 8 . nascetur die 2. atque hi termini sunt pa tus nouimestris, nempe. 1 o.& L 12. ac alii deinceps usque ad 16 s. principi- . um quo primum pellectionis erit dies 137. sinis vero dies Σ s. cum horis in. Facit autem dubitationem quod computationem ex solaribus mensibus admittere videtur, nam triginta novies multiplicata faciunt numerum 27 o. sunt qui dicunt Avicennam locutum suis se in hac re ex sententia Rasis: vel, iis verbis ex vetiori computatione audiui illas x tum decimestrem: qui ex solaris mensis ratione nonimestris est. Sed Avicenna piaeterinisso, maius mihi facit negotium Hippocrates, qui dum agit de partu dedimestri sic ait: Qui enim in septem quadragenari: s nascuntur decimesties appellati, ob id maxime educat tur, quod fortis limi sunt, a plurimum i vulgarium puerorum tempore absunt: in quo a illiguntur quadraginta aegrotantes diebus circa octauum menses. Ex hisce verbis colligitur voluisse illum partum decimestrem septem complecti quadragenarias: quc faciunt dies r. So. ut in calce libri de octinaestri partu clecta- Q raalthii ceveth:s. Vt ducenti, Δί octuaginta dies saepe undecimum naensem apprehendere videantur, tot enim dies septem constituunt quadragenaria .refcrantur modo h. aec ad nonum mensem. Huius principium est dici 13 finis vero is s. Ac rursus initium decimi 16 6. finis i 's. Ergo partus decimestris liabebit dies r octauae quadragenariae, aut i . sed non est vitalis ex Hippocrate octava quadragonalia. Cum admittat potulimum quintam ,& septimam. Igitu cs decimestristi tus es in eptima quadragenaria, ducentesimus 3c octuagesimus dies continebit sinem decimi mensis quis igitur erit sinis noni mensis aotquod principiunii finis quidem videbitur dies is i. principium erit dies 222. Parum plus aut minus, in hunc modis in statarentes confundemus principia su se perius posita, ii qu:bus: am conferimus ex veterum computatione principium mini mentis existede diem Σ37. finem verbi , s. horas i 1. Quis igitur in ancipiti matelia non haesitabit.
Referam hic primum quid de hac controuersia ad Paulum Tettium Ponti sceni Maximum alii scripserint. atq; ne videar illis aliquid imponere, coria adove: ba transcribere non grauahor.
His nquiunt praetermissis es aliis mensium generibus, quae huc adceribi
pollent,dicimus in enses hosce qui dein ra in utero considcrandi sunt esse tempus mutationis signorum ex parte persectionis alicuius signi, quos persectionales ob id vocaverunt, & hi quidem usquequaque sunt inter se aequales: hoc au-Αo tenacis dierum 28. horarum duarum & minutorum quindecim,& haec est opinio Ptolomet inceti loquii Aphocismo 8 . nec non in quadri partiti cap. .cuius etiam sententiae astipulat i videtur Hippocrates inlibi o de teptimestri partu cum inquit: Nam qui sep tem quadragenariis eduntur, qui decimestres nominantur, propxerca potis limum coalesc'ia quoniam validissimi sunt, plurimumque absunt a vulgarium puerorum temperie. o quae sequuntur. Adduntque parti postea .Quibus ignoratis vulgus saepe sallitur,ut falloexistimet partus quos da esse octi mei res qui nomines tres sunt, quosdam vero septimestres, qui quidem octimestres sunt & ideo let hales & quadoque etiam partum septime strein Completum .dcperfectum aut abortivum aut adulterinum esse diiudicat.Si quis' so autem septem superius adducta quadragenaria decimestris parius conumeraueri comperiet inciales ex his diebus confectos persectionales esse, hoc est viginti & octo dierum o aute solares ex triginta aut triginta&vno diebus. Hsc illi. Multa porro persuadent me, ut omnino credam, atque profitear. hanc opinionem esse falsam. Nam prunum Hippocrati contradicit libro de septime stripartu, qui docens rationem computationis asseruit menses quinque dies conti
74쪽
