Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

251쪽

ptomatis febrilis causam in Systemate musculorum voluntariorum , ex Circuli humorum laesione aliisque offectibus febrium morbose laeso aC aegre movendo 3 alii vero in nerVorum SyStemate quae-Siverunt, SupponenteS liberum Commeretum inter encephalon et musculos movendos per febris enfectus interceptum, Spirituumque nerVOSorum momtui commodo insufficientem influxum. ASt in utro inque Simul momento verosimilius delitescit lassitudinis Causa, vires motrices muSCulorum Voluntariorum moX ObruenS, uti plethora, orgaSmus,miasmatica irritatio ete. mox reapse debilitanS,

uti humorum vitalium dispendium , inedia etC. Obscuris tamen rationibus proprioribus. I pSa tandem assidua totius organismi oscillatio febrilis, ad sibi arum delassationem non parum Contribuit.

44. Effectus hujus symptomatis ViX Un- quam boni sunt, nisi fors quies illa, quam instinctu quaerunt febricitantes lassi, ad morbum felicius absolvendum contribuat. Multo Saepius mali ObserVantur, eoque gradu Ρejores, quo magis urget hoC Symploma. FaCile enim nervosae animalium virium laesiones, in illas vitalium tranSeunt, Cum sociis omnium harum laesionum in encephalo Sit. 45. Praesertim lassitudo intensior nimis mature irruens in febribus , aut nimis repente quocunque febrium tempore 3 item laSsitudo non re- Spondens gradui febris, compagi organica o aeaetati aegri, Semper omiuosa et mala eSt. AC in-

252쪽

s4o verse, in graviori febre conStantia ac libertas quaedam animalium virium, bonis Signis merito adnumeratur. Hinc et aliqua prognosis ex hoc etiam symptomate in febribus habetur. 4. 6. Cura hujus Symplomati S. Si urget peculiarius, Cum mere dynamicum Sit, etiam unice in virium organicarum diversam laesionem erit dirigenda. obpressae animales vires erunt liberandae, debilitatae erigendae. Relate enim ad

hanc conditionem virium usus reStaurantium remediorum erit diverSus. Hine mox VenaeSeCtio, mox emeti Cum, mox incitans medicamen lassas vires SubleVat.

4. . Unicum igitur ac generale auxilium in

omni lassitudine non datur. Generatim tantum aegris his conducet, omni niSu an unimo devincere inertiam ad motum, ac minime indulgere segnitiei. Languente S enim Vires animales moderato exerciti O Optime roborantur. Aeque hoc videre licet sub lassitudine ex Spuria debilitate, quam sub illa ex debilitate vera 3 nam ebriu S e. g. intensis omni animo viribu S superare tamen valet ignaviam bacho inductam, et equuS maximum ex labore exhauriente torporem vincere, Si flagello concitatur.

748. Quare Iassos aegros Continuae quieti committere non Opportet; Sed diverso impulsu ad

moderatas motationeS ii Vitare.

253쪽

241ι; SYMPΤΟΜΑΤΑ ADFECTIONUM ORGA NICARUM. 49. Febribu S minuS Communia Sunt symptomata adfectionum organi Carum, uuae non pendent a Sola et uni Versali omnium vi-xium laesione 3 proinde non ita ConStitutiva Sunt,iat in omni febre absolute adeSSe debeant, sed proveniunt potius ab adfectiS Secundario per vi-xes laesas organi S in ip Sa Compage, quin tamen specialem febrium characterem determinarent. 5o. Pro diverso situ organorum adsectorum dividuntur in Cephalica, thoracica, a b doni i n at i a et C iit a in e a. α. SYΜΡΤΟΜΑΤA CEPHΛLICA.

