Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

541쪽

ΕΤ EXANΤΗΕΜΑΤΑ ACUTA.529qui putore nauseabundo non minus, quam importuno incessu ac dolentibus prurientibusque puncturis blandam noctis quietem perturbat.

1) Schoenbauer, Geschiclito der Columbacser Muckenim Banate. Wien 1795. Salgburg. medic. Zoit. 1795. IV. P. 115.

902. Omnia haecce insecta proboseidem aeutissimam cuti insinuando , acremque liquorem Sui generis instillando vividum pro perfossioniS mO- merito Suscitant dolorem, quo brevi dissipato pruritus oboritur intolerabilis, scalptu quidem leniendus , ast majori postea rediens Saevitie 3 ParSΡuncta, praesertim circa vulneris oras intumeScit ac inflammatur 3 manu adposita rubor EVaneScit , excepto tamen loco, quo proboscis infixa fuit. Si plura insecta cutim offenderint, numero- Sa non Solum emicant phymata, eXanthema tarti- Catum , aut eCZema aemulantia, Verum et artu Somnis undiquaque erysipelatoso tumore inflatur, non Sine gangraenae periculo, ac febriles incenduntur turbae 3 raro tamen alius generiS Symplom

905. Alterum genus animalium Venenatorum Componunt illae substantiae, quae nec in determinatis organis secretoriis praeparantur, neqUe per morSum aut puncturam ad libitum insecti sub cutem insinuantur, sed integrantem Partem Certorum animalium constituunt ; atque per qualem-Cunque viam adplicitae virulentos producunt effectus , modificatos tamen juxta naturam, teXtu-

542쪽

ram et sensilitatem substrati organici. - ΙIuc imprimis referri debent Cantharides et Meloe Pro scarabaeus, quorum actio in Cutim , vel partes denudatas cum illa vegetabilium acrium prorSUS Convenit, Pro diVerSa enim veneni copia et organismi receptivitate nunC rubesa Cien S, nunC Ve Sicatoria, nunc plane eSCharotica evadit. In Super adhu Cantharidum stimulus id sibi proprium habet, quod organa uropoetica et Sexualia per eminentiam adgreditur.

Beau poti, Diss. inaug. Rochorches medico - clinique suries vertus et les principes des Cantharidos. Paris. A. XI.

904. Formicae, praesertim flandricae, acidum volatile fortiter spirant, et illud quandoque

adeo evolutum, ut nares Sternutatione adficiat, adeoque earum multiplicatione concentrata parSacerrima cutim ipsam irritet; unde formicarum officinam olentem et Summe volatilem Spectanti, Saepe etiam sine ulla animalium invasione, lacies universa rubore adspitur, prurituque moleSto. 9s)5. Dum eru Carum nidos tract9bat B. e a u-m v r , mirabatur manus , in primis circa digitorum interstitia prurigine molesta adfici, dein su-ciem et palpebras inflammari et tumere , Perque integrum quatriduum molestum illum tumorem una cum phlyctaenis prurientissimis perStitiSSe. Hancce irritantem eru Carum proprietatem, quam insignis ille observator, et cum eo eximius S v icte ni us i) pilis minimis exuviarum, Cutim PUN gontibus, adscribere voluit, potius chemicae Cui-

543쪽

906. Innotuerunt demum diversa animalia morina, e familia mollia Seorum et Zoophytorum, Uti

A clinia senilis, Ap lysia depilans, Holo thuria Physalis, Medusa Velella et aequorea, quae venenati principii causa intensam oculis et tangentibus manibus uredin omet pruritum excitant, non SeCUS aC Urtioa Veg tabilis, unde etiam urticae marinae passim nominari Solent.

Boh ad sch, de quibusd. animalibus marinis. I resd. 1 61.

