장음표시 사용
61쪽
tes eliae de re, de sincere iudicant, in per testabuntur dicent, septimestres octimestres nonimestres, deci estres,acdeniq; etiam undecimestres phrere. Sed ex iis o Emestres hahid superstites manere. Quin asserunt etiam illae plurimos ab ortus prima quadragenaria fieri. Itemque alia. 'uae cotingere con memorata sunt in singulis cum quadragenaitis, tum mensibus. haec Hippocrates. satis de Aristotelis opinione diximus. Plutarctius libro quinto de Placitis Philosophorum capite decim ooctauo Empedoclis, atque Polybi opinionem refert bissce 'erbis. Empedocles cum p imum genus hominum e terra natum est, tantum longitudine temporis diem fui in propter solis segnitiem, quanta nunc fit decem mensium dies: proceden- iote deinde tempore tantam sume, quanta nunc septem mensium, propterea septimestres, decimestres hie natales. Quae sententia nihil habet, aut probabilis, aut certi propterea relinquenda citra examen. Mox vero Polybi opinionem recensens ait: Polybus, i So. dies dimidiatum natales facere: quod semestre tempus esse, quanto tempore sol ab uno solstitio ad alterum perueniat. septimestres autem ideo dici quandoquidem sexti mensis dies in septimo implent.Duo sunt circa opinionem Polybi adnotanda: Alterum ipsum ab Hippocrate suo lioquin praeceptore innumero dierum desciscere: nam ille septimestii termi-mini constituit dicrum 18o. Hippocrates vero is 2. ω horas quindecim varietatis causa esse potuit, quod Polybus nouerit experietia, mulieres aliquas in lucem dedisse puelum diei 3 o. Alterum vero notatione dignum est, quod circa tempus semestre non bcne conueniant: nam Hippocrates, ut praediximus, constituiti 81. & horas quindecim. hic vero duiam atoctuaginta dies. Plinius libro septimo capit. quinto, ex Aristotele omnia tere mutuatus inquit: Caeteris animantibus flatum.& pariendi, de partus gerendi tempus est, homo toto anno, Mincerto signitur spatio. Alius septimo mense: alius o lauo, & v 'hie ad initia decimi,undecimique ante septimum mensem haud unquam vitalis est. Septimo non nisi pridie posteroue pleniluni j dic,aut interlunio concepti nasciuaturi Postremo haec Plini j verba limitationem merentur, quia ob eruatum est nasci septimestrein,& concipi in omni statu Lunae dum septimum attigerit mensem: θ' neque enirn agunt uniuersales caussae,nisi in agente bene disposito, ut posthac disputabimus aduersum Astrologos. Non est praetermittendus postremo loco Aulus Gellius, qui ita scribit: Μ. Multorii opinio est,eaque pro vero iam recepta est, postquam mulieris uterusiam conceperit semen, gigni hominem septimo rarentur,nunquam octauo,s pe nono, caepenumero decimo mense. Hic omnia, utex supradictis constat ab H ppocrate libro de septimestri partu mutuatus est. Velim notari haec verba: Septimorarentur.quibus septimestres maiori ex parte lethales esse significauit, ut supra ex Hippocratis doctrina demonstratum a nobis fuit.
Seliserunt etiam Iurisconsulti de septimestri partu. Paulus hisce verbis Septimo Mense nasci perscctum partum iam receptum est propter authoritatem doctissimi viri Hippocratis. Et ideo credendum est,eum, qui exii stis nuptiis septimo mense natus est, iustum filium esse. Accursius Glossemat rius legem interpretatur his verbis: Septimo scilicet incepto, etiam non completo. Ergo in sex mensibus,t uno die potest nasci, ut in iis de suis legitimis haeredibus. l. intellato. β. finali, ac usique ad decimum mensem finitum, α non sci
vltra. ut in Ruthent. de restitui. Mea quae pa. g. secundum vero. vcr. mulier. col. .&d. l. intestato.
62쪽
tem. De eo veto qui octuagesimo seeundo, & centesimo die natus est, Hippocrates scripsit. Et Diuus Pius Potiscibus rescripfit iusto tempore videri natum,
nec videri in seruitute conceptum, cum mater ipsius ante centesimum,& ctuagesimum secundi im diem esset manumissa. Glossa interpretatur liaec verba, octuagesimosecundo die, dicitque sexto mense exacto, SI septimum men-- semingresso spatio dierum duorum, Animaduertendum est hoc loco recte diis xisse Aecursu, stetum si de septimo mense unicum duntaxat attigerit diem,virilem nasci, quod etiam Egidium Medicum scripsisse certissimum est. Immo communis est omnium obitetricum opinio, vivere puerum, si horas quasdam . de septimo mense fueritifigressus. Multoque distinctius ex sententia Hippocratis locutus est Vlpianus, ut qui meminerit dierum 182. Haec obseruatio Galent expetientiam refellit,qui dixisinullas partum edere, ante i Si. diem. Accursus unum detrahit diem. Vlpianus horas detrahit quindecim. Quid mitum Scientitiae fiunt per additamentum,quod unus non obseruauit, alter nouit. Aippocrates fidem accepit huiusce rei a mulieribus medicis, ab ipsisque parturientibus vultque illis derogandam non esse sidem: quas tamen in gestationis tempore fuisse aliquando deceptas tum idem testatus est Hippocrates, tum nos ipsi parum postea docebimus. Colligo ex dictis is i. diem non esse sc praefinite in telligendum, ut non liceat etiam vitalem poficisci partum diebus aliquot anti zo cipatis.
