Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

271쪽

ΕΤ EXANTHEMATA ACUTA. benignam aegritudinem produxiSSe, et viCeversa. In hacce singulari miasmatis contagiosi doloratio inveniri posset, naturae ae formae adeo ConStantis, quam morbuS omni aevo, in omnibus climatibns immutatam ConServavit. - Quod vero pus variolosum vetuState aliisque circumstantiis nondum satis cognitis sorS etiam Continuata regeneratione , et transitu per bruta) obsolescere, ae in sua efficacia contagiosa infirmari possit, nulli subjacet dubio. Utrum inde variolae Spu-xiae, vel pustulac mere locales et apyreticae naS- Cantur , inter medicos hodieque disceptatur. Vixus variolosum ultra Sex hebdomadas vim Contagiosam haud quaquam Servare, plureS contendunt, quin tamen huicce Opinioni protinus nos Subseribere POSSimuS. Aer puruS, acida et alealia virus cito destruunt, si vero influxus ipsi contrarii arcentur, longiori tempore deliteScere, Bo improvise in morbum erumpere POSSE Videtur.

472. Febris variolosa abit in salutem opitulantibus naturae viribus, quibuS plus minusve decisivae officiuntur erises per SudoreS largOS, et Urinas Sedimentosas, dummodo nulla obstet ano malia. - Eadem ratione, qua febriles omnino dissipantur turbae, crustarum Sequitur defluvium per plures continuos dies, donec levigata, vel foveolis et cicatricibus faedata cutis pristinum adtingat intcgritatis Statum. PaupereS BbSque

272쪽

ullo saepe saepius auxillio medico seliciter revalescere, experientia abunde confirmat, Summamque medicatricis naturae in hoc malo debellando efficaciam esse teStatur.

473. Dubia nobis videntur, quae de critico ptyalismi valore proserri solebant; hujus enim symptomatis in omni stadio comparentis, et subinde per totum decursum absque leVamine persistentis Originem potius a topico puStu- Iarum oris irritamento, vel ab inflammatione membranae mucosae derivamus. Crebra oculorum illacrymatio, quae variolosam comitatur ophthalmiam, rem abunde dilucidat et corroborat. 474. In mortem duplici ratione terminantur variolae, directa nimirum et in directa. Directa mors obtinet: i) Ex parte Characteris febrilis, praesertim nervosi et putridi; 23 In gratiam impeditae eruptionis, vel exanthematis, ut ajunt, retrocedentiS; ergo mors e X infausto metas Chematismo, quae tamen nonnisi in stadio eruptionis contingere P teSt, maturatae enim semel pustulae non amplius

repelluntur. 5 O b contemporalem nobilioris visceris phlogos in, cerebri inprimis, But pulmonum. - 4) Per metastas in resortiti puris ad organa vitalia primi ordinis, quae

orgo nonnisi ultimis stadiis variolae succedere poterit. - Indi re Cto modo letum pariunt posthuma divel SB. 4 5. CODSuetiora Consectari 9, quae VR-

273쪽

lent, originem suam repetunt vel a Pu Stulis copiosis, malignis et confluentibu S, quarum SuP-puratione nimis lauta et rodente adsectarum partium organisatio destruitur, Vel vero e depositione funesta semitis virulenti resorbii. In primo casu exteriores tantum partes adfiCi, interaneas in Secundo, Sponte liquet. - Prae Cipuam adtentionem merentur sequentia poSthum a fatalia, quorum nonnulla vitae insidiantur, alia corporis formam et VenuStatem Solum deturpant, et chronicas infirmitates producunt: 1 Vitia oculorum partiumque adjacentium, ulcera Corneae, leucomata, hypΟΡVON, OnyX, Staphyloma, Caecitas, fistula lacrymalis. 2) Exulcerationes membranae Schneiderianae, Cainxies ΟSSium naSi, OZaena, graveolentia), VOX naSalis. - δ) Apostemata in aure penitiori, Otorrhoea Chronica, Surditas. - 43 Cutis ulcera pervicacia helcosis), cicatrices foedae, Suturae, deformitateS, ectropium, lagophthalmus. - 5) Caries ossium

in extremitatibus, Spina ventOSa, arthro CAECE, Bnchyloses. - 6) Phthisis pulmonalis, vel intestinatis.