51. Symplomatibus febrilibus cephalicis adnumerantur Cephalaea febrilis, vertigo

febrilis, syx ignius febrilis, delirium fe-hrile, coma febrile, pervigilium febrile, Spa Smi, Con ut Sion e S et tremores febrile S. CEPHALAEA FEBRILIS. II. Dolor capiti S Non quidem ConStantissimum et Constitutivum, attamen Valde Commune Symploma febrium eSt, in diverSo, interdum in omni Stadio earum obVium.

Ratione sedis est totalis vel partialis, scilicet o r b i t a iis, frontalis, temΡΟ-x alis, occipitalis; tu ternu S et externu S.

254쪽

Interni sedes plurimum in mentia gibus ac perio steo interno 3 externi in PeriCranio , et membrana Schneideriana. natione intensionis dive1 SuS e St, a te Vi S Simo usque ad dirissimum. Diatione SenSationiS molestae, Stringe I S, P u n g e Ii S , pul Satili S, temulentia S, Vertiginosus. natione durationis a S SiduuS, remittens, intermitten S, periodi CUS, Vagu S. natione Causae idio pathicu S et Sympathi-CUS, Proto pathi CVS et Symplomaticu S. O . LIae Vero Causae doloris capitis adeo

monogrnphia enumerari poSSint, Suo in Speciali nosologia loco. In febribus generatim CausaS hu-jMS Symptomatis Sistunt: CongeStio, inflammatio et spaSmus illorum organorum, quae Sedem hiate dolori praebent. 55. Effectus Cephalaeae graViOriS Semper Sunt mali. Inde enim maxima febricitantium inquietudo, pervigilium, febri S augmentum. Imo

dira cephalaea diu persistens sacile inducit delirium, ConVul Sione S, iΡSamque apoplexio m. Quare et hoc Symploma ad p x O g ia O S i n in febribus con

o6. Cura hujusce Symplomatis febrium,

quod ob vehementiam Cruciatuum, quos induCit, non raro Urget ad praestandum efficax auxilium, pro ratione Caia Sae, qua induCitur, diverSa erit. In genere autem, ubi Causa non detegenda aut non amovenda , ubi specialis indicatio non datu P,

255쪽

FEBRIUM IN GΕΝΕΠΕ. aut data expleri non potest, multum juvabunt in

omni Casu remedia derivantia et repercutientia a capite; nempe SiluS CorporiS Subere tUS, VerSutio in loco Obscuro et tranquillo , Capillorum ab SciSSio, ligatura capitis, fomentum frontale frigidum, epispastica ad partes inferiores, alvi moderata Solutio, evitatio motuS, patia ematis ne momenti cujusvis, quo humorum ad Caput impetus augeri possit. Narcotica igitur hunc dolorem Saepius augent, quum minuunt. VENTIGO FEBRILIS 7o7. Vertigo, adparenS Obje Ctorum externorum rotatio aut nutatio cum metu lapSus, haud insolitum sebrium etiam eSt Symptoma, et mole-Stum i mox Sereno Capite , moX gravi aut temulento. Plerumque urget Sub motu ae erectione

corporis 3 interdum vero etiam jaCenteS aegros mole Stat, ac minime in Sola visus hallucinatione ConSiStit, quoniam etiam Clausis oculiS pei Cipitur. 7OB. Vtut proxima CaUS a vertiginis plane

ignota Sit, remotiores tamen ejus in febribus Causae fere eaedem Sunt, ae illae, quae Cephalaeam faciunt; alia tantum earum modificatio eSt, et ad alia organa directio. Praeterea Saepe naiasmatum ContagiOSOrum , fere Subna1 CotiCorum in organismum Susceptio, Si tus in lecto horigontalis motu

Corporis dici neglecto, atque debilitas ex morbo nimis diu protracto aut ex humorum jactura , Sym tomati huic producendo in febribus favent.