Quod seribit Aecursus sex mensibus de unico die nasci vitalem posse, di
bitationem habet . quia si menses intelligit ex Lunae coitu, qualem intellexisse Hippocratem insuperioribus dem ratum olla nobis, utique dies 181. con tinet pluresvno,supra sextum: quia illis sexta mensis est dies centesinius septu gesimus septimus: adsunt igitur usque ad octuagesimum secundum, dies quin que non unus. si vero Solares intelligat menses, qui natus est iso. die, nulla ratione dicetur ingressus septimum.Sed in sexto mense contentus,utriusque legis sententiam apertissime su buertit, ut puta quae de partu loquatur septimestri non sextimestri. Adde his falso videri mihi citasse Vlpiani legem: quoniam in illa 10 nsi dicitur vitalem esse fictum,s unum diem de septimo sunt pserit, columenim dierum 182. meminit: qui dies quinque habent ex septimo secundum compi tationem veriorem: aut dies duos ex computatione mensium solarium. Postr mum, quod intelligat mensem inceptum, de non exactum habere duplicem sensum potest: unus, quod non sit vitalis natus exacto septimo, vel prope ex ctum mensem: hoci satis constat, falsum esse ex iis, quae supra diximus, in quibusc5monefecimus tum experientia, tum verbis authoris libri de natura pueri, vitae superstitem esse eiuscemodi partum. Docuimusque idem contingere, si medio spatio mensis puer nascatur in primo capite libri huius: immo Galenus in commentario id aperte admodum significat est. Alter sensus est, legem loqui de principio mensis, atque de primo termino perfectionis, quam explanatio- nem perlibenter admittimus, utputa congruam menti Hippocratis. Ergonascuntur septimestres in principio septimi mensiis ut diebus i 78. vsque ad i81. in medietat ut dieb. 192. aut I9 .& in fine mensis,ut 2o diebus, vel quod sum inum est ioc. Ad horis duodecim. Iacobus Culatius I. C. hac aetate praestantissimus, de hoc argumento sta ribit lib. . receptarum sententiarum Iuliu Pauli.tit. 9.sed ut ad No,is, redeamus, quem maturum partum esse diximus , cum in men sit immaturus, si quaeratur differentiae ratio , tribuendum id erit oc cultae rationi S virtutiseptenari; numeri. Ac videnda hic omnino erit Epistos' la 39. Ambrose ad Hontianum. Ad haec si quaeratur,an is sit maturus, qui ad ini- tia septimi mensis natus est, licam esse maturum ex leg. 3. g. vltimo. D. de suis deleg. haered. vi putas natus sit c Lxxx it. die, & si enim exactius dinumeratis omisnibus mensium diebus 181. dies accidere possi, ut sextum mensem non imis pleant, verbi gratia a Kal. Mart.vsque ad diem pridie Kalend. August. dinume. ratione facta: tamen in hoc proposito ex sententia Graecorum Iuris Consuli
63쪽
rum, ita ineunda est computatio, ut singulis diebus triginta, dimtaxat dies trubaamur. Qua ratione is 2. dies septimum men im attingunt. de ita Hippoc. quoque lib a. Epide. 3. sect. 27o.dies pro nouem inensibus putat : nosque hanc putandi rationem sena persequimur. At videtur huic nostrae sementiae aduers ri Paulus dum ait: Septimo pleno. pleno autem id est 1 io. diebus: qui numerincomi net Hippocrates libr. - - ostendit. Non ta- men ideo statim consequitur non nai ci partum legitimum circa initia septi inlinensis. Nam de i82. partum nasci Hippocrates scripsit qui numerus dierum e specitdimidiam anni partem rotundato numero. Haec verba sunt Iacobi Cui acij, is Multa vero hic sunt, quae non undique probantur mihi. ac illud in primis,
quod causam qu rens ob quam septimestris maturus, Octimestris vero tinmaturus censeatur, id contingere putat ex occulta vilature numeri septenar9. vitietur enim in his ipsis adnumerum referre,quod ad aliquam piam agentem natu ram, ut ad propriam caussam pertinet .scio Philonem Hebraeum libro de mundi opificio scripsisse, tantam septenario innatam esse numero d. vinitatem, ut hic praeter omnes, qui intra denarium sunt, eximiam quandam praecogatiuam a beat.ac eodem libro , septenarium, quasi in se&m , is id est, sacrum,& ven
randum appellat ab eoi cilicet,quae ipsi inest cum sanctimonia.& religione tum maiestate tum diuinitate fuisse appellatum. Nec me fugit,ut praeteream, quod L. septimo die benedixit Deus, &alia multa quae ibi, de libro de vita Moysi, idem scribit quod Hesiodus libro cui titulus est opera, & dies ita scribit:
Iedies abas consitus Iuppiter Upti Primum trigenam,ium quartam vas Apti se a ce
Et Orpbeus antiquis limus poeta.