nere septem horas quindecim supra centesimum, & qiradragesmum M v ro ex horum hominum computatione menses quinque coplectuntur dies i icum quibusdam horialis, ac minutis parum plus, aut minus. Deinde in eodem contextu dicit, duos menses habere dies quinquaginta nouem , at vero habet duntaxat dies quinquaginta sex parum plus, addendo horas & minutas partes ut illi perperam dicunt, hoc videtur mihi manifestum opinionis huius argum ium falsitatis. Accedit illos non benὸ fecisse calculum, nam si mensis a Medicis consideratus in partu est dierum 28. decimestris quidem non esset Σ3o. dierum, v voluit
Hippocrates, sed 182. dierum cuin dii Didio . neque contineretur decimestris Iora cus in sep ima quadragenaria, sed octauam ingressus es sci, nempe duos dies
Ecbo: as 12. rem sic habere patet ex calculo, nam supra a. o. dies addere oportet horas zz. cic minuta centum septuaginta: quae faciunt summam dierum duorum , dc horarum, ut dixi duodecim. Amplius non eis dubitandum Galenum fuisse Astrologia peritissimum ut eius monumenta testantur, neque etiam dubitandum Hippocratis dictiones suas semctius interpretatum, quam alii fecerint . propterea standum illius opinioni in iis quae dubia sunt circa mentem Hippocratis. At feramus qu:d dicat ille haudere. Annum esse dicit circuitum dierum 3 s. horarum i 2.&quibusdam mi
Dies complecti horas aequinoctiales. 24.&mensem, dies Σ'. & horas in. 2
Videre non postum, quid in rem praesentem clarius dici potuerit: Quamobrem
reliquum est, ut veram huius dictionis explanationem in medium alteram. No- ut metiris partus principium exorditur a die a 37. t criniantur in diciti 6 s. supra 2co. de horas i t. in hoc duae ingrediuntur quadragenariae sexta, ac septima. sexta fere dies compleistitur quatuor. neptimae vero ausunt dies fere 3 s. cum dimidio. Sic etiam docuimus supra, septimos ire in duarum quadragenarratiam esse participesia: habet sextae dies plus minus quinque. aut sex& horas 11. quintae autem dies 23. quia eius initium ci dies Cetricii mussi ptii agesimus septimus.
Hoc modo et inin dicimus partum decim litem duplici participare quadragenaria. habzt quidem septimae dies feret 6. Habet octauae dies sere i . quando pleno decimo mulier parturiat. Verum quod dixerit in septem quadragenariis
contineri decimestrem, praetermissa interim octaua id factit in i ille prosit cor, quia certe decimoi res maiori ex partu medietatem non pertranseunt meritis: qui vero prorogant ortum supra ducentesimum .&octuagesilium: hi rari sunt, quorum pars etiam ad undecimum mensem perueniunt. Iam supra dixi.& nunc repeto ex quadragenariorum facultatibus nos nihil habere certi i sed maximas habere vires expcricntiam. Hippocrates conssiluit terminum decimestris partu, 28 C. diem, vc maiori ex parte aduenientelia, non semper. Atque haec de
proposita disputatione sufaciat dixisse. C A p. XVili. An iussi ptim si issit maior. validiorquemuisne riPErquiramus hoc loco an sectus septimo mense natus sit validior si Ptu noui metiri. Huic quaestioni occasionem dedit Hippocrates, qui libro de septi- metiri partu, videtur statuisse septimcitiein validiorem existere. Eius verba in
hunc modulis habent. Matii festam autem de morbis, x passionibus in octinaestribus contingentiabus, S nouimestres partus, qui graciles eduntur pro temporis multitudine corporis in magnitudinem educenpes progress quidem postasilichiotae minor bificat .neutiquam veluti septimestres carnosi, similiter&crassitudinem probe soaltam gerentes, uti qui tempore gestationis salubres vixerint; b c ille. Quae verba manifestillimi ina facere videntur. septimestres nasci validiores nouimestribus: auius demon liratio sic habet. Foetus qui octauum mensem in utero transegerunt, morbos, quando nascuntur, longe sunt imbecilliore, sod- tubus, quino suetui morbosi circa octauumese.Atqui nouimestres trase rut octauum 3 D
75쪽