PROGNOSIS. 4 6. Inter cuncta generis humani flagella, vix ullum aliud tantam ei intulit cladem, quam Variolae , quibus olim ante insitionis artificialis pervulgationem salutiferam inter Europae OS quotannis, Si calculis Trallo sit, Dims dati otin a m a g g i ii i i sides habenda, quadringenta quin-

274쪽

quaginta millia individuorum Succubuerunt. Prouti autem morbus tenellis ab Omni aevo maxime infestus fuit, ita etiam in eos Summam exercuit tyrannidem. - Laetamur hodiernis diebus, quibus tuta innotuit prophylaxis, sonticam illam luemitu rarescere, ut in providioribus saltem Regnis Sporadicos tantum ac plerumque benignos ejusdem casus videre liceat. - Potiora momentis, quibus praesagitio futuri eventus innititur, sunt: Subjecti aegrotantis conditio, febris Uliaracter, Symplomata et de C Ur SUS, atque exanthematis ratio. 477. Quo ad subjectum. Exoepta tenerrima aetate ac dentitionis periodo, infantes et pueri inter tertium et decimum annum, licet Sensiliori fibra donati, variolas felicius prae adultis SVPerare obServantur, ipsaeque cicatrices reliC-tae facilius dolentur. Τempore evolutionum Physiologicarum , pubertatis, Catamentorum, graViditatis aut puerperii majora plerumque a varioli Spericula Sunt pertimescenda. Senes gravius PleC-tuntur. Latentes denique in organismo diathosos morbosae, uti rhachitica, Scrofulosa, verminOSD, libenter anomaliaS Pariunt.. 478 Quo ad febrem, ejus chara terem, de Cur Sum et Symplomata. - QuouS-que febris variolosa characterem inflammatiori catarrhalem , aut inflammatorio - gaStriCum moderate evolutum, nullisque insolitis viscerum paS-sionibus stipatum offert, illamque exhibet ima-

275쪽

ΕΤ ΕXANI HEMATA ACUTA.263 ginem, quam ei in regulari decui Su Competere

diximus 455 - 441) , eousque faustum pollicetur exitum. Quamprimum vero ordinarius febris variolosae character inflammatorius vel gastricus ad altiorem evehitur potentiam, vel plane in nervoSum aut Septicum Vergit, insignia inducit rerum discrimina. Hinc malum omen portendunt omnia illa signa, quae ejusmodi funestas variolarum anomalias indicant, nee non CircumSinn-tiae earum Origini faventes. Pessimi moris symp- tomata, quae mortem Plerumque maphinantur, Sunt: prostratio virium improviSa, absque Causa

nota ue delirium aut sopor 3 Carphologia et croci- dismus ; petechiae ; haemorrhagiae ue diarrhoea

ostraenis 3 ardor in visceribus mordax cum Siti cla-mOSa. ConvulSioneS, quibuS insantes eruptionis tempore adficiuntur, nisi graves fuerint et diutius persistant, Salutis Spem minime detrahunt; ast tanto magis periculoSae evadunt Sub protractiori morbi decursu. Peripneumoniae, aut en Cephali-lidis societas non inferiora adducit pericula. Incessus morbi lentior minori terret metu, quam nimis acutus et praecePS. 4 9 Quoad exanthema. - quo regulaxior fuerat exanthematis eruptio, cum febris aliorumque Phaenomenorum decremento, quo minor PUStularum numerus, quo amoenius hae florent, ab invicem distantes, margaritaCERO, TO- Seu Zona Cinctae, elevatae, in vertice deproSSae, determinato tempore maturationis fastigium ad-

276쪽

tingentos, - eo selicior eSSe Consuescit rerum adspectu S. Si vero irregulariS est eruptio, nimis Praecox, tarda, inaequalis, imperfecta; si febriles motus nullam inde experiuntur remissionem 3 si pustulae maximo prorumpentes numero inter Se confluunt, et conglomerantur 3 Si Suppurari CunC- tantur, vel ViX maturae Collabuntur, ichorosum

fundentes liquorem, qui ardentem febrem fovet ;- tum tristis eventus timorem incutiunt. POSSimae Sunt variolae Sanguineae, gangruenOSae, ure SCEn

tes, emphySematosae, petechiis et vibicibus inierstincta .

