Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

171쪽

FEBRIUM IN GENERE.

Ib9 actionem et gravem irritationem non exhibent ; si motus febriles nec languenteS, nee etiam valde exorbitantes deprehenduntur, atque Si SymptOmata morbosa ita COI Stituta Sunt, ut organorum vitalium liberaS, intente vigente S, quamvis non nimis impetuOSas actiones indiCent, tune ad vires vitales moderate agentes Concludere licebit. Sub his motibus febrilibus moderatis ergo aliqua pulsuum morboSa frequentia, aliqua virium arteriOSarum, aliarumque Vitalium morbosa energia, aliquod Caloris augmentum etC. absolute adeSSe debent ; Secu S enim nec febris adesset. 536. Atque gradu exorbitantiae vitalium virium ita Constituto, medicus in curandis febribus Omnino SpeCtatorem agere poteSt. Vi SCere Praecipue nobili nullo peculiarius adfecto, Symptomate febrili nullo gravius urgente , nihil est quod

timeat in tali casu ue materiae enim morbis cae maturationem, Si quae noceSSaria est, CriSinque in- Stantem patienter exSpectare poteSt , quin ad heroica reCurrendum sit auxilia. 537. Pauperes milleni ex febribus ejusmodi reConvalesCunt Sine omni medicamine adhibito. Ditioribus, ut aliquid factum fuiSSe videatur, talia quoque et neutra remedia ex ClaSSe diluentium. leniter refrigerantium, atque aperientium porri-gUntur, quae ΡOtius futurum ex inopportune turbata crisi malum praevertunt, quam PVΘCSDi Savertunt. Atque his solis in casibus praxiS quo' dam celebris illa, qua terris absorbentibus, s 3-

172쪽

THER ΛΡΙΛtuis infusis aut aquis destillatis, aliisque morbore vera indifferentibus remediis febres tractabantur , titilitatem Suam prae Stare, dignitatemque suam obtinere potuit. 533. Sed exacte propterea, quod sub tali moderata ac sibi perihus Sufficiente actionum vitalium in febribus conditione, de futuris malis potius praevertendiS, quam praeSentibu S avertendis cogitandum sit, nimia cunCtatio et oscitatio in medendo nocivam ignaViam indu Cere posset. Magna scilicet et in tali caSu indicatio restat, or ganiSmum ita praeparandi, ut Secretionibus bene

promotis StuSeS morbo Scte omne S Te Solvuntur, Obstacula Circuli omnia amoveantur, atque omnia

superficiei colatoria pro instantibus saluberrimis evacuationibus Criti Cis aperiantur. 539. Ηus Operatione S prae Stabit methodus sic dicta s o i ve n S, quae univerSali8Simum uSum in praxi Omnium febrium Specialiores indicationes non offerentium propterea habet, quod reserando Stases in VaSiS minoribu S, Secretiones arteriosas expediendo, ac reSpondentes inducendo absorptioneS, febrim, repositis fere obsta ulis irritato organismo mitiget, localia Symplomata le-Vet , futura antevertat, CriSibus eva Uatoriis viam faciliorem paret, Sive per diaphore Sin, SiVe per

alvum, SiVe per urinaS etc. nocivi ejectionem moliatur natura. Minime enim in voluntate me diei est,

173쪽

FEBRIUM IN GENI ΗΕ.16 in lo. Solventium vero in e d i ea in i 11 una, quoniam viribus multum relativis ad diversas sta-Sium CauSas actionem Suam exerunt, diverSa Otiam, et plura omnino genera sunt. Nonnulla edunt Virtutem Solventem stimulo fere nullo, aut illo levissimo, quemadmodum diluentia , SaporiaCea, mellita, et Salina mitiora medicamina, quae ΠΟ-mine di g e S tivorum quondam veniebant. Stimulo autem efficaciori ac irritamento diverse intenSO agunt alia. Et quidem principio tonico quaedam, uti pleraque amara , Siquidem adStringentia Don Sunt. Alia principio simul diffusibili ac ner-vOS feriente, uti gummiferulacia. Principio quoque Subemetico alia, quae nomine alterantium insigniuntur. Alia denique acri principio, prouti

