De limitandis laudibus, et abusu moschi, in medela morborum, dissertatio

121쪽

ad scrupulum integrum sumtus, profuerit ad wmplomata periculosa febrium malignarum debellanda. Mouerunt mirae hae virtutes, ipsi adscriptae, facile illos medentum, qui iam eum in deliciis habere praeiudicio abrepti ioceperant, Vt, quacunque febre, aut motibus sebrilibus praesentibus , si pulsus paulo debilior et exilior, sub eius decu sit, euacuationibus artificialibus et naturalibus humorum praegressis inductus, obse Varetur, statim, nulla etiam regnante Epidemia, malignam et putridam febrem ades

praetenderent, atque eapropter ad mO-1chum, tanquam ad sAcram anchoram, con- fugiendum esse reputarent. Certum Omnino est, ubi febris maligna, ibi pulsi is debilis, sed propositio haec non est: conuertibilis, ubi pulsus debilis, ibi febris maligna. In febre Vere maligna omnino pulsus excitandus est, sed, in quo cardo omnis citrationis Versatur, dimthesis humorum putrida simul praecauenda, et oppugnanda. Mosthus omnino excitat pulsim et circulationem vividiorem reddit, sique nullum aliud daretur cardiacum, Omnino illo opus foret, maxime si simul esset antisepticum. Quoniam vero eum tale esse nemo hactenus demonstrauit, praeferanda

ipsi sine dubio erunt et i exhibenda, illa

caidiaca, quae simul sunt antiseptica, acetum, Vinum rhenanum, myrrha, camphora,

122쪽

cortex peruuianus. Eleg qntissima est, sin plex quidem, sed arcana, et maXime profi-cua, quam tradit BOERII AAVIVS m

thodus medendi febribus malignis, epide- mice grassitatibus, Virium iactura, pulsu celerrimo debili vix percipiendo, respiratione impedita et anXia siccitate oris, deliriis levibus, aliisque symptomatibus, quae recenset, se prodentibus. Abiluitur sib iusto regimine, fomentis capiti, manibus, epigastrio assidue applicatis, eX aqua et ac to; pedibus et nuchae epispasticis, ex fermento panis, cum sale, et aceto; non Vesicantibus, quae communiter commendata sollicite disii iasi potu largo, ex de-

costo hordei, cum si icco citri, aurantii, rob ribes. , ceras sambuci ; cibo ex panada cum pauxillo vini; medicamentis, quae putredinem arcent, humorumque nimiam dio solutionem prohibent, quale proponit CX ruta, scordio, cortice citri, sicco citri, Vel aceto , aqua communi, rob samb. et aqua Cinam. Eiusmodi praesidiis antisepticis et cardiacis instructi, tuto carebimus Moscho, febri ipsi curandae minus apto, a que instiper quaedam symptomata potius eXasperaturo, quam mitigaturo. Quis enim ab eo, caput obnubilante, graue et temulentum reddente, cephalalgiam, seporem, delirium, mitigatum iri expectauerit Ad haec symptomata camphora et acetum sine

123쪽

sine omni contradictione, annuente et acclamante experientia, longe aptiora, et Certiora sunt pharmaca: Dum de Diemerbro ehio verba facit SCHROE CRIVs' , referente, p in peste neminem moscho adiutum fuisse, Neque id mirum, inquit, cum inter simplomata, febrem malignam, ae sum internum Mais ignum ingentes capitis dolores frequenter a s

fui se, recenseat, quorum sane intuitu, mois schus. imprimis liberaliori dos, crebrius adhibitus, prodese non poterat. Vtilem esse mo-1chum in febribus , si affectiones spasmodicae, subsultus tendinum, cardialgia et singultus accesserint, assirmat Cl. WAYTT. ') Il- o lultris QVARIN r), In febre putrida, Inter medicamenta, quae a tremoribus, subsulti- pin de m-bus tendinum et conuulsionibus indican studii ebrι

phoram , radicem Serpentariae, spiritum p. 77. CC. Essentiam castorei commendat, facile patet, quod illi prae his singulares virtutes haud tribuerit. Cel. FVLLE Rus'), in febribus mali moris, quae vapores deleterios ad stomachum suffundunt, spiritusque labantes irritant , inque confusiones ac spasmos adigunt, et singultum inde excitant, nondum hactenus se nouisse praestantius remedium, ait, quod aliquando diuinitus quasi si accurrat, et singultum auferat, qUam Iulapium, quod describit, Moschatum. Quis his laudibus lectis non excitatus et coactUS,