octauum mensem morbos. septimestres minime. Igitur septimestres validiores. Assumptio videtur citra omnem dissicultatem verissima: quia morbosus foetus imbecillior est semper, non morbos a. minorem quidem ipso in contextu affert; supponens octauo mense perpetuo foetum in utero amigi, quId etiam a Ilo contextu dixit hisce verbis. Alter quadragenarius est in quo circa octauum mensem scutus in utero aegrotant, de quibus totus hic sermo institutus est. Ad septimestria scelus, cum non attigerit octauum mensem sanus nascitur, ideoque validior,&maiori etiam corpulentia praeditus est quia nullus praecessit morbus colliquans carnem, qualis in nouimestoi ex amictione octaui mensis accidit, ut
Tria sunt,quae contra hanc sententiam sacere dissicultatem videntur. Ratio. Aristotelis autoritas. Experimentum. Quod pertinet ad ipsam rationem,res co-trouersa non est, si tum tunc potis limum vires acquirere ibique comparare v lidiores, cum diu optimo fruitur alimento: etenim alimentum conseruat Auget que vires. Iam vero non est probabile duorum mensium spatio, quo ampl.us excedit septimestres, nouimestris puer, δί bono fcuitur alimento imbecilliorem nasci nouimestrem: imo contrarium persuadet ratio validiorem,& maiorem in lucem prodiere puerum nono mense natum Occurri fortassis postet huic rationi, quod nisi quid impediat, nouimestris validior est septimestri; ut impedimeto semper est amictio, quam foetus in utero o uo mense patitur, ex antipathia fortassis huiuς mensis ad foetum. At hoc vere subterfugium esse dixerim : quia
octauo mense non semper aegrotant pueri in utero, ut supra docuimus deo limestri partu tractantes. propterea, si quae mulieres edunt sectum mutilum nono mense: dicunt,illum male habuissse in vi ero, octauo: at si integer nascitur, tuc non aegrotasse, asseuerant. Demonstratum a nobis fuit octimestrem aliquando vitalem existere, atque non es eadmittendam oculatam hanc contrarietatem, inter puerum, re ostia im mensem. Nascetur igitur ut maior orpore,sic viribus validior nouimestris.
Aristoteles etiam huic opinioni contradicit, cum inquit: Fortus qui septimo vitalis quidem hic primus exit, sed magna ex parte infirmior. Quamobrem cui ' nabilis ex lanaeum inuoluunt,& fasciis alligant: meatus etiam nonnulli insciis, ut aurium , A narium saepe numero generantur, sed accrescenti ctiam articulantur infanti,& demum suam formam recipiunt,&plerique de his lxioquc septimo nati vivere S adolescere possint. haec Aristot eles, qui manifeste admodum seribit septimestres imbecilliores nasci magna ex parte, idque probat eX eo fundamento, quod meatus nonnullis horum in scilli sunt: quae es licet vera omnino non sit in omni septimestri, ut supra docuimus , aliquando tamen contingit,ac certecitra controuersiam verissimum est nasci septimestres maiori ex parte imbecilliores nouimestribus, Ac decimestribus. Postremo idem experientia costinat, id ego millies obseruaui, obstetricesque' idem passim confitentur. Sit igitur hoc manifestum, partum nouimestrem validiorem edi partu septimestri. Porro quod attinet ad Hippocratis verba non est putandum ita sentire illum, quemadmodum significare videtur eius dii io: ea propter explanaria nobis debet, ne quid relinquatur controuersum. Multa quidem in eo loco Hippocrates declarat, quae si diligenter considerantur, dubio procul omnem ξ medio dubitationem tollent: liorum unum cst. Matronas testari, sese aliquando octauum mensem dissicilius transegisse, quam nascuntur pueri aut claudi. aut caeci: at quando nascuntur perfecti, tunc circa octauum mensem nihil fuisse perpesias mali asseuerant: verba illius ex Lilaman- ueci lii traductione sic habent. Caeterum quot quot Matronae multos pueros, & inter eos aliquem etiam claudum, aut coecum, aut aliquo alio damno assectum peperere: ne illa: asserent sese in citismodi mutilorum puerorum gestatione octauum mensem transegisse dissicilius, quam in eorun gestatione, quos nulla sui parte imminutos, aut aliquo dat uno assectos edidere. ac postea addit, oportuisse pueros mutilos aliquo membro natos, octauo mense in ut
76쪽