907 Phosphorus, qui certis Sub Conjunctionibus plerorumque organismorum animalium integrantem ConStituit partem , dum ab illis vinculis solutus ad puritatis reducitur Statum , atroci S-simum evadit Causticum, quod parteS organicas vehementer inflammat et comburit, quin tamen specifica quaedam provocet SymptomniB.

908. Ii tandem fomites virulenti, qui per

morbosos animalium StatuS, per pravum Alimenti genus, vel per putrefactioniS processum extri Cantur, - quo intuitu venenata existimantur os intreae, c9neri, mitiali, Pi Seium Species Variae, in primis clupea thryssa, Coracinia S major, OtSComber maximUS, CBrn OS CorruptBU quaeViS etc. - in eo Conveniunt, quod ingesta tantum saluti hominiam exitialia evadunt, vomitu S, Choleras, dysentorias, ColicaS, exanthemata Symplomatica

544쪽

do; quare e prosapia Veneriorum inflammantium ea omni jure excludimus. 909. Si perpendimus naturam Venenorum organismo vivo adeo contrariam et inimicam, ut minima etiam dosi adhibita summe deleterios producant essectus, Sponte liquet inflammationes ab eis Concitatas Semper mali ominis esse. Crescit periculum, quo major eSt veneno Sitatis gradus, quo major copia, quo pluribus locis venenum fuerit adplicitum, et quo minus occultam toxici qualitatem antidotis tutis exstinguere licet. - Ex

hisce solis jam sine negotio intelligitur quanta in

praedicendo futuro eventu necessaria Sit circumSpectio.

910. QuatenuS inflammationeS E V Eneno, PTBeter generaleS notas vitalitatis in systemate va Sorum capillarium cujusdam partis ultra normam incitatae, Specificos Simul agnoscunt Charactere S, quo Sunice Causae essicientis qualitati specificae in acceptis reserendos habent, - catenus etiam Simplex medendi methodus antiphlogistica non Sus scit, sed particulares in gratiam causae genitricis postulat modificationes; quibus neglectis morbi

Cura nunquam obtinebitur, nisi adeo mite veneni adpliciti fuerit ingenium, adeoque parCadosis, ut ei devinccndo viros naturae medicatri-CeS per se Solae sufficerent. Hanc ob rum i h c-

545쪽

ΕΤ EXANTHEMATA ACUTA.53 3 r a p i a inflammationum specificarum, ut jam alibi injunximus, in generalem et Specialem destingui debet. 911. Thera pia generalis consistit in

adaequato usu remediorum antiphlogisticorum emollientium, refrigerantium, diluentium, tam interne, quam externae adplicitorum 3 ipSa venaesectione, Si caSus graVitaS eam depOSCeret, non eXCepta. - HiSce adminiculis auctam partis inflammatae incitationem CompeSCere, moleSta Symp- tomata localia et ConSensuales turbaS mulcere, exitusque fune StOS praevertere adnitimur.

912. S p e o i a I i s ex adverSO Cura, Cum priori prudenter unienda, q) deleterium venenum rein movere, a) ejus perniciosas vireS deStruere, vel saltem obtundere, ac b) Specificos, quos in organismo Suscitat, essectuS tollere Studet, quo intuitu tot ferme particulares medendi rationes lia..bentur, quot exiSturit venenorum species. Eas

tamen ad generalia quaedam principia, illis quidem analoga, quibuS Venenorum uctionem diversam innixam esse diximus g. 346 -b50), reducere oportebit. 915. A motionem venerii, absquo ulla temporis jactura Suscipiendam, efficere studemus emeticis aut purgantibus, si de veneno in ventriculo, aut intestinis latitante habetur vel certitudo , vel fundata duntaxat suspicio. Quae autem Superficiebus externis intincta , vel vulneribus instillata fuerint toxica, abstergenda erunt, vel

546쪽

334 FE BI E S ELANTHE M ATIC A Ecluenda i quod quidem substantiis liquidis ot

acrioribus, praeSertim naturae veneni Contrariis, optime praestabitur. In casu discriminis pleno, uti essent toxicationes a morsu Serpentum EXOticorum, ipSa moxae aut ferri candentis adplicatio suum sibi vindicaret locum , dummodo illico post morSum accerSitus fuerit medicus. 914. Secundam indicationis therapeuticae spartam absolvunt Cuncta illa remedia, queis vel generalis, vel specialis inest virtus, activum venoni principium dissolvendi, adtenuandi, retundendi , neutrum reddendi, vel prorsus destruendi, cujus potostatis gratia Antidota passim

Compellantur.