256쪽

244 THERAPI Λ 59. Quod boni Ominis nunquam est, et sa-cile statum nerVOSum Aut apopleCticum pro e Dsoctu habet ; interdum etiam moleSto vomitu, ejusque praxiS SequeliS Stipatur. 6o. Cura hujus SymplomatiS urgentiS, molesti et periculo Si erit adCommodanda Cau SiS , ple- thorae, Saburrae , debilitati ete. Generalia, quao ubique Convenient auxilia , ea erunt, quae in dolore Capitis, evitato Simul omni motu, qui vertiginem inducit. Vertigo convaleSCentium ex ΡmC- gressa humorum jactura aut duratione febriS emendatur nutritione. S AEGAEVS FEBRILIS. 6 i. Sy rigmus salsas diversas et moleStasos fert perceptiones in organo audituS; mOX SU-SUrr u In undariam 9ut Ventorum frementium, mox t i ii ii i t u in fere campanularum, mox molendina strepitia m. FrequenS febrium Symptoma, quod non raro Stipatur obauditione aut surditate.

62. Habetur quidem Vulgo pro Symplomate vel humorali, vel nervoso ; nam et apoplexiam ex utroque fonte proSilientem plerumque adnunCiat. Sed et metastaSes Circa aureS Oritandas anteCEdit, et in diversi generis febribus obvenit, potiSSimiam vero in illis catarrhosae indolis, quae adfectis mucosis saucium membranis incedunt. Iline frequens caUSa hujuS Symplomatis in laesa fune-tione tubae EuStachianae quaerenda Videtur, quia debita renovatio aeris in cavo tympani intercipi-

257쪽

strictio, obturatio, mucositas aut ariditaS nimia conferre poteSt. 63. Hinc cura hujus symptomatis pro diversa causa erit varia. Si febri essentiale est, uti Catarrho so nervosis febribus esse solet, nonnisi Sanato morbo principe profligabitur, imo et convalescentes adhuc molestabit 3 si vero accessorium est et a laterali causa oriundiam, plurimum juvabit derivans et revulSorii S udΡRTHtUS. DELIRIUM FEBRILE.

D. Spor Iing Dis s. de doliri is sobrium contin. Witeb. t 696. A. Bing Dis s. do delirio febrili. Hal. 1733. N. Pego id Diss. de dolirio sobrili. Lips. 1762. D. XoII Diff. do delirio febrili. Gies. 1784. J. C. Meyer melctemata delirii sebrilis. ΗΗl. 1797,

6i Delirium, paruo ope, e St illa movis

hosa sensorii Communis Conditio in febribus, qua ab impressionibus internis spontanei S phanta Smaesta , Seu tale S ideae in mente prOVOCantur, qu9e in-COnCinno Sermone aut gestu, impressionibu S exinternis per SenSUS DCtis non respondente, Se manifestant. Differt ab insomnio absentia Somni, et non e St, nisi insomnium vigilantis. 65. Delirium est Symploma unice febribus commune, prolati exanthema; hino epitheto non indiget ad statum febrilem designandum. Alienatio mentis sine febre, vesania dicitur.

66. Varii autem sunt si adus delirii, variae

258쪽

que modificationes. Quod plurimum pendet a sortitudine ot duratione impresSionum internarum, quae mox elidunt, moX admittunt impressiones Objectorum externorum, praevalentibus igitur mox

illis, mox his. Inde delirium continuum et

grave, Si aCtio Causarum internarum in SenSO-xium tam valida eSt, ut superet Omnes impreSSiΟ-1 CS Per Sen Suum eXternorum organa saetas; tuncque nulla ratione aeger persuaderi, neC Ulla CX-

terna impressione ab internis averti aut liberari potest. Vel est inter is una lucidis intervallis, si morbosae internae impreSSiones pro tempore silent; atque tunc ipSimet aegri perpeSSam mentis hallucinationem agnos uni. Vel demum Variabile est et leve, alternantibus brevi momento internarum ae externarum impressionum

actibus praevalentibus; tuncque ideae morbosae interdum delentur, aegri ab adstantibus moniti et Correeti resipiscunt, Se deceptos phantaSmateognoSCunt, imo ipsi met omni voluntatis nisu ad perversas ideas delendas Onimum intendunt, mox autem in pri Stinam relabutitur phantaSiam. 6 . Ab impressionum internarum in SenSΟ-xium vivacitate diversa, pendet etiam diversum a delirio provocatum pathema, Seu voluntatiS directio diversa. Inde mox delirium t a Citurnum, Sub quo aegri Securia ipsis occupati Sunt, voluntate non multum in Citala; mox murmUronS, g a r r u i u m aut C l a m O s ii na, ubi fixas aut vagas SuaS morbosas ideas libenter aliis com-

