장음표시 사용
251쪽
quarum origini sequenteS potiSSimiam auscultant circumstantiao: 1 Ex parto subiecti prava conditio corporis; cacochymiae et diathcses morbosae diversae, uti vermes, Scrosula, rhachitis; virium languor; dentitio 3 graviditas 3 aetas nimis tenera, vel admodum provecta. - 2) Dominium opidemia funestioris, vel infausta climatis et Ioci constitutio , hominum saluti insidias struens. - 3) Accidentales circumstantiae adversae, uti regimen incongruum, therapia praVa, neglectus medelac. animi pathemata, calamitates publicae, aerUmnae domesticae. - 4) Complicationes cum aliis morbis, sobrilibus, cachecticis, nervOSiS. - 5)Fors ct maleficum somitis contagiosi ingenium, qualov. g. Sub prima morbi, ex Oriente advecti, in Musione observare licuit. 442. Animadvertimus praecipuas anomalios n) vel i n char a e t o x e feb x is comitis; b)vel in exanthematis forma et decursu; c) vel in ambobus, quod creberrimum CSt. Qualescunque vero fuerint, mox in Singulis tantum adparent Stadiis, mox totum variolarum do-CUrSiam ContaminRnt, eumque nunc praecoci letho truncant, nunc ultra praefixoS limites protrahunt.
FEBRILIS. 443. Variolao inflammatoriae. Omnis quidem febris variolosa simplex et bonigna
252쪽
e genere inflammatoriarum est, in Specie vero febris catarrhOSO - EXanthematica, quod e SVmptomatum syndrome et pathogenia facile evincitur. Interdum tamen character inflammatorius ad altiorem, insolitamque evehitur potentiam, Praesertim dum favent opidemia hyberna, subjecti temperamentum Sanguineum , plethora, dentitio, graviditas, puerperium, ebriositas etc., quo in CaSu morbuS non Solum Cunctas exhibet acrioris incendii notas, sed etiam majori terret periculi metu, ac peculiares in modendo sibi exposcit cautiones. - Febris variolarum eruptionem praecedens et comitan S, aeStu insigni, OrgaSmo et turgore maximo, urinis sanam eis, oculis micantibus , pulsibus plenis, duris, sortibus vel et
suppresSis Stipatur Sanguis o Sauciata fluens vena dyscrasiae phlogisticae notas offert, in variis visceribus congestiones aut verae inflammationes emicant , unde Variolam moX Cum enCephalitide, mox cum angina gravi vel peripneu monia sociatam cernere licebit. - Ipsum exanthe ma praecocius Prorumpit, Singulae variolae intonso suffunduntur rubore, gravius inflammantur et dolent, et quamvis uberrime efflorescant, febrem tamen non Sublevant 3 Suppuratio aegriuS SUCCedit.
444. Vario lac ga Strioae, Seu ga Stricis sordibus sociatae. Negari quidem nequit Q variolas etiam regulariter incedentCS, Prau- sertim in exordio et exsicationis periodo, opitu-
253쪽
Iante simul cpidemia aestiva, gastrici SVStomatis munera laesa offerre si) , unde aegroti statim ab ineunte morbo Saporem oris PraVum, naUSeam, linguam Sordescentem ae repetitos vomendi conatus produnti Attamen levioris ejusmodi notulae gastricae praesentia anomaliam vix constituit,
sed vel ab ossensis plexibus nerveo in Splanchnicis per contagii stimulum inimicum, vel ab impedita per copiosas puStulas et Cru Stas diaphorosi ortum trahit. - Si vero graviora adparent Signa bilis in primis viis redundantis, aliuSVe generis colluviei, primis jam morbi diebus animad-Versa , ac per totum morbi decurSum persistentia, ita ut peculiarsm sibi mereantur in medendo respecthm, variolas anomalaS declaramus, qutis libenter confluere et foedas in Cute cicatrices relinquere practicis Observatum eSt. Praeter errores diaeteticos, ab aegro commissos, origini hujusanomaliae aestas provecta, eique propria Constitutio gastrico-biliosa eminenter favet. Id genus consortii variolarum a magno Si oli io 23 crebro observatum, ac diligenter notatum invenimuS.
445. Variolae nervo Sae, Sive N ET VO-so charactero inquinatae, diversa mox in principio , mox in decursu patefaciunt phaenomena SyStematis sensiferi, ac Speciatim sen- Sorii communis vehementor adsecti, uti Sunt: prostratio virium summa et improvisu, vertigi-
254쪽
242nes, Coma, vel delirium, dolores acerbi capitis, dorsi et lumborum, meteoriSmias, tendinum Subsultus, convulSioneS. Ubi haeCce Symplomata feralia in morbi adparent exordio, neque Si Spicionem de vora debilitato movebunt, a Statu Congestionis in encephalo nervorum que irritatione potius derivanda ; casus in infantibus sensilibus haud infrequens. Hujusmodi vero turbae Sub morbi decursu Subortae ad veram omnino debilitatem Concludere Sinunt, quam Confirmare juvant pulsus exiles, debiles et molles, facies collapsa et pallida , decubitus neglectuS, Urinae Stramineae , tremor univerSalis, animi deliquia, aliaque
plura ad febrem nervoSam referenda Signa.
