장음표시 사용
51쪽
129. Majori sagacitate alii objecerunt, in ipsis febribus, unanimiter ita dictis, interdum
arteriarum pulsuS Velocitate non peCCare, imo illis sanorum etiam tardiores eSSe NonnunquRmi
quae exempla in febribus pituitosis, typhosis
et putridis non infrequentia Sunt. Et utut hoc quidem non in omni stadio febrium harum accidat, tardi tamen pulsus tune omnino observari poSSunt, ubi alia phenomena febrem Certo latentem indicant.13o. Hine Constantissimum febrium phenomenon in unico pulsu arteriarum non habetur, et character febrium essentialis in hoo solo momento eo minus erit quaerendus, quod tempore febris non uni Cum Systema cireulatorium Sit morbose adseCturn.
13 I. Calor animalis altera tu S, qui cum circulo humorum alioquin in magna ratione est, in febribus quidem plerisque ObSerVΘtur, frigore aut aestu morboso sese manifestans. Sed etiam non in Omni febrium stadio, nec in omnibus absolute febribus adest haec caloris alteratio. mo hoc phonomenon febrile, priori adhue in- Constantius est. Minime Vero in solo aucto calore essentiam febrium esse ponendam, docent febre Salgidae.132. Sitis moque, utut vulgatissimum febrium Sympto- , tamen interdum deest in Singulis febribus, et stadiis earum divorsis. In aliis Voro morbis, qui febres nota sunt, frequenter
52쪽
NOSOGRAPHIA adest. Nequaquam igitur penitus inseparabilem a febri, ac fidelem soli febri satellitem sistit. 133. Quod etiam valet de lassitudine. Haec quidem in nulla febri abest 3 sed in plurimis aliis morbis adeSt. Hi a C Characterem Coninstantissimum solarum febrium omnino non Constituit.
1 34. Quaesiverunt illum propterea alii medici non in solis et singulis hisce phenomenis eX- positis , Sed in complexu Omnium quatuor Simul. 135. Cum autem et tales febres dentur, quae
in stadio saltem quodam, nee pulSu morboSU VE lOCi. NeC alterato calore, nec siti Stipentur, hinc principem ac essentialem febrium CharaCterem in aliis adhuc quaerere momentis Omnino oportet.
136. Exactius igitur febris idea erit explananda , Ut ad leCtos aegrorum praesentia illiuStuto determinari possit. Celso enim jam testante, non QSt expeditiSSimum 'Scire, quando aeger sobricitet.
13 . Febris Occurrit in duplici sensu apud medicos ; qua Symploma Scilicet morbi cujusdam, et qua morbuS ipse. Ηine febris symptoma , et febris morbus cauto distingui
debent.13 . Unanimiter omnes medici hominem se-bricitare contendunt, qui Calorem adauctum et Ρul Sum sano velociorem habet. Haecce sobris idea ex alterato humorum Circulo unice desumitur. Atque hocce intuitu febris est tantum Sym-
53쪽
41p toma circuli humorum laesi ; est tantum pars morbi, forma morbi, effectus morbi cujusdam, non ipse morbus. Sed febris in morbo est. 139. Alia vice autem sub febre intelligitur morbus Sui generi S , proprii Sadtributis praeter circuli et caloris alterationem donatus, in
unico ergo Symplomate Circulationis laesae minime Consistens. Per Omnem de Ursum talis morbus sobris dicitur , etiamsi non Semper RCCClCrati sint pulsuS arteriurum.14o. Hae ce distinctio Summe necessaria CSt pro Oxactiori febris deseriptione. Neque ΠΟΙ Θ, sed et antiquis , praesertim arabis medicis nota
14. T. Febris alterius morbi essectus aut Come S, qua ablata morbus princeps non tollitur. Symplomatica di itur. 142. Febris scilicet, unice qua Circulus hu
quod omnibus fere morbis adsociari potest; prouti alia cujuscunque functionis laesio. 343. Ιmo haec circuli velocitas, separati in considerata, in ipsa febri morbo, pro Symptomate haberi potest. Unde intelligitur, cur medici nonnulli aegrum non febricitare defendant, si pul-Sus in certis ipsarum febrium stadiis normaleS Sunt.
54쪽
144. Quidquid irritando aut stimulando systema circulatorium ad Validiores et frequentio-xes aCtioneS prOVOCat, febrem hanc Symplomaticam, ceu laesam circuli functionem in morbis quibuscunque producere Valet.
145. Ejusmodi irritamenta, hanc sobrim in aliis morbis facientia, vel interna Sunt, in ipso
aegrorum organiSmo ex prinCipe morbo generata, quo SpeCtant heterogenea irritantia diversissima, vermeS, Calculi, aCria abSOrpta etc. 3 vel externa et adventitia , pravo regimine diaeteti o aut Causis externis aliis adducta.