480. Quo ad circumstantias latera Ie S. Anni tempus, atmosphaerae constitutio, epi-demiae ingenium, clima et complicationes VBriolae cum aliis morbis ad mitiorem vel infestiorem decursum plurimum contribuunt. Benignius incedunt hyeme; aestato libenter malignae eVadunt ob sacilem characteris biliosi, nervosi aut putridi societatem. In locis uliginoSis, udis, Palu Strihus , in noso comiis et brephotrophiis anguStis et male ventillatis pravam induunt indolem. Quae populariter grassantur et undique divulgantur, Variolae, plerumque periculi plenae 3 ne quo

melioris notae Sunt, quae tu SSi ConVulSivae, morbillis, dysenteriae populariter debacchantibu S, aliisve pestilentiis intercurrunt, et quae homineSSCorbulo, aut lue venerea confectos adgrediuntur. Animi passiones deprimentes, ConSternatio, terror, Calamitates pubricae, annonae CharitaS, tumultus bellici graviorem reddunt morbum.

277쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA. 265TΗΕ ΒΑΡΙΑ. 481. Ratio variolis medendi eisdem innititur regulis therapeuticis, quas diversis jam lo- Cis inserere occasio fuit 3 agitur enim de febri

ContagiΟSo-eXanthematica, quae in decurSu regulari characterem inflammatoriO- CatarrhOSum,

aut inflammatoriO- gastricum sibi privum habet, ac ideo inprimis methodo antiphlogistica, ape-xiente et leniter diaphoretica eget. Specialia tantum Subiungere juvabit praecepta, quibuS ob morbi specificum ingenium, atque exanthematiS Particularem decurrendi modum satisfacere Oportet, ut morbus seliciter devinoatur. 482. Quum incerta propemodum Sint Signa, e quibus ante febris variolosae evolutionem praegressa divinari possit infectio, vix ulla durante opportunitatis periodo Conceditur medela. Illa caeterum praesidia, quae inprimis epochadivulgatae insitionis artificialis innotuerunt, et ad morbi violentiam infringendam laudata sunt, imo mature exhibita infantes a variolis tutare dicebantur, uti aqua picea, veSicatoria, Calomel, aethiops mineralis, et famosae quondam pillulaeno Sonsto inii se mercurio dulci, Camphorct, aloe et gummi Guajaco compositae), de Sua Celebritate plurimum amiserunt 485. Idonea cura primi variolarum stadii, quod subrile vocant, magni est momenti, ac ad regularem morbi decursum plurimum contribuit.

Praeter usum medicamentorum refrigerontium,

278쪽

FEBRES EXANTHEMΛTICAE 266o mollientium, leniterque eccOProticorum , aeris temperies moderata, frigidiuscula potius quam calida, quindecim circiter thermometri Reaumu-riani graduum, monente Huse Iandio, adprime