varia vegetabilia toxica, e minerali regno Sales irritantiores et metallorum Oxida. 54 i. Horum Omnium Solventium remediorum

vireS rite distinguere , ac pro diversitate virium Suarum febribus aut in moderamine servandis aut juste moderandis haec remedia deligere et ad-Conimodare 3 actionibus vitalibus leviter impetuosis modice infringentia, quidquam et debite irritantia actionibus paululum inertibus, ac indisserentia juStiS Obponere , opus est me diei rationalis. 542. Languidies arte redditis actionibus organiSmi, atque ex gradu exorbitantiae qualicunque in obpositum debilem statum, quin CritiCUS HCtuS finem adhuc imposuisset morbo, tractis, minime CESSat febris critica, sed sint, obposita debili Lao

174쪽

actionum Conditione Charaeterem febrilem cum irrito etiam virium Conatu ultra defendit.

543. Hac ex ratione ipsae impetu o Se e X- orbitantes organismi actiones in febribus. minime ad debilitatem usque sunt deprimendae, Sed ad illam ju Stam, quae par est crisi perficiundae exorbitantiam moderandae. Quo quidem methOdus simpliciter Solvens ae eXspectativa non Susiicit, sed pro diverso impetus gradu diversia S gradus adparatus debilitantis requiritur.544. Impetuo se exorbitantes a C sion Sorganismi illae dicuntur , quae a viribu S vitae sex Stimulorum quantitatem aut qualitatem nimis lacessitis, et quidem in febribuS a Causa, quae se-brim se it, nimis irritante, motus sobriles Os

pro prae Standa operatione salubri Critica requiritur. HyperSthenia aliorum, enormitas vitalis. 545. Ad has enim operationes organismi benevolas minime desideratur immodica et intempestiva virium exorbitantia ue imo motus febriles justo vehementiores summe dele ter i os effectus producere pOS8unt in febribus , atque festinando ad actum criticum fomite febrili nondum maturo, vires ante decretorium tempus delassare, rapido per VaSa Cii Culo teneriora organa aut deStruci eaut in functione turbare, denique non tantum solidorum detritu nimio, sed et fluidorum dissipatione ac dilacro Sia inde genita noCere. Organismus imi vel Sina Violenta ac tumultuaria virium

175쪽

actione in Stimulorum morbisCorum subactione iunium non ΡΓaeStat, quantum moderato aequabili

546. Causae virium in actione vitali exOrbitantium sunt irritamenta quaevis, Sed quantitate vel qualitate ultra normam in Citantia , ac ita excedentia, ut reaCtionem organiSini Vehementiorern producant illa, quae ad sanitatem requiritur moderata. Suntque, uti dictum j. 3O5-313.), materialia ae immaterialia, et priora tum mechanica, tum Claemi Cu. 54 . Ast requiritur pro illorum m orbi sica actione, illamque multum expedit, dispositio aegroti propria; aetaS praecipue junior, temperamentum calidius, fibra irritabilior, nervus mobilior, orgaSmuS humorum mujor CtC. 548. Atque ex Cognitis CauSiS praegre S Si Sirritantibus diverse validis, computata Simul favente validioribus reactionibus dispositione, eX- orbitantiae motuum febrilium diagno sis tuto

549. Sed et Symplomata febrium, quae

turbas inde excitatas indicant, ad diagnosin hujus virium ConditioniS Conferiant, quo Spe Clant: motus Cordis et arteriarum promptUS, Velox, VC-hemens; pulsu S liberi, CelereS, forte S, frequente S, pleni ; humorum rubrorum aut abundantia utit Or-gaSmUS 3 turgor Vitalis auctus, aequabilis; faciei xubor ac vultu OSitis S 3 oculorum vivacitas et SCin

