Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

531쪽

8 8 7 . V litis atque glossitis ab eodem venenato metallo producta, ac ideo me r curialis dicta, Peculiares quoque offert notas, e quibus Solis oculatus medicus ad praegreSSam Cala Sam Sattuto Concludere poterit. Pathognomonicis hisce SigniS adnumeramus; molestum ardoriS SEDSum in ore, intumescentiam glandularum salivalium, Uberem Salivae Secretionem, specificum halitus odorem, aegro non minus quam adstantibus ingratissimum , metalli Cum Saporem , marginem gingivarum , linguam et dentes sordibuS muCOSΟ-

Caseosis, tenacibus cirCumdatoS, quaS Ceu Pro ductum vitiatae Secretionis membranae muCOSae

Con Siderare oportet 3 particularis nisus inflammationis in pseudo organisationes fungOS9S, quaS Praesertim in illis linguae locis Observare licet, quae dentium lacunis et interstitiis respondent; eXCO-riationes et aphthas, cum epitholii ferme dissoluti Se CeSSu 3 quibus omnibus et aliae aecedunt turbae, febriles, vel ConSensualeS. 888. Communis veget ab iliu m acri principio Scalentium in organicas partes actio ea ESSE consuevit, quod inflammationem provocant plus minusve intensam, ac specificiS phaenomeniS CO-mitatam, quae mox ad consueta inflammationis topicae symptomata, diversimode modificata, refe

532쪽

runtur, unde forma ejus Specifica exsurgit, mox vero in contemporali fundantur organorum adjacentium , vel etiam remotorum laeSione, quae quidem plurimum Variat pro specifico veneni ingenio, atque electiva ejus actione. Inde evenit, ut nonnulla venena vertiginem, alia vomitum aut diarrhoeam, dysuriam denuo alia suscitent. 889. Acrimonia venenorum vegetabilium non eidem ubique materiae , neque omnibuS plantae partibus inhaeret, in nonnullis enim materia exintractiva, in aliis resina, in aliis oleum aethereum, o diversis plantae partibus eXtraotum, Communiter tamen lao, quod e sauciata Stillat planta, virulentam possidet qualitatem. Chemia recentioris aevi, in plerisque substantiis venenatis vegetabilium principium sui generis latere, docuit, quod

ad alcatium naturam proxime accedit, proprietatibus deleteriis plantae per eminentiam pollet, ac pro individui, unde depromitur, diversitate, diverSis nominibus, piperinae , Veratrinae , Si Ch ninae etc. insignitur. 890. Inter venena vegetabilia inflammantia, praecipua mentione digna, existimamus illa, quae, non solum interne exhibita, vel cum parte vulnerata in contactum posita, funestos exerunt essectus,

sed ipsi cuti adplicita, coercentem epidermidis virtutem Spernentia, vehementissimam producunt inflammationem, vel et causticorum more SphaCE-lum provocant. Principem hic sibi vindicant locum, Pleraeque SpecioS e gen cre Euphorbiae, Hanunculi,

533쪽

A ri, et Daphnes, Plumbago curopea, Cynanchum erectum, OpoCynum androSemifolium, Anae ar-dium occidentale , Cncorum tricoccum , Cerbera Ahovai et Manglias. Maximam vero virulentiam osserunt Rhus Vernix et Toxicodendron, Hippomane Mancinella, et Excoecaria A galocha, quarum Plantarum SuCCus non modo cuti instillatus, sed etiam effluvia sola ardorem et ruborem inten-Sum, pruriginem intolerabilem, urentes phlyctaenas, vel bullas, erysipelas vastum, validamque febrem gignunt, praesertim dum folia in umbra

et tempore pluvio aut nebuloso decerpuntur. Tanta autem est horum Venenorum ViS, ut Praeter partem immediate insectam, et remotiores eadem ratione adficiantur. Quod e ruptis vesiculis offluit Serum, aeredine sua vicina arrodit loca, ac demum in Crustas coit, subjectam Cutim cum dolore findentes. Mons ii experimentis debemus analysin soliorum Rhois Toxicodendri, e qua patet, hydrogenes Carbonicum maxime praevalere, cujus potestas a Solari luce suppreSSa, in umbra praesertim evolvitur.