446. Sub hacce tristi rerum positione ipsa
exanthematis eruptio et florescentia mirum in mO- dum a consueto detorquetur tramite, acceleratur, retardatur. Variolae per totum Corpus simul, aut in partibus extremis praecocius quam in facie efflorescunt, neo aequali numero divulgantur, sed in facie inprimis Conglomerantur et confluunt, in aliis Iocis desiderantur, vel vix eruptae evanescunt. NeqUe febris, neque aliae nervorum adsectiones erumpentibus variolis imminuuntur, Sed potiuS denuo ingravescunt; ipsum vero exanthema peCuliareS contrahit anomalias.
Singulae enim pustulae inflammatorio ambitu de-Stitutae pallescunt, tamque exiguae interdum Sunt, Ut miliarium potius, quam variolarum reserant Specimen; alias e contrario plures vesiculae dila-
255쪽
TOSae, lymphaticae, ichoros a e) 3 quandoque in varis vacuis Omnis desideratur latex v. s i- liquo sae).- Ejusmodi pustulae praeterea adopicem plerumque umbilici in modum latescunt et deprimuntur v. depressae, umbilicata e) 3 vel verrucarum more indureSCunt v. Ver-Tu Cosa e). - FebriS Suppuratoria, quae Cumprimis puris initiis incenditur, gravissima esSe Solet, Supradictis Symplomatibus Status nervosi ac debilitatis nupta. 447. Illis, qui ominosum malum seliciter superant , variolae pedetentim ad exsiccationem perinducuntur, Crustae tamen pertinaciter adhaerescunt, vigesima interdum die adhue Conspicuae, Atque magnis Separatae portionibus Subjectam cutim ulceribus erosam patefaciunt, foedas cicatri-Ces relinquentibus. Infantes segniter ConvaleSCunt, Pristinumque vigorem aegre recuperant, quo qui dem Sudores profusi, urinarum hypOStaticarum et alvi diarrhoicae fluxus praecipuam contribuunt symbolHm. 448. Prioribus vix non pejores sunt variolis ESepticae, quae praeter cunctas debilitatis notas simul manifestos liquationis putridae CharaC- teres Osserunt. Aegroti jam ante variolarum eruptionem aestu intenso et mordaci detinentur, Sitiunt ultra modum, summo inquieti jactitantur.
256쪽
Ipsum vero cXanthema eadem irregularitate prorumpit, ut in Varietate praecedente, singuli vati adparent complanati, in ambitu livescunt, suscescunt, insolitam interdum adtingunt magnitudinem 3puris benigni loco , ichore acri et cruento, vel sanguine atro replentur V. Sanguineae), imo
putri halitu inflantur v. em p hys emato Sac).
Plures pustulae confluentes, aut pustularum lacus vel scalpendo, Vel Sponte rumpuntur, CD stuensque sanies in tetras tirunci aut nigri coloris crustas CoaleScit, Sub quibus haud raro ulcera gangraeΠOSΘ partes Vicinas et subjectas oxedentia nidulantur 3 quandoque interstitiis variolarum inseruntur maculae lividae, aut nigrae, P ct c c c h i a e dictae, vel Vesiculae gangraenOSae. 449. Interea aegroti Sub virium Summa PrO- stratione vel delirant, vel adtoniti obstupescunt; aperto siccoque ore difficilem trahunt spiritum ;
co ad pedes ruente, divaricatis decumbunt cruribus, ae intolerabilem omnibus, nisi tenerae et lacrymabundae matri, mephitem Spargunt. Aestus corporis in dies intensiuS mordet, SueCO-rumque pansorum in Septicum liquamen nitentium signa ulterius augentur ; unde alvi profluvium, urinarum inscio aegro ac furtim secedentium sector insignis, sudores viscidi, haemorrhocae su- ne Stae, prae Sertim epistaxes periculi plenae, facies hippocratica, pulsus inordinate miCantes, debilissimi, vacui, vermiculares, morS ipndem
257쪽
ET EXANT HEMATA ACUTA 245 forme inevitabilis lugubrem claudit scenam. Qui
morbi atrocis fatum essugere Potuerant, aegri posthumis malis plurimum interimuntur, Cache-xiis, exulcerationibus viscerum, et tabe lenta. 450. Propter maximum , in quo aegri versa tur, discrimen, facilemque tuis per plurima individua disrusionem, variolas putridas non minuSuc nervOSaS practici paSSim malignas nuncupare Sueverunt, ad quarum originem eaedem Contribuunt injuriae, quae astheniam, et Statum linquationis in febribus invitant, suo loco disqui
451. Potiores e Xanthematis variolosi irregularitates determinantur ab ipsis, quas subris comitis character pati Solet, anomaliis, facili negotio ad varorum numerum et Ubertatem, extensionem, formam, deCurSum, Sedem et Complicationes reducendae. 452. Numerus variolarum in decursu normali adeo inconstans est, ut determinata Stabiliri nequeat regula. Libenter tamen anomalum hoc intuitu dicimus morbum, ubi paucae tantum in singulis partibus efflorescunt pustulae, febre caeterum Sat vehementi stipatae ; vel si ex adverso ingens pustularum tribuS per totum progerminat corporis ambitum, quo in CaSu viX unquam dis Cretae manent, Sed inter Se Confluunt v. c o n fi u e n t e s), vel agminatim colligun-
258쪽
FEBRES EXANTHEMATICAE 24', tur sv. corymbos ue). Febrim denique variolosam absque exanthemate Cel. Viri, Bursorius, Vogel, P. Franli, Heri Ster, Lentin, et alii defendunt.