Ecce agittifero pergrata est eptima natA. Haec & alia plura. quae de numeri huius praestantia dici possent, nunquam
persuadebunt vim habere ipsum agentem.Aut si persuadebunt Culacio, etiam conficient septimestres partus praestantiores,& frequentiores nouimestribus dedecimestribus existere,quod nonmodo falsum est, sed etiam absurdum. Qua parte.dicit cόnsulendam Ambrosio Epistolam; ego maiorem diligentiam deta derassem.in ea enim ni hil adest, quod suo faueat proposito. Porro enumeratis omnium mensium diebus 182. dies accidere posse, vi sextum Mensem, non impleant. verbi gratia a Kalend. Martias ad diem usque ι, pridie Kalend. Augusti.non facit ad rem: quia anni medietas est Hippocrati dies 181 horae duodecim, cum aliqua parte diei. non autem computatio omnium dierum, qiuae in sex vulgaribus mensibus continetur pus enim est , quinque ad minus esse integros: possum ath duo esse fracti: pos Iunt etiam esse pleni, vi explanavimus. Quod Graeci Iurisconsulti dies triginta singulis mensibus tribuerint non admiror: quia putationem sicquuti sunt Hippocratis risi correctam, non emendatam. qualem sexto epidemiorum libro de carnibus & de nat. pue 1 i. vi haec non recipitur ab illo in libro de septimestri partu: qui si Hippocratis is-ber est dicendum est, antiquam putatione emendasse.Si alterius hunc voluisse corrigere Hippocratem. Idcirco quando dicit: Nosque hanc putandi rationem semper sequvnur. aberrat : quia bona non est putatio, nisi quaest ex diebus vi. 'pinti nouem horisque duodecim, pro mense. Aberrauitque Pauliis lutis consultus cum ait, io. diem cotinere plenos septem menses. Nam ex Galeno post diem ΣΟ nunquam vitalis suetus; ex nostra sententia, post diem zo6. de horas Ιχ. computante secundu Hippocratem non esse vitale. nam ingressus est octa
64쪽
uim ,siit autem caussa erroris antiqua putatio,& non emendata: de qua re primo libro multa.Ideoque licet author libri de carnibus dixerit, partum septimestrem complecti iasiu ,. non est recipi edum de tertia decade hebdomadum exacta si velimus illius veriorem sententiam admittere, quae in supputatione consistit mensium ex diebus 19. & horis 12. Atque haec circa Iuris- consultorum sententias,5 de partu septimestri dicta sint.
D Artum inimestrem dico,qui in lucem editur post io6. diem, horas duode.' cim, extenditurque usque ad 23 6. Nam a centesimo septuagesimo septimo horisque duodecim, usque ad 2οὐ septimus menss extenditur. Quod autem pertinet ad quadragenarias, certissimum est, huc fieri in sexta, quemadmodum supra declaratum suit: sed non tota,quia principium illius usq; ad sextum diem,& horis duodecim:& eiusdem finis a ducent elimo trigesimo sexto die, non includuntur in octauo mense. idcirco principium sub septimo, finis sub nono est.
Igitur sexta quadragenaria secundum se tota mala non est. Constans est fere mnium opinio natos octauo mense vitales non esse. Ab his ego dissentior an be- ' ne, aliorum sit iudicium. Fundamentum vero tractationis huius potissimum est perpendere,an valida: snt rationes cuntendentium octimestrem vivere non posse. Opiniones examinandae sese offerunt tres. Prima Astronomorum. Secunda Mathematicorum. Teris vero Hippocratis, & Medicorum, qui illius hactenus sunt doctrinam imitati. singulis agamus principio facto ab Astrol gis. Putant ij referri debere hoc ipsum ad dominium Planetarum septem: qu rum singulos, singulis, quibus uterus geritur mensibus ordine quosque suo prς- esse,&praefici volunt. Deducunt illi hanc assertionem, ex quadam Hipothesi Aristotelica in primo Meteorologicorum scripta, qua asserit, oportuisse Mundum hunc inferiorem contiguum fuisse superioribus lationibus, ut inde vim 3' acciperet. gubernareturque. Quia igitur cum sint Planetae septem, illico a comceptu, toto primo uteri gestati mense, Saturnus dominium habet omnium suprascetum, qui frigidus, de siccus existens vitae solet esse inimicus, propterea
primus mensis gestationis periculum non mediocre inferre solet. Huic succedit secundo loco luppiter, tertio Mars, quarto Sol, mox Venus, S Mercurius, postremo Luna septimo mense dominatur infima planetarum omnium. Dicunt Astronomi tunc temporis vitalem esse puerit, quod omnium septem planetarum beneficium sit assecutus: inter quos licet Saturnus maleficus cense tur, tamen quia humiditatem contemperat magnam foetus praepotenti siccit te, quam insert,propterea primo mense aliqua utilitatem afferre. At vero trans-
' acto septimo mense,rursus Planetae reuertuntur ad suum dominium. Saturnus octauo mense superiorestita,ut sua frigiditate, dc siccitate, segnitie, malo influxu, principios vitae semper inimicus existens, puerum natum vel occidit, vel salutem ita male assicit, ut diu prorogare vitam sit impossibile. Haec in summa de o-ctimestri partu dicere videntur.
