Caroli Scribani è Societate Iesu Antuerpia

71쪽

CAROLI SCRIBANI propria laus sit vestra, tantam huius passim hic esse frequentiam, ut raras urbe tota reperias do mos,quae non diuite illiuS gaudeant ubere, equo

inlatentem aquam terrae,iamquam matrici, prona facilique quisquis volet, etiam puer, hauriat

manu; cum reliquorum urbes Regnorum,Unam aliquam alxeram ve, tamquam Vnum alteriimVe enumeret miraculum.

Misebiaa FrequenS exhinC machina Ctesibica Anthleae iuncta; ut quam haec e terrarum intimo exsuxit aquam, illa in eminentiora felici protrudat robore; unde naturali suo delapsa pondere, per inue

sum siphonem in subiectum deducitur labrum,

e Cuius medio transmeatoria fistula in fontem dit: ita naturam ars imitata fortunata aemulatione quid non audet λ quidque adeo non assequbtur dum imitatur ξ ut nescias Cui in hac aemulatoria pugna palmam largiaris: ita quos negauit illa fontes,ars dedit,iam varie ludentes, salienteS, ut & h1c natos arbitreris: & mireris ingenio naturam superatam; cum haec, uno fere fluxu, hic diuite, alibi paupere vena, aquea largiatur dona: ars vero innumeriS prope modis:aqua Nympharum ubera aqua pro laete fluunti& Bacchus aqua

pro vino fundit; sed & capite Satyri, aquam sisedant tamquam a fatigato cerebro: iam & pedes aquam spargutit, quasi reliquo indignentur corpore ἰ nec raro tamquam de uiua rupe videas s

72쪽

A N T v E R P I A. 19hentes; aut tamquam e Iunonia lauatoria specu.& excipit omnem hanc aquam matmor varium,

hic candicans, ibi undatim Crispum alibi versicoloribus maculis viridique passim intercursu; quin& vermiculata ad emgies rerum & animalium crusta fons totus integitur. quem si quado natura ornatum negauit, pingi patrios videmus lapides, maculasque his inseri, aut purpura distinguis talesque plane ostentari,quales deliciae & admiratio optarent. Haec vestra, non qubd laudem ex his speretis,ac ne admittatis quidem : sed i que ego

hic luxuriae interpres : verum ut sciant omnes,& habere vos haec, in quibus veteres, Mamurra Romanus Eques, qui primus Romae marmora secare,luxuriamque diuidere docuit;M. Lepidus, qui primus e Numidico marmore limina posuit; L Lucullus,qui ante omnes e Nilo atrum inuexit marmor clii oc de sito nomen dedit pluresque atqvarilauserunt ostentatione; 8c contemnere tamen, nec laudem ab his veste. quo maior gloria est habuissse, nec in magno posuisse pretio, nec aliter uses quam patrio lapide. Est & aliud in hoc genere quod merito Veter,

bus Componamus . magnis illi ingeniorum contentionibus, tamquam taculorum suorum in raculum , celebrarunt hortos pensiles 3 magis etiam oppidum; exercitus armatos selitis regibus subter educere, maximeque flumine medium

73쪽

oppidum interfluente. Quae de Aegyptiis Thebis fabulatos veterescindit Plinius, miraCulo rem superante, hoc prope in urbe vestra videmus. quantae subterlabuntur aquae, quae quamuiS On rarias nullo sentiente deuehant λ vi& infra nauigent, & supra perpetuo ponte inambulent hominum millia; quae nec subterlabentia flumina, neC

sentiant naueS.

ΙNgenio plerique bono; iudicio firmo, lid

que ,& quod moderatione quadam & innata temperie iudices ad Rempublicam natum. Nam illa calentia,& tamquam de cacabo bullientia, Numidicae,aut Poticae potitis pharetrae & iaculis deuoueris. quod si nimium etiam erigantur, surgantque in immensum, praecipitio proxima fiant.

Et ut segetem nimia sternit ubertas arboreSprole sua ruunt; ac perraro maturitatem attingit nimia fecunditas: ita ingenia immoderata felicitas fila destituit,& trahit in perniciem, in temeratios ausus, in extrema conamina: e quibus plurimum infortunatissa mi eventus, dominumqUe, familiamque , nec raro Rempublicam Vniuersam,vno impulsit in eXitium daturi. Fere namque magnis ingeniis. magna . damnumque datura innasti videmus vitia: ac vix magnoS eX non ma

gnis ingeniis errores prodire. .d, quod & aer

74쪽

tem rarius ferant Z disces ab igne, qui quo fulsit

Clarior,eo extinguitur citius:vivacior est qui cum lenta difficilique materia commissus, fumoque demersus ex serdido lucet: eadem enim detinet

Caussa quae maligne alit. Sic ingenia,quae illustriora, breuiora sunt: nam ubi incremento locus non est, vicinus occasiis est. & non acumina, quo tenuiore cuspide, Citatius franguntur Θ nam dc validissima si ad ultimum tenuantur,infirma sunt: ita robur omne tenuitas atterit. Idem in ingeniis reperies, in quibuS non tantum aciem qua penetrent, sed & robur exoptamus quo persistant. quod in sum ma acie,aut numquam,aut perquam

raro, eueniet.