146. Imo et primario modo, in ipsis sanis hominibus, ex stimulis diversis solas vias Cirpulatorias laedentibus febriS SymplomatiCa, Seu morbus, cujuS ΡOtiSSimiam Symploma in unie ocirculo laeso latet, oriri omnino potest. Exempla praebent traumatica, et ipSa gastrica legitima febris.14 . I alis febris symptomatica etiam vocatur febris ex irritatione, febris irritativa, febris vasorum, sobris Si m-ple X. 148. Nullus fere morbuS est, Cui Symptomatica febris adsociari non possit. Duplici autem
149. Nonnullis morbis absolute et ES Seriti aliter adhaeret, ut iis durantibus continuosdsit. Hi morbi febriles dicuntur, quo nomine distinguuntur a febribus ipsis. Stipantur
55쪽
febre pathognomica, ex ipsa eorum natura proficiscente. Exemplum in tabe purulenta, in qua febris essentiale, Sed mere Symplomaticum phe-
15o. Aliis autem morbis a cidentaliter sobris jungitur, et laterali ex causa. Adesse vel abesse potest, quin morbi principis natura mutetur, quoniam ex natura ejus non fluit, sed a cirCumstantiis mere aceidentalibus pendet, Circulum frequentiorem stimulo suo inducentibuS. Ita febris symptomatica in rheumatalgia, ChiorOsi, hydrope CtC. 15 Huc quoque pertinet febris artificialis, auxiliis medicis ex industria eo SCOΡΟΡrOVO CBta, ut organa Circulatoria ad fortiores ac velociores actiones invitentur.
152. Imo interdum febris symptomatica SpeC-tat fere ad statum physiologicum hominis sani. Λ pastu, a motu etc. pulSuS fiunt quidquam Velociores, laesa simul respirationis aliarumve functionum integritate, quin stricte morbus adsit,
aut saltem perSeVeranS aegritudo. 153. Hujus omnis febris symptomattea ΠΩ - tiara non est adeo abSCondita, uti febris morbi. Nosogenia et theoria ejusdem elu Cet ex Cognitione Stimulorum, qui organa circulationis advehementiorem impetum irritarunt.154 Symplomata ejus quoquo sunctioneSPlurimum Circulatorias et secretorias laesaS exhibent 3 alia systemata, dei maticum, glandulOSUm,
56쪽
nerVOSum etC. modiCe, ac nonnisi indirecto modo alterata designant. Hinc pul Suum VelocitaS, Calor auctuS, praegrQSSO Vel nullo vel exiguo et minus solemni horrore, Sitis, reSpiratio quidquam citata , transpiratio au Cta, leviS urinarum alteratio, ae modica lassitudo virium muSCularium, Vulgaria constitutiva febris SymplomatiCae phenomena Sunt, quae habitiam aegrorum eXternum, inturgescentia partium eXCepta, non mutant manifeste. 155. Decursus hujus febris pro diversitate Caia Sarum, earum intera Sionis, durationis etc. diversus. Plerumque brevi S, ephemerus, ni Si Causae irritantes diutius agant. Quo in CuSu, Vel SH-bilitas symptomatum etiam in longiori decursu non magna. Si vero ex repetitis Causis iteratae invasiones redeunt, phenomenorum febrilium quidquam major verSabilitas est. 156. Febris Symplomatica non destituitur quidem omni nisu critico et Salubri, imo vitales circulatoriae vires in Stimulum inimiCum excandescentes eiam non raro Vel expellunt, vel subigunt et enervant. Sed quoniam praeter Circulatorias aliae vires vitae in hae febre non insurgunt, nec quodviS irritamentum solo circuli impetu devinci potest, ideo etiam plerumque Conamina critica minus sussicientia, ipSaeque CriSesin phenomenis et levamine minuS solemneS Sunt,
quam in febri morbo. Atque alia molimina non Sunt, qu9m quae ex legibuS irritabilitatis concipiet explicari pOSSunt.
57쪽
1D7. LeVatur tamen non raro haemorrhagiis, vomitu, diarrhoea, sudoribuS, urinis criticis. Infausta vero terminatione, StaSibus in organo
quodam vitali ortis, Vitam obprimere potest. 158. In Therapia symptomaticae hujus febris major ratio CauSarum, Ulplurimum munis Starum, haberi potest, quam in febre morbo, CujuS CAU-Sae plurimum Occultae Sunt. Hinc vel directis indicationibus ipsa Causa amoveri potest, vel indirectis saltem reddi minus laedens. Universim, Si merum symptoma alius morbi haec febris est, Symplomaticam etiam medelam unice requirit. Exactior autem, et Specialior febris hujus descriptio, ac Therapiae ejuS explanatio, dabitur in doctrina febrium speciali FEBRIS MOBBUS. 159. Febris morbus est morbus sui generiS, per omnem deCurSum Suum propriis Characteribus donatus, in solo humorum Circulo morbose exagitato uC auCto Calore non ConSiStEnS, imo hisce symptomatibus interdum in certis Stadiis careriS.
