장음표시 사용
121쪽
c errair loco dias arrae An ex animo a
Iot MARGARITA PARMENfIs, videri, in rem esse,Borbonis aliquid asserere modo id
ejusnodi sit quod auferri possit, siforte is si suscepta de licteret via. Ergo post multa, Navarraeo tandem offertur Philippi nomine Sardinia, additurque ejus maris Praefectura , stipendiumque Praefecturas sustinendae par. In quo etsi aliqui conditionem laudabant utrique probabilem rape Sardiniam esse ex una parte majus opi-iue regnum quam Navarra; ex altera , Philippi regnis immistum, eoque obsessum : secus tamen alii sentiebant, Sardiniam in speciem ostentari a Philippo haud sane regnorum prodigo. Nam quid consilii esse, Borbonios imduci in eam Insulam, ex qua imminere Siciliae
atque Neapoli, veteresque in iis regnis factiones excitare possent i Sapienter nihilominus agere Pontificem id urgendo, sive de ejus exitu bene speraret, sive intelligeret frustra laborari: quoniam ad Religionis causam jn Gallia tuendam perinde esset, seu vera seu vana spe Nava ratus a fovendis haereticorum partibus amoveretur. Et vero ita ille paulatim amotus est, ut etiam Icannae Alibretae uxori minus se jam benevolum praeberet. Quod fortasse aliquem mivit, ut scriptis traderet,hoc quoque ab Oratore Hispano tentatum,actumque cum Navarraeo de repudio uxoris , quippe haereticorum veneno intimae imbutar: factamque homini spem Mariae Stuartae Scotorum Reginae, quam adnitentibus Guisiis avunculis duceret, cum dotali Scolorum regno,immo cum universa Britannia,
in quam, spoliata ob haeresim Elisabetha, induceretur ipse, Pontificis auctoritate , Philippi
ope. Sed haec aut vane credita, aut invidiose conficta. Neque enim simile vero est,aut Gran-vellanum re Sanct actucium ignorasse, non satis haeresim esse, cur, rejecta uxore, altera legitia
me ducatur: aut Philippum obtulisse Scottae regnum hominio quo timere Belgicis rebus ob veteres inimicitias merito debuislet, si praesertim is universa Insula bello potitus esset. Sane duobus post haec annis, cum ageretur de eadem Scoto-
122쪽
LIBER T E R T I v s. Io Scotorum Regina cum Archiduce Carolo Ferdinandi Imperatoris filio , vel cum Carolo Hispaniae Principe conjungenda; scripsit Granuellano Philippus, Placere sibi, ut sitim ea in re posthaberetiar I reiaduci : si diero ad ejusdem nuptim regnumque adjiceret animum Gallia Rex, de quo aliquid inaudierat, si icitudinemque non sedem attia rat a tune se in sui cum Seota eonnubium ultro consensurum. Ex quo , suae fuerit Philippi mens de Scottae regno Gallis offerendo, existimari potest. Immo neque in speciem agitasse de iis nuptiis Oratorem Hispanum, certum habeo ex eo , quod cum is singula communicaret cum Granvellano fratre , (uti ego in eorum litteris observo deque Sardiniae nepotio saepe meminerit,de eo tamen conjugio nihil usquam indicavit. Sed quidquid hoc fuerit, illud profecto constat, Alibretam marito indignatam , quod is inhaereticis indies alienior, uxoris postulata pro illorum patrocinio non audiret, aula furiole reliAa in urbes suas se proripuisse. Verum hara eticorum causam quantum omisibanimo traAabat Navarrarus : tantum Condaeus frater , atque Colinii mordicus amplectebantur et restorescente praesertim Guisiorum gratia Potentiaque apud Regem. Iamque ea erat rerum facies non magis in aula factionibus scissa, quam in toto ferme regno discordia Religionis armato , ut aperte omnia in civile bellum inclinare viderentur. Ad Condaeum Principem . liniumque maris Praesectum undique auxilia submittebant haeretici: nec minus se Gubsit, re Comestabilis Momorantiu Catholic rum ope firmabant. Cum his saciebat quidem Navarraeus Galliae Praeses, sed erat Condaei frater: Rex puer, dolique ignarus, inter utrasque factiones interea distrahebatur, nutante Medicea Regina, ac rerum exitus utrimque formidante. In hoc autem rerum statu cum undique Carolus auxilia conquireret, Philippus Iolito intentiore cura ad opem assini Regi
maturandam animum adjecit: sive Religionis jacturai s 62.