176쪽

pirans, lotii ac alvi excretionibus imminutis; hu

torum abnormi S plaSti Citas; vires animales minus fractae , liberioreS , ConStantioreS 3 de Cursu S 1 briS peracutuS; typuS continenS aut illi proximus , luculentioribus Saltem remis Sionibus non stipatuS. 55ο. Hae jam exorbitantes virium organi Smiactiones sunt deprimendae, hi justis vehementiores motus febriles Sunt infringendi, atque ad illam moderatam exorbitantiam reduc Ondi, qua salubre S Criticae operatione S praeStari POSSunt.

Cui quidem indicationi facilius satisfieri potest, ac illi, quae debiles actiones erigere, Vii CSquo

languente S reStaurare intendit. 551 . Illa autem medendi methodia S, quae a tiones organi Smi exorbitantes deprimore valet, duplex etiam est, directa et in directa. Prior ipsum stimulum morbis Cum, Ceu Causam irritationis subrilis amovet, sed rarius in praxi locum habet. Altera stimulo illo incognito out non amo Vendo , Summo in univerSim aliori in Stimulorum minuit, qui inCitando organismum, actioneS CjUS potiSSimum extollere valent, motusque febriles suo tidhu C irritamento exaltare juvant. IIueCque

modendi methodus dicitur debilitans , aliis refriger AH S, anti Sthen tua, Veteribiis antiphlogistica propterea dicta . quod in mΟΓ-

177쪽

FEBRIUM IN GENEBF . 1 65 his inflammatoriis, phlogisticis quondam nominatis, usum maximum habeat ad febrim pacandam. 552. Estque vix non universalissima in praxi febrium, quoniam omnes febres in primo initio sunt irritativae , atque nCtionum organi CBrum quamdam exorbitationem plus minus Osserunt. Sed in liac ipsa universalitate latet ratio, Cur methodus haec summe deleteria etiam in praxi sat, Sive generosior adhibita , sive amplius quam decet exten Sa. No rei enim omniS me di Cina morbo major. 553. Pertinent jam ad methodum hanc dehi-1itantem omnia auxilia et remedia, quibuS I) Copia et moles humorum circulantium nimis Stimu

mu VRSOrum aC membranarum universim in validas oscillationes nimis intentum retenditur, BC imminuta fere sibi arum constituentium Coli Aesione

relaxatur Emollientia) 3 3) quibus humores

nimis plastici adtemiantur, eorumque orgaSIDUS compescitur: Dil u enti a). Hisco omnibus vel ipse stimulus morbis iis enervatur, vel saltem ir-xitatus orgAnismus detractis aliis Stimulis plo Catiar. 554. Evacuantia, quihus humorum Circulantium Copia et moles minuitiax, voti opere deprimunt reciprocas organismi in fluidorum 4timulos actioneS exorbitantes. Detraeta enim humo - Um qualicunque Copia, non tantum moles illorum, Ct Un3Cum mole me haraicum irritam estum imminuitur, sed elisin summa potenti ui Um mδXime incitantium, et praesertim ipsius stimuli vita-

178쪽

lis portio Subtrahitur, Viriumque OXpanSivariam, qui bias Contractivae Ad reSpondentes reactiones prOVO Cantur, infringitur vigor. 555. His evacuantibus remediis praeprimis venae Se Ctione S, dein emeti CH, Purgantia, diu retica et diaphoreti Ca Sunt ad nu