vo aegrotasse, cum dicit: Quinimoso tisin mutilum , de aliqua sui parte imperfectum, adeo vehementer octauo mense aegrotauisse est verosimile ut mox
hiis haud aliter decubuerit in mutilam corporis partem, ac morbi grauissimi,M saeuissimi in adultis decumbere, S abscessum facere solent. En igitur satis ape tum, fa tu in ipsum in octauo mense nonnunquam morbo astici grauissimo: nonnunquam nihil astici.&nonnunquam pati quidem morbum, sed non ita grauem contingit, atque tunc sanus euadet,& incolumis, stransactis quadraginta diebus ab ingressi octaui, nascatur: eo enim temporis spatio instauratura morbo praeterito: S quando magis prorogabitur partus ab octavo, eo quidem magis erit perfectior scelus: ea propter inquit: Quotquot veroo timestres non io ita vchementer aegrotarint, sed affecti tamen pro more solito aliquo damno fuerim, illi tamen quadraginta dies ut plurimum in utero propter urgentes p dactas caussas in imbecillitate transigunt, sanitamen postea fiunt. qui vero scelus diebus illis quadraginta in lucem prodiecit, superstes esse nullo modo pote-
it, quo ad dolores, quos passus cst in utero transmutationes,& graues affectas post patrii in superueniunt. contra vero qui in utero laborauerit, ac in nonum mensem delatus eo ipso prodierit in lucem ,superstes erit, ac vivet. Vivet inquam non minus quam is, qui septimo mense editus est. Hisce verbis distinctionem hanc proponit H ippocrates. Si octauo mense socius multum aegrotauerit, nascaturque nono menset hic inset aut caecus, aut claudus, aut aliqua parte mutilus. ita grota uelit, sed non ita intense, tunc aut in lucem editur intra quadragenariam: aut post quadragenariam. Si primum accidat, morietur puer: quia nascetur adhuc imbecillus ex praeteritona bibo, a quo nondum conualuit: fietque postea unbecillor multo Propteri ibores, in ipso partu contingentes, ob transmutationes,quae fiant ab utero extra uterum Nob mutationem aeris, & alimentorum. At si nascetur pol
quadragenariam. quia in nono mense nascetur, utique tunc vluci, ut et igna vi
Uunt septunest res partus: hoc tamen inest discriminis, quod hic non imestris erit imbecillus, d gracili corpore praeditus ob praeteritum morbum,a quo licet
spatio qo. dierum conualuerit, tamen nondum pristinas vires recuperauit. Proptes ea subiungit Hippocrates. Hotum tamen pauci admodum educamur, quod cana corpulentiam, iirmamque corporis compagem, quam qui pei secti sunt, habent. non habeant. & quod labores non ita multo ante exant lati in Vtero, de perpetii. ipsis etiam tum molestent, unde de graciles, de macilenti euadum. Verum quia foecus cum nascitur potest aut parum, aut multurti de nono mense sumes; ideo pro varietate ipsius temporis contingit is cetum aut magis, aut minus vitalem esse. propterea rectilis inoccincludit, salui pol illimum c uadiit
si affecto nono mense, M proxime fini deducto nascuntur. Nam sic validiores robustiolesque, Madhuc plurimum distantes ab his morbis, quos octimestres Pertulerunt, nascuntur. Atque bii iis occasione comparationem facit patiuum ' Unouimestris, ac decimestris , asserens partum decimestrem cile perfectistii mim ,& absolutissimum omnium, quia longissime distat ab a filictione, Δ morbis, quos perpeti aliquando solet ocii mei ris. Atque posito utrunque
partum octauo mense morbosum fuisse, recte dicit, validiorem & robustiorem esse natum septima quadragenaria exacta, plenaque dies Σῖo. complectente, qua in natum non a tmense: culus rcitionem aifert, quia longius distata morbo Octauo mense perpesso: & longius datum suit illi conualescentiae tempus: at nono mense natus non ita bene liabet quia proxime affectus fuit, ac licet conua-o tu it adhuc tamen non egit firmas rad: ces. De his quidem agit nouimestribus non de orianibus loco proposito in principio capitis huius: quem nunc expono ex Ioannis Lilamantii traductione . quae sic habet: Porro nouimestres graciles Jc macilenti editi, satis magnum indicium praebent morborum,& aste tuum octimestribiis com ingentium haec verba intelliguntur in relatione ad decimestre, de quibus supra dixerat Mad septimestres de quibus ait: Nam qtramuis temporis incercapedini corporis magnitudo respondet: came cu ex mothorum fit. lio
