장음표시 사용
571쪽
Ηagyma et, ab A. 1566 inde in udis Hungaria o
1) Sc buller, de morbo hungarico. In Halleri Diss. Prael. Tom. V. p. 561.
965. Talis est principiorum in palustri coenogenitorum potentia et aCredo, ut CarneS animBlium indo pabulum trahentium, piSCium prae Cipue et volatilium, peculiarem Contrahant odo-Tem et Saporem ingratum, inque putredinem multo Citius vergant, quam illorum, quae limpidas lymphas et aprica loca incolunt. 966. Ast nec omni tempore, NEC Omnibu Ssub circumstantiis paludes feralem illam spirant auram. QuouSque Palu Stre Solum CopiOSis, suo D tibus, purisque aquis inundatum est, uti post imbres diuturnos et proluvies accidit, nociva elo-menta proprio veluti sinu recondit, accolisque nulla damna parat. Ubi vero ventiS auStralibus, aut servidiori coelo evaporant tutanteS lymphae, mortifera terrae lutulentae et quasi sermentatae Spiramenta Emancipantur, BC Summam atmΟSphaerae insalubritatem adducunt, quae ab ineunte aestate usque ad serum autumnum durare Solet,
nisi propitiae intercurrant conditiones. Paucitati igitur aquarum, quae paludes inundant, ectrum quieti ac incipienti exsiccationi praecipua noxa est tribuenda. - Elevatiora, quae paluStrem uliginem circumdant, loca ipsa planitie vix non infestiora observantur - Sylvarum atque lucorum ubertas soli paludosi noxias minuit, arborum enim
572쪽
cuminibus e luvia mephitica absorberi, Observationes doeuerunt i).
1 Ferguson, de natura et historia mi asmatis paludosi. In MedicO- chirurgical Transactions etc. VOl. XI. P. 2.
967. Prouti vel em uvia vegetabilium fracescentium , vel contra SubStantiarum et Corporum animalium putredine dissolutorum spiramenta mephitica excellunt, insignis exsurgit aeris paludosi diversitas, quae procul dubio ad disserentium aegritudinum genesin plurimum contribuit. Prior febribus intermittentibus et caehexiis ad-1inibus , altera febribus putridis et malignis patrocinari videtur.
968. Aquas , in quibus linum et Canabis contabeSCunt, non Solum potu nocere, Sed etiam peStilenteS auras emittere, atque febribus perniciosis et putridis generandis summo idoneas esse, antiquissimis jam innotuit temporibus, uti Lancis ius perdocte explanavit; unde apud Anglos sub gravi poena cautum est, ne CanabiSaut linum in sonto, stagno, aliove receptaCUlO aquarum publico, ubi pecudum greges et armenta Solent aquari , m BCCrentur.
969. Alterum, praeter maleficas aeris qualitates, characteriS Septici fontem largiuntur contenta ventriculi et intestinorum, dum ad putrodinem vergunt. Hine victus animalis Solus, abusus carnis facile putrescentis, Suillae, scrinae, piscium, OStrearum, farinae Corruptae,
aquae putidae, bilis, aut pituita diu retenta sub insigni virium digerentium debilitate.