124쪽

uomoschum, hucusque forte a se non condigne honoratum, reuerenter habere inciperet 8 At vero grande senantem hunc cam tum triumphalem, statim stubsequitur tragibcum et lugubre melos. Ita enim immedi re pergit F VL L E RVs : Vi tamen ingenue fatear, , Ityniploma hoc adeo indomabile et sunsum se re obseruaui, ut neque hoc, neque aliud quoscunque remedium vel excogitare, vel inuenire mihi adhuc licuit, quod illi vincendo par esset, sesrotis viribus licet certai erim, fatis tamen fru-sra obnisus, mortem depellere non potui. Cr do hoc facile, namque singultuS, cum comitatu aliorum mortiferorum symptom, tum , gangraenosam Viscerum corruptionem, eandemque arti immedicabilem, atque neque moscho, neque aliis remediis stiperandam, alto initu clamat. Eadem impotentia moschi sese exerit in delirio, et mpore, cum quibus moriuntur febre m ligna decumbentes, cuius causa, extispicis id docentibus, nulla alia, quam gangraenosa corruptio, Vel abscessus, in cerebro. Poterant adhuc eius Fautores et Defensbres recurrere ad sudores, quos poten ter pellit Moschus, cuius beneficio stibillemiasina, humores ingressum, in auras feliciter abigi queat. Cel .sCHROECic ), mo schum, in corpus admissum, Veiaenuna Virtute

125쪽

nrtute sita, qua sanguinem rarefaciendo, ad diaphoresin laticem eius disponit, per porOSVr eliminetur, compellere, dicit, quam Vim si adoriferam ratio ei satis vindicet. Conm

denter vero his praeconiis oppono ea, quae antea de sudore in febribus acutis inflammatoriis monui. In principio principii haec intentio tantum locum habet, sed nil pra rogatiuae moscho intercedit, cum aliis sibdoriferis. In prima periodo malignarum, bolum theriacalem cum sale volatili cornu cerui, hoc fine commendat pRINGLE ε . f In secunda periodo , causam morbificam iam nimis alte radicatam dicit, quam Vt Persi. sudorem possit elici, ipsumque si idorem spontaneum , nisi cum leuantine erumpat, non cogendum, et Vrgendum, imo Verosi debili, et celeri existente pulsu, plenis guttis effundatur, potius sistendum esse. Quod febrem attinet, eam nec vesicatorii nec alexipharmacis sudoriferis cedere dicit Habet Aegrum, qui aliquot doses Moschi ad grana 25. siimsit, quibus pulsus eleumbatur, sudorque largus mouebatur, febro nihilominus ad decimum septimum diemserdurante, leni madore cutis, et urina turbida tandem iudicata. Nil ergo iuvaminis in hac maligna febre attulit Μoschus, quisita in circulum actione eam mao is debuit

iuuare et intendere, quam eius decursiam breuiorem reddere. Id praeterea diligenter

126쪽

considerari debet, quod malignarum selu tio praecipue per aluum diarrhoea 6bortaeueniat, ad quam promouendam moschus penitus ineptus est. Magnum deinde argumentum pro prObanda Moschi praecellentia inde desiimitur, quod exanthemata ad cutem determinet, et retrocedentia valide expellat. Maiori dosit) 0r. ipsum hoc facere notat CRAN ΤΣ ). Cel. Ρ1DEpir μ) in I ariolis , inquit, et aliis

morbis exanthematicis retrogressis, praeterli , - . Omnem evectationem hasmos, conuulsiones , et

singultus aufert , pulsum erigit , et exanthemata versus exteriora excitato sudore copioso ducit. Haec autem symptomata Certe non virtute stia specifica antispasmodica , Vltra omnem eXpectationem agente, sed unice eapropter aufert, dum illud acre, quod intus irritatione sita neruosas partes ad spasnodicos motus sillicitat, ab illis liberum,

Versiis cutem determinat. Nullam vero

praerogatiuam hoc respectu is possidet, quia Omnia cardiaca et stadorifera idem praestant. Leuis praeterea diaphoresis, largis sudoribus pro his finibus, semper praeferenda. In Variolis luridis, liuidis, aut parum acuminatis, quando febris adest lentior, generosa quaedam cardiaca exhiberi debere, v) Tom. Ip. vult HUXHAM' . Nominat propterea crOSq6 cum, pulu. contra . compositum, Moschum, V p. 6δ. theriacam, imo et dulce vinum. Et alibi. in

127쪽

in eiusmodi crudis, pallidis, ichorosis variolis, pulsiti debili et urina tenui aquo se, in quibus calidiora medicamenta requirun tur, moscho et reliquis, citato loco nom, natis, adhuc adiicit myrrham, camphoram, mithridatium, confessionem cardi acam; quae eX meris aromaticis constat. Facile Capitur, haec omnia non simul exhibenda et coniungenda esse, sed relictum esse arbitrio ' Medici, et perinde fore, quodnatu Temedium ex hoc catalogo seligatur. Id vero certum est , si hoc vel illud alteri praeuale ret, illi primum locum decernendum forerqUod non tantum cardiacum est, sed et simul antisepticum. Camphora ergo et myrrha, corteXque peruuianus, qui, q dmiror, huic catalogo deest, praecipue invstim vocari mereretur. Ill. BOERHAA-vivs Υ) in variolis lentis, planiS, deprζs y tuo s. sis, non assurgentibus, cum pulsu crebro Bassa timet debili, ac aliis prauis tymptomatibus,' '

quae lumine periculosa cleclarat, renaecllum componit, eX radice contrayerVae, ser-

