Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

311쪽

maturationem, parique tempore Phaenomenorum, adversam valetudinem indicantium, remissionem efficiunt. Hae pustulae osserunt Colorem argenωteum Vel margaritaCeum, rubore aut livedine circumcirca limitantur, ac lympha limpida scatent, pedetentim spissescente, lactisque Consistentiam contrahente. Ubera lacte turgent, indurescunt, neque sine dolore contrectari vel mulgeri possunt. A die duodecima ad decimam quartam Pu-

lida, qua delapsa cicatrices relinquunt rotundaS, nisi inter mulgendum inflammentur, ac in ulcera profunda. degenerent. Talis est decursuS Vari O-lae vac Cinae genuinae, quae Per mulC-

tum quandoque super plurima ejusdem gregis individua diffunditur. 528. Ab illis distinguantur, oportet variolae vae Cinae Spuriae, quae pariter in VaCCarum uberibus exsurgunt, humano autem Corpori insitae humanas praecavere nequeunt. Consistunt in pustulis exiguis, albidis, aut flavis, quandoque nigrescentibus, post triduum jam maturis, medio tenus haud depressis, Conoideis, diluto rubore et minus manifesto cinCtis, in parvaS CruStas abeuntibus. Eruptionis ac florescentiae inces-Sus valde irregularis est 3 nonnullae enim efflOre Seunt, dum aliae Siccescere incipiunt. Ideo lentior esse Solet decursus , eadem tamen ContagiΟ-sae dissusionis sacilitas. Ipsa vaccarum aegritudo Comes nullius fere momenti est. Potiores, quas

312쪽

a veterinariis notatas invenimuS , varietates variOIao vaccinae Spuriae Sunt: V. SUCCineae, nigrao, Coeruleae, bullo Sae, albae, xu-

M OBIOLAE VACCINAE HOMINI INSITAE.M VACCINA VENA. 529. Pustulae vaccinae genuinae, a Spuriis

probe destinguendae, homini ex industria, vel

fortuito casu Communicatae Sequens esse Solet

curriculum. Versus finem tertii ab insoctione diei, vel crebrius quart o incipiente tubercu- Ium emicat minimi a cicutae capitis aut Seminis milii magnitudine, rotundum, rubrum, Tegulare, marginibus elevatis, quandoque leviter pruriens. Dic quinto crescit papula et in vesiculam trans- Parentem elevatur, quae die Sexto et septimo pedetentim inturgescit, lympham concipit limpidam, diaphanam, ad apicem foveolae ad modum deprimitur, circumcirca veluti valva obvallatur ac sortius prurit. Die Octava Suam perfectionem adipiscitur variola, o pluribus cellulis invicem communicantibus composita; latico Iymphatico magis insarcta foveolam amittit, complanatur 3 figuram et magnitudinem pisi dimidiati, atque colorem margaritae assumit; ad basin tantillum tumidam et duriusculani halone POSEO, SUH-

313쪽

sim ampliato, Sub tactu dolente et calente circumscribitur. Emicant hoc tempore nonnulla Sym-Ptomata, quae generalem indicant perturbationem; insantes enim nugas et ludos tergiverSantur, Suetam amittunt hilaritatem, pallent, quietem Prae- diligunt, e somno expavescunt, Sitiunt, VerSus eSperas fugacem in facie manuumque volis ardorem ae Iovem pulsuum Velocitatem praebent ;haud infrequenter glandulae, quae sub axillis Sunt, tumescunt et sub tactu dolent. Rarissimis tantum in casibus graviores incenduntur turbae febrilos, tussi sicca, vomitu , diarrhoea, aut Sudoribus stipatae. Talis rerum StatuS plerumque

nychthemeri, vel ad summum bidui spatio dissi

550. A die nona ad undecimam uSque pustula perbelle viget ; duas tresvollineas lata,

lenticularis, super cute lineam sere eminens, liquore ab initio diaphano et viscoso, serius turbido, albo - flavi cante, opaco, ae Vere purulento referta, rubore Coccineo et circinatim ad unciarum trium latitudinem excurrente CirCumscripta, cum aliqua subjectae telae cellularis duritie. Hacceperiodo, vaccinae ακμην constituente, in Cujus principio latex pustulis reconditus maximam inficiendi potestatem adtingit, Cel. Osianderet Hiilin singularem illum, quem verae Variolae Spargunt foetorem, in conclavi et halitu insantis percepiSSe teSinntur. 531. Cum die duodecima pustula accreS-