77쪽
amictione emergunt, haud ita carnosi tamen ac septimestres eduntur: qui era situdinem habent secculentam, ut qui salubriter id temporis, quo utero gest bantur, trans egerint. Haec si vera sunt, quis dubitat, quin hic loquatur Hippo crates de noninaestet pactu, qui octauo mense in utero male habuit atque excipiendum ab hoc sermone partum nono mense factum, qui nihil affatu dignum octauo fuerit perpessum in utero illum admitto imbecilliorem septimestri. Hunc verδ validiorem facio. ac siissiciant mihi haec dixisse , circa explanationem huius sententiae maxime dissicilis. Caeterum hoc unum obseruaui verissi-naum esse, quod secundum Medicorum,&Philosophorum sententiam expla- 6 nabo capite sequenti, par tum decimestrem esse absolutiorem noui me fui, imo ctiam frequentiorem: ex quinque masculis, qui nati sunt milii Dei Maximi benignitate , noui duos tutium, & Hilarium decimo mense incipiente natos. Tres veris nono desinente ac sere exacto: in aliis postea animaduerti nouimestic, quo magis accedit ad anciri, eo perfectiorem nasci: quo longius abest, imperfecti
rem,&vt pluri inum morbosum aut etiam aliqua ex partu mancum, ut ex Hippocrate supra commonefeci , occerte nascuntur omnes aut mutili, aut morbosi, aut parum vitales, quibus contigerit matrem octauo mense febre, aut alio
morbo diutius detineri, si in principio noni mensis partus sat. Sed si v que ad
2 s nem prorogatur, utique poterit tum mater, tum foetus in staurari: atq; haec ipsa 1b obseruatio verissima est, nunc quia de partu nouimestri satis multa dixi, accedo addecimestrum.
De Partu decimestri. V A M v i s hactentis multa videamur prosecuti quae ad partu decimestremi ercinent, addenda tamen hoc loco diximus quaedam ad totius tractationis
absolutionem necessaria. Atque illud sane primo loco dicendum est, ex omnibus nullum edi partu decimestri prasectiorem : non secundum Medicos modo, io scae iam alios audiores. virgilius enitia sic inquit: Matri longa decem tulerint fusti mensis, Et Plautus in Amphitrione in hunc modum scribit:
Iole ictu arret hosgeminos duos. . iter Decumo post mensi sic turpure, eminatus. lier mensis tumo. Et capite septimo capientiae Salomon ait: Decem mensi iam tempore coagul tus summi anguine, ex semine hominis, M delcctamento somni conuenienti hie enim cum longius absit ab octauo mense,&a vulgarium puerorum tempore succo alti in utero matris optimo, grandiores, & validiores in publicum hoc via otae nostiae theatrum prodeunt, quemadmodum Hippocrates ait libro de septis
inestri partu hisce verbis. Qui enim in septem quadragenariis nascuntur decimestres appellati, ob id
maxime educantur, quod robustissimi sent, ac plurimum a vulgarium pueroruabsia nitempore. ita quo quadraginta dies insalubres perpelli sunt circa mensem octauu in haec Hippocrates:
Diximus septem quadragenarias complecti dies ducentos & octuaginta:
hunc lue terminum continere dies quatuordecim, holas duodecim ex mense decimo: ac uius finem extendi usque adducentesimum nonagesimi ina tertiu: iAt tun haec quidem latitudo est mensis decimi. Si haec vera sunt, videre nescio, quid conceperit animo Cardanus, cum ena rans propositi in contexti improfitetur ibi,non loqui Hippocratem de Partu vere decimestri: cu etia verba illa pollini interpretari de Partu undecimestri. Verba Cardam sic habet: Dicit Hippocrates Decimestres appellari,cu decimestresnsium: innues quod parii reserat,quod sint declines in hoc casu. 5 parti infra ad Ct: R esp. cum dixit. Et plurimu a vulgatiu puerorum tempore absunt. idest a sex
78쪽
ta quadragenaria, vel ut illam partem sep imi, vel noni mensis comprehendat:
nam octauum mensem excet sit. liaec ille.
