장음표시 사용
501쪽
sel cy); intra Stomachum residua ejuSdem mutori ei atrae, vel atrO- viridis, foetidi Ssimae, quam aegri vomitu rejicere solent ; hepar justo magis turgidum, liquido Sanguine plenum, in Superficie inflammatum, quandoque tamen ad Speciem integrum; vesicula fellea bilem nigram, RSCo- viridem et spissam recludit; lien volumine auC- tum et interdum plane extat cerationibus exessum Jaclis on); flava decoloratio totius panniculi adipo si et Omenti B isset); cita defunctorum Putredo a praecordiis incipiens. ΛΕTIOLOG1A ET MORBI THEOBΙΑ. 828. Eminentem in typhum americanum d i s positionem osserunt advenae, praeSertim Cregionibus septentrionalibus , vel et indigenae ex itineribus in dissitas oras reduces ue AethiopeS Contra , Creolos , ipsosque Europaeos a Iongisi i jam
tempore americano Solo adsuefactos quo in casu particularem faciei squaliorem contrahunt, stetrat pa talea) xarissime adfici constat. Proclives demum prae Ceteris Sunt, qui laute convivantur, dapes Salitas, fumo indurataS, vel multo aromate Conditas, Potusque generosos amant; qui venerei Samplexibus abutuntur; corpus laboribus strenuis exerCent, triStitia, DOStalgia, aliove pathemate rodente adfliguntur. Muliere S, tenerOS, Ct COS,
qui sudamina ac hydroas ; quovis aequinoctio in tropicis terris endemias M o u li x i e), vel eandem febrem savam passi jam sucrunt, immune SesSe, ab observatoribus exploratum habetur.
502쪽
Setur. Omnium primo enormiS ille aeStus, qui Indiae Occidentalis accolas, maxime Vero advenas ita adurit, ut non Solum pinguiculo Sudore continuo madeant, sed etiam floridum corporis habitum brevi amittant. Mense Augusto et Septembri tantuS ESt Coeli fervor, qui neque noctu infra 90O thermometri Fahrenheltiani descendat. Cur autem Calor insularum tropicarum praecipuus Sit sobris flavae fons, Savare SyuS expliCare conatur ex abundantia acidi carbonici, quoniam lux Solaris, propter pluvium Coelum in Plantas agere, ut gaS oxygenium extricare nequit. Inde etiam
perspiratio culanea depraVatur, ut sudores foeteant, metalla oxydent, et lintea arrodant. - Imminutam electricitatis atmoSphaericae tenSionem, qualem Ber aestuosuS Communiter offerre solet,
ad genesin febris flavae plurimum Contribuere, hujusque dominium ea ratione declinare, qua Crebriores Contingunt electricae explosioneS, variis experimentis nuper Statuminavit Americanus Mu-dicus Sh c cu t Ι).
l;50. Alteram prophasin praebet humiditas atmo haerae adeo insignis, ut omnes sero fidei limiteS excodat. Ita notum est, in Insula S. DO- mingo et Jamaica pecudes sere nunquam Sitire, Curn eae uere SusTCientem absorbeant humorem ;suppellectilia ferro a rubiginem, aliaque Corpora
503쪽
401 mucorem mira facilitate contrahere. ImmenSBo paludes, lacus, vicinia maris, illuvies et imbres abundanteS, nec non orygae et SaCChari cultura ad hancce exitialem atmosphaerae conditionem plurimum Conserunt 3 estque adeo evidens ejus insalubritas , ut ipsa febris flava in illis tantum evolvatur regionibus, in quibus calor EXCOSSiVUS una- cum humiditate et paludosa mephito Conourrit, quae infra maris libellam sunt Sitae, vel super hanC parum eminent, et quarum flumina fluxum
s51. Tertium denique momentum Procatareticum largitur perfrigeratio repentina, nocturnis praesertim horis corpori admisSa 3 quare, testante Humbo id tio, summe detrimentoSum ESt, ΠΟCtes Sub divo sereno transigere. Si refrigerii causa furuncularis illa eruptio, quam advenae in Antillis interdum contrahunt, derepente reprimitur, febris flava pariter sequi obSerVata eSt. 852. Hactenus de causis, quae febrem flavam originariam producunt. Quamprimum autem morbus altiorem vehementiae et malignitatis gradum adeptus est, contagioso principio eliciendo par evadit, quod in Satiis et dispositis eandem aegritudinis formam Concitat, atque per almo Sphaeram Contaminatam non minu S, quam Per Contactum mediatum, vel immediatum ultro dis- funditur et multiplicatur. - Digladiantur quidem medici circa contagiosam febris flavae naturam ;nonnulli enim eam absque haesitatione defendunt,
504쪽