573쪽
56 I970. Peculiari demum modo Septicam dysera- Siam generant: Substantiae alcatinae et Salinae 3 Praeparata mercurialia 3 remedia narcotica 3 venena animalia, praesertim illa serpentum; faeces et urinae diu retentae, maxime si in alienas enfunduntur Cavitates 3 producta morboSa quali SCunque colliquationis, aut putrescentiae localis, uti
sanies foetida ulcerum malignorum et CariCEPR-ticorum , tabum gangraenoSum, SphaCelu S Partium tam internarum, quam eXternorum, fetus intra uterum CorruptuS, Secundinarum fragmenta POSi partum non educta etc., quae non Solum in
eodem individuo aegrotante generalem Suscitant diathesin putridam, sed etiam aliis per contactum Communicata hominibus eundem producere valentes Cium, unde contagiosa similium fomitum sub Certis Circumstantiis evincitur indoles semicontagia septica). Eminentem hoc intuitu virulentiam ostendunt quidam morbi septici brutorum, uti anthrax, gangraena Splentea, Coryga Virulenta equorum, quorum fomites hominibus fortuito insiti non minus exitiales inferunt clades, quam eSus CarniSanimalium iis malis enectorum. - QuaeviS tandem contagia nisui in liquationem Septicam au Scultare, ideoque febres Contagiosas et Ioimicas libenter in putridum characterem abire, jam alibi monuimUS. 971. Indirecto modo putridam dySCraSiam provocare valent omnes illae prophaSeS , quae materiem altilem subtrahunt, vireSque Vitales prO
574쪽
562 FEBRES CONTINUAE sternunt, uti: inedia, Venaesectionum abuSuS, profluvia immodica vel diuturna, animi pasSiones deprimentes, exceSSiva et protracta muSCulorum intentio , ebriositas, debilitas indixecta a viribus nimis exorbitantibus, vel diutius suppreS- sis. Quo plures potentiariam nocivarum Concurrunt , eo facilior erit febrium Putridarum origo, coque major harum Saevities, quemadmodum id inter egeno S, nec non tempore Calamitatum publicarum observare licet. NOSO GENIA ET THEORIA.972. Jam ex ipsa Causarum occasionalium consideratione liquet, contemporalem febris, et characteris putridi genesin in aperta Contradictione QSSe 3 - prior enim non nisi e Stimulis positivis, incitationem vitalem sufflammantibu S, posterior e potentiis pro Cessum vitalem Oxhaurientibus ortum ducit. Indo idea febris putridae primitivae Sponte Corruit, quamvis negBrinequeat, germen diatheseos putridae jam prae- exiStere,ivel eo momento poni posse, quo febriles ex alia causa cxcitantur turbae. - Aliter tamen sentiendum est de febribus putridis topica quadam adsectione comitatis 3 nil enim ObStat, quominus incitatio vitalis summatim aucta cum parti Salicujus sphaceto, vel vice versa debilitas universalis cum topica inflammatione eodem oriatur tem pore, in causam inaequalis stimulorum distributioniS.
575쪽
CHARACTERE PUTRIDO.563 975. Duplex, habito originis respectu, inter sobriles motus et putridum Statum viget relatio: i)Vel sub decursu febris qualiscumque, irritativae , inflammatoriae, gastriCae, taleS COnCUrrunt Circumstantiae, quae Septicam generant dia-
thesin; 2) vel praecxistenti cuidam morbo putrido alabrili, v. g. SCOrbuto, aut gangraenae Io li, febris suboritur, quae vel ab ipsa qualitato
prava maSSae organicae, POSitivum ae abnormem stimulum Constituente, vel vero ab accidentalibus irritamentis dependet. 974. Licet conditiones febris ortui Obsecundantes, eaS, quae Septico Statui favent, excludant, nihil tamen obstat, quominuS uterque StatuS Pathologicus pari tempore in eodem Vigere POSSit Organismo. Positus semel labrilis processus de critica loquimur febre) nulla quidem ratione truncatur, nisi praefinitum absolverit cyclum 3 formam vero et
