Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

231쪽

FEBRIUM IN GENERE.

plicanda, niSi negative a desectu grati caloris

699. Est vel re ale, vel ad Sensum. Frigus re a te percipitur tactu ab adstantibus, et iliernaometro distinguitur. Dum morbosum est, Stipatur semper lassitudine insigni. Frigus ad SENSU m a Solo aegro , partibus externis non frigentibus , imo interdum morbose Calentibus per-Ceptum, taCtu ac thermometro non distinguitur. Utrumque vel eSt universale, vel locale; CODStan S, vel trans it orium, diverso typo

o 3. Diversi etiam sunt gradus frigoris morbosi et sobrilis. Levissimus gradus eSt aura se-brilis, sensum quasi a venti frigidioris adstatuos serens. Altior gradus est horripilati O, Vagus non intonsi, fere sub utanei frigoris senSUS, per vices pluries reCurrentis, frequenti Ssime exdorso ad occipiat adscendentis ac capillitium mOIeste Stringentis. Longe major autem frigoris febrilis gradus est rigor febrilis, ob partium

frigentium torporem, stuporem, ae abolitum Hr- tuum flexilitatem ita dictus; atque horror febrilis, ita nominatus a Suecussione et ContΓE- miscentia totius corporis Cum Sensu intensi frigoris. Qui tremor interdum a voluntate cohiberi ΡOteSt, SaepiuS autem nullo Conatu voluntatiS,

nulloque adstantium auxilio praepeditur, donQUcalor febrilis ab intus se dis fundat per organis mum. Quare nullum dubium est, hos motus in-

232쪽

voluntarios eSse VerAS COnvul Siones. Altissimus

donique frigoris gradus in febribus est algor

sobrilis, frigus reale fere Cadaverosum , ab aegro non preCeptum ea, qUa adeSt intenSione, comitibuS plerumque Sudore universali, ac debilitate quaSi morientium.

O I. Templa S, quo frigus febrito ingredi

potest, eSt diverSum. Frequentissime ae sere Seminper, SymplomaticiS Solum febribuS eXCeptis, praecedit febrem, illamque adnunciat, a VagiS horripilationibus incipiens, atque ad rigorem vel horrorem tranSiens, per plureS horas Consi Stentem, solutum denique Calore brevi interpoliato, qui in ConStantem ae pei Sistentem calorem febrilem abit. Ita non tantum in continuis, sed etiam in intermittentibus, Sub quovis parOxismo, febribus. Non raro autem in Continuis febribus quaevis exacerbatio stipatur accessu frigoris. Ita in CatarrhOSis, purulentis ae illis continuis febribus, quae de indole intermittentium participant. HinC et DCtum eriti Cum, Seu potius graviorem, quae illum inducit, exacerbationem, frequenteP Ante Cedit horror 3 qui ceteroquin fere Omnes majoreSorganiSmi Conatus, sub partu, sub transiui inflammationum in suppurationem et . Comitari So let. Denique et accidentalia frigora in diversis febribus, sub diversis earum stadiis, inter-

7o2. Phenomen a frigus sebrile intensius comitantia Sunt': morositas 3 inertia ad motum

233쪽

FEBRIUM IN GENERE.

voluntarium 3 pandiculatio et oscitatio 3 turgor vitalis imminutus 3 pallor aut livor Superficiei externae , praecipue labiorum, apiciS nasi, canthi oculorum, faCiei, manuum, unguium 3 cutiS per totam Superficiem Corrugata, plurieS an Serina ;labiorum et linguae Siccitas cum Siti praecipue

frigidae aquae, difficulter fallenda; partium Sensibilium torpor 3 lassitudo insignis ad Iectum invitati S 3 tremor omnium musculorum, ac maxillarum ConquaSSatio 3 dedolatio lumborum et partium omnium ConCUSSarum 3 Capitis obnubilatio: anxie-