Videtur mihi quidem toto coelo aberrare. Nam loqui de Partu decimestri computatio, tuam idem Cardanus affert in principio commentarii manifestuiri facit: quit natus adier66. usque ad diem 28 . non potest contineri in latitudine noni mensis. namhuius terminus est dies sexagesimus quintus horae dia decim supra ducentissimum. Neque etiam continetur in partu undecime-mi: quia huius initium est dies 19 s. sinis autem 3Σ . & horae duod
At maximam dissicultatem faciunt contra nostram sententiam Hippocratis io verba li bro de octinaestri partu. quae sic habent.
Caeterum decimestres,& undeclinestres partus ex septem quadragenariis e dem modo fiunt veluti ex dimidio anno septimestres.& parum infra addit: t ducenti de octuaginta dies saepe undecimum mensem apprehendere videat tur : tot enim dies septem quadragenarias constituunt. Videbitur fortassis dissicultas lanc inextricabilis, quia septimae quadragenariae principium est dies 2 P. finis est iso .in his quidem quomodocunque computes ingrcdi non potest in sis undecimus: utqui contineat octauam quadragenariam: nam initium habet die Lys.&nonae quadragenariae capiet dies quatuor: haec adeo vera sunt, Asensibus adeo conspicua, ut videatur mihi superuacaneutri in hac demonstra. 2 rione amplius immorari. Quid igitur ad Hippocratem ZAn arbitrabanuria uncaberrasse praeserti in in rebus imani sellissimis r non ego quidem ita putauerim quamuis pro hominum consuetudine potuerit aberrare: Sed ex illius verbis admodum accommodata elicienda selitentia est. Quid igitur animo concipi
Placet sumere mihi dilucidioris doctrinaegi alia partus tres, ac in his iunioruexercere ingenia. nempe septimestrem, nouimestrem, ac decimestrem. Partus
itaque septimestris est, non solum qui exactos liabet menses septem lunares, sed etiam is qui septimum ingressus duntaxat est,ut puta qui acceperit dies quinq; a horas duodecim, aut paulo pluris vi centesimum octuagesimum siccundum diem ingressis fuerit A horas litindecim tot quidem dies compictatur medie- 3 tas anni solaris: sunt haec declarata in tractatione de Pat tu septimestri ergo 'luc- admodum sese habent partus septimestres eodem modo sese habebsit decimesties.&undecimestres. finis sextimessest dies i7 . Nascitur vitalis die is a. hi ris i s. vocaturq; septimestris facta denominatione totius a parte, ita ut mensis inceptus pro absoluto, Mintegro habeatur: quod etiam non latuit Polybia, G leno referente libro de Historia Philosophica. Hac eadem proportione seruata decimestres non colum dicuntur ii qui menses lunares decem exactos, plenos , ut loquitur Paulus. l. C. sunt consecuti,
nempe dies 29 . sed etiam, qui ad nouem menses ex Hippocratis consuetudine Computatos, dies 261. continentes, quinque tantum dies de decimo cum horis
aliquot sunt consecuti, ad propo: tionem septimestris. Nascatur puer die a conceptione 23 o. decimestris erit icet solum quinque dies decimi attigerit. & hic primus existit teriminus persectionis ultimus 19 s. medius,qui intercedunt dies ut insuperioribus suit explanatum. Vndecimestris crit, qui nascetur die 3 r. . dc horis i z. erit quoque ex eodem