. Hanc temperatam aciem,& robore subnixam sito hic inuenies. potestque hoc de uniuersis Belgarum ingeniis affirmari, ad omnes nimirum artes scientiasque a natura facta: ut nec ad penetrandum dissicilia acies viresque desint. chm Belgica constitutio fere sanguinea sit, omnium tem peramentorum nobilissima. ui cum accedat aliquid melacholiae quasi terreum , quo quae impresseris tenaCius adhaereant;cholerae etiam quantum satis est ad res magnas aut audedas, aut finiendaS- fit ut Belgica constitutio non facile cuiuis cedat. Neque enim opprimitur phlegmate,Vt quorum' dam nationum aliarum, ac mulierum vet pluriis mum, quo minus capessendis scientiis idoneat

ri 3 quid

75쪽

62 CARO LI sc RIBANI quid enim aquae impresseris, quod non elabatur, aut quod aetatem ferat Θ Neque melancholia fiat,gaturiquod ubi fit quid brari generosum potestῖNam quis nestiat inter elementa ignobilistimam

esse terram , quae melancholici humoris viva quaedam expressio est Θ Sed neque tenuioris ac volatici cuiusdam sanguinis copia redundat: quod cum accidit, in nusquam satis firma aut perennatura consilia mens agitur: ita videm aerem sanguini quodammiodo collactaneum, leui vento momentoque in omnem rapi partem, nulloque satis stabili firmoque loco consistere. ac licet magno, non raro, in obuersantia ruat impetu, pari prope quo ruit,frangitur, nisi solidioris elementim retum aerea haec leuitas teperetur. Belgas proinde cum nobilissimae temperaturae videamuS,inqua, & probatissimus sanguis vitae principium ac quasi vehiculum dominetur, ic melancholia fluxum illius, innata sibi siccitate sistat reprimatque, & cholera animos addat, & permistum phlegma, tamquam stimuso frigore calorem temperet, quis de ingenio dubitabitῖNon dissiteor interim cholericum conteXtum, calidum & siccum , scientiis accommodatissimum, Ut in quo,& tenuior materia, & potentior Calor, nobiliores potentioresque spirituS generat ac non nisi secundum in scientiis locum sangui neO tribui, calido nimirum & humido; terrium

76쪽

A N T V E R P Ι A. 63 melancholico,frigido &sicco;quarium phlegm tico,cui hebetatior,minorque quam in melacholico calor est:omnium tamen ad quas voles scientias conteXtus ac temperies optima est, si cholera melancholiam habeat Bciam, & sanguinis plurimum , N phlegmatis modicum, ut 8caestus tamquam infusa retundatur frigida,&magnam optimorum spirituum materiam optimus plurimusque sanguis suppetat; & si quid in hoc fluoris nimium , adnata sibi melancholia ariditate exsuccidet.

Neque ignoro melancholicos N phlegmaticos reperiri, raro diuinoque quodam ingenio, di quicum reliquis de principatu certent: at hoc euenire necessum est, e capitis alia diuersaque, a corporis reliquo, temperie, cum cerebrum, Uniuem saque capitis organa, a cholerico aut sanguineo

obsidentur humore: cui permista melancholia, quae cogitabundae ac sellicitae mentis parens est, magna solet ingenia promittere. Idem Videmus in dissimili euentu, cum enim. cholerici gracili plurimum & proceriore sint corpore, mediocri singuinei exili melancholici pr grandi phlegma tici: reperies hos exiles, melancholicos ingentes, prout quisque copiosb diuiteque, aut paupere prognatus semine est. Quod si exemplis res firmanda; euocari in t stationem omnis retropotest memoria ue illa nos

77쪽

- CARO LI sCRIBANI docebit, ut non dubitem nostros cum primis O be toto ingeniis componere. Nam ut a Poetica exordiasiquis post Horatium, Lyrico clariorve sit Torrentio, aut dignior monstrari digito praetereuntium, tamquam alter iam

Ille mearum aliquando Grande decus columens rerum. ille dum fata sinerent, anima dimidium mea. O sequar s imo cur non unus dies utramq; duxit ruinam 3 nam quae haec vita, cum partem huius animae & meliorem Parca rapuerit, anima dim, dians unam uamquam quid queror raptum,qui Iam Dadabo ocior Icaro

Visit gementis littora Bosthori, Syrteissi, Getiam canorus Ales, H perborro campos. Quem Colchus, qui dissimulat metum

Marsa cohortis, Dacus, εα tibi Norunt Geloni: quem peritus

Distit Iber, Rhodanis potor.