tas pectoriS Cum re Spiratione Citata, frequenter tu SSiculosa; nausea ad cibos ; urinae limpidae, non parCae 3 sul SUS arteriarum debileS, parvi, frequentiSSimi. 703. Causa proxima hujus frigoris in sobribuS omnino ignoratur, et eou Sque non facile adsignabitur, quousque firma theoria caloris animalis sani et morbosi non habebitur. Reale, quod in praehibita calorici animali S evolutione Consistit friguS, non pendet omnino ex imaginaria admixtione principii cujusdam Salini humoribus sub ingressu febrium 3 non ex imminuto Solidorum et suidorum adtritu; non ex debilitate incitationis

vitalis 3 non ex effervescentia humorum. aut EX aliis eorum mutationibus ad leges dynamico Che- micas hucu Sque adSignatis 3 neque ex alia quacunque thoria eXplicabitur, quae motum humΟ-xum Vitalem intrinSeCum atque animalis electricitatiS momentum sufficienter non respicit. Frigus

234쪽

get et

ad sensum, eSt adsectio mere nervosa; imo etroale frigus ad nervoSas adseCtiones in litiare, docent omnia fere phenomena frigus sebrile comitantia , uti SpaSmuS CutiS, arteriarum et Vasorum emulgentium, SenSatio imperfecta, Siccitas, Sitis inexplebilis in maxima cum SenSu frigoriS contradictione etC.

ο4. Atque ex ipsis his phenomenis morbosis intelliguntur etiam deleterii frigoris febrilis effectus. Dum SCilicet vasa omnia Superficialia et minima SpaSmodice Contracta, atque humores ad majora VaSa, praeSertim ad cor et pulmones repulSi Sunt, Oritur inde anxietas praecordialis molestissima ac Congestio peripo ei moniCa,

imo sub majori gradu frigoris hujus diutius persi Stentis, praepedituS transituS SanguiniS per Cor, pulsuiam Arteriosorum intermissio cum invasiono SynCopali, nec non Sanguinis in circulo retardati spissitudo Subpolyposa. Qui omnes esseCtus morint, si ad mortem ducere possunt Vel Suffocativam, vel apopleCticam. Praesertim Senes rigidi, in quibus vasa expandentibus humoribus non facile cedunt, Sub ipSius frigoris intensioris accessu horreSCenteS moriuntur , aut Sus1 Cationis periculum Saltem Subeunt. Atque in cadaveribus illorum SanguiS CrasSus immeabilis pulmonibus impactus inVenitur. o5. Minime autem defuerunt medici, qui crediderunt, Salutare S etiam esseCtus a frigore febrili produci in organismo, illudque par-

235쪽

223tibus organicis, quas compingit, robur tribuere majuS pro negotio COCtioniS, atque concussionibus convulsi vis emissaria Secretoria ac excretoria ad salubrem criticum aCtum melius disponere. Quae vero ideae Sunt nimis hypotheticae. O6. Horror moderate intensus, brevi durans, funestis non Stipatus phenomenis, boni quidem ominis universim in febribus est, futuram febrim indicat moderatam, et nisi in decursu accedant adversa epigenomena, devincetidam viribus Organismi. Horror autem nimis in tensus, diu persistens , ingreSSO Calore inordinate reCurrens, febrem futuram gravem, longam, Aut unomalam pronunciat, ni Si ingredientis febris intermittentis hoc frigus sit. Pessimus est algor febrilis, mox cum virium dejectione intrans. InterCurrentia quoque frigora in continuis febribus, ad ty-Pum non Speetantia, Universim non sunt bona,

citque longiorem decursum indicant. Quibus consideratis liquet, ex ipso frigore febrili aliquam haberi prognos in in febribuS. Quae Vero, ut

Semper , impers CCta eSt, Si ex unico phenomeno morboso desumitur.