915. Antidotis generalibus, quae in

omni toxicationis casu, Sine ulla ad veneni speciem ratione habita, conveniunt, Rique eo Praesertim intuitu proficua evadunt, quod acredinem involvunt, diluunt, partesque organicus obduCendo et obliniendo illius damnosum influxum quodammodo coercent, adnumerari merentur: OleΟ-sa et pinguia quaelibet, lac, inucilagineS vegetabilium, mel, album en, gelatina animaliS, Suc- Charum, Solutio Saponis, terrae absorbenteS, ut ipsa aqua pura. - Quousque essectus veneni in-sammantis territorium partis primitus adsectae non egrediuntur, sufficiet horum praesidiorum USu Sloculis, quae pro diversitate casus et substantiae Sele Ctae variis sub formis, fomenti, balnei, lotionis, litus, potionis, clysteris, injectionis, SuU

547쪽

ET LxΛNTHEMATA ACUTA.535 Pius ac Solerter repetita adhiberi Solent. Arrident autem practicis, ipsique plebi tanto magis, quod cum indicatione cardinali antiphlogistica in eundem colliniant Scopum , Stimulorum Summam minuunt, incitationem exaltatam deprimunt, mole Stumque ardorem et pruritum optime mulcent.

9167 Αn ii dota sp eo i si ca vocantur illa,

quae propter qualitateS naturae veneni ContrariaS, hujus vim obtundunt, temperant, vel et prorSUS cxStinguunt, talique pacto imminentes veneficii essectus mox praevertunt, si illico ab initio adhiberi potuerant 3 mox concitata jam malu directe dissipant, essicientem CaUSam enervando, dummodo nullae alteratione S Secundariae, et irreparabiles in virium concentu, vel organiSatione fuerint inductae. 917. Sponte liquet, rationalem ejusmodi praesidiorum usum illis tantum in casibus concedi, ubi Stoechiometrica veneni compositio, a melementi polaris praedominantis natura innotuit, Cui e diametro opposita esse debebit antidoti virtus. Ita Oxyda et acida venenata aleatiniS, at Calia acidis corriguntur. Non deSunt tamen EXEmpla antidotorum fortuito detectorum, o quorum notis elementis constitutivis ad occultam, vel ambiguam veneni naturam cum aliqua probabilitate concludere licet. Aliorum contra VirtuS e principiis polaritatis chemicae explicari nequit, sed soli innititur experientiae, Unde mere empirica emergit medendi ratio.

548쪽

918. Ut autem antidota Specifica, rationalia, aeque ac empirica cum fructu adhiberi possint in toxicis inflammationibus, SequenteS requiruntur conditiones: q) Veneficium reCenS 3- Venenum enim diutius latens sumptibus organismi hebetatur, diluitur, dissolvitur, novasque init adfinitates et

conjunctiones, vel vigente Conatu virium medicatrice eliminatur. - 2) Certitudo de veneni prae- Sentia ; nam antidota nonnisi in oppositione cum veneno Salutaria eVadunt, quatenus invicem juncta neutram et innocuam efficiunt materiem , per se sola vero exhibita ipsa toties evadunt venena. - Λ) Requiritur, ut venena nondum talem induis xerint in viribus et organisatione mutationem, ob quam ipsam vita periclitatur, licet venenatum fomitem exstinguere nulla sit difficultas. - Antidoti ea natura sit oportet, ut proceSSUS Phlo giSticus, a veneno Concitatus, inde nullum patiatur