Schol te, Areiula, ac, Summus hac in re judex, Cl. Haygax th; aliis interim, uti Mouli rico, Valenti Π o et Savare Sy O contrarium Ddserentibus. Videntur tamen haece discord aeSine negotio conciliari posse, dummodo febris flavae origo et decursus adtentiori perpendatur animo 3 unde etiam majorem verisimilitudinis gradum acquirit sententia Gilberti, Clar hii, et Humboldi ii, qua morbus modo ContagiOSUS, modo contagii expers declaratur. 855. Quemadmodum complures sebres aCutae epidemicae aut en demi ae, si sub adversis cirCum-
stantiis, debilitati et colliquationi patrocinantibus,
decurrunt, ac certum malignitatis contrahunt gradum, Contagiosos fomites extricare, ac in VeraSpestes degenerare valent, ut id de typho nostrate, et de sobro anthracica Orientis, quae Saepe e insontibus in principio febribus prosiliunt, Compertum habemus 3 ita etiam nihil obstat, quominus febres biliosae, aut inflammatorio - biliosae Occidentis, ab initio pure en decimae vel epidemicae
in Contagiosam vertantur luem, quo in CaSu non
solum inter soli natalis incolas celerrime dissunditur, sed etiam per merces, maxime gOSSypinas et Ianeas, aut per insecta ad remotissimas plagas transvehitur, quod concipi nullatenus posset sino contagiosi somitis intercessu. Praestantia demum praesidiorum prophylacticorum, ac inprimiS Separationis insectorum in coercenda ulteriore mali
505쪽
Observatoribus confirmata : homines febrem sci-Vam Semel perpessos, Secundae insectioni impunes resiStere l), adSertum adhuc magis corroborare juvant.
834. Duplicem igitur febris flavae tropicorum
formam Statuere, rationi Siammo ConSentati eum
est; benignam utpote, neutiquδm Contagio 8am, et malignam, Seu Vere pestilentialem 13. Prior,
ab Anglis B. Jaclison , S. Br Omne, Fr. G. Eymann et Rush exacte descripta, schrompraesentat biliosam, aut inflammatoriO - bili sum καυσον Hippocratis Mosele y O scite docerite), cujus origo, popularis dis Sio, atque major, quam
in nostra Zona temperata Contingere Solet, malignitas e Circumstantiis climaticis absque dissicultato Concipitur, quin tamen ideo, testantibus C h ovali ero et Hultio, essentialis vigeat eam inter et febres biliosas Europae disserentia. - Altera contra febris flavae forma, e priori quidem oriunda, evolutum jam Supponit contagiosum fomitem , et quamvis in primo Stadio characterem febris genitricis retineat, nempe inflammatorio- biliosum, Ociter tamen ad astheniam et liquationem SeptiCam properat, unde veram typhi putridiimaginem praebet. Atque haec est ratio, Cur morbum inter contagiosas febres, et speciatim inter illas a methystico miasmate oriundas pertracta i-
506쪽
FEBRES EXANTHEMATICAE mus, typhi generico nomini opitheton icto ro-d i s tropicorum, exemplo Sa uva gesti et
Sprengelii, adjungentes, quo Specialis et Constans morbi sorma, Simulque natalos indicantur; cvitata tali pacto ambigua compellatione febris flavae, quae etiam ad καυσον tropicorum insontem, non ContagiOSum, atque ad aliaS Cujusvis generis febres, ictero comitatas, omni jure extendi posset.
13 Sprenge Iii Institui. palliologiae Specialis. 3.112, 1l5.
855. Eadem ratione, qua febres inflammatOxio - catarrhales et exanthematicas mali moris, si in characterem nervOSum, nut Septi Ciam Diluntiar,
praecipuas matriceS typhi contagiosi nostratis, seu exarathematici QSSE , huncque ideo symptomatibu Scatari halibu S per omnem fere dccursum stipari comperimus ; - ita febres inflammatorio - biliosas, ob climatis torridi potentiam in maloscam liquationem versas, typhi Occidentalis genitricem esse, nobis verisimile videtur. - Incitatio vitalis, in
primo morbi stadio constanter aucta, acerbus adopigastrium dolor, vomitus rebellis, angorcS SUmmi et cadaverum aut Opsia non solum primitivum characterem inflammatorium, scd etiam topicum processum phlogisticum in ventriculo abunde ovineunt 3 icturuS Vero, aliaque symptomata bilis redundantis et qualitative alteratae, Systema Cholo- poeticum eminenter adfectum osse, extra dubitation; s alcam ponunt, quin tamen verae inflammationis in hepate praesentiam tuto indicent.
