Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

591쪽

plenorum et subdurorum Conditio superstitem adhuc sa praegresso charactere inflammatorio) in Systemate vasorum irritationem indicant, vel plane manifesta hospitantis Saburrae Signa adsunt, damnosus evadit chinae uSUS.

999. Frigus, putredini inimicissimum, in febribus septicis tantas exerit vires, ut Leti Somsolo frigoris et chinae usu plurimOS Sanaverit aegrΟS. Summa psychrolu Siae, a C v xx i e o in febribus miasmaticis et contagiosis ad putredinem pronis) pxopositae, efficacia jam alibi explosa fuit. Clarissimus C u li e n inguina et verendas partes frigidis fovere, aquam corpori inspergere,vel siphonis Ope per anum injicere suadet. - Sponte intelligitur, in maximo debilitatis gradu, qui cum insigni thermopoes eos imminutione incedit, tepida potius, et praecipue aromatica convenire balnea, juxta mento in Gil ch ristit, at en t in ii, et Bil gueri

1000. Potiora Symplomata perniciosa, quae sub decursu febrium putridarum particularem respectum merentur, Sunt: haemorrhagiae, profluvia ventri S , me te ori SmUS, atque de cubitus. - Quatenus ex universali proficiscuntur liquationis processu, viriumque aSthenia, ipsa cura palliativa, seu Symplomatica

592쪽

cum indicatione vitali in eundem scopum Colliniare debet. 1001. Haemorrhagiae, praeter USum internum remediorum antiSepticorum et roborantium , externis quoque egent adminiculis, queis

funestae exinanitionis Sequelae avertantur. Profluvia Sanguinis e naribus, utero, et intestino

recto sistuntur somentis frigidis 3 injectionibos ex decocto chinae, Solutione aluminis , vel acido vitriolico aqua diluto 3 pessis et tiarundis, quae ex linteo carpto conficiuntur, mox dictis liquidis adstringentibus imbuuntur, atque ostiis Cruorem Eructantibus admoventur. In caSu haemoPtySeos,

haematemeseos, Vel haematuriae, fomenta frigida pectori, epigaStrio, vel regioni renati superimponuntur ue intus vero bellaria glacie condita, et adstringentia sortiora, uti alumen, vel extractum fructuum Arecae Catechu propinantur. 1002. A I vi fluxus, o corruptis in fistula cibaria materichus fotus, quem in finem vel eoCo- protica acidula, vel tinctura rhei Seligenda erunt. - Αliter autem sentiendum est de iis fluxibus, qui ex universali ortum ducunt debilitate, humOxumque pansorum conditione. Ejusmodi in casu linica salus in remediis aromaticis, amaris, et adstringentibus habebitur, quibus tamen libenter mucilaginosas addimus substantias, dolacium lubricantis muci intestinatis quodammodo resarcientes. Prae aliis visceralibus ac tonicis arrident mentita piperita, radix columbo, cortex Simaru-

593쪽

mis Commendata. Eadem remedia etiam clysterum s Orma immissa praestant. Pertinaciori in casu adopium, refractis radicis ipecacuantiae dosibus nuptum , Confugere licebit. 1003. Meteori Smo, ex aeris putris complexu , quo intestinorum tractus Obruitur, oriundo, medemur frictionibus siccis, vel litibus aromaticis super abdomen, clysteribus camphoratis, vel cum aceto confectiS ; et Si haec incassum tentata

fuerint, in modis desperatis ad aquam gelidam cum aceto, aut glaciem abdomini innato superhabendam confugimus. Qui ex aere mephitico, intra ventris caveam extricato originem trahit meteoriSmus, Omnem excludit medelam.

1004. De cubitus εκτριμματα Hippocratis, quod excoriationes, seu intertrigines significat) molestissimum aegris non solum, Sed etiam Summe periculosum sistit febrium putridarum comitem ; quem pro viribus antevertere Oportet SO-lerti munditiei cultu 3 linteorum permutatione Crebra ; pulvinari e pilis caudae equinae conseCto ;paenulis ; linteo, vel serico cera obitu to ; lecto aequabiliter Strato, ac saepius perstando ; positione aegri frequenter variata. Nonnulli dolio, aqua frigida repleto, et febricitantis lecto subgeSto, de cubitum arceri posse perhiberit. Loca prominentiora corporis, quae decumbendo facilius conteruntur ut inflammantur, ut rogio SaCralis, Cogae ut Scapulae, aqua aut lacte crebrius lavanda, vel

594쪽

582 FEBRES CONTINUAE etiam, aliorum ConSilio, unguento, e CamphOra et butyro recenti conflato, illinienda erunt. Quamprimum citatae partes levem ruborem et dolorem manifestant, emplastro diachyli simplici, aut linimento, ex album ine ovi et spiritu vini composito, suadente Η a e ni o) obtegantur, Oportet 3

pariter convenit eas aliquoties in die aqua vulneraria, aut vegeto - minerali abluere. Oborta vero jam ulcera, vel Sphaeelu S ipse unguento Camphorato cum myrrha, atque fomentis antisepticis ex decocto corticis chinae, quercuS, saliciS, Vel infuso rutae cum aestio aromatico et Similibus eget. In Casu gangraenae humidae cum copiosa ichoris secretione pulverem corticiS peruviani, florumque chamomillae carboni mixtum, bis de die inspergendum, egregie convenire experti Sumus.

lsor Stens, Program. de gangraena a decubitu optimaquo eam princavendi et depellendi methodo. Ril. 1776.