detrimentum, rarioribus tantum CaSibu S EXCEP-tis, ubi magis convenit inflammationem pro momento eXaSperare, quam necessarii remedii omissione, vel usu nimis timido vitam aegri periculo exponere majori. - 5) Medicamentum morbo nec majuS , nec minuS eSSe debebit. - 6)Ubicunque

venenum, malefici ingenii Causa, actionem Suam OcyUS, SeriUSVO Super totum Organismum dirudiare , ac nobilia organa labefactare amat, eX-ternus antidoti idonei usus cum interno prudenter erit Combinandus. -- Τ) Seligenda sunt antidota experientiis et experimentis confirmata; spernenda

549쪽

contra illa, quorum virtus e SuperStitiOSiS praesumitur ideis, vel prae conceptae cuidam CirCa Veneni naturam. hypothesi innititur. - 8 Quo promptius agunt antidota, eo efficaciora erunt, quam ob rem solubiles substantiae insolubilibus, liquidae solidis praeferentUI .

949. Ultimam denique indicationis specialis paginam l. 912) pro parte jam explent mox enumerata antidota generalia et specifica 3 exstincta enim Causa, etiam esseCtus plerumque dissipantur. Si tamen contrarium Succedit, vel si Secundaria oboriuntur Symplomata, quae vel molestiaScreant intolerabiles, vel etiam exitium diversa ratione minantur, aptis omnino tum remediis erit SueCurrendum. - Pro casus et veneficii diversitate varia urgere Solent Symplomata, COH- gestiones, doloreS, SpaSmi, Sopor, Vomitu S, Cardialgia, polycholia, languores, Septicae liquationis satellites, Suppuratio, gangraena , etC., qua propter praesidia therapeutica innumera ESSE PO- terunt, uti venaeSectiones, narcotica, antiSpaS- modica , evacuantia , Cardiaca , antis eptica, quorum idonea usurpatio generalibus regitur thera- piae praeceptis, habito semper assiduo comitis phlogoseos ieSpectu.920. Praemissis hisce cardinibus therapeuticis, quibus medentis opera in curandis inflammationibus toxicis innixa esse debet, potiorum, quas supra Bdnotavimus , specierum Curam Specialem paucis Subjungemus.

550쪽

533921. Exanthema Stibiatum plerumque consulto Provocatur, SCOPO revellente, ut reactione vividiori super majori cutiS plaga SuSCitata, organorum internorum passioneS variae SubleVentur, quare Vix unquam Curandum venit. Nimis tamen

dolentibus ac notabiliter inflammatis pustulis,so mentis et cataplasmatibus emollientibus suc-

922. Quae incauto, vel ex industria continuato hydrargyrii usu inducitur inflammatio gingivarum, linguas, glandularum Salivalium, aut dermatici textuS, praeter uSum emollientium et refrigerantium ea sibi postulat remedia, quibus deleterias mercurii vires infringi novimus. Interne flores sulfuris, sulfuretum alcatinum, Vel aquae gas hydrothioni O imbutae a practicis laudantur. Ulitis et glossitis mercurialis in principio colutoriis emollientibus, serius leviter adstringentibus, borace, vel acidis mineralibus dilutis corrigitur. Exanthe ma ab hydrargyro leniunt balnea Simplicia, sulfurea , lotiones per aquam calcis 3 a nonnullis inspersiones subtilissimi carbonum pollinis, farinae vel amyli proponuntur. 923. Essectus vegetabilium acrium , quousque ad solam partem primitus irritatam limitantur, relaxantium, mucilaginoSorum et pinguium usui protracto Cedere Solent, et quidem eo facilius, quo citius veneni amotio per emesin, CalliarSin, vel ablutionem effici potuit. Quod si vero, hisce admini illis in principio neglectis, ab Sorptio venenati