6 Aregust. Regis Hispani litterae de Scorae coujugi a Alibretae u diduxtio, Gulfiorum potentia r florescit, de
iuvidia, De bello utrimque cogitatur. cathavisa Medice
123쪽
pedites ab Italia Hispaniaque mittit
obsistunt. Astu fortasse Coudaei.
IOA MARGARITA PARMEN sis, jaci ura permotus; sive sollicitatus ab uxore , quae Caroli fratris periculo trepidabat; sive Belgio timens, ne illuc Gallorum aut arma aut exempla transirent. Quare lectis in Italia tribus peditum millibus, commissisque Ioanni Anguisciolae Tribuno, qui in iis traducendis Imberto Platerio Bordidonio , armorum Praefecto pro Rege Galliae in Subalpinis obtemperaret: totidemque ab Hispania per Nava ram transmissis, ad Margaritam sororem Belgii Gubernatricem scribit, ut duo equitum millia ex ipsis Belgarum turmis quamprimum seligat adversus Galliae perduelles: immo siquid ultra aut Regina, aut Guilii ad eam rem
postulent, accurate submittat. Margarita recistatis in Senatu litteris Regis,animadvertit mi trariis omnium sententiis pro Gallia opem e posci. Disserebant enim Orangius atque E montius, eas equitum turmas sustentari a Pro
vinciis ad Belgii praesidium , quippe ad eum fi
nem institutas: quare ut extra Belgium educerentur , expectandum Provinciarum conse sum. id vero lentum esse negotium,expositum
que periculo ne dissentiant , eo potissimum
tempore,quo Belgium viribus externis augeri, non exhauriri suis , opus esset. Sed etior se lasse cura illos habebat. Etenim credebatur, Condaei rogatu , aliquos Germaniae Proceres
interminatos esse finitimis Belgis, si Guisiis novae Religionis hostibus opem terrent, se pro
communi cansa tuenda, arma in Belgium ill turos. Nec procul a vero duxerim re Comdaeum id attentasse, de Germanos praestitisse. Namque ex una parte sollicitos fuisse Condaeanos ob auxilia in Belgio contrahenda, significatum est libello tunc edito, atque a Cant neto lagato cum litteris misso ad Granuellanum fratrem , quo multis rationibus ostendebatur haereticis, Hispaniae Regem nullam C tholicis opem in Gallia esse laturum. ex altera parte, dum Margarita scriptis ad Regem liti
ris docet, Belgas ob metum sive a Germanis
124쪽
L IBER TERTIus. Icysive aliunde conceptum aegre adduci , immo ne 1 e 6 r. adduci quidem, ut equitem in Galliam decera 'nant, ac dira quaeque canere , id si fiat; indicare videtur hanc , de qua loquimur, dissentiendi causam. Et ipsa,quod eam opem aut desperaret a Provinciis , aut importunam Belgi- Gubernatrix cis necessitatibus crederet,ubique a Germanis, 's' 'atque a suis juxta timeret; in Senatu remissius rem urgebat. cum a Philippo litterae perferun-
tur , quibus perstricta non leviter Gubernatri- 2 g. . ' 'cis mora, jubebat omissa omni consultatione , milititia loco equitem extemplo mitti. Illa parendi anxia , Granuellam suadente, mutato petitionis nomine , pecuniam loco militum sescit: impetratam illico in Galliam transmittit ad Mediceam Regis matrem : simul Philippo exponit, cur id fecerit, Non solum quod pecuniam multo
quam militem gratiorem esse Reginae iciret, erip quemadmodum illa significaverat antea, con- nit Reei. firmavitque posteaquam accepit: sed etiam ne auctoritatem . operamque perderet in ejus rei
procuratione, quam de experta jam erat inera plicabilem ad impetrandum , dc , si impetraretur , perniciosam; Belgio timebat in ea re-etum trepidatione, exortisque postremo Tornaci ac Valencenae non contemnendis de Religione motibus et qui haud dubie invalescerent, si eam Provinciam equitatu spoliatam homines seditiosi viderent. denique clam equitem ducere pertineat ad nonnullos , quorum fidem merito suspectam habeat, aeque periculum sibi
visum, arma illis credere , oesos in turmarumclelehu praeterire. Accepit potius , quam pro-laavit decretae pecuniae condationem Rex, missisque mille re quingentis equitibus ab Hispania, pro quibus stipe dium Margarita transmi teret ad Mediceam , ut jam coeperat, vires C tholicorum in Gallia firmavit. Sed ante ho- Rhotomrum adventum, Navarrarus una cum Guisio ac 3 12
Momorantio Rhotomagum expugilaverat,Con' Nauartaeus.