Absint ergo .- inani funere nania,

a X turpes querimonia:

ctim ereptus licet terris, Concessiisque caelo, monumentum post se reliquerit Belgi Orbiquo qua patet, Om ni aere perenniuS,

Agal situ pyramidum altis

Trans

78쪽

A N T V E R P I A. 6sΤranseo ad omniscia scientia magnos;neC in Uno, sed in omni litterario circo gladiatores nobileS. Erasmum,& Lipsium,& magnum, quem dixi: Torrentium quis ignorat Z audeo: quis, quibus Componat, no in uno aliquo genere, sed in omni Quis Gompium Becanum in sterili fecundum materia Θ In magnis magna potuis te quis mirabi, tur λ in pingui fecundum enatum germen selo, quis laudabit Θ at inter tesqua&confragose, suta

tracto campo tenuisse Curium,aut retulisse viren

tium fructum pratorum, & undique irrigui seli, - quantum- superbo Materia satis est rem M.

Iam quanta in uno homine historiarum, linguarumque, Omniumque quae ubique sitnt scienti, rum cognitio λ quanta in re prope nulla varietas3 tamquam si quis in musca, Brmica, aut ape, in ampulla olearia,in orbiculo aut annuli pala,docto ingentique ludat volumine. Bene Torrentius magna complexus paucis:

Pristas sed artes doctus, in nIPradiues, alma Pallia, insinu. Nutritus, crais seu antris, Threicio meditata mali,

Et sacra M. tradita, dum μα

. . Seruus ab alto tamquam Helicen mari, Das melamentis, secundo Pervolitas madasalse m

79쪽

66 CAROLI SCRIBANI Qui si materiam delegisset calam'parem , quan- Sexurgeret, quantumque dedisset portentum litterariumZquamquam eo admirabilior, quo, uti dixi,in tam leuiare . tam arcta, tam maligna temra, tam insilieta respondere labori, tantam erexerit molam: ut non immerito quotquot amant litteras , obstupeant unum hominem in tam arenti colle, tam exsuccido ac ardoribus emedublato , tanta protrusisse, frondes, flores, germina: mirenturque quotquot legunt unum tam num rosa arte multistium, totiugi scientia magnificum,tot verboru linguarumque ad originem primumque genus ductorum Daedalum. Scio non

defuisse qui e litterario puluere admorderent eminus. at quisquis propius inbxerit,ingentem hic videbit clypeum, Palladia formatum incude,

tela inuidentium, orbibus orbes scientiarum implex . Ut non Uereatur aut Camilli iacula,aut Turni rupem ----r inaint C dinum, sed neque aliorum quemquam qui contra stet xit. Experiatur qui volet, si non - is mi is conatibus amosuccidant .labentque genua ,si noti illum lingua, Calamus,notaeque alibi destituant vires, speret sie

liquid posse. Dent e quacumques cula bella-

80쪽

ANT VER PIA. 67tor, emittatque quantivis roboris hastam,

Illa molans, humerisiurgunt qua tegmina μ-

si inciderit, atque ilam clypri molito ter oras fuerit, fors magno stringet de corpore Goroj91ostri: at stringet tantum; ut nihil reserat extra Pallantis Conatum. Vbi enim Omnia spec latus, interminatus fuerit, nihil emittet aliud, quis optare se aliam pugnatori nostro fuisse ma teriam, tamquam agrum, in quo se virtus erudi,tioque tanta ostentaret. Plura si ausius, maiora- Oenouus Lausus imparibus aggressus fuerit armis,aliud exspectet telum penetrabilius seo; quod quocumque vallatum aggere, quocumque Clypeo tectum, perque omnia serri terga, per aris, perque circumducia septemplicis tauri terga, medium transiuerberat ictu, Lorica , moras ctus perforet. mnis

Et terram nostilem mortemptat ore crumio.

Iam Philosophos ac Theologos, magna nomina, dignissima no moritura penn quid referam Henricum a Gandatio, Bastalium, Alliacum,

Petrum de Bruxellis,Richelium, Briardum,Tam perum , Driedonem, Adrianum Sextum, Psellium,Cunerum, Rithouium,Ian*nium, Lindanum, Canisium, aliosque innumeros. Scio in varia gente magnos, Thomam, Bon uenturam, Ariminensem, Lom bardum , Caieta-I a num,