Impugotio opinionis . pro gorum circa partum ommestrem. TXpendamus diligenter,an horum consistere valeat opinio. Atque posito in xptimis illorum fundamento, Saturnum octauo mense dominari, inrerrogems' mus illos,an partus fieri potest omni die,mense &hora: an autem certis dunt xat diebus,horis, mensibusque nascatur. Admittunt quidem nullum tempus esisi in quo generatio,& partus fieri no possint,nam experientia constat omni horridie, Ac mense puerum aliquando concipi, & nasci. Nascatur igitur septimo
quod exempli gratia dictum sitὶ Octobris puer octimestris. hunc dicent nanuiuere ob Thesim illorum, quod scilicet mense octauo dominet ut Saturnus.
65쪽
Nascatur alter octimestris Novembri de hunc dicent non vivere, iden, de eliquis mensibus statuaturi hinc sequitur Saturnum dominari singulo quoq; mei se: immo singulis hebdomadis,diebus, horis atque momentis. Adde quod una, dc eadem horula nascetur quispiam octinaestris,& nouimestris,unus vivet,altermorietur, quod mihi satis absurdum videtur, neque video aliquam adesse prob bilem causam,ob quam id ipsum contingat. Secundo sequetur,nullum foetum polle ad maturitatem peruenire: s enim
Saturnus dominatur supra sertum primo mense, eona orerentur omnes, quia
semper Saturnus stigidus, de siccus est, vitae nostrae inimicus malamque,dc perniciosam influentiam inspirat. Cur igitur fiet primo mense generatiot atque si io fit, cur non moritur puer cur idem Planeta linit puerum transire incolumem statim a conceptionis principio,non sinet eundem vivere factum iam grandiorem,atque robustioremi resistere non potest robustus, de magnus, resistet tantillus puer de imbecillus 3 sane videtur rationi consonu ochimestrem posse multo magis resistere inquentiae Saturni, de tamen volunt nunquam resistere quam iam iam etformatum, de conceptum: quem omnes admittunt ipso in v-tero augeri usque ad septimum, dc quotidie robustiorem se l. quae res videt ut mihi maxime controuersa. nec eorum subterfugium aliquid valet, cum dicunt frigiditate,desiccitate contemperare humiditate, dccaliditatem. quia illae qualitates satis bene contemperatae fiant in semine, de sanguine,&quo maior illota iorum est abundantia, eo magis abundabit puer vitalibus principiis, ut docuimus libro de calido innato, de multo antea Philosophus libro de longitudine,& bre uitate vitae. Nunc uniuersalius agamus contra hanc opinionem , ostendamusq; mortis caussam in ostimetiri partu non es le solam influentiam Saturni, ut illi
Illud ad cuius esiectum caui concurrit m plures, ab una duntaxat caussa dependere non potest : sed opus est, ut ab omnibus pro ei sectionis illarum rautione,originem ducat. Sed omnis foetus ad hoc quod vitam habeat longam, aut breuem: tandem ut generetur,concipiaturque, a pluribus caussis necessariis fit: itaque minime dependet in utero ab una duntaxat caussa. Maior huius discur- 3 sus nullam dissicultatem habet, ex communi, ut ego sentio, omnium authorum consensu: Nam certe eorum, quorum plutes sunt caussae, principia, atqueelz-menta.cognosci non possunt,nisi cognoscantur principia caussae, & Elementa;
quemadmodum scribit Philosophus libro primo de Physico auditu. Minorem
propositionem omnibus notissimam esse arbitror. Homo enim non modo gi gnitura coelo, Planetisque,sed etiam a particularibus.& proximis caussis: nempe ab utroque semine tum maris, tum foeminae: concurrit uterus, ut recipiens instrumentum,sanguis menstruus, ut materia,& alimentum. Ergo si sortus sine horum concursu generari non potest, neque poterit etiam conseruari, nisi o- .mnes caussae simul concurrant. Vivet foetus,si concurranti non vivet, si nocon. currant. Quomodo igitur,si vera sunt haec, necessaria vitae causa solum in coe Ium, ac Planetas referri poterit
Amplius ingratiam Astrologorum statuamus nasci alique, cui longaeuam vitam polliceantur Astra. ex hoc non poterit necessario cognosci natum sv b ta-Ii aspenu longaeuam habiturum esse vitam:quia cum aliae caussae vitam eiscem polli ni diuturnam, opus est ex illatione omnium caussarum inferte essectum. Sit exempli gratia aspectus coeli bonus. teneatur mater aliquopiam pernicioso morbo aut eius pater, aut uterque ut si lue Venerea affecti fuerint vel elepha lias calculo, podagra,aut alio eiusdem generis contagioso, haereditatioque morbo. Erit dubio procul horum semen mala qualitate praeditum, ex quo naucetur in puer morbosus,vitaeque breuissimum terminum habebiti ut quotidie videmus contingere. hincque nihil certi ex caussa uniue sali quod pertineat ad essectum
particularem consequemir. Alioquin quorsum oporteret concurrere ad effectum producendum caussas particulares , immediatasque Z solum coelum, magnum puerum paruum,deformem pulchrum, anum, morbosuin; imo faceret
66쪽
m,rem, ac minam , aliaque id genus fere sexcenta insequerentur, quae omnem superant absurditatem. Ad rerum inferiorum productionem concurrit ccei uni cum suis Planetis: Sed uniuersali non particulari modo,motu scilicet ac lumine ac fortassis etiam influentiis, quas tamen non admittere Peripateticos constans videtur multorum opinio. At facultatem particularium caussarum se cundarumque, minime quidem tollunt uniuetiales caussae: quatum pollicitationes efficere possunt fallaces quotidie, maximeque variabiles. An dicent illi disponere ad hunc aut illum effectum coelestia, at non inferre necessitatem aliquam id ultro concedam si tamen mihi concedant vice versa ad producendos eiuscemodi effectus plus posse immediatas caussas, quam remotas: ac sub e dem aspectu coeli, ac planetarii generari homines morbosos ac sanos: ex eodem granofieri triticum, ac lolium,aliasque res diuersa :quae si vera sunt, concludere debemus ex unico aspectu Saturni, aut aliorum syderum non esse metiendam