daeanis ejectis. Ipse quamquam pilae ictu saucius, in quo decumbebat, in modum cu
125쪽
dc ut oritur. Pugua memorabilis. Comparatio
Gallicorum Belgicorumqtie tumultum
ios MARGARITA PARMENSIS, rus , elato triumphali pompa urbem invectias est. Sed paucis post diebus, recrudescente vulnere extinctus , eodem sepiilchro secum condiadit spem Sardoi regni, quam magno Catholicorum bono ad extremum ubue spiritum s vit. Neque propterea intermissis belli curis, manente apud Momorantium armorum imp rio, auctaque ingentibus copiis utraque acie, cum jam ad Regis exercitum sese adjunxissenta Philippo mi Q sex millia peditum , equites quos dicebam mille re quingenti; apud Dr
cum Normandiae oppidum summis Catholicorum haereticorumque viribus pugnatum est captisque hinc condaeo, illinc Momorantio exe citus utriusque ducibus , caesis militibus supra decem millia; victoria majori sane gloria quam gaudio pro Regiis ad extremum fuit. Tantum armarum turbarumque excivit haereticorum libertas, Procerum fovit ambitio. Haec autem, quae cursim memoravi Gallorum mala, i nam ea quoque gratia menUravi: in Belgium plane eadem transimissa facile comperiet, cui otiumst conserendi haereticorum utrobique conatus, utriusque aulae dissidia i Hugonotorum illic, hic Geusiorum nomina fortuitu nata, atque inter turbas et Cardinalem Lotharingum cum Cardinali Granvellano , Condaeum cum Oranis pio, Mediceam cum Austriacat consimiles N bilium conspirationes, paria Regum edicta geminas sacrarum aedium atque urbium direptiones, eadem serme omnia, nempe ex eisdem
causis: nisi quod arma celerius a Gallo sumpta, pertinacius a Belgae re perniciosius retenta. Et primae quidem inter Belgicas urbes , illo
Religionis cana,quo late concussa est Gallia, nutavere Gallis finitimae Tomacum , Insulae, ac Valencena: repentinisque motibus haud ambiague portenderunt secuturam inde non levem Belgio ruinam. Etenim Octobri mense superioris anni, concionatores duo h Gallis Calubnianis eadem nocte , alter Valencenae . To naci alterum palam de novo Euangelio verba fecerant
126쪽
LI3ER TER Tetvs. re cerant frequenti dro. Sub finem uterque coaetam hominum turbam, i qui ad centum suere alencenae . Tornaci vero siuear sexcentenos)yer urbem deduxerant, Davidis carmina Gabjica lingua concinentes. Ad eam Psalmorum modulationem, nocturnasque conciones , excitato in utraque urbe aliquo inter plaudentes damnantesque tumultu; res a Magistratibus ad Margaritam Gubernatricem illico desertur. Illa admonitos earum Provinciarum praefectos Florentium Momorantium Montinii Dominum, ac Ioannem Glimselim Bergae Marchionem ;(qui sorte Bredam sese contulerant gratulatum Urangio uxorique nuper o Saxonia reversis j jubet eo accurrere , ac res quemque suas strenue curare. Montinius Tornacum celeriter ingressus, cum Christophoro Assonuillio ac Ioanne Blaserio , quos ad causam cognoscendam ei adjunxerat Margarita , .capto earum domino aedium, in queis coetus habebantur: exustisque mulsis ibi repertis haereticorum libris: ac shquenti demum mense sumpto esciremo supplicio de Lanoia, nocturno illo praecone: Tornaci composita res est. At vero Valencenae longe aliter evenit. Nam licet initio contenderit eo
Narchio Bergensis , operaque Philiberti Bru-xellii atque Autruxit, duos causae cognitores acceperat a Gubernatrice, duos Calviniani Euangelii buccinatores Philippum Mailludum,de Simonem Faveanum vinculis coercuerit; tamen dilato, contra quam a Margarita jussus erat, eorum supplicio , necdum pacata civitate, Leodium ad iratrem ejus urbis Antistitem prosectus est reprehensusque inopterea a Margarita, ac revocatus ad Praefecturae curam non
dubitavit absentiam excusare , quod non esset
muneris neque ingenii sui plectendis haereticis operam dare. Mod insolens 'sponsum illa per litteras significavit Regi: ased quem
laudata simul Montinii sedulitate , committendo auxit utriusque merita. Et sane haeresim, ut ceteras contagiones , quae impetu valentissetis
x s 6 s. At valencenae crescit, dilato suppl.cio hae .