ο7. Cura hujus symptomatis febrilis, maximi est momenti. Frigus enim introitum febrium, uti crisis exitum constituit 3 atque pendet omnino a primi jam stadii justa directione, omnium SC-riorum, ipsiuSque CriSeos moderamen. Quodsi et boni multum sub ipso febrium ingressu institui non FOSSet, multum tamen Committi poSSet mali,

236쪽

sa 4 ΤΠΕBA PIA quod futurum turbaret decursum. Ita illi, qui frigoris febrilis phenomena ex imminuta solum

incitatione vitali ae reactionum organicarum debilitate eruunt, illamque Stimulantibus ac nimis calefacientibus remediis mox emendare intendunt, stases humorum irresolubiles in organis tenerioribus, funestaSque Saepe inflammationes parant; vel saltem, dum remedia haeo Stimulantia agere pergant insequente jam calore febrili, aestuantes ab ipso morbo negi OS reddunt adhue Calidiores. OB. Therapia rationali8 hujuS Symplomatis, dum urget, COD Si Stet in ejuSmodi auxiliis, quae

mora in majoribuS VaSi S ad spissitudinem tendentibus adtenuant, atque ita restituendo libertatem circuli, omneS inStanteS Salutis eras Organismi operationes expedire juvant, CriSibusque ip-

Sis mature proSpiciunt. HaeC auxilia sunt exinterna et in te Trin.

O9. Externa auxilia Sunt tepor Iec i, adcubitus sani hominis, Corpora Calida Cuti ac extremitatibus admota , praeSertim lintea excales aeta, quae CorporiS Superficiei undique arctius od- volvi possunt. Item balnea calida, sonactitationes et lotiones calidae, quarum parS 1 esorpta Elium humoreS adtenuat. I mo, ubi Ob difficilem sanguinis tranSitum per pulmones maxima anxietasadeSt, VenaeSectio etiam quandoque requiritur, Summumque Simul levamen Conciliatur, Si Spongiae aqua calida Nodidae ori ae naribuS admoventur,

237쪽

225 ut vaporis balneum hoc modo etiam pulmonibus adplicetur, et vaSa laxentur. Bene quoque promo- Vere poterunt SanguiniS greSSUm per VaSa minora frictiones moderatae totius Superficiei, praeSertim extremitatum, Cum pannis calefactiS.

diluente, lenissimo tantum Stimulo impraegnato, uti infuso florum tiliae, Sambuci, Chamomillae etC. tepide exhibito, quamvis spurius instinctus ad frigidam aquam impellat. Potus enim frigidus auget SI'uSmOS VASorum minorum, qui aucti emissaria superficiei claudunt, futurisque Salutiferis organismi Operationibus obsunt, plerumque etium Cu-lorem insequentem reddunt inten Siorem. Neque et tepidus potus nimis avide ac majori Copia ingerenduS QSt, ne Eo extenSuS VentriculuS magis

angat praecordia 3 Sed saepiuS et parca quantitate illum ingerere juvabit.

D. M Ore au: Ergo tepidae potus febrium rigorem solvit 3Par. I 695.

briS nondum Constet, qualis futura Sit indoles ejus Specialis, prudentia dictat, heroicis aliis non uti remediis, quibuS generΟSae mutationeS in organismo fiant, donec constiterit postea, quid Specialius agendum Sit.

ΡrOStratione, ita ut metus esset, aegrum frigori fortiori Succumbere posse; uti ex pulsuum exilitate et intermisSione . Sensuumque Caligine .Og Ι. P

238쪽

THERAPIA

noscetur; Si simul sit gus reale ae sere cadaverosum externe adplicatiS CalidiS nee minimum emendatur; tunc temporiS Ob indicationem vitalem urgentem ad remedia interna Cardiaca, stimulantia et calefacientia recurrendum , otque ejusmodi

virium laesio sere ut malignitas febrilis consideranda erit. CALOR FEBRILIS.

L. Mercatus de natura caloris febrilis. Val. I 6i . A. Nicolai Diss. de caloris febrilis effectibus. Jco. 17 . L. Gattentios ealoris febrilis examen. Ηciduib. I 778.