Ex opinione praeterea Astrologorum destruerentur Aristotelis libri, quibus ille docet ad vitam.& mortem, atque ad longitudinem, de hi euitatem vitae pertinentia: nam si aspectus duntaxat coeli satisfacit, quorsus alias debemus inuestigare caussas Ad haec, si a coeli aspectu vitam necessario habemus, simul etiam habebi-
mus actiones alias,quae vel ad ipsam consequuntur vitam,vel in vita fiunt. id verum esse patet, quia quod dat formam, dat etiam consequentia formam. Hos autem affirmare non licet,quia sic funditus moralis rueret philosophia, docens hominum mores quoad virtutes de vitia, publicam, priuatamque administra tionem rerumpublicarum, & propriae domus. Rursus boni Ac mali homines fierent non disciplinis non voluntate illorum concurrente,sed necessitate qua dam coacti; hincq; manifeste, dc impie tolleretur c medio libertas nostrae volutatis. Rerum nulla adesset contingentia, artes omnes, atque scientiae pessum irent, frustra quaereremus uxores nobis ex optima sobole genitas, ut boni nascerentur filia, si id non sequitur, nisi necessitate coeli,& horum aspectuum causi10 sa. Amplius vane admodum condi e essem leges, quibus mali plectuntur homines si ad maleficia illos cogat necessitas a coeli influent ijs communicata. Hςa sane absurdissima sequuntur Astrologorum sententiam, qui futurarum rerum sese diuinatores profitentur, atque tribuunt coelo absolutam,& sitfficientem omnium ei fectuum caussam citra particularium concursum. Haec non accidunt aliis qui non tribuunt coelo omnem vim; sed suam exhibent coelo sua causis inferioribus at ij certe no possunt ex unius planetae aspectu, ut Salui ni,certo
scire octimestrem partum vitae superstitem non esse. Quia eiuscemodi influxus ut ita dicam in potest euinci, aut mitigari a caussis secundis. Postremo effectus qui a plurib. caussis necessario fi t ab una duntaxat causisasseti no potest: sed opus cst omnes concurrere, ut praediximus. statuamus m do caussarum facultatem diuersam esse, atque in productione unius effectus non conspirare ivtque dilucidior sit sermo, ponamus hominis vitam pro esse-ctu.Saturni aspectus minetur puero mortem: seminum utriusque parentis optimam dispositionem vitam promittere cum reliquis circumstanti)s pertinentibus ad coeli statum , ad anni tempus, ad optimam rationem victus, ad m, tris conditionem, aliaque eiusdem generis sexcenta, conferamus inuicem actionem coeli, cum actione inferiorum caussarum, sat collatio inter illas, utra caussarum magis possit,an prima uniuersalisque,an secundae. Se particulares. Si prima quidem pronunciabitur mortalis; si pr. aeu. aluerint immediatae caussae s lubris foetus debebit praenunciari: si aequalis fuerit vis anceps fieri debebiti uadicium. Hic etiam addamus, quod non solum ccetellia corpora necessitate re bus ipsis non imponunt,sed neque etiaminclinationem: quia, quod quis hanc,
aut illam habeat inclinationem nascitura coelo,ut a caussa communi, & a caussis secundis ut a proximis immediatisque. Sic ratiocinemur: Q a'd habet inclinationem a pluribus caussis necessariis, cognosci non potest, ii ne cognitions
67쪽
omnium caussarum. Foetus octimestris habet inclinationem ad mortem a pluribus caussis: plures igitur caussae cognoscendae sunt. Quis igitur ad solum cc tum confugiat sed de Astrologorum opinione satis.
athematicorum opinio departu emmovi. λ Athematici dixerunt octauo mense natum non esse vitalem, quoniam o- menses geniturae sociabiles non sunt, quemadmodum sunt septim stres. Quoniam vero multi horum opinionem explicarunt, sed nemo dilige lius Plutarcho, illius ero hic verba libro quinto, de Placitis Philosophorum, cap. i 8.quae sic habent: Mathematici vero octo menses omnis ferunt esse geniaturae diuociabiles: sociabiles septem. Dissociabit iasigna sunt, si stellas, quas c eodespotas,id est,domicili j dominia vocant nacta sunt maleficas. Nam si quis harum vitam, de vivendi institutum sortitus fit, insortunatos eos, temporario que portendunt. signa dissociabilia vocantur octo: Veluti Aries cum Scorpione est disiunctus aurus cum Sagittario distinctus, Gemini cum Capricorno, Cancer cum Aquario Leo cum Piscibus,cum Ariete Virgo. Hinc septimestres, de decimestres esse vitales: octimestres propter mundi dissidentiam enecati.
haae ille. Horum praeterea nonnulli dicunt scelum vitalem esse septimo,& mortalem octauo mense natum . quia secreta quaedam ad mortem, ac vitam adest sympathia cum septimo,& antipathia cum octauo: ij ergo omnem vim remi tunt in facultatem numerorum secretam, quorum opinionem recipit Iacobus Cui acius magnus luris Consultus in interpretationibus receptarum senten. Iul. Pauli libro quarto titulo nono ad S.C. Tertullianum. De quo supra nonnulla se
gentes de septimestri partu diximus. C A r. XIII.