naturam mutare omnino potest. Evolutio Characteris putridi supponit energiam virium vitalium 1 eapse infractam squatenus putredo vitae e diametro Opponitur), qua POSita earum reaCtiones
intensitate minuuntur, augetur Vero motUUm ΟΓ-
ganiCorum Celeritas, quae non minus vividius indicat molimen pristinam efficientiae dynam,cae harmoniam restituendi. - Tali pacto etiam ortus febris in subjecto scorbutico et debili rationalis pathogeniae praeceptis nullatenus adversatur 3 quou Sque enim Scintilla vitae viget, vires vitales utut languidae, a Stimulorum intercessu
576쪽
564 FEBRES CONTINUAE incitari poterunt, quo posito jam febris idea
975. Omnes prophaseS, diathesi putridae producendae pares , ejuS indoliS Sunt, ut proCeSSum vitalem, et speciatim efficentiam plaSticam, Sive facultatem crystallisationis animalis directa, vel
indirecta ratione Subruere, atque PrototyPO Organico contrariaS mutationes inducere moliantur, praedominium quippe virium euansivarum et elementorum Phlogisticorum, quae praefixum intimae unionis et coaguli organici gradum adtingere nequeuntia legibus magni processus dynamico- hemici naturae externae potius, quam speciali nutui efficientiae vitalis obediunt ae reSpondent. Primi igitur essectus sepedogeneseos in illis sphae-xis organiciS accidant, Oportet, quarum ConCentunormalis processus plastici conditio efficitur et conservatur 3 ideo quoque SanguiS, Ceu Cornucopiae omnis productionis Organicae, ante omnia similis metamorphoseos particeps fiat, ejusque indicia per eminentiam Praebeat, neCESSE CSt. Inde sua intelligitur sponte, in generando Statu putrido palmaria incitamentorum vitalium atria, praesertim Vero pulmoneS et Cutis Superficiem,
quae sanguini duphlogisticando sit venia barba-xao voci) Speciatim dicantur, principalem gerere
culpam. - Quemadmodum haematopoesis normalis ab illibato pulmonum et Cutis munere dependet ; ita haematopoeseos vitia eorundem organorum functionibus laesis adscribi debent, cujus
577쪽
CΗΑRACTERE PUTRIDo. 565 quidem ratio proxima vel in abnormi phlogistico-xum intra organismum genesi, vel in conditione vitiata aeris atmosphaerici, requisitis qualitatibus destituti, ac ideo pro defaecando sanguine inepti, est quaerenda. 976. Negarunt plureS auctoreS Sanguinis Sed licam dyscrasiam, iis quidem innixi argumentis: quod vita et putredo, veluti duo pro CeSSUS Chemico - dynamici sibi e diametro oppositi, coexi Stere nequeant 3- prior enim materies organicas format, principia naturae phlogistica adsimilando et figendo, altera substantiam organi eam destruit, eadem elementa inflammabilia variis sub formis extricando 3 - quod vita, quo vegetior fuerit, eo potentius putredini resistat 3- quod demum omnes conditiones putredini faventes vitam evertere moliantur, et ViceverSa. - Concedimus quidem, veram sanguinis putredinem locum habere nequire, quousque in Systemate vasorum vita Viget, vivo enim corpore progigni putrorem, negatum eSta natura; nihil tamen adverSatur, quominu S SanguiS normalem suam ammittat Crasin, majori imbuatur principiorum Phlogisticorum copia, quao infraCtae energiae Contractivae causa ad optatum persectionis, evolutionis, et cohaesionis organi-Cae Culmen evehi recusent, et laxius inter Se unita , favente essi lentiae expansivae dominio, facillimo negotio in elementares secedant formBS. HOcce jam rudimentum liquationis in sanguinodys cras iam putridam, Sive aptiuS σηπτο -
578쪽
quae a putredine vera Solo gradu dissert 13, inque istam transit, quamprimum vitalis exstinguitur proceSSus, quod in Singulis partibus, vita totali adhuc persiStente, contingere poteSt, in univerSO autem organismo nonniSi Cum morte succedit. 13 Harimanti, Theorio der Erankhoit. Wien 1825. g. 179.