127쪽
Io8 MARGARITA:PARMENfIs, lent, celeritate praecidendam esse , ostendere Tornacum ac Valencena : ibi ex subita in paucos animadversione, traducto ad omnes metu hic vero cunctatione atque incuria , turbulentis hominibus spatio ad audendum dato. Etenim septem jam menses attinebatur Valene nensi carcere par illud haereticorum, quos dice-ham , dubio de ferenda sententia Magistratu, quod in eos augeri quotidie vulgi studia videret , acceptis etiam minacibus litteris , si quid
gravius in eos constitueretur. Quin re auuitae erant noctu voces aliquorum praeter carcerem etintium , captivosque adhortantium , Viros sese praestarent, non defuturam populi opem , ra forte ducerentur. sed Margarita eorum gnara quae gerebantur,accusato Magistratus metu,
uem ipse sibi septimestri mora peperisset, si
rio monet, ne ultra cunctando, morbum insanabilem efficiat. Quamobrem ille, sententia ex edicto Caesaris pronunciata, reos igni addicit. Quod vero suspectos opifices operasque haberet, ac lanatios in primis , petulans hominum genus , miscendisque turbis asiletum ;supplicium transfert in diem , quo eorum plerique Valencena abesse consueverant. Mos enim illis erat, ad Sabbati vesperum prodirem agros, nec ante diem lunae revem ad urbem: partim ut cum parentibus uxoribusquereriarentur in proximis pagis : partim ne observarentur, si festo die ad rem divinam cum Catholicis haud convenirent. Hoc ergo lunae die, nondum albescente luce, damnati in serum Producuntur: non tamen ita celari festinarique res potuit, quin accursu multitudinis compleretur locus, cum prope lignorum struem,quanta potest contentione, Pater aeterne, Faveanus exclamat. Enimvero ad eam vocem toto
sero vulgus adstrepere inconditis clamoribus r m impetu facto I manus intentare, saxa
in satellites jacere: simul sed' supplicii re
ctaeto, totum illud mortis inmumentum disiicere , ligna rapere, ac prae ira comminuere: . donec
128쪽
Lin ER TERTIus. Itydo iec impar multitudini Magistrariis, retractis Is 62.
intra carcerem reis, non ultra audendum ratus, A Magibam
propere sese ingruendi lapidum procellae sub- duxit. Et illi, quod sociis praesenti exitio liberatis surorem paulatim exuerant: an potius ignari sine duce quo pergerent: pacate conveniunt omnes, institutoque agmine supplicantihus similiores , quam ut recentes a tumultu crederes, concinere Davidis carmina incipiunt, PSALMI praeeunte Calviniano psalterio. Inde commoti rursus animo turbidique , incusant socordiam liliavit. ipsi suam, trepidaeque civitatis opportunitate
uti iuriose deliberant. Id antequam prosequar, quoniam hujusce moris concinendi Davidicam poesim iterum incidit mentio, incideisue sae- Pius, originem semel evolvi, lectoris interesse
Degebat in aula Francisci I Gallorum Regis Apstor M 'inter cubicularios Clemens Marotus, Doveana Cadurcorum oriundus, homo a natura sacetus de dicax, miraque venae facilitate ad Gallicam poesim natus: eoque Regi carus , habitusque inter instrumenta eruditae voluptatis. Seca ut erat iunio quam moribus ciliquanto melior, ex Lutnerianorum familiaritate locum 'suspicioni dedit mutatae Religionis: veritus. l. s. que propterea Principis indignationem, Benennum ad Margaritam Regis sororem, vetus peio. reorum asylum, fugit. Nec multo post, placato Rege , Lutetiam reversus , a Francisco V tablo Hebraicae linguae me stro amice admonitus, ut relictis diquando nugatoriis argumentis, esim ad sacra transferret; Psalterium Transtatio . Hebraei Vatis Gallicis metris illigare coepit.