Impugnatio opinionis LMathemasicorum.
N primis quidem Mathematicorum opinio falsa deprehenditur perbrevi, hoc fundamento. Nempe quod numerus quantitatis est species, quodque nulla quantitas principium activum est,ut commmis est omnium philosoph tum assertio. Si hoc fundamentum admittendum est, numerus aut par,aut i par agere nihil poterit in generando, ac multo minus in conseruando foetu. N quit en im fieri a numero, quod hic vivat vel non vivat, sed ab aliqua natura fit, intus delitescente,ac sua actionem obeunte determinato tempore. Eodem modo habet res ipsa in scutu, atque in diebus decretorijs: in quibus profiteor mi rem vim habere ipsam experientiam ratione.Quandoquidem illa uniuscuiusq; operationis tempus explicat,nempe septimo die iudicari morbos peracutos,d cimoquarto acutos, aut vigesimo diuturnos iudicari per septimanas. Quartam Udiem indicare septimam. Vndecimam indicare declinam quartam: decimam septimam indicem esse vigesim ς,& sic de reliquis. at aliquam rationem, quem-aamodum ego sentio quae saltem satisfaciat intellectui minime in mediu afferre possumus. In hunc modum in partu neglecta prorsus ratione, solaq; experientia contenti omnem praetermittemus Mathematicorum computationem.
Caeterum fallacem esse eiuscemodi computationem sic ostendo. Mathematici impares faciunt mares,ac proinde foedundos: rursus pares numero eminas, ex
quibus debito iure coniugatis prolem reddi persectam asserunt, ex duob.imparibus , at ex duob. paribus sterile coniugium proficiscitur: ut si quis duos mares, vel duas foeminas inuicem coniungati hac de causa laudat numerii quinarium, s o
septenariia,S nonum: quod constare asseuerent illos ex numero impari, de pari. 'Par,ut puta duo. locum sterninae continens, impar, tria, locum masculi in quinario: sic quatuor,& tria in septenario. Quatuor, de quinque in nono. Vituperant senarium, quia constat ex omnibus paribus, ut ex duobus ter multiplicatis: vel ex omnibus imparibus, ut ex tribus bis multiplicatis: eodem modo numc-
68쪽
tum duodenum relictim qilia exornnibus paribus nempe ex senario, vel quaaternauo vel denario. aut ex omnibus imparibus, ut ex nouem, dc tribus, ex λιptem dc quinque. Haec, si vera sunt,in diebus eriticis opus esset ipses reprobam diem decimum quartum,& diem vigesimum: atque inter partus, partu md sames item; quem tamen illi admittunt,ut sipra ex Plutarcho retulimus. Quod alatinet ad dies certum e st i . constar e, aut ex solis patibus, ut a o. & quatuor. sex de octo. Ne ex numero binario septies multipl icato. aut ex solis imparibus, ut ex septenario bis multiplicato. Ex quinque& nollem. ex undecim. ac tribus. Vi gesimus porro habet vel omnes impares, vel pares. impares si calculus fiat ex se quinario quater mustiplicato, vel ex tribus,& decem&septem, vel ex septem de tredecim, vel ex nouem & undecim. Pares vero constituunt vigesimum : ut ex decem bis multiplicato vel ex duodecimae octo: vcl ex decimoquarto ,& se io. vel ex duobus de i8. vel 16. & . lam vero ad partum sermonem conuem ramus. Decimestris partus omnium perfectissimus est, ut docebo loco suo: at hic constat vel ex solis paribus,vel ex solis imparibus: nequit autem constare ex pari,& impari. Duo quinquies multiplicati faciunt dece: sex & quatuor faciunt decem octo Sc duo faciunt decem.Ex imparibus constant, septem Sc tria. qiii que de quinque. Reddant rationem mihi, qui confidunt innumeris, cur partus decimestris absolutissimus non modo nuncupetur abHippocrate,sed etiam ipsa experientia eius modi esse deprehendatur, si oportet menses constare ex impari,& pari numero. Satis haec videntur mihi reprobate Mathematicorum seniatentiam. Superest admonere, putare me Mathematicos aliud voluisse. cum diacebant septimestrem vitatem,quia ex pari &impati numero eonsistebat, quam
ipsorum verba significare videantur. Nisi fallor mysticus quidam hic sensus adiaest. Declaravi libro tertio, de hominis generatione conceptionem seri non posse,si semina frigidiora in frigidiore utero, si sicciora in sicciori, de sic de reliquis uniantur: sed frigidius quidem semen indiget utero tanto calidiore, quanto ipsum abest ab optima temperatione, humidius vero sicciore, de sic deinceps de aliis. Quia certe nunquam concipiet mulier frigido temperamento praedita, 3o uterum habens nigidum ex semine frigido. Concipiet quidem ex semine calido: vel, si semen fuerit frigidum, si in utero calido temperamento praedito sue rit proiectum. Vides hic oportere contrarietatem adesse ad formationem foetus: atque ubi contrarietas, ibi quidem omnia non sunt paria: sed constant ex pati de impari quae contraria sunt. At par,& par:aut impar, & impar similia, non contraria censentur.Sed hoc aliquando subtilius explicabitur. De Mathemati corum opinione haec sitisfaciant. Nunc ad Hippocratem accedamus.