556. Nihil sane evidentius e St, quam quod

cor ori S Circulantis detractio viros languidiores, earumque uCtiones organicas debiliores reddat: et quidem praesertim per vena QSECtionem ex vena majori assatim fluens Cruor, omni in organiSino protinus exerit effectum decremorati sui. Cruor enim est pars vitae et Substantiao nostrae

organi Cae 3 est Stimulus vitalis maximus. Inest illi Vi S Vitali S expansiva, atque propterea illius copia

ne expansione imminuta, omne S univerSim PORC-tiones vitales, dum exorbitaDtur, Componi debent 3 quammaxime autem Cordis ot Arteriarum eXCedenS motus sedari, Omnium Vasorum tensio

de Crispari, Circulique rapiditas inhiberi. 55 . Sed indo facile intelligitur, malos quoque esseCtus inducere venaesectionem ibi, ubi vel nimis generosa instituitur , vel plane non indicatur. Maior enim quam par e St, detraetio Cria OriS, vires vitales nimis dejicit, actiones vitales salubres nimis debilitat, oris es aut plane praepedit, aut retardat, atque Si ipsius mortis non dederit causam , dissicilem saltem reddit reconVale Seentiam, aut posthumOS Varios languores relinquit.

179쪽

FEBRIUM IN GENERE. 16 553. Quare in febribus, ubi ne CesSaria est,

ea cum moderatione erit instituenda, ut aliqua, salubribus organismi operationibus desiderata motuum febrilium exorbitatio maneat rosidua. Uni-, versim nonniS1 exacta plurimariam Ciroiam stantiarum contemplatio medicum ad venae sectionis usum determinare poterit; quo praeSertim Spe tant Coninstitutio aegri plethorica et robuSta, aetaS junior,

consuetudo ad evacuatione S Sanguine AS, grad HS incitamenti febrim producentis, intensio a tionum vitae exorbitantium inde pendens, Stadiumque morbi. Male saceret, qui ex uno tantum momento, praecipue ex uni Co arteriariam pulsu forti et pleno, indicationem pro venaeSectione peteret. Hi arte ixiarum pulSus in Senibus PQSSime fallunt, ac soli

Venae Se Ctionem minime indicant. 559. Repetendae autem venaeso Ctionis indicatio ex omnibus eisdem momentiS de Sumitur, ex

quibus primae instituendae ne CeSSitas. Roborabunt tamen hanc indicationem, esseCtUS Venoe sectionis antea faCtae, atque detracti Sanguinis

560. Quodsi horum momentoriam CONSid Orn-tio detra tionem Sanguinis neCeSsariam csSe de- Clui et, eo est Cacior omnino erit, 'IUΟ promptiUS instituitur. Excepto criscos Stadio, quod heroi cis remediis turbare plerumque non lipet, omni omnino tempore febrium venuesectio indicata institui polost. Quoad virium reSP CCL amputem Si instituitur, magis omnino indicata crit

180쪽

in prima morbi aetate, quam in seriori de-

561. LO cus, quo instituitur, indis rons est, ubi solum de viribus compescendis agitur :dummodo ex vena maiori . Vulgatior in brachio. Modus, quo institui debet, Optimus ope lanceolae, Vulnere ampliori. Quoad respectum localium adsectionum, templa S, IOCUS et modi S eae instituendae Variare poterunt 3 quod specialius in capite de inflammationibus QXPon tur. 562. Quantitas detrahendi sanguinis in hoc sobrium casu illa erit justissima, quae CXOrbitantes organismi actiones ad illud moderamen redigit, quo, relicta aliqua motuum febrilium

energia, Criti Cae operationes salubreS prae Stari poterunt. Propterea Sub eXOrbitatione virium SatiUS e St, Sanguinem frequentius et in moderata quantitate paulatim minuendo), atque adultis igitur ad octo vel decem Uncias mittere; quoniam semper in potestate medi Ci est, neces Sariam Cruoris detractionem repetere. Nam exorbitantes debilitandae vires aeque Suas pOSCUnt CautelaS, 'IUZS languenteS cIStimulandae 3 DOC t praecep S Saltu S.

Et quod maximum est, evitantur tali modo insimul Summe no iva ac periculosa in febribus animi deliquia. Sod et aetas aegri respicienda CStin determinatiotae quantitatis detrahendi sanguinis 3 quoniam infantibus ad plures Uncias sanguis sino vitae periculo mitti non potest. '563. Sanguisugae et sc aris io a ti ones