Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

201쪽

res evacuatione S VireS deprimere , ac per gradus iteratae, ad de Sideratum justi moderaminis gradum redigere pOSSunt. SubpreSSae organicae vires eo felicius liberantur, quo promptiuS morboSa BC-tionibus vitalibus re SiStentia aufertur 3 diutius autem inclusae ac non Cito liberatae, languere incipiunt, diutius languente S exhauri intur, atquo

serius ita abolentur, ut re agere penitu S CeSSent. Unde de Sumendum, vim vitalem organiCam a Viribus physicis elasticitatis, adtractionis et gravitatiS etc. penitus differte, atque ad similes facultates plane reduci non POSSE.616. A generosis autem depletionibus caute abstinendum erit, ubi vires vitales jam ita diu inclusae fuerunt, ut illis jamjam languentibus illegitima debilitas in veram ac legitimam Sit transitura , quod quidem ex Signis verae debilitatis in

guinis, Sed et morbΟSorum humorum tumultuaria detractio nociva sit, quod Sub jactura virium ad ipsum animi deliquium increscente sentiunt illi aegri, quibus nimiS magna quantitaS puri S ex ab

ScessibuS apertiS, aut nimia aquarum moleS per paracenteSin derepente eVBCUBtur. 6 17. Mechanica repagula, Si Cata Samvirium SubpreSSarum SiStunt, quantoCyuS Sunt amoVenda, Stricturae, Strangulationes, preSSiODeS Solvendae etc. Ita et solidorum nimis resi-εtentium rigidita S, quantum fieri poteSt, rela-Xanda erit, ubi ouu Sam virism SubpressioniS Offert.

202쪽

L Q613. Si vero a spasmis diutius persistentibus , potestati reactrici graVe ObStaCulum ponentibus, virect vitae in actionibus Suis Subprimuntur, ab illis quidem remediis liberantur, quae spasmos Solvunt. Sed arduum plerumque negotium est, hOS SpaSmOS resolvere, typo illorum nondum sinito. Si CauSa eorum Cognita eSt, Otamoveri poteSt, tunc in ipsa causae ablatione directo modo optima medela habetur. Si vero, quod frequentiSSime obtingit, natura Spasmorum incognita est, et directae medelae loeus non datur, uti in febribuS, ubi SpaSmuS aut CutuneuS,

bilium vires reactri CeS Coarctat et Subprimit; tune

virium libertas, quod multo difficilius est, indirectis solum auxiliis reStituenda erit. 619. Praeter diversa Solidum vivum morbose contractum deeriSI antia auxilia, quo aequabilis humidulusque partium decrispandarum fotus, et pharmaca relaxando aperientia in febribus praeceteris Spectant, ConduCit Saepe in hOC Ca8u, et prioribus insufficientibuS uniCum ViX Don remedium est revul Sio; dum scilicet fortiori impressione in loco apte determinato, minor impreSSio, quae SpaSmum fecit, eliditur, atque non tantum humorum major adfluXus, Sed et nervΟ-rum adtentio ad diSSi tam quamdam regionem figi-

tur. Quam methodum me deradi etiam antagoni Sticam VOCant, et quae nititur tum humorum derivatione ad loca magis irritata, tum ob

203쪽

FEBRIUM IN GENERE. 1n1 observatione ComprobatiS Organicarum partium Unius pro altera actionibuS vicariis. Quo spectat usus remediorum re Vellentium, rubefacientium, VeSicantium, ac ipSiuS cauterii in casu desperato.

62O. Ast non raro Jhis omnibus auxiliis tamen non liberantur vires organiSmi nimis obrutae. Et quoniam Causae Vim Vitalem peSSumdanteS Saepe etiam immateriales sunt, nee materiale S OmneSadhuc Cognitae, ne C Cogriiturum morbis Cae aetionis ratio ita intellecta est, ut effectus deleterii inde oriundi semper emendari Seiantur, hine et therapia hujus virium conditionis difficillima est, et plurimum adime mala Ca. Leges enim dynami-Cae Organismi nostri universim ObSCurae Sunt, Virium autem SubpreSSarum ratio obSCuriSSima 3 obdoctrinam hane plurimum negleCtam, totieS Sophistice impugnatam ac male defensam, vitiosissimis denique theoriis totieS Consi Sum.