977. Cunctis liquationis productis, uti jam alibi monitum fuit g. 189 et 209) , proprietas
competit, in materia organica vivente eundem ProceSSum morbOSum, CujuS progeniem SiStunt,
concitandi, talique pacto semet multiplicandi, quod quidem tanto facilius obtinet, quo altior fuerit ipsius liquationis gradus. Hac ex ratione
ProceSSuS SepticuS, Ceu Summum colliquationis Culmen, non Solum ad contiguas proserpit partes nisi earum renitatur vitalitas), maSSamque Ozga nicam sanam in analogum conjicit Statum, Verum etiam producta ejus morbosa, tabum utpote gari graenosum , vel effluvia putida, in aeream formam reducta, in ipsis sanis individuis morbosas SuSCitant metamorphOSes, quarum vi similis emicet liquationis processus. Quandoque tamen Iabes putrida ad definitas tantum circumscribitur organiS- mi Sphaeras, telam V. g. cellulOSam, reliquaS partes, licet adtiguas , uti vasa et musculos, immunes relinque S.
978. In ipsis corporibus inanimis plane eadem
phaenomena Observare licet ; Saepe enim in pOmvritS, Pomo marcente, vicina videmus paulatim
579쪽
extabescere, donec, effuso latius contagio Septi-CO, etiam remota Computrescant. Ιtidem in lanienis Corruptae Carnis adflatu recentes brevi con- temerantur. Specificum vero in hisce singulis ca- Sibus obtinere corruptionis genus, vel inde liquet, quod alius naturae obsonia, etiamsi vicina 1 uerint, interim intacta manent.
979. E praemissis itaque intelligitur, inquinamenta putrida in verum degenerare posse Contagium, quod tamen non omneS perfeCtorum Contagiorum dotes agnoscit, ae ideo semieontagiis adnumeratur, uti suo loco addictavimus f. 188 191).- Contagium Septicum, Cujus foetorem nonnulli cum vapore e tumuli S recenter reseratis adsurgente, alii cum putore Straminis si acescentis comparant, in typhosum abire posse, Cel. Harim ann opinatur l .
980. Si maximam sanguinis inflammatorii coagulabilitatem, substantiae fibrosae et partis rubrae abundantiam, nec non causaS OCcaSionales ejus genesi patrocinantes cum Sanguine, in liquationem Septi am nitente, Comparamus, ingens inter utrumque, ac fere e diametro, opposita disi ferentia adparet. - Rem tamen penitius inqui-wendo, nullum in elementis, utrumque Sanguinem componentibus, discrimen existere eruitur 3 praevalens enim in sanguine febrium inflammatoriarum fibrina maximam partem ex BZOto ConStat, estque ipsum hocce elementum volatilo, quod
580쪽
etiam in Sanguine, ad putrOrem Vergente, excellit. Distinguitur itaque sanguinis inflammatoria dys- erasia a Septica, quarum prima arterioSo, et altera VenΟSo, ut Ajunt, Characteri respondet, quod elementa phlogistica in primo cruoris statu per incitatam vitae energiam perfectiorem animaliSationis gradum, ac sub vividiori influxu factoris contractivi majorem nisum in coagulum acquirunt, ubi contra in Secundo minuS perfecte evoluta, ac laxioribus vinculis sob vis contractivae robur infractum) juncta facilius dissidium patiuntur. 981. Ex hacce penitiori indagine comparativa inter praelatas SanguiniS dyScraSiaS, quae non natura, Sed polis tantum praevolentibus disserunt, intelligi possunt sequentia: q)Haud rarus unius dyserasiae in alteram transitus, qui polis inversis quandoque incredibili celeritate succedit. 2) Damna , quae in utroque casu parant Substantiae principiis phlogisticis onustae, uti victus animaliS,
narcotica, Spirituosa. 3)Benefica ex adverSO BC-tio Substantiarum Oxygenio redundantium, Vegetabilium , acidorum, refrigerantium, dummodo via circuli introducantur, perque gradariaS mutationes adsimilentur. 4) In Signis, dato dyscrasiae inflammatoriae casu, omnium illorum influxuum noxa, qui forinSecus Super organismum Ggendo, OxySeos processum in pulmonibus et cute intendunt, uti aer nimiS puruS et asper, oxygenio dives , frigidus, positive electricuS, SiCCUS , Vento SUS, et S. P.; Contrarium vero, ubi de septica agitur dyscrasia.