1005. Regiminis diae thetici maximam esse utilitatem ad salutem in febribus putridis tanto SeCurius restituendam , jam inde intelligitur, quod pravae qualitates , vel penuria incitamentorum vitalium, quae apud veteres inepto Sex rerum non naturalium nomine insigniri solebant, principes morbi causas Suppeditant. - Aeris puritas , diligens pernatio, sussimigia oxymuriatica

ad montem Cel. Guyton-Morve aux inStituta, temperies moderata ad frigidiu Sculam potius acco-dens ; victus parcus, digeStu faciliS, Nutriens, Ve-gutabilis 3 potus acidus aut vinosus; animi plurum

595쪽

cipua, quae medici adtentionem merentur.

1006. Quodsi aeger e febris putridae ambiguo casu feliciter convaluerit, longiori plurimum indiget tempore, donec pristinam recuperet functionum integritatem ; non raro veSpertina per multos dies exercetur febricula, Solo corticis peruviani, aliorumque roborantium remediorum usu protracto, fuganda.

1007. Ubi septoxxhepyra e generali quodam

fonte malefico, epidem leo aut endemico Scaturit, talemque malignitatis et frequentiae gradum adtigit, ut evoluti fomitis contagiosi gratia dissusionis metum incutiat, cuncta illa imploranda erunt praesidia pro phylactica, quibus universim morbos contagiosos in origine suffocare, jamjam evolutos profligare, ac ulteriorem dissemi

B. FEBRES PUTRIDAE COMΙΤΑ ΤΛ E. INFLAMMATIONES SEPTICAE ET SEPSES LOCALES. 1008. Febres putridas comitata S eas dicimuS, quae, praeter generales septicae diathe-SeOS notaS, topica organi cujusdam inflammatione, aut putredine si pantur, talique pacto a febribus complicatis, quibus alienus adhaeret charactor febrilis, gastricus, biliosus, inflammatorius, nervosus, essentialiter discrepant.

596쪽

1009. Topicae phlogo Se S, quae Cum febri putrida in consortio decurrunt, in gratiam praevalentis Septorrhepsiae proprium sibi vindicant Characterem, AC ideo Septicarum nomine

vcniunt. Quandoque labrilibus destituuntur turbis, et mox vitium mere topicum, mox comitem Cachexiae scorti uticae sistunt. Jam generalia, quae cuivis inflammationi competunt, Symplomata ΠΟ-tabiles osserunt disserentias 3 rubor enim puniCeUS, vel atro - purpureus ira lividum vergit colorem ;tumor non est insignis, ac plerumque mollior; calor mordax ; dolor exiguus aut nullus. ESSentiale vero discrimen ponit eminens nisus in exul- Cerationem saniosam Et gangraenam, quae haud

raro primis jam diebus suboriuntur, celerique passu ad contiguaS Serpunt parteS. 10 10. Licet genesis spha celi et Sepse OS localis plerumque praecedenti cuidam processu iphlogistico, quandoque tamen adeo praecipitanter et dolose ingredienti, ut medici adtentionem essu giat, adscribi debeat; nihil tamen obstat, quominuSetiam primitiva ejus admittatur origo, Sive proxima causa in viribus nervosis derepente peSSundatis, sive in passiva humorum circulantium Stagnatione, aliisve circumstantiis ad vitam neceSSariis ante tempus Sublatis v. g. ceSSante VaSorum stoxilitato et elasticitate, cujus t eo ossea Subintrat parietum exallaxis) delitescat.1 Ull. Originem phlogoseos septicae triplici illustramus ratione : 1) Vol enim sub decursu in-

597쪽

flammationis qualiscunque tales con Currunt in juriae, quae proceSSum plaSticum in toto organismo , aut iri parte adfecta ita alterant, ut putredini proximus emergat Status, 2) vel in aegris scorbulo, aut febre putrida adflictatis mediante accesta alicujus potentiae irritantis , inflammatio localis generatur, quae latentis dySCrasiae causa septi- Cum contrahit characterem ; b) vel denique phlogosis topica e talibus proficiscitur Cau Sis, quae eodem tempore, quo reactiones vitales ad altiorem intendunt gradum, jam germen et propen Sionem ad processum liquationis Ponunt, ut miRSmata