Ommesim partus cur non vivat exsententia Hi
ο pocratis r ibrum scripsit Hippocrates cui titulum indidit de partu Octimestri, in quo
pauca admodum tradidit ad eum partem duntaxat pertinentia: nam alia ad decimestrem, alia ad undecimestrem, quaedam ad situm foetus in utero, quaedain ad modum parturiendi, ac rursus quaedam ad alia eius generis, quae non modo unum, sed etiam alium respiciunt partum. Solum agit de octimestri pa tu in principio tractationis in quo docere caussam vult, cur octauo mense natus non sit vitae superstes.eius verba in medium nostra alioquin consuetudine primum asseremus,mox vero difficilem sententiam dilucidare conabimur: atque tertio loco examinabimus. ille igitur ita scribst:
1ο De octimestri partu sic sentio. Impossibile est, viduas consequenter se cedentes amictiones pueri ferre possint: dc propterea octimestres non superstiteς manere. Contingit enim ipsos consequenter affigi tum ea, quae in utero fit a tactione : tum ea, quae in partu accedit, Ac ob id nullus octi mei ris vitalis
est. haec ibi. libro de seprimestri partu ita scribit. Porro mulieribus de pastubus fidem derogare non oportet i d cunt enim omnia, oc semper dicunt, de
69쪽
semper proserunt: neque enim aut opere, aut sermone persuasae sunt , sed ex eo, quod cognouerunt in corporibus suis contigisse. licet autem 5c volentibus MIiud dicere. Quae vero iudicio praeditae sunt, de victoriam de hac sententia pronunciantsemper dicunt ac testantur nasci septimestres.& inimestres, de nouimestres,&decimestres, S undecimestres, & ex his octinaestes non superstites manere. Hactenus Hippocrates. Duobus modis conatur probare octimestrem partum non esse vitalem: uno modo ratione, alio experientia a mulierum relatione sumpta. Ratio quidem habere sic videtur mihi. Ille patius vivere non potest, qui duas successivas afflictiones patitur; octimestris partus duas patitur successivas amictiones: ergo ruviuere non potest. Maiorem propositionem statim assert in primis verbis cum ait: Impossibile esse, ut duas consequenter succedentes amictiones ferre positat pueri. minorem quidem supponit: sed illius probationem affert in medium cum dicit: Contingit enim ipsos consequenter affligi, &c. propterea concludit postea. Et ob id nullus octimestris, vitalis est. Peto dilucidatione rationis huius sciendum est quosdam foetus suae perfectionis principium, tum quo ad formationem omnium partium,tum quo ad magnitudinem, ac robur, fuisse consecutos in principio septimi mensis , vi superiori tractatione demonstratu mihi fuit;
hi quidem cum in angusto contineantur utero,tunc suae magnitudini non proportionato, postulentque magis nutrimentum, quam a matre possit illis impa titi, exitum quaerunt, aut septimo inchoato, aut dimidiato, aut finiente: sque
prodeantilli in lucem, vivere quidem illi quandoque possunt, licet pro maiori
parte sint mortales, ut docuimus. At veros post eiuscemodi conatum adhuc in utero contineantur, quod scilicet rumpere pedibus manibusque non potuerint membranas: tunc octauo mense imbecilliores facti ex eo motu, sed non ad e tremum, ita ut amplius non conentur foras prodire, si forte fortuna nouum impetum esticiant , rumpantque Calcitrando membranas, tunc quidem via nati sunt adeo redduntur debiles, ut omnino vivere non possint. Duae igitur assiliactiones,de quibus meminit Hippocrates, quae contingunt octauo mensis natis
hae sunt. Vna quidem in septimo, quando scelus iam maturus calcitrando, ac 3 φsese violenter mouendo multum laborauit, sed incassum, cum rumpere non valuerit membranas. Secunda, quando in octauo mense rursus eandem pugnam iniuit, de qua reportando victoriam foras prodibi ex utero. haeque duae amictiones sunt successivae: non quod sempet durante septimo duret ipsa assii-ctio, sed quia exiguum tempus inter unam,& aliam intercedit, secundaque s quitur,nondum statua labore primae amictionis instaurato. ideo non potest illas ferre.De Hippocratica ratione,atque enarratione hactenus. Caeterum quod attinet ad aliud Hippocratis fundamentum non agam pluribus,quia nulla indiget explanatione, Ulum postulat credulitatem: ut scilicet fidem adhibeamus mulieribus testantibus tatus octimestres vivere non posse. Q
Dubitationes murissententiam Hippocrasis.