891. Regnum a n i m at o tertiam, eamque sortilissimam suppeditat venenorum inflammantium Scaturiginem , quorum, habita geneSeOS ratione, tria distingui possunt genera : l) Nonnulla

534쪽

FEBRES EXANTHEMATICAE

in propriis organis secretoriis ex insonti caeterum Sanguine parantur, et vitae normalis productum ac essentialem individui characterem efficiunt, uti venena Serpentum et inSectorum plurimorum, idque sibi privum habent, quod cum apertis plagis

in Contactum Venientia, Summe deleterios edunt essectus, in ventrieulum vero delata, Vel Supra Partem epidermide munitam adplicita, nil mali producunt. 2) Alii fomites venenati integrantem formo Constituunt organiSmi Sani partem, atque mox evoluti et elaborati jam deprehenduntur, uti in cantharidibus, sermicis, erucis, et urticiS maxinis , mox vero aliis elementis vincti delitescunt, per analysin chemicam eliciendi, uti phosphorus Ct ammonia. Interne adsumpti non minus quam cxterne adpliciti nocent. 3) Tertium denique venenorum animalium genus nunquam Productum Specificum processus vitalis, ad normam pergentis, sistunt, Sed per Statum morbosum, Vel putresa tionem extricantur, ac ideo potius ad mephites,

vel semicontagia septica referri merentur, quibuS- cum duntaxat ratione effectuum, quo S concitant, adprime conveniunt.

892. Teterrimum Sane virus est illud, quod serpentes varii in propriis solliculis, juxta dentes incisivos positis, praeparant, recondunt, ac sub irato morsu per ipsos dentes, exiguo foramine Pertusos, inflicto vulneri ud libitum infundunt. Est

535쪽

ΕΤ EX INTHEMATA ACUTA. 523autem liquor ille viscidus, unguinOSus, inodorus, insipidus et mitis, nullius acidi vel alcatini principii vestigia prodens, coloris flavidi, aqua Specifice gravior, ingestus vel illaesis partibus infrictus nulla incommoda parit. In fames prae aliis innotuerunt diversae Species e genere Crotali, Boae et Colubri, quarum maxima pars in tropicis natales habet regionibus.

Patricli Rus Sel, an accountos indian serpents collectedon the coast Os Coromandet. London 1796. T. II.

805. Illico a serpentis venenati morSu aCerbus o micat in loco sauciato dolor, qui per totum membrum , imo et ad interiora corporis distanditur ;adtollitur pars demorsa in tumorem durum et palutidum , Serius rubrum , lividum aut nigreSCentem, vesiculis haud raro conspersum, qui cito CreSCitot ampliatur 3 e vulnusculis Cruor ater, aut foetiis

da sanies stillat, quod quidem stillicidium cessat phlogosi ad maximum gradum elevata ; Sequitur

tandem Suppuratio prae CEPS, Vel gangraena .a Praeter hasce notas locales, quas virus instillatum vulneri et inflammationi suscitatae imprimit,

ociter summe exitialia in toto organiSmo , et Speciatim in systemate nerVOSO , ob narcotiCAS Ueneni virtutes, extricantur Symplomata, febris ardenS, Vertigo, Sopor aut delirium, insignis virium proStratio, ConvulSioneS, vomitus, cardialgia, Sitis Clam OSa, icteru S, angores, pulSus exilissimi, deliquia, quibus cita Saepe succedit mors, nisi ars

536쪽

894. Phaenomenorum Specialium disserentia, numerus, intenSitas atque periculum, quod indescaturrit, plurimum quidem variat juxta Serpentis speciem diversam. Do Cuit tamen experientia, eandem Saepe Speciem pro Variis Circumstantiis, aetate, Satietate, esurie, iracundia, anni tempore, climate et Solo, quod incolit, Varium venenositatis gradum offerre. Ita e. g. Viperae Climatis calidioris, vel quae in apricis vivunt locis, magis periculoSae QSSe Solent 3 minus nocent fame confectae, quam bene P a Stae.