62 i. Non infrequenter Cau Sae Speciales, et quidem, prouti narcotica aut alia illis analoga venena, ita et mi aSmata tum ContagioSa, tum e paludibus exhalantia, vires vitales peculiari modo Obprimunt, earumque emariCipationem ob noSO- geniam mali obscuram, difficillimam reddunt. 622. Opportune hic loci Commonere juvabit. Spuriam ex hae virium Conditione ortam debilitatem , Cum Vera uC reali inepte Commutari SaepiS-sime, illis praesertim in febribus, in quibUS Sym-

204쪽

ritio plures medicos in errorem subpositae dubilitatis verae rapit, utut Certa experientia Constet, sub virium vel exorbitante Vel et subpressa conditione, Symplomata iterVOSa quaeviS, ipSa Sque convul Siones, eXemplo sit Variolosa febris, Sine debilitate virium reali Comparere POSSO.623. Vires enim nervorum more aliarum Vitalium organicarum Subprimi poSsunt ae obrui, debilitatemque nervorum Spuriam aut illegitimam inducere, quam praeSertim in febribus naiasmaticis frequentissime obSerVare ii Cet, et quae, ΠΕΓ- vis vel sub actu critico, vel sub typi sine liberatis, non raro et Sine medicaminum auxilio iterum

omnium nerVOSariam virium ac saCultatum Se manifestat 3 praesertim virium muSCularium voluntariarum inertia, inVoluntariarum inContinentia, Sen- Suum Stupore, SenSorii Communis in percipiendo, reflectendo, Volendo tarditate. 625. Aliquam igitur cum somno analogiam agnoscit. Nam aliarum, praeter nerVOSRS, OPSR-nismi functionum vigor aut illaesus, aut minus fractus persistit, quod praecipue de negotio Circulationis ac secretionis humorum valet. Atque hae Sunt febres, Sub quibus aegri moriuntur pulsibus ac urinis bonis. 626. Non immerito haec species debilitatis vitulis nominatur debilitas Cum Stupor C,

205쪽

FEBRIUM IN GENERE. 303 quoniam stimulis adhibitis adaequata energia vix respondent reactiones VitaleS organicae sub hac debilitate. Minus apte debilitas in directa

diceretur, quoniam VireS reapSe non Sunt exhaustae praegressis StimuliS, Sed illis tantum obrutae, atque non exStimulatae ad liberaS aetiones redire, ac fere Sponte iterum exaeStuare POSSunt, ΡΩΓantes tunc CriSin Salubrem, PYOSPerumque e Ventum.

627. Haec ipsa debilitas ergo toties S tatum ner VOS V m Symplomaticum in febribus Constituit. 623. Therapiam sub ita ignotis rationibus nervorum peSSumdatorion difficilem esse, dictum fuit. Nisi antidota obponi sciantur cognito toxi Cosors peccanti, indirectis quoque tantum auxiliis erit insistendum. Nervis gratiorem alienamve impressionem Conciliando, funestior erit delenda, et quidem, si fieri poterit, obpositis qualitate Stimulis SySterna nervΟSum erit feriendum 3 illis generatim legibus ObServandis, quibus nevroSQS in genere Sunt Curandae. Stupori universim autem acrioribuS potius StimuliS erit proSpiciendum, quam volatilibus.

DEBILITAS FEBRILIS

ex viribus languentibus.