genere ortus die tesimoprimo, ac eadem ratione aliis deinceps. hoc igitur v luit Hippocrates in praesenti contextu cum dicit: Decimestres A undecimestres
fieri quemadmodum septimestres ex anni dimidio: Dicit porro ex septem quadragenariis factos esse quia decimestres participant septima quadragenaria die, sobus fere quindecim cum anticipant. nam illius quadragenariae finis est
dies Σ3o. decimi vero mensis exacti dies I9 1. Principium dies 166. Vndecimestris autem, qui re uera terminatur die 3 L . & horis duodecim transcendit septimam quadragenariam dictum quindecim interuallos tot enim sunt a 2So.ad 29 s .diic nec ita solent prcci se inciderepartus in ea die 28 o. ut non
79쪽
ctiam contingat diebus aliquot pos ea situ ilieres ipsas profiteri undecim meses gesta levi crum oc arbi remur, oci acti ent partum undecimestrem edidisti, idcirco mul: erum iudicio, non re ipsa partus undecimestris septima factus videtat quadragenaria. Verum ne quispiam putet imaginariam explanationem ei Te, a Cero incor, firmationem, quae ille seribit in ultimis verbis tib o de octi metiri r u: quae graece sic habent. i
Ex quibus innibiis colligi inus natura quadam necessitaterieri, ut pleraeque mulieres circa plenilunium, aut etiam post utero concipiant. Itaque persaepc vndecim tirn mensean attingere . de dies ducentos octuaginta, hoc autem est dieru septem quadragenariis ut eruiti gerere tibi videntur. Nam ii mulier post medium mensem concipiat, partus in undecimuin mensem dum scilicet absoluti cst.&perfectus circuitus, necellitate quadam de lege naturae differetur. Idaea Hippocrates, ex quibus apparet mulieres iudicare spatium septem quadragen riarum undecit num complecti menses. atq; haec mihi dissicilis huius loci expla-Y4 D. io videtur. Revertor, unde digressi lania sine utilitate sumus. Parius decimestres nascuntur in septima quadragenaria, id est ut plurimum spatiodierum ducetoria octu ginta: quod spatium habet, ut dicebamus dies quindecim quadragenariae litis usa 263. usque ad 2so. non ita tamen intelligenda sententia est, quin re ipsa pili it i ci uenire ad octauam, quandoquidem undecimestres omnes, te quibus gam tequenti capite, actaua quadragenaria. & aliquando etiam nona participa r. Nos contui bent autem nos verba Hippocratis in libro de carnibus, qui terminum partui decimestri statuere videtur spatium dierum decem poli nona su enim ait: 6 Noxiem vero mensium,&decein dietu partus fit &vivit,&habet ad lae
d inadas numerum exactuin. Nam author illius libri, ut alibi recordor expla Dat C. CompuIationem in utero gerentibus lunaribus non facit mensibus , sed duma tibiaribus propterea declineti rem partum admittit dierum ducentora ictu ginta victaam Hippocrates. illi enim aut olimen sis nouem solares con-il. i. udies 27o. quibus decem additis, fit numerus exactus 28 o. dieruir. septa quadro enarias continens. verum qu a satis multa de hoc partu diximus nihil liui eccile vide ut mihi explanatione dignum, ad v ndeclincitre partu aggredior.