259쪽

FEBBIUM IN GENERE.

24 inimicant ; mox j ii C ta n d u ita et j O CO S 11 m, mox iterum triste et moro Sum, prouti phantasmata vel gaudium, Vel averSationem prOVO Canti mox denique placidum, levi Solum pathemato Stipatum, moX econtra patheticum, nimis ina-ΡetUOSO ConCitariS Voluntatem, aut fu r i o S u m, quo vel fugam Omni nisu capere aegri, vel sibi violentas manus inferre, Vel aliis, quibuS ex phan

tasta male volunt, minis aut geStibia S, Opprobrium aut damnum injungere Cupiunt et Student. Deficiente autem intellectus usu, quo utilem in

finem voluntatem dirigere neSCiunt, minime tamen , et in Summo surore, omni Carent ratioCinio, atque relate ad morbOSAS SUAS ideaS, non Sine Cora Sequentia agunt; more Somnδmbulonum.

68. Causa proxima delirii latet quam

profundissime, et latebit, quouSque omnium Sensorii communis functionum ratio erit OCCUlta. Generati m quidem in morbo se mutata cerebri dis positione quaerenda eSt, eX9CtiUS vero determinare modum, quo internae morboSae impressit Des fiunt, aeque non liCet, ac illum , quo inSOmnia tempore Somni oriuntur . Displicet intrare in Iab rinthum lix pothesium. R Omotae Causae delirii melius sunt Notae, Suntque eaedem sero, quae Cephalaeae, aliis solum modificationibus cerebrum laedenteS, ipsomque , Ut videtur , pulpam Cerebri, SenSuum que organorum primordia alterantes. Hinc, uti

Cephalaea, etiam delirium vel idiopathicum, vel

260쪽

symptomaticum, Vel Sympathi CIam eSt. Inter numerosissimas in febribus causas delirii communi Oxes sunt: CongeStio humorum quaevis, et inflammatio in capite, irritatio heterogenei aut in cerebro, aut in organiS Ciam eo Consentientibus, aut in omni Systemate nerVOSo 3 atque HerVorum etiδm energema fraCtum. Hi ne nullum febrium genus est, quod delirio Stipari non possit. 7 o. Effectus hujus symptomatis morbosi nunquam boni Sunt, Semper mali. Boni nunquam Sunt, quoniam nullus utilis SCOpus eo adtingi potest. Mali Semper, quoniam vel pejora Symptor actia, praeSertim Convulsio et apoplexin delirium sobrilo facile insequuntur 3 vel Saltem pro tempore homo maximo bono et decore suo Privatur, intellectu, atque ad damnosaS actiones facile perduCitur. 7 i. Delirium praecipue ferox et pluribus diebus persistens, nullis intervallis lucidis inter- Cisum, pervigilio, Clamore ae Conatu admotum assiduo stipatum, notissimis antea non amplius agnitiS, Semper funeStiam, aC plerUmque morte apoplectica terminatur. Malum quoque Omno dolirium morosum, tristi pathemate aegrum pre

menS. Per Culosum omne, si urinarum et alvi retentio, adsumendorum aversio, aC Statias nerVOSi Symplomata aCCedunt. Minus periculoSum CSt delirium leve, nocturnum aut mox a Somno IntranS , prae Sertim in Subjectis valde irritabilibus. Ita ot delirium jocosum Cum riSu. Bonum, ubi