13. Calor febrilis et morbosus oppositam frigori sensationem offert, notam Cuivi S, Uttit verbis non explicandam. Omnibus febribus adeo

Commune eSt Symptoma, ut in omni genere earum , etiamSi ΠΟΠ Semper in omni stadio Obser-

14. Etiam calor morbosus vel est re alis, vel solummodo ad sensum. Realis, etiam e X-ternus dictus, distinguitur quidem in tu adstantis; sed quoniam nimi S relativus est SenSus Cato ris morbosi ad calorem manus tangentis, tutius thermoscopio sub axillam immiSSO , graduque deprehensi cum gradu Caloris sani hominis computato determinatur. Calor ad Sen Sum, S uiriter IIII S, a Solo aegro, qui externe non Calet morboSe , sentitur, illumque aegri tum Sponte ac-Cusant, tum Vario gestu denunciant. Uterque vel est universali S, Vel locali S; C Oust an S, al-

239쪽

FEBRIUM IN GENERE.

ter nans cum frigore, fuga X, Vel transit Orius typo diverSo. 715. Gradus ejus sunt diversi. In leviori gradu calor morbosus et febrilis est amoenia S, aut Saltem non ingratus, neC tangenti, nec ipSi aegro. In majori gradu est urens, inten Sione molestansae inquietans aegrum, tangEritis m9num HEStuo Se feriens s nunquam tamen in febribus normalem Sariorum Calorem pluribuS SuperariS, quam 16 gradibus Thermometri Fahrenheltiani. In maximo gradu eSt mordax, Sub manu tangentis incres-CenS 3 Sed ex eo, ut videtur, quod Caloricum tangentis a cute Calentis non libenter arripiatur, neu ad aequilibrium ConduCatur. 716. Tempus, quo calor febrilis ingreditur, diversum est. Plerumque Sequitur quidem horrorem, pedetentim ab intia S ad exteriores partes diffusus; interdum autem Sine frigore praegresso Statim a Calore orditur febriS, quemadmodum Symplomaticae febres pleraeque. Sub exacerbationibus Continuarum febrium, Sive nocturnis Sive aliis exaltatur 3 ae iterum imminuitur sub Te missionibus. Sub Critica vero exacerbatione plerumque Summum adtingit fastigium. Inter currere demum in febribus etiam inordinato potest calor a Ccidentali S, a lateralibus pen

717. Plaenomena, quae Calorem febrilem

intenSiorem Comitantur, Sunt fere Sequentia: tuΓ-

240쪽

1 uni ae linguae SicCitaS , aut siccitatiS Sensus ; sitis, sed potu facilius ac sub frigore fallenda; co- phalaea; Sensorii CommuniS laesiones diversae, interdum quidem facultatum mentis quarumdam exaltatio, aliaS Vero et perVerSa earum dispositio, imo quandoque, uti in junioribus subjectis, soporos a Conditio; re iratio Citata cum halitu aestuante; inquietudo et jactitatio; virium animalium major, ac in frigore libertaS3 Urinae parCal. profundius tinctae, Sub mictu ardentes; pulsus arteriarum pleni, frequente S 3 CutiS mollis, multum transpirans. Sed Sub mordaci status nervosi Calore, CutiS aC urinarum etiam obposita conditio

18. Causa proxima caloris sebrilis consistit quidem in uberiori evolutione calorici per vires OrganicaS3 Sed ratio evolutionis hujus auctae eo magis nos latet, quod ea Sub vitalium actionum plane Oppo Sita, GC aeque Sub languente, quam sub exorbitante Conditione obtinere possit. Facilius sane determinatu est, a quibuS non se il-do at CircumStantii S, quam a quibus dependeat. Minime haec morbosa calorici generatio explicatur ex majori adtritu fluidorum in vasis; nam in mollissimis Subjecti S, in quorum flexilibus vasis

minor adtritus est, maximus esse solet Calor se-brilis. Neque Cum circuli velocitate calorem animalem in aliqua ratione osse, videmus in moribundis, quibus sub frigore lethali pulsus sunt frequentissimi, atque inverse in typhOSiS aegris, qui-