Pentariae, ruta, infiisis cum aqua des illata 'r

rutae, et Vin O rhenano, addito deinde sa-rum ad Bassi Charo, de moscho racens. Atque ne ali Θέων

nens , intempestiue illud in Variolis prae

128쪽

fluens. Nullo vero alio modo eam irruptio- . nem, ante quartum diem secure praepediri posse dicit Ros Ε N, quam si primis diebus,

nec moschus, nec camphora praescribatur, et regimen frigidiusculum obseruetur. Quodsii autem tardius erumpant, eXpellentia camphoram et moschum prodesse di-H dos cit '). Haec manifeste demonstrant, Cel. Vario Mη in principio febris Variolosae a mo- scho motum circulatorium auctum, et calolorem, tanquam noXios metuisse, illumque

non nisi pulsa tardo, et debili destinauisse. Videant igitur ii, qui in aliis acutis et inflammatoriis, non exanthematicis febribus, hoc remedium perperam commendant et

collaudant, quam parum ipsis id conueniat. Paucula hic commodam occasionem nacto dicere liceat de Moscho, Vt Amr suo. Variolis pessimis Vpsaliae grassantibus, et multos pusiones abripientibuS, Cel. LIN-b amορ- NΑvvs Ioschum liberoru131 suorum collis appendit, quo id impetrauit, Vt amata viva. contagio intacti manerent. Cel. Ros Ε'N

recenset, Doriandiam inhabitantes moscho uti ut amuleto, se autem experientia destitutum ait, prouocat vero ad Epidemiani Vpsaliensem, in qua profuerit. Ego illiu- serium Virorum auctoritate motus ditemsi mo 12. annorum filio, ut mali moris grassant,

129쪽

santibus variolis haud corriperetur, moschi grana 4. in sacculo appendi, ipsi ac toti domui fiat molestum. Sed post tres he, domadas elapsas nihilominus sat copiosis plectebatur, id quod sincerus testor.

f. XIV. Peccarem in moschi putatilla et in Opi- Morbitaphnionibus fundata merita, si, eXpensa in antecedentibus Munia , reliquos potiores modi bos capitis sicco pede transirem. Moschum

capiti amicum esse, imprimis apud Viros,

asserere ausiis est HART MANNUS '). Tanta Praxatam vim possidere moschum, cerebri tem p periem confortandi, ut aliis nullis cedat, a

firmat ARVN NE RUSV , addit interea, quod . . in multum his laudibus derogat, plerosque ae- ' grotantes ob idio gnora sum capitis, ipsum non bene ferre posse. Duo distincta capita conscribit sc sagog Cicius, de Moschi V rstiti- hiis cephalici; in genere, et in species . Eum e eapti

insignem obtinere virtutem cephalicam, eX-XX. π XXI. Ira omnem controuersiam pQsitum credit,

torpidos spiritus excitando, aut impuris lim litibus obnubilatos pristjnae serenitati restituendo q). Varia deinde Auctorum ce' d) p. iis phalica remedia dicta habet, quibus mo-schus adiicitur ). Vagus sitis est apud e p. lic Medicos conceptus , remedii cephalici. Sapientiores, qui terminis inanibus fabulis et commentis lepidis de spilitibus, sibi

130쪽

126 non placent, intelligunt sub hoc nomine remedium , quod cerebriam et nerUOS eorumque fluidum grato stimulo excitat, et mo-Vet, Vel, quod cerebrum, et totum genus Neria2sum corroborat. Quod simulo in cerebrum et neruos, in stiperque satis valide, agat Moschus, nemo negauerit, id per Evperientiam primam in superioribus satis constitit; quod vero raritis amico, frequen- tissime autem inimico, in illos operetur, et Varias turbas concitet, eadem eXperientia loquitur, cum iis, quae de malo hysterico elocutus stim. Hoc ergo respectu cephal cum remedium vix haberi poterit. Deinde remedium, quod humores ad caput pellit, vasa encephali implet, diducit, extendit, debilitat, neruosque premit, et grauat, quod vasorum laXitatem, et atoniam posci se.re, linquit, elogium cephalici, nemini, roborantis remedii merem vix poterit. Nulla remedia vocari possunt roborantia, nisi ea, quae elementa apta continent, Vt fibra debilis his ipsi applicatis, reddatur fortis, horum autem catalogo, qui cum nutrientibus, non nisi acida, austera et subadstringentia complectitur, nemo sagaciorum Medicorum Moschum intulit. Dum hic capitis dolorem , Qto Odore eXceptus, totieS ciet, e dem medelam non facile afferet, neque ab intemperie frigida pendentem , cui eum eautior tantum destinat s C H Ro h R i VS ,