453. Habito respectu formae SequenteS OC-Currunt Variolarum varietates: Variolae Ser Osae sive crystallinae; lymphaticae; ichorosae; sanguineae, haemato de S, seu ACOrbuticae 3 em p hy S em a t o S ae 3 si liquosae; depreSSBe 3 Verru COSae 3 variolao parvae, Ceu miliare S, et magnBE, seu bullosae, quas jam Superius adsignavimus. - Ratio eruptioni S praecocioris, tumultuariae, inversae, Vel tardigradae, Suppuratio nimis praeceps, vel ultra modum lenta aliam constituit anomaliae Speciem.
454. Innumera quidem esse possunt Variolarum cum aliis morbis consortia 3 Crebriora tamen Sunt cum dentitione difficili, vermibus, serosulis, cum adfectionibus rheumaticis et catarrhalibus, Cum rhachitido et crusta lactea. Quae de complicatione variolarum contemporali cum morbillis, scar- latina, aliusve febris vere contagiosae Specie a nonnullis practicis notata inveniuntur, nobis prorsus dubia et ambigua videntur, tum quod pathologica obstet lex, qua sancitum est: duOS
eodem individuo non posse, tum quod omni fido
259쪽
ΕΤ ΕΚΑΝΤΗΕΜΑΤΛ ACUTA.24 dignae observationes docuerint: morbill OS nonnisi variolarum cursu absoluto obortOS suisse, quamvis inflactio primis iam successerit diebus. Complicationes variolae cum morbis e Contagio fixo, vel semicontagio oriundis f. 191), uti cum syphilido, medorrhoea virulenta, tussi convul Si- Vct, etc. experientiis quamplurimis Confirmatae, nullo subjacent dubio. Haud infrequentes demum Sunt Copulae exanthematis variolosi cum miliaribus, pomphigo, strophulo, furunculis et pete Chiis. SUBSTRATUM MORBI. 455. Principem variolarum sedem largitur totus ambitus cutis, ea solum disserentia, quod ParteS quaedam, uti v. g. facies, pustulis variolO- Sis libentius occupantur, aegrius vero aliae, uti Vola manus et planta pedis. Phaenomeni ratio
hucusque adsignari nequivit. -- In determinando Strato Systematis dermatici, quod speciale variolarum substratum Sisteret, discrepant auctorcs 3 etenim AStruo, Cotunni et vano euris opinantur, locum, quem Venenum VR-xiOIOSum in cute capiat, osse rete Malpighii mucosum ; Bioliat vero et Cruilis hanti solicioribus in cutem pustulatam injectionibus , cini abarina maSSa institutis, ac tentata seriuS ejuSdem portionis maceratione evicerunt exanthemati S SC-dem in superficialium vasorum capillarium reticulo, quod corii substantiam et corpus Mulpighii intercedit si). - Quae C. L. Hos fui annus a)i
260쪽
cutaneiS, variolarum Sedem praebentibus, praecipiunt , - quarum destructioni per morbum prior plane immunitatem adversus Secundam insectionem tribuere voluit, - ab Hiis elandio jam abunde explosa et refutata fuerunt.
456. Quod internam variolarum Sedem adtinet a nonnullis medicis defensam, ab aliis acriter pernegatam et ab eximio C O t u n n i o insigni diligentia et perspicacitate eXPIOSam, Se quens proferimus judicium, unde simul patebit,
qua ratione discrepantes Auctorum sententiae quodammodo conciliari possent. De variolis conjunctivae oculi, narium , OriS , palati, faucium, tracticae, bronchiorum, partiumque obSCOENR-rum nullum superest dubium, si Observationes
Raim anni, ac proprias experientias ConserimuS, neque ObStat exanthematis evolutioni membranarum muCOSarum textura et organisatio illidermatis omnino analoga. Imo directus earundem cum mundo externo et speciatim cum aere ni-mosphaerico conflictus, cujus gratia StrictiuS CX- ternae , et non internae superficios dici debercnt,