convenit, quare aegrotantes interdiu a lecto arcendi, aerique libero committendi sunt, tutando tamen corpus a frigoris insueti et ventorum aC- cessione. Ubi major vis morbi aegrotum extra lectum morari non permittit, levioribus saltem tegendus erit Iodicibus. Ut blanda cieatur diaphorosis, infusa egelida storum verbasci vel Sambuci cumroob baccarum hujusce fruticis, aut refractas do-Ses radicis ipecacuantiae vel tartari stibiati suademus , quas illis tantum in casibus adaugere oportebit , ubi clariores Saburrae sursum turgentiS ΠΟ-tae emeSeos necessitatem dictant. Alvum non morigeram optime solvunt ClySteres laxantes, ae internus pulpae tamarindorum, vel solutionis man- natae uSu S, quarum inefficaciores vires interdum salibus mitioribus acuere licebit. 484. Dum florescere occipiunt variolae, cum in modum procedendum erit, ne eruptionis opus praepediatur, Vel tumultuarie promoveatur, sed ut debita ratione Succedat. Quam ob rem Sedulo vitare oportet omne id, quod exanthema inevolutionct anomalum reddere valet. Nocebunt igitur alviductiones et phlebotomiae generoSae, refrigerium, stimulantia, maxime vero Sudorifera potentiora, quibus olim scopo alexipharmaco in

Summum aegrorum detrimentum usi Sunt et me-

279쪽

dici et profani, ea quidem fallaci spe delusi, ac

si variolis uberius prorumpentibus Omnis materies morbosa soras expelli, et tanto SeCuriUS OrganiS- mi in futurum immunitas induci posset 3 novimus autem unicam pustulam, dummodo regulariter decurrat febre stipata, recidivam aeque avertero AC uberrimam variolarum Catervam. Juvat etiam in hooco stadio usus remediorum refrigerantium, diluentium, leniter diapnoicorum, aerisque ambientis frigidiuscula temperatio, quibus modeStB Variolarum eruptio optime expeditur. Multum vero interest, ut pauciores illis in locis offlorescant Pustulae, ubi major eorundem numerus nobiliOTUm ΟΓganorum munera, vel venustatem duittaxat

Periclitatur, quemadmodum in Oculis et vultu. Hus elandius et Hos f mannus hunc in sinem faciem et Oculos aqua frigida saepius lavari et collui suadent Alii linteolo, cui camphora prius

interitur, faciei superposito vario arum eruptionem minui perhibent. Primordia exanthematis in Oculi S quandoque usu aquae Saturninae valde dilutae discutiuntur. - Si anginOSa Phaenomena, vel intensior in oris parietibus ardor ct Salivatio moleStant, gargarismata et collutoria emollientia cum lacte non erunt omittenda. Convia Sion ES, CO-ma, SubsultuS tendinum, deliria, Aliave Symptomata nerVOSa, quae interdum in tenerioribus infantibus observantur, durante hacce periodo eruptionis , praeSertim retardatae, diaphoreticis lenioribus , sambucinis' Camphorae dosibus parvis, si-

280쪽

263 FEBBES EXANTHEMATICAE napismis aut vesicantibus, exanthematis explicationem promoventibus, plerumque Placantur, nisi malignum fuerit morbi ingenium. 485. Quatenus variolis ad suppurationem vergentibus recens incenditur febris, facilisque Succedit resorptio puris, in urinis haud raro advertendi, major quoque in hocce stadio requiritur medici cura. Febrem Suppuratoriam temperamuS potibus refrigerantibus, praesertim acidulis, qui sanguinis irritati circuitum sedant, Simulque nisui in liquationem obstant. Usui remediorum Solventium, maxime nitri et mercurialium meliores practici omni jure se opponunt. Ad venaeSeC-tionem tune solum recurrendum esset, ubi insigniS OrgasmuS, vel congestio gravior in capite aut Pulmonibus adparet. Scopo puris reSorptionem impediente vel minuente suadent pustulaS BCH aut lanceola perpungere, ac effluentem materiem spongia, lacte tepido et aqua madefacta abstergere. Hancce tamen medendi methodum , - quam PlureS ex eo non approbant, quod pustulis irritatis febrim augeri, suppurationem ab aCCeSSu ReriSatmosphaerici depravari, ac deformes in cute ci-

pustuIarum valde turgentium, dehiscere CunCtantium , vel ichoroso et rodente latice rescrtarum limitandam esse cenSEmuS. - Ne abSorptum PUS

damna paret, ejus exitui per urinas potius savcndum, quod potibus leniter diureticis, aquis Sel-teranis, Sero lactis, decocto graminis, aliisve liu-