314쪽

FEBRES EXANTHEMATICAE ecro incipit ac in vertice obscurum contrahit punctum 3 spisseScenS lympha puriformis in cru-

Stam exiguam et tenuem CondenSatur, quae dic-bus proximis a centro versus ambitum dilatatur, totamque variolam obtegit. Pari tempore pallescit rubor, et ocissime plerumque decrescit tumor et irritatio partium contiguarum. Crustae ab initio laeves sunt, coloris fusci veluti lignum Suiolentae Mahagoni, rotundae, quandoque tamen BSperae, nigricantes , durae et quaSi Corneae obServantur ;cuti subjectae pertinaciter adhaerent, neque Sine cruenta hujus laesione et ulCeris metu separari possunt. Vinculis tandem Sensim Solutis sponte Separantur Circa DCtaVam ab exsiccationis principio diem, foveolam sive cicatricem relinquentes planam , Circularem, quae microscopio examinata plura foraminula exhibet, veluti collularum pustu- Iam prius componentium vestigia forent. 532. In hocce regulari variolae Vaccinae genuinae decursu Cuncta discerni possunt stadia, quae univerSim Contagiosis et SubStantivis exanthematibus propria eSse ConSueSCunt, quippe et

13 Stadium delitescentiae, si vo incubationis, ab insitionis momento uSque ad Completam diem textiam. 2)Stad. eruptionis aquarta ad octavam. 5)Stad. florescentiae ab Octava ad duodecimam ; et 4) Si a d. ex Siccationis a duodecimo ad decimam quintam du

raturum.

5bb. Possunt tamen sub incessu Variolae vaC-

315쪽

ΕΤ ΕXANTHEMΑΤΛ ACUTA.3o3 cinae deflexiones quaedam et vicissitudine S Occurrere, quin genuina ejus indoles ac humanas variolas praecavendi facultas aliquod potiatur detrimentum, quarum SeqUenteS, ceu patiores adnotari merentur: l) Eruptio retardata, ita ut, quas ad irritum insitas habuimus, post

Sextum, DCtavum, decimumve diem efflorescant, et non Taro simul cum aliis serius insitis decurrant. - 2) Segnior pustularum maturatio, quae praecipue in infantibus phlegmaticis

ac tempore hyemali observatur. - δ) Vel contra variolae ocissimus decursus, ut die tertio jam pustulam essorinet, die quinto exsiccari incipiat, omnemque Cyclum die Septimo vel Octavo abSolvat, quam anomaliam observavit Sacco in hominibus robustis et sanguine plenis, vel qui variolas humanas jam perpeSSi , harum TeCursum pertimescentes sibi vaecinam inSeri studuerunt.

4) Eruptio secundaria plurium pustularum veluti satellitum, in ambitu variolae insitae sive matricis Neben pochen), vel etiam in facie aliisque corporis partibus seruptio genex alis, Nachpochen), efflorescunt nimirum

decurSu vaecinae primitivae rite absoluto, ergo circa diem decimam quartam papulae CSiguae, rubicundae, variolis veris simillimae, quarum nonnullae abortiunt ac in tubercula violacea et prominentia abeunt, post aliquot dies, vel et serius evanitura, aliae Vero ordinarium pustulae vaccinae decursum absolvunt, ac lympham concipiunt puri-