895. Toxica illa truculentisSima, quibus harbarae Indiae nationes mortiferas inquinare Solent sagittas, e SueCiS diverSarum plantarum, Nondum sufficienter cognitarum, parata, uti SUnt Venenum amerio anum Ti Cuna S, Upa S-ΑD-ti ar, et WOOrara, Cum VeneritS Serpentum non solum eo intuitu collimant, quod praeter malignam inflammationem partis Sauciatae Sympto

riculum inducunt, sed quod etiam Iambi absque detrimento possunt, in ventriculum delata vel partibus epidermido tectis superrimposita vix insidias parant, Serpentibus innocua Sunt, et quod

tandem carnes animalium, eis venenis Ocelsorum, impune Commeduntur.

Fo ni ana, Traile Sur te ven in de in Vipere. T. II. p. 85-124. Orsila, Aug. Toxicologie. 4.Τh. P. 3 - 19.

896. Entium organicorum familiam non minus importunam componunt in S e Cis, quae BD-

537쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA.

525stivis praesertim diebus catervatim per aerem Circumvolitantia, vel doloSo paSSu per humum TeΡ- tantia, hominum et animalium corpora insidiose odoriuntur, atque in partibus, quas immediate pertingunt, acria tormenta, imo et ominosiora Subinde Symplomata prΟVocant. Eorum nonnulla Sanguine et tenuiori humore pascuntur, quem in finem proboscide Suetoria provisa esse solent 3 alia vindictam spirant, in primis ad iram concitata si fuerint. 897. Inter illa, quae in sui defensionem et tutelam armavit natura , recenseri prae aliiS merentur: Apes, Vespae, Crabrones, Fuci, Scorpiones, et quaedam Ar a n e Rr u In SΡΕ- CieS , quae Cuncta ad annum muniuntur aculeo tenuiSSimu , vel hamo recurvo lacerante, ad Cujus radicem Hoochio, Smam merdamio, Fontana, aliisque docentibus, ve Sicula exstat liquore venenato plena. - DolorΟSOS et Saepe funestos puncturae essectuS non a mechanico stimuli infixi, licet interdum in vulnere remanentis , irritamento, sed a chemica qualitate virulenti Iaticis, per aeuleum cavum intra cutem insinuati, pendere, Observationes Reau murti 1) extra dubium posuerunt, o quibuS innotuit, VeSPBrum

punctionem primam Summe dolorificam eSSe, Secundam mitiorem, tertiam vero vix Sentiendam, donec novas vires animal reSumpSerit, reparBV xitque paSsam veneni jaeturam. In Sectorum Venenum CurioSe examinatum viscidum invenitur, coloris albidi, Sapori S a muri, acri S, et UrentiS,