1012. Quaevis phlogosis, dum in gangraenam

vergit, ideam de propessu inflammatorio - septico conciliat, cujus igitur tot in praxi habentur sormae , quot existunt inflammationum localium species. Inter potioreS recenSeri merentur: peri- pneumonia putrida, en tori tis septica, me tritis septica, Sive febris puerperalis cum uteri putrescentia, et ery Si-pela S malignum, quarum fusiori expositioni

tamen libenter supersedemuS, quatenuS DECESSR-riam mentionem diversis locis subjungere non omisimus, ubi febrium inflammatoriarum comitatarum exitus et anomalias adtingere occasio fuit. Quapropter nostram adtentionem in praesenti Capito ad illas tantum limitamus phlogoseos septi-Cae, et localis SePSeos species, quae proprias summeque malignas morborum hujus generi, prae-

598쪽

bent formas, recentiori tamen aevo clarius descriptas , et scrupuloSiuS diStinctas. Huc refertur:

1015. Sio m acaciae Mundiaule) duas StatuimuS Varietates, quarum prima, Utilis Septica in phlogosi gingivarum, ad liquationem nitunte, ConSi Stit, quae divorsa ceIeritate in aphthas sordidas, vel ichorosas exulcerationeS degenerat, in Signis ardoris sensu, halitu graveolonte, iacili Sanguinis atri secessu, Salivae profluvio, ac levi tumore glandularum vicinarum Stipata S, comito persaepe febri, ultra gingivas tamen non EXtenditur, et vix unquam in Scorbutum generalem transit 3 - altera vero ulcia S constituit gangraenosum, quod gingivas , labia, et genas, toneriorum praesertim insantum, depascitur, ac ideo medicis N o m a seu Cheliocace audit. Qui-

599쪽

busdam antiquioribus Labro sulci u m compellabatur, ob labiorum tumorem durum, SulciS Sa- Die madentibus interfectum. Cel. v an S vi et en eundem morbum nomine gangraenae Oris interni exacte descripsit. 13. - Ιn Belgio, ubi Cheliocace scorbuticum frequentem eSSe morbum reserunt, Wa t erit an si e r vocari solui, quod idem ac Cancer aquatious Germ. BS-

serti reb s) significat, quia cancri instar exedit omnia, atque jugi stipatur tenuis salivae fluore.

1 Comment. in Aphorism. Boerhaavit. l. 431.

1014. Praeviis per octo, Vel quatuordecim dies morOSitate, agrypnia, pigritia ad motum, an orexia, siti, diarrhoea, inquietudine Summa, vagitu, vel et transitorio extremitatum Oedemate, nascitur in buccarum interiori parte, gingivis, labiis, lingua, levis rubedo parum dolens, BStinsignis per totam oris caveam calor. Paulo poStiu quodam dictarum partium loco, praesertim in medio huccae alterutrius, vel ad internam labiorum paginam album adparet Stigma , ruberrimis ac dolentibus marginibus cinctum. Profundius demum exeditur ille locus, atque totum illud album, quod nil est, nisi eschara gangraenOSa, cadit ue relicta plaga celeri passu latescit non SO-lam , sed etiam ad subjecta strata partium mollium Serpendo, eaque depascendo, eXterioris ver-SuS penetrat. Gena lateris adfecti in urentem, splendidum, rubrum , ac dolentem elevatur tum O-xem, qui glandulis salivalibus et lymphaticis in

600쪽

oonsortium tractis infra mandibulas extenditur ;lingua et labia pari intumescunt ratione. In eadem regione, Cui intus cacoethes reSpondet ul-CUS , macula emiCat nigra, aut vesicula livida, sanioso Soatens liquore, celeriter in Spitacelosam crustam dilatata, qua decidua persoSSum protinus adparet bu cae septum. Simul tunc putridissimus halitus ex oro emanat, adeo quidem teter, ut ferri nequeat, ac, Pertinaciter anfraetibuS Οrgani olfactus adhaerens, per plureS horas impreSSUS maneat, nauSeamque mOVeat 3 Salivae tenuis,

acris, et olidissimae insignis copia o foedo ore, Deo non e senestra buccae perforatae profluit; vaccilant dentes ; gingivae sub minimo adtritu sanguinem Plorctnt.1015. Unacum illis molestiis localibus sebi is ardens cum pulsibus frequentissimis et parvis misellos dire exercet ue praecipitanter labeseunt vires, colliquativa suboriuntur profluvia, epiStaxiS, Sudores, diarrhoea. In casu mali neglecti, aut perverse tractati utrumque labrum sphaoelo ConSumitur, Cadunt dentes, qui jam prodierunt, vel

et futurorum rudimenta in alveolis latentia, imo ipsa mandibula ossea eroditur, donec mors tantis malis finem imponat, horridumque m OnStrum, ViVO Putrescens corpore, e medio tollat sub consuetis summae colliquationis phaenomenis.1016. Causis nomatis Scorbutiet accensentur : habitacula humida , subterranea, in quibus plurium hominum cohabitantium, atque neglecti