316쪽

FELLES EXANTHEMATICAE

formem , quae vera S reddere Solet variolaS vaccinas , dum aliis inseritur individuis, quin tamen has simile excipiat exanthema serotinum. Huicanomaliae infantes Scrosulosos , vel qui cum aliis infantibus eodem tempore variola humana adsectis convivunt, obnoxiOS esse innotuit l . - 5)EXantho malis forma divorsa 3- rubor CirCainsitionis locum obsoletus, nullus, vel nimis intensus ac justos excedens fines, Super tollani membrum, vel et ad remotiores partes disrusus Boseola vaccina Willani 03 - tuberculum inflammatorium , quod illico post insitionem quandoque

emicat, praeSertim Si, ObServante Sa CC One, Tecens lympha e vaccarum uberibus depromitur, brevi tamen disparet, donec die quarta denuo in CODSpectum Veniat, Suetum percurrens variolae vaccincte genuinae cyclum 3 - pustulae insolita moles insignisque in ambitu et basi inflammatio ; crustae formatio praecox, tarda, Vel imperfecta, ita ut tenuis tantum Squamae veStigium adpareat; - transitus pustulae in ulcus diutinum. - 6)Sympi Omata extraordinaria, uti febris gravior, nauSea et VomituS, delirium, Sopor, Convulsiones , ptyalismus, diarrhoea , eruptio miliaris etc. - Τ) Pro Ce SSUS Contagio Sus ΟC- cultus absque exanthemate; intcrdum enim observatum fuit, in loco insitionis maculas rubras enasci per integrum brachium disrusas, ac brevi jam evanescenteS, tentatam vero alio tempore variolae humanae inoculationem, nullum cs-

317쪽

ΕΤ ΕXANTHEMATA ACUTA. 305fectum produxisse 23. Nil obstat, quominus aegritudo identica variolarum vaccinarum abSque ex anthemate manifesto ac solita Stadia percurrento

locum habere possit, quod saltem de aliis processibus contagiosis evictum habemus.

554. Inter Causas harum aberrationum in- Sontium referuntur: pravae conditiones individui pro insitionis opere delecti, debilitas, erethismus, diatheses quaedam morbosae 3 inter urrentes febres exanthematicae, dum in evolutione Versatur proceSSus ContagiosuS Variolae Vaccinae, uti morbilli , scarlatina ; Saburrae aut Vermium PraeSentia ; refrigerium 3 consortium Cum infantibus v9xiola humana adfectis 3 lympha Vetu State Corrupta; insitionis opus imperite factum, vulnuscula nimis profunda, vel unum alteri nimis vicinum ;violenta crustae per Scalptum evulSio. βὶ VACCINA SP M.

555. Multo magis momentosam anomaliam constituunt variolae vaccinae Spuriae, Seu nothae, quae a Veris, sive genuinis decursu inordinato ac aliena pustularum forma diScrepant, gravia Saepe incommoda machinantur, et VBriolarum humanarum casui praecavendo omnino im- PareS Sunt. - Jam post paucas horas ab insitione,

vel saltem intra primos duos dies febrilia concitan-IV. U

318쪽

tur Symplomata comite nauSea et inquietudinc, inflammatur locus perpunCtus, et VeSieula eXSDrgit conoides, quae ociter increSCit, formam irro gularem , Crenatam, oblongo - acuminatam induit,

in ambitu intense rubet, ac humorem colligit ichorosum. Quarto die pustula pisi magnitudinem adipiscitur, nullam tamen osseri duritiem, ac ideo

sub Iovissimo tactu rumpitur, omnemque lympham, quam continet, turbidam, Saniosam, Cine-rascontem largo rivo profundit, ac protinuS evacuatur. CurioSiu S indagata veSicula unicam tantumoflari caveam, illis destitutam Collulis, quac vac