629. Vire S organicae languentes di euntur illae, quae quidem, si de quantitate earum loqui liceat, non deficiunt, nee imminutae Sunt,

206쪽

Iq. debiliores tamen oscillationeS, quam pro sanitatis justo gradu ac pro Salutis eris in febre operat o-nibus requiruntur ea ex ratione peragunt, quod deficiant sufficientes Stimuli, quibus ad vivaciores

reaetioneS EXCitarentur. Inde non Sat exstimulatae

sere quieScunt torpidae aC Semi otiosae, justo tamen incitamento iterum provocandae , diutius autem illo abSente penitus exstinguendae. Vires enim organicas nonnisi assiduo exercitio in debito

63 . Sub hoc languore virium, motus VitaleSomnino minori energia persi Ciuntur, oriturque inde debilitas actionum vitalium vera et realiS. Quae, quoniam ConceΡtu 3C Correetu saCilior, exstimulorum defectu orta, utque emendanda eorum

jusin adplicatione, debilitas Simplex, neotericis directa, ob inertiam virium torpida, etiam debilitas cum erethi Sino diCitur, quoniam summa in stimulos perceptibilitate Stipatur. 631. Ejus gradus in febribus et in aliis morbis posSunt esse diverSi, a minima IaSSitudine usque ad aSphycticam ad ynamiam. 632. Ulut sub hac debilitate Simplici, magna sit virium aviditas ad stimulos percipiendOS, re-aCtiones tamen virium Organicarum languentium non Semper Superant vi ae intensione actiones Stimulorum adhibitorum, uti hoc sub virium exorbitantium conditione in Casu est. Nam univdΓ-Sim et languor Virium non Semper aequabiliter Per Omnia SyStemata organismi est diffusus, unde

207쪽

Singillae actiones organicae etiam sub reali debilitate interdum vigere ob Servantur, prouti eContra pluribus vigentibus Singulae languere. Inde ergo diversa illa diversorum Organismi SyStematum in stimulos percipiendos et dispositio et reactio.

633. Quodsi deficiant stimuli sufficientes ad

justam reactionem virium languentium producendam, irritus tamen ad motum vitalem illis inest conatus, quo frequentia os Cillationum organi Ca-rUm Saepe resarcire intendunt, quod energiae deficit. Inde ergo etiam toties sub hac debilitatereaCtio vitalis crebra, utut non valida. 63, Male hanc debilitatem organiCarum AC tionum nonnulli pro CauSa proxima febrium agno erunt; eam vero Ρotius essectum febrium scri

j. 356.), aut laterali modo accedere, neque irvitativae febris ideam propterea excludere f. 351.).jam fuit declaratum. 635. Ipsamet iterum alios se undarios et doleteri os ess ctus in febribus producit. Vires enim languentes justis febrilibus motibus provocandis impares sunt; hinc debilitas actionum inde orta praepedit imprimis debitam fomitis materialis irritantis subactionem, stus es humorum in diverSiS organis et prae Sertim perieulosas in nobilibus sacit, proinde operationes organismi Salutiferas criticas aut plane inhibet, vano ac insuffi- Ciente Conamine funeStOS eventus permittendo, Rut Salubres oris e S Saltem retardat, vel imperseCtas reddit, nec non in ipso decremento subcis,

208쪽

306stque in convaleScentia anomalias adhuc parat. Accedit, quod ex debilitate actionum organicarum etiam humoribus dyserasia induCatur, ex qua iterum posthuma mala diversissima prosiliunt. Atque diutiuS languentes viros, vitali stimulo diutius

non exerCitatae, demum plane exstingUuntur. Haud inepte enim Chemiatri vitam Organicam animalem Cum ardente Candela Compararunt, cujuS flamma

denegato pabulo ignis, priuS langueScit, demum

autem eXStinguitur sub Conatu fere convulsivo.