SEd circa utrunque Hippocratis sundamentum non contemnendae sese DL ferunt dubitationes, quas singulatim afferam. Prima quidem harum est, quod necessaria non videatur mihi ratio Hippocratis, quae potissimum innititur in hoc sundamento: octimestrem successivas pati amictiones duas,unam in septimo, aliam in octauo dum foras prodit. Neque enim aliqua harum adest amictionum necessitas. Septimo mense licet puer bene sermatus existat, 'non propterea affectat exitum,sed ille duntaxat, qui ob paruitatem uteri, suique magnitudinem nequit amplius contineri in utero : quiue maiori indiget nutrimento, qu in possit a matre subministrari, aut etiam maiori aeris refrigeratione. At necesse non est, septimestrem puerum tunc in utero contineri admodum angusto, de illi deficere alimentum et idcirco non oportet admittere
70쪽
aegrotare, assii que puerum in septimo mense, ut foras prodeat. Vtiqiae rationem Hippocratis ad.n iterem .s in omni foetii septimo metasse, cuiscemodi contingeret amictatio, at quia i rc ut mani seli illimum est,non contingit nisi in pri in paris,&in ijs quae alia ratione habeant patuum Vterum, fit, ut putem, non es se ad nittendam eius emodi argumentationem: maxime quod certissimum elaalimentum in septimo in ense non deficere omiarbas ut cro gerentibus. Notandum est Puerit iam utero perfectuin dici duobus modis: uno quIad formationem omnium partium,& liae quidem imitto antc septimum folina: ae sunt, ut exHippocrate docuimus libro de hominis generatione. dc quotidiana experiena 'Io tia testatur, licet quaedam particul. D minimae possint deficere :n septimo, ut ex Aristotele constat , Alio modo dicimus puerum perfectum in utero: quia i arrimaturus est, ut seras prodeat. Prior perfectio non significat necessitatem pamtus: quam utique significat posterior. in hoc autem consistit, ut amplius in utero contineri non possit, vel ob uteri paruitatem, & foetus magnitudinem, vel ob nutrimenti defectum necessitatemque respirationis frigidioris aeris, vel etiam simul ob utranque caussam; ut spicarum exemplo manifestum fecit Hippocrates: ex hac maturitate deducitur necessaria ratio ad partu,cum amplaus nequeat in visceribus contineri. Haec si mense contingant septimo, icibus auspiciis
exic pueri si octavo, in eodem editur in lucem: ii in alus dei iaceps mentibus, fit in , illis partus. Praeterea facit eis cultatem, quod dicat nasti octauo mense post amictio
nem successivam factam in septimo: siccnim insto. Post primam assi: ctationem septimo factarit,aut foetus imbecillitat cm contraxit: aut non contraxit: Si debilis faetiis est,& aegrotauit,ut ex vel bis H ppocratis omnes medici deducunt: sceiatus non poterit in octauo in lucem prodite: quia, si validior existe is rumpet emembranas non valuit: neque etiam valebit ea dem tuta pete imbecillior factus. Sed si non aegrotaui neque suit redditus imbecillus quae caussa mor tis aia serri potuit in partu octinaestrit non morbus septimo praecedes, non pueri mala formatio,non matris morbus,in summa nihil adest, quod perniciem afferat.Videtur mihi magis consonum rationi, statuere validiorem esse s Ptum octauo mense,quam septimo:tum quia grandior ac robustioritii in quia rumpit coten pore membranas,quas septimo rumpere non potuit mense. Nemo unquam inficiabitur validiorem esse scutum, qui rumpere possit quam qui non possit. Amplius, si verba Hippocratis consideramus, coniecturam fortassis deducemus aliquam sententiae melioris. Non dicit ibi Hippocrates omnibus septimestribus asilictationem contingere: sed ait: Contingit enim ipsos consequenter amigio tum ea, qu.e in utero fit amictione, tum ea, quae in partu accedit. quae vel ba non sunt intelligenda, de omni puero septimestri, sed duntaxat de eo, qui absoluius,&maturus ad partum incassum laborauit septimo festinans exi--ο tum. Moueor ut ita credam, primum, quia multo frequentiores sunt partus no-himestres, declinestresque, qui Sas ij in septimo contingere mali non potuit. quum tunc ad partum non erant maturi: deinde veto, quia dicit ille, contingit. non autem, Necesse est. at quod contingit, abesse potest, atque si potest abesse, id non contingit omnibus. Quamobrein sententia Hippocratis potissimum v rificatur de iis in quibus accidunt duae successivae amictioncs; una, quae toto se refert mo accerserit inanis, altera quaesiit, se linita fuerit metis octatio in partu, ut si exempli gratia sic diceret.Quidam foetus sertimo mense sestinantes exitum manibus pedibusque calcitrando, & Caput undique mouendo, cum non. Possint exire, adhuc magas laborant, conanturque rumpere mcmbranas, du- vratque eiuscemodi conatus toto septimo,&postea subsequitur in octavo, in quo tandem cum inscrt' labore ad fitigatio in e corporis, nascuntur moiboli, atq; ob praecedentes laboles ita mibecilli, ut superueniente P stea mutatione aeris,
alimenti,M vestimetuotum,Viuri eriori postisat.
Bonam ei se atque doctrinae Hii pocrauconsonam enarrationem nostratri
hinc etiam colligas licet, quod uouuii necessarium puerum octauo mei c