C A p. XX. o i res qui undecim rem paria admisere. MAc N A M habere dissicultatem videtur, an partus admitti debeat undeci-
nestris: cum quida in affirment: quidam negent: nec certὰ desunt pro v-tru i; marce fautores: Hic igitur prius alioru opiniones recensebimus ; mox quid pro . c. itate sentienduin sit docebimus. Principium velo sumatur ab iis qui undeci: oestrem partum admisere. Aulus Gellius libro tertio noctium Atticarum cap. 36. de hoc partu ex M. Varronis hominis doctissimi sententia ita scribit. Nam mense nonnunquam octauo editum ci se partum ex libro decimoqua to reru in diuinarum scriptum reliquit, quo in libro etiam undecimo mense alia quando nasci posse hominem dicit , eiusque sententiae tam de octavo, quam Vn- b decimo mense Aristoteseni laudat authoten M parum postea hiiloriam partus' undecum scitu digna mallerens. sic locutus est. Praetcrea ego de partu humano, praeterquam, quae scripta legi in libris, hoc quoque ventile usu Romae comperi. Foeminam bonis, atque honestis moribus non ambigua pudicitia in undecimo inense post mariti mortem peperisse. Dctuque esto negotium propter rationem teporis,quas arito mortuo postea ca-
80쪽
cepisset: Quoniam Decemviri in dccimo metis: gigni hominem non in undeclino: cripsissent. Sed Diu una Adrianum cauila cognita decreuisse in undecimo quoque nacta se parium edi posse: id lue ipsum eius rei decretum nos legi mu .in cod creto Adrianusi distatuere se dicit requisitis veterum Medicorum de Philosophorum suntentiis. Hodie quoque sorte in Satyra Marci Varronis legi miis, quae inscii bitur testamen vim, verba haec. Si quis mihi filius unus, pluresue in decem mensibus gignuntur, ii, si e
ius esto. Accio idem, quod Titio ius elio apud me. Per hoc vetus Proverbium Varro significat, sicuti vulgo dici solitum erat de rebus inter sese nil, di istanti- 'bus idem Accii, quod Titii. ita pari eodeque iure esse in decimis mensibus ii ros, &in undecimum. Haec Gellius. Porro ex Portis Latinis duo meminerunt decimestris, unus duntaxat quod sciam undecimestris. Menander opinionum humanarum, vel peritiis mus d cimestris partus in Cona dia Plotio verba iacit haec habens.
Mulier decime istris parit. Cecilius verb, cuius etiam versus supra ad aliud retulimus inquit:
plautus vero in Cistellatia Cona dia undecimus hie partu significauit his verbis. Tam illa quam compresserint, Decimo post mense acto. Hepe rit iam. Volui exindustria hosceti est oetas consecre inter se,ut ostenderem, non pla- ccce mihi opinionem Auli Gellii putantis de mensis decimi partu locutum fui cse Plautum in Cistellaria. Verba Gellii haec sunt. Eumque cile homi nem gigne-di summum finem decem menses non inceptos, sed exactos: idque Plautum veterem Poetam dicere videmus in Comi dia Cistellaria his verbis: Decimo post mense exacto, hic peperit iam.
Postear onfirmat catenandro, se Ca radio. Sed certe Plautus non intelligit partum decimestrem: sed undecimestrem. iii adicit: p perisse illam post exactum decimum: at hic mensis undecimus cst. Si dixisset decimo pleno aut exacto peperisse, recte uti liac arbitraretur: at addens adverbium illud Pbst, dicensque, post exactum decimum nonpotestintelligere nisi undecimum.Sed ad grauiores accedamus authorcs. Plinius de hoc partu libro septimo capite quinto hoc modo locutus est. Caeteris animalibus statum, S pariendi,& parius gerendi tempus est. Homo toto anno, de incerto gignitur spatio: alius septimo mense: alius Octauo. 5 usq; ad initia decimi undecimique. haec ille in omnibus Aristotelem imitatus, quilibro septimo de Historia animal. cap. 4. ita scribit: Sed cum caetera ani malia omnia singulari ac simplici modo partu suum perficiant unum. n pariendi tempus statutum omnibus est homini uni multiplex datum est: nam de septimo mensea: octavo, & nono parere potest: de quod pli rimum est decimo nonnullae etiam undecimum tangunt. At his longe vetustior Hippocrates libro de septimc stri,& octinaestri partu, undecimestrem manifestillime videtur recepisse. aiferainus hic eius verba. Mulieribus linquit de palliabus fidem derogare non oportet. Dicunt enim omnia & semper dicunt, & semper proserunt neque enim, aut opere aut se mone persuasae sunt: sed ex eo quod cognouerunt in corporibus suis cottigisse li- socet aute de nolentibus aliquid dicere: quae vero iudicio praeditae sunt, de victoriam de hac sententia pronunciat, semper dicunt δί testantur; septimestres & no-nimestres, Sc decimestres, & undecimestres, de ex his octimestres non man re superstites.