507쪽
CURA 856. Quatenus typhus icterodes tropicorum varium juxta stadiorum diverSitatem ossert Characterem 3 eatenuS quoque ipsam medendi rationem variare debere, Sponte liquet. In primo stadio aucta virium incitatio, topica irritatio ventriculi et hepatis, atque redundantia bilis necessitatem remediorum antiphlogisticorum et evacuantium vindicat. Debilitas contra et SeptorrhepSia in periodo secunda praevalens ad Cardiaea nervina, roborantia et antiseptica confugere jubet. In utroque tamen caSu mere indirectam ESSe curam eo intentam, ut vires VitaleS rite temperentur, alteratus vegetationis propeSSuS corrigatur, et Sym-Ρtomata urgentia leniantur, jam inde intelligi poterit, quod de critica et contagiosa agitur febri, cujus sanatio medicatricibus naturae moliminibus plurimum incumbit. Generales CanoneS therapeutici non disserunt ab illis, quos jam in capite de
typho exanthematico enucleavimus 3 quapropter nonnisi specialiores quaSdam medendi rationes, a
837. Experientiae Lindii, Moseloyi,
Jacli sonii et Griffitii docuerunt, VenaeSeC-tiones in morbi principio semper desideratas tu- Iisse OpeS 3 Summam tamen in hujus remedii usu circumspectionem dictat inevitabilis ferme in astheniam et liquationem transitus. Potiones refrigerantes, emollientes, mucilaginosae, ac similes
508쪽
lysteros ventriculi Sen Silitatem, et dolores acer- hos optime leniunt. Circa efficaciam balneorum tepidorum vix non omneS Conveniunt practici. 838. Scopo sordes biliosas eva uandi, Simulque benescam meta syncrisin ossiciendi emetica quidem valde prosunt 3 eorum tamen usui ob manifestam stomachi irritationem inflammatoriam rarissime conceditur locus, ni Si prima excipiamus morbi initia. Melius quadrant purgantia leniora, tamarindi, manna, Cremor tartari, mercurius dulcis, quae alvum leniter Subducunt, quin irritatos fistulae cibariae parieteS Ossendant.
839. Sub transitu primi stadii in secundum, vel etiam citius, sinapismi et vesicantia princeps suppeditant auxilium , quo praemisso ad remedia
cardiaca et roborantia transire licet. Corticem pe-ruvianum, nisi forma decocti, infusi, aut extracti, aromatibus nupti, exhibeatur, exCeSSiVa Stomachi sensilitas plerumque recusat. Eminentes laudes sibi promeruerunt vinum gener Sum, radiX Serpentariae, moschias et aether vitrioli.
840. Acida, et quidem prae aliis vegetabilia, per totum morbi decursum prosunt 3 in principio enim dyscrasiam phlogistico - initiosam, et in Secundo stadio Septicam emendare Optime juvant. Balty et Morreau de Jonnes frictiones totius corporis paren Chymate fructuum Citri,
quas Acthiopes indigeni generatim in febre sava
Bdsectis usurpare Consuescunt, summi emolumenti 'sSe teStantur. Hunter gas acidum carbonicum
509쪽
ΕΤ ΕXANTHEMATA ACUTA. 40 commendat, quod praecipue, dum pertinax urget
vomitus, Rivorii ad mentem subministratum omnino prodesSe poterit. Litus ex oleo Olivarum etiam in peste americana felici cum successu adhibitos fuisse, o Cel. Humboldi ii relationibus
841. A lienis mundi plagis invecta lues icterodes tropicorum, plerumque breVi tempore exterminari solet, si palmaria praesidia prophylactica solerti ac indefesso adhibentur Studio, et praescriptae Cautiones rite observantur. Spectat febris flava inter illas pestes, quae, si ad SeptentrionaleS tranSseruntur oras, Vastissimas quidem edunt Strages, ast brevi a Saeviendo deSistunt, quum illae ibidem deficiant circumstantiae, quae semitis contagiosi primigenae evolutioni et ulteriori Conservationi opitulantur; quare, deficiente veluti pabulo, pedetentim emoriuntur. Nullam vero spem concipere licet, febrem flavam in solo natali unquam exstirpatum iri, irreparabilis climaticae conditionis causa, quae perennem et ferintilissimam praebet scaturiginem. Quidquid igitur
ad tuendam incolarum Salutem praestari potest, unice in possibili causarum maleficarum vitatione, et adcommodato vitae genere erit quaerendum. IV.
510쪽
347 Quaevis Substantia, cujus interiorem qualitatem inter et organismum vivum tanta viget Oppositio dynamico-chemica, ut parva etiam qUan titate deleterios vel plane lethiseros edat essectus, veneni nomino insigniri potest. Toxicum inde appellatum videtur, quod Barbari Sagittas,
quas Graeci T Oxeum a ta vocant, venenato so mite illinirent. Ut tamen venenorum natura et in corpus humanum agendi modus essectuumque po- Sitorum ratio, per quantum in abstruso argumento licet, innotescant, atque dato veneficii casu rationalis medendi methodus institui possit, gene rates quasdam notioneS pro emittendaS QSSO, Π CeS- sarium duximuS. 845. Omnium primo monendum eSt, relationem veneni ad organiSmum nunquam PS Se simpliciter dynamicam , Sed semper dynami CO-chemicam, quam non aliunde, nisi ex dissonantia et antithesi inter clementa materialia substantiae venenosae, illaque Organismi re- pctore valemus. Tali ratione excluditur venen O-