16o. Ad hujus morbi ideam concipiendam omnia illa in complexu phenomena Sunt ConSideranda , quae ConStituunt CharaCtere S ejuS QS- Sentiales. Quod nonnisi fusiori descriptione Obtineri pote St.
161. Hacee descriptione utendo, fo b r i s est
58쪽
morbus omnium Organi Smi virium ac facultatum, neo non ipsiuS SubStantiae organicae, e pluribus invasionibus CompoSituS, inCipiens ab horrore et Iassitudine, decurrenS ACute et periCul OSe, Cum pulsu ac calore alterato, Sub magna in Symptomatibus versabilitate, Cum ni Su ad repentinas mutationes, et sinienS per CriSeS ipSis vitae Conatibus praeStitas. 162. Hi VII characteres sunt esSentiale S et vere constitutivi febrium: I. Laesio omnium virium, facultatum, a C tot iu S sub Stantiae organicae. ΙΙ. Compositio e pluribus invasionibus. III. Initium ab horrore et lassitudine. IV. De Cur Sus a Cu- tu S Cum periculo. V. Alteratio pulsus ac caloris. VI. Ver Sabilitas in decursu. VII. Nisus ad improvisa S mutatione Sper ipSOS Vitae Conatu S, Seu CriSES. 163. Febris est morbUS omnium organismi virium, facultatum, ac ipsius maSSae Orgnni Ccte. OrganismuS scilicet humanus vivus non tantum in Viribus, quibus pollet, in facultatibus, quibuS gaudet, Sed et in ipsa materie morboSe laeditur sub sebri morbo. 164.. Virium organiSmi morbosa conditio prae Omnibus alii S febrium phenomenis princeps est. Hinc febres proprie dicuntur morbi dy
165. Et quidem VireS organiSmi, quae a tio-ΠeS Vitae exerunt, manis Ste laesae deprehendun-
59쪽
tur omne S. Nam non tantum Suprem9, quam Vi-tolem nominamuS, Vi S, et quae fere in Concreto
designat vim organicam, aegre adficitur in febre ue
dunt conditionem in febribus, qua ab actionibus
normalibus plane uberrant. 166. Inde laesae deprehenduntur functiones vitales in motu Cordis et arteriarum, in reSpiratione , in debito nervorum ad vitalia viSecra Officio ue laesae functiones naturales, in digestione,chylificatione, sanguificatione, nutritione, in se Cretionibus et excretionibus 3 laesae functiones in motibus voluntariis 3 laesae denique Sexuales functiones, et quidem peculiariuS uterinae in feminiS. 167. Vetat autem ignorantia de virium vita-
lium rationibus in sano Statu, aegro in febribus adsectas exquisitius determinare. 168. Fa ou ltat es Organi Smi, quae impreSSioneS pei Cipiunt, et mentem et Voluntatem dirigunt, morbosis quoque mutationibus luculentis alterantur in febribus : tum S en S i t i V u e , nam
60쪽
tes et aliae SuperiorOS CommuniS Sensorii, nam
mens languet, adtentio fatigat, judicium confunditur impressionibus internis, deliria, pervigilia,
Vexant 3 aut eContra Sopor obruit omnem rationem et voluntδtem.
169. Denique ipse Organismus in sorma et mi Xtione materi et organicae, atque in physica partium organicarum erga Se invicem relatione immultatur in febribus. Quod Comprobat caloriS, cohaesionis fluidorum et Solidorum, turgOriS, COIOriS, et qualitatum externarum in
partium volumirae et consistentia a Satia Conditione deflexus. Inde proprius habitus aegrorum sobrilis, propria sobrilis physiognomia. CarneS, cuti S, labia, genae, OCuli, vultus, manis StaS
sensibus exhibent miliatione S morbOSus.1 o. FebriS igitur et virium, et sa Cultatum, et ipsius materiet organi Smi Simultanea adfectio ost. Merito ergo di Citur morbus universae vitalitatis, morbuS omnium OrgaritSmi SyStematum, morbus totiUS SULStantiae organi Cue. I x. Febri S CSi morbii S ex pluribus
invasionibu S Compo Si tu S, ita quidem, ut unus jam parOxysmuS dispoSitionem ad plures inducat. Clare hoc demonStrant febres inter mittentes. Sed et continuae etiam febres, Symptomu-ticis tamen exCeptiS, manis Ste conflatae Sunt e pluribus invaSionibuS ; nam ex intermittentibus Saepe oriuntur, et Vice vel Su in intermittentos