536. Si boni gna fuerit variola Spuria, post

paucos dies eXSiccatur, crustam formando teneram, inaequalem, Scabram, flaVO - badiam, quae haud raro repetitis vicibus Secedit, iteria quo re-naScitur , donec Circa vigesimam diem formata cicatrice omnis finem adsequatur morbus. Maligna ex adverSO pustula cirCa ΟCtavam , Vel nonam

diem rursus inflammatur, notabilcm in basi Contrahit duritiem, erysipelaeeum ruborem Per totum quandoque brachium, cui insitum fuit virus, inordinato dissu sum concitat, inque ulcus mali moris degenerat, vero anthraci simillimum, quod notabilcm quotidie rodentis saniel copiam Separat, Per SeptimanaS, imo menSes perSiStit, ac tandem escharam format duram et granulatam, Sponte deciduam, Superstite cicatrice profunda et inaequali. nos orptus ichor haud raro febrim sym-

319쪽

ET EXANTHEMΛΤΛ ACUTA.307ptomaticam, glandularum Subaxillarium tumores, vel generalem eruptionem pustulOSam producit. Eximio Sacco ni hancce inter Variolas Spurias benignas et malignas distinctionem summi mO- menti in acceptis referendam habemus. 557. Quatenus pustula vaccina Spuria Variolarum humanarum CaSum avertere nequit, Plurimum interest, ut causae innotesCant, huic e a non δ-liae producendae pares.- Origo fomitis virulenti, qui Vaccinam spuriam parit, est vel primitiva

vel secundaria. Prior hactenus unice in vac- Carum uberibus observata est, in quibus haud raro variolae verae et Spuriae eodem tempore decurrunt. Virus e pustulis spuriis desumtum ac animalibus ejusdem gregis fortuito communiCatum, vel homini ex industria inflictum, semper pustulaumatrici analogum generat morbum. Vaecina Spu-xia Secundaria autem nascitur e viro genuinarum , diversas ob rationes degenere et depravato,

quarum potiores 13 in mala subjecti constitutione , 2) in delectu fomitis incongruo , 5) in opere insitionis inepto, si) vel in lateralibus CircumstantiiS , regularem pustulae verae decursum Perturbantibus, latent. 558. Oxigo variolae vaccinae e Cau- Sis, qua e in corpore infantis OXSt Bri t. - InfanteS Scrofulosi, verminosi, diverSiS CXaΠ- thematibus et imprimis scabie adfecti, variolarum humanarum Contagio jam contaminati, aut ei paulo post inoculationem expositi libenter ex vaccina-

320쪽

rum genuinarum pure insito SpuriaS progenerant. Quod praesentia unius tantum VeSiecte, Sero repletae , non minus, ac ipsius dermatis indoles et textura in diversis corporiS partibus varia vaccinae naturam interdum mutare Valeat, Jenneru Stestatur , qui apud eundem infantem in uno brachio veram, in ultero Spuriam puStulam subortam esse vidit. - Quod in illis etiam individuis nascatur , quae eminentem in variolas humanas proclivitatem habent, ipsa vaccina legitima non eradi

candam M u li x γ , hypothesis videtur, nondum

539. Si pueri vaccinam Veram perpeSSi SeCundae insitioni subjiciuntur, haec vel infructuosa erit, vel vero puStulam producet, quae formam et habitum genuinae Osreri, ulteriori exanthematis tutorii propagationi omnimode idoneum virus

generat, decursum tamen multo mitiorem, adeoque brevem tenet, ut intra OCtiduum terminetur. Eximio S a c c O n i, cujus amicis relationibus hancce observationem debemus, ejusmodi vaccinam veram mitem, ac praegressae insitionis efficacis gratia cicuratam italico idiomate is accinetia' nominare placuit, a vaccina spuria omnino disti guendam. 540. Origo variolae vaccinae SP Uriae ex incongruo fomitis virulenti delectu. Virus immaturum quinta, sextave iam die, aut nimis vetustum undecimo die, quo tempore in laticem purulentum spissescit, e pustulis