538쪽

5q6 FEBRES EXANTHEMATICAE manifestaque acidi Vestigia prodit, quas quidem

proprietateS virus apum Per eminentiam ossere

898. Consuetiora phaenomena hujusmodi

puncturarum veneficarum Sunt: dolor vehemen S,

subindo immanis, subita partis vulneratae intumescentia, quae modo inflammationis erysipelatosae, modo Verae PhlegmoneS CharactereS Praesentat , Calorem videliCet urentem, ruborem pallidum, puniceum aut lividum, Phlyctenarum Congerio interStinctum, non Sine gangraenae metu. Proximam mali resolutionem pruritus et Scabendi desiderium indicat. - Licet posita eadem in- Secti specie, eadem quoque Sit Veneni natura, idemque Spectata qualitate essectus, multiplicatis tamen ictibus Symplomatum numerus, violentia et periculum ita augetur, ut Si v. g. tota alvearii pubes irata in hominem exardeSCat, VASlum H dolentissimum Erysipelas Super partes denudataS, eisque contiguas, febris ardens, deliria, Convul-SioneS , ipSaque morS SuCCedere ObServata Sint. 899. Nec certe deest vis major urendi inscctis, quae in aere calido et praefervido climato degunt, vel venenato pabulo Vescuntur. Quae de Scorpionis africani et americani veneno multo magis deleterio peregrinatores passim narrant, de aliis pariter valent Zonae meridionalis insectis. Fa-mOSae apud antiquos erant vi pungente Apos CrotonSeS, quae Si turmatim oggrederentur, et bO-

539쪽

ET EXANTHEMATA ACUTA.52 vos ipsos possent prosternere 13. Usus mellis, quod opeS e venenatis AZaleae ponticae floribus collegisse videbantur, narrante, ni fallimur, Xenophonte, integrae militum graecorum phalangi Vomitum, temulentiam et insaniam conciliavit ;CujuS eventus veritate admissa, nemo insciabitur, etiam Venenum, quod apes parant, a simili circumstantia majorem virulentiae gradum contrahere POSSU.

1 Aeliani, Lib. 17. de animalibus. CBP. 25.

900. Phalangiorum et aranearum quarundam, Speciatim tarantulae a Pulicae, adeo funesti esse Solent morsus, ut dolorem VC-hementem, ardorem, tumorem inflammatorium livescentem, pauciS diebus post crusta nigricante Obsitum ex itent, aecedentibuS mOX Somnolentia, Cardialgia, angoribus ac tormentis in singulis corporis artubus. Effraenis saltandi cupido, quae tarantulae ictu produci, ac per muSiCae Concentus Sanari oredebatur, jam a Baglivio pernegata, inter medicinae fabulas merito releganda.

901. At non minus numerosa est illorum in- Sectorum ClaSSiS, quae, etiam non IaCeSSita, Sanguine ac liquoribus animalibus cibantur, aut delectantur, eodemque tempore, quo altilem laticem acuminata proboscide, cutim perfo-

540쪽

5q8FEBRES EXANTHEMAI'ICΑΕ liente, hauriunt, viri acris et fere ignei guttulam instillant, quod pro animalculorum diversitate cruciatus concitat adeo disserentes, ut ex his solis interdum ad Speciem importuni hospitis

sat tuto concludere liceat. Jam muSCae ΠΟ-

Strate S, praesertim imminente procella, et Sub finem autumni acriter pungunt et quidem levissimo haustollo ita, ut nota remaneat. MUS CREcolumba censes culex reptans), in Ba-

tolerabiles hominibus ac bestiis inducunt cruciatus i). oestrii boum, et tabani equorum sortissima etiam terga impetunt, ut Continuo ipsos Cauda everrere neCessarium Sit animalibus , imo Si nares, annum, aut vulvam adtigerint, in furorem agantur illa. Hominibus vero molestissimae esse solent illae culicum et Conopum turbae, quas in locis humidioribus, luto atque Coeno Squallentibu S aeStas parturit, et quarum nonnullae Stridore nos monent sc ii l e x pi- p i e n s), aliae noS tacite circumstant, dormientes aeque adgrediuntur ac vigilantes; vesteSque ipsas , si non arcte colligatae fuerint, Superant. Inter hos culices eminent illi, quibus America meridionalis, praesertim vero inSulae et magnOrum fluviorum littora undique Scatent, et quo SLusitani Moschitos passim nominant, adVe nis, ut ajunt, multo magis, quam indigenis infestos. - Α pterorum in Sectorum Communissimum esse solet cimex lectu larius,