636. Causae debilitatis simplicis ac virium organicarum languori S, tum in quadam jam propria organismi diSpositione, tum in defeetu stimulorum pro ju Stis vitalibuS actionibus requisitorum

637. Datis quidem causis debilitantibus validioribus quivis hominum, et quovi S tempore in

hanc debilitatem dispositus est; magi S tamen CXaltant hanc dispositionem: CompageS organiSmidelicatula, educatio mollior, habitus femineus, vitae genuS non labori OSum, VictuS mi Ser, par-CUS , mala nutritio, humorum bonorum inopia, turgor vitaliS modicus ae inConStatis, pathemata animum deprimentia, morbi praegreSSi e te. 633. Causae hanc debilitatem excitante Ssunt: a) Defectus justae quantitatis Stimulorum vitalium, uti dispendium humorum per venae SectioneS, haemorrhagias, diari hoeaS, Sudor S, SUΡΡUrati ONOS, pollutiones et . Sub - raetio nutrimenti, Calorici, lucis, pabuli aerei;

209쪽

FEBRIUM IN GENERE. I97 neglectus exercitii muscularis 3 apathia animi. b) Defectus justae qualitatis Stimulorum vitalium, uti humorum CirCulantitam pC Se cretorum inertia aut dyScrasia; aeris inspirandiae cutem alluentis vitio Sa conditio, praesertim

ox t genio deficiens, humida, frigida frigus enim

organicam Compagem quidem roborat physico modo, dynami co autem vires labefactat) 3 victus pra-VUS , non suffieientor nutriens neC vires refici sens ;animi depressio Solicitudine, moerore, vigiliiS OtC. HariuS Una, SaepiuS plure S ejuSmodi potentiae nocivae virium languorem Dddi Cunt. . 639. In febribus autem, et quidem esse C tivo modo ex ipsa febri, debilitatem simplicem prae Cipue generant: duratio morbi, detritus solidorum , humorum dyserasia, delassatio virium impetu aut conatu diu agentium , gangruCnu OΓ-

64o. Diagno sis debilitatis simplicis ex virium languore in febribus exortae, utplurimum

desumitur ex Cognitione hariam CBuSBrum Pi 3 greSSarum, aut Sublatentium momentoriam eXI' Brinto febris huc contribuentium; attamen et Sym plomatum morbOSOrum Con Sideratio multum etiam huc Cons I t.

64i. Haec Symplomata Verae, Sed Simplicis dobilitatis sunt: hubituS aegrorum PropriUS, debilis ab omnibus dictus 3 turgoris vitalis imminutio aut absentia ; faciei collapsus et pallor cum Oculorum languore 3 virium animalium lassitudo,

210쪽

inertia ad motuS Voluntarios, eorumque energia fracta, perStante interim magna irritabilitate et sensibilitate seu erethySino, atque mentiS plerumque Serenitate, Capite tamen facile vertiginoso, caliginoso ; digestionis, adsimilationis ac secretionis universim negotium infirmum, excretionibus plerumque auctis ς Sitis non intensa ue lingua ac cutis Ia umida 3 reSpiratio plerumque placida, sed citatior et non profunda 3 motus Cordis aCarteriarum debilis, pulSuS Veloces , molles, parvi sactionum vitalium universim imbecillitas ac inconstantia, fibrarumque tremula magis quam oner-gica motitatio. Attamen Singula ejusmodi phenomenu nequaquam SeCuros Characteres hujus debilitatis sistunt, nisi plura simul Conveniant. 642. Confirmabunt hanc diagnosin deictorii essectus remediorum minime debilitantium, excitantium Vero optata aC prompta actio. 643. Hae jam vires organismi languenteS sunt origendae, et quidem in febribuS eousque, donec motus febriles ad moderatam eXaltentur exorbitationem , qua Salutiferae febriles Operationes praestari possunt. Atque thera pia hanc indicationem explens, debilitatemque veram simplicem corrigens, dicitur excitan S, absoluto respectu Cardi BC a.

644. Deposcit remedia nutrientia analeptica, pharmaca tum si im ut v ntia diffusilia, tum tonica roborantia.