Sed imperite adeo, atque perverse, (quippe 'g'
disciplinarum homo omnium apprime rudis; ut Rex . quamvis ejus versicillos idemtidem can- titaret, ob justas denique Sorborucorum querelas, gravissimamque censuram, edixerit, Ne vellii a quid in eo gqnere a Maroto publicaretur in posterum. Verum eo edicto, uti saepe conti
git , E cupido te ibua, de celebritas operi
129쪽
DO MARGARI TA PARMENfIs,rs 6 r. accrevit: novisque proinde modulationibus d cantari,atque ad profana transferri Maroti carmina coe re. Ipse interim aucta ex plausa rumg Qq , a confidentia, dum linguae moderari nequit, m tu poenae Genevam se proripit: unde ob nova& mot,. flagitia profugiens , sed antea stagris caesus, Augustae Taurinorum extinctus est. Successus in Davidica poesi movit Theodorum Beetamri Ahm Maroti familiarem. qui eidem Gallico carmine parentavit; ut ad quinquaginta, quos Marotus ediderat, centum reliquos adjungeret, adjunxitque Gallicis ipse quo'ue metris , totumque Davidis volumen absolvit. Utque gratius populo foret, opera praestantium musicorum,ruos cuique hymno modos fecit, tanto numerorum lenocinio , ut novum Psalterium ab omnibus od edicto certatim expeteretur. Verum detectis in eo Amox ur. multis adversus Religionem erroribus , vetit
que opere ob eas etiam causas, quod re ab impuris hominibus sacrosancta Vatis carmina vulgo publicata essent. dc a Genevatibus , dolo malo, ad Calvini Catechismum adjuncta distraherentur i deserta a Catholicis ea Hymnorum transsatio atque damnara, mansit obnrmato studio apud haereticos e mosque canendi mansit tamen Psalmos Gallica lingua ad modos Genevatumi in coetibus, in triviis , in officinis, propria ex- - inde nota haereticorum fuit. Cum hac ergo valencenatum cantilena seditiosi ( uti enarrare inceperam sValencenates , veluti supplicanti agmine per
urbem incedebant. cum medio in toro consistentes,Calvinianum chori magistrum attollunt in superiorem locum, jubentque de religione extemplo dicere. Tunc vero sive concionantis impulni, sive complurium accessu, redintegratur seditio et utque se respexere multitudine validos , quippe duo hominum millia superahant, placet non sine aliquo turbarum pretiocqnvenisse , statimque ad Dominicanorum Coenobium inflammandum diripiendumque recta
procurrunt. Sed mutat ianter eundum sententia,
gebant enim sese undarum modo, agebantur-
130쪽
que subit animos indignatio,quod eripi sibi captivos, iterumque in custodiam trudi passi sint. id prodesse, urbem tumultu concibisse, si Aestu-stra minamistus, interim stat, quam necem in foro vitatiermeam in carcere friadis subierimZ in f ctum inspirarent,atque ad se ira penetrarent,oliaturi aut vitiis libertatem,aut mortuita ultionem J Ergo
ad carcerem conclamant, verseque illuc imp tu custodiam irrumpunt, vinctos expediunt: a que ut nihil per contemptum fecisse viderentur duos illos tantummodo educunt,ceteris qui aliis nominibus custodiebantur,excisum proni-bent. inde Magistratui significant, se non nisi ad liberandos fratres convenisse : ceterum si sibi quiete degere in iis.quae ad religionem attinent, permittatur, ne unum quidem eorum sese umquam loco moturu.Et jam praecurrerat a Magia stratu nuncius Michael Hovaeus urbani Praesecti Vicarius ad Margaritam:quae perculsa repentino tumultu, Novaeum ipsum, praesenti consilio, Bossuvium mittit, propinquum Valencenae pa-
um,ad Istannem Henninium loci Comitem,fium impigriunque ut in eam urbem se illico
transferat. Regisque nomine, donec Marchio Bergensis adveniat,turbas, si quae supersunt,prosita prudentia componat Simul Bergensi renunciare jubet,quo loco Valencenat res esset, dum is publica administratione toties intermisn,privata curare nunquam desinit. Sed jam Marchi nis legatos i Praepositum Comitem vocant Bebrae rumum duabus equitum turmis,quarum alteram a Boiluvio acceperat, alteram ducebat ipse pro Bergensi, valencenam intraverat, populariabus nil contra ausis. Quin de equitatus Philippi Croii Arescholi Ducis, jussu quoque Margaritae , eadem facilitate illuc translatus est , tandemque Marchio iese Bergensis atque Bost, vius Comes urbem ingressi pacata omnia, re ne vestigium quidem seditionis, contra quam opinabantur, inveniunt. Inde Mettius tam Bergensi nuper additus ad quaestiones agitandas , missus
a Magistratu ad Gubernatricem super fugitivis
Ad ultionema aut liberistem captivorum sese ansemaut, extrahunt eos