Institutiones practico medicae, rudimenta nosologiae et therapiae specialis complectentes ...

71쪽

FEBRIUM IN GENERE.

. SECUNDUM STADIUM.

INVASIO. Principium. Initium.

2io. Actionibus causae morbi scae in omni

OrgaritSmo perceptis, ipsa febris ingruit. Ejus ingreSSum Semper designat frigus et Iassitudo. 211. Sub prima invasione hoc frigus vagum est et breve, unice fere per Cutim excurronS, Sed rediens pluries; horripilatio. Accedit formicationis Sub Cute Sensatio, praecipue in regione dorsali, adscendens Scapulas et epi Cranium, descendens lumbos ae Crura trai Smi RUS. 212. Post a Vpro frigor is SenSUS magiS magisque increscit, diutiuSque perSiStit, tremore aut et valida concussione Stipatum, partibus ri

gidis ot ad motum difficilibus, quemadmodum sub reali frigore; horror. Cui jam paulatim

serius calores intercurrunt Vagi, ac Si calida aqua super cutem effunderetur. Atque hi calores pedetentim adaucti, in continuum sebrilem calorem dein tranSeunt. 213. Hoc frigus sebrile mox ad sensum AO lummodo aegri adparet, Cum Calore Corporis normali, aut et majori 3 mox reale eSt, tactu et ther-

214. Interdum febrile frigus in ipso de ursu ACutarum febrium, sub invasionibus recentibus Aut exacerbationibus iterum recurrit, Sed nun-qURm ita Solemne, ac Sub exordio febris. Et

72쪽

NOSOGRAPHIA tibi percipitur solemne, ibi etiam febris subintrat

21 5. Fidelis comes frigoris sobrilis est Iassi tu do. Aucta nunc morΟSitate, Segnities admotum muscularem maxima fit, ae Subitanea a

minimo musculi voluntario motu defatigatio. Hinc lectum aegri petunt; sed et in lecto inquieti deo ambunt. Quaerunt teporem, quo anguntur Statim, denudati A autem partibus denuo Digent.

216. Comitantur porro hane inVasionem pandiculatio et Oscitatio frequens , Capitis graVixas aut temulentia, Sensuum quaedam obnubilutio, oris Siccitas et sitis cum aDOrexia, labiorum et Unguium livor, cutis pallor t o Dditio sto dictaaΠSerina , poris clauSis , vasis in superficie constrictis; transpiratione impedita, urinae plexumque COΡiOSae , aquOSae 3 PraeCordiorum mOIestia ; respiratio anxia , tuSSiculOSa 3 pul Si S contracti, exileS, VelOCES.217. Haec autem invaSioniS phenomena, utut solis febribus communia, ita tamen generalia Sunt, ut sub diversa et quavis fere specie febris sub venientis simili modo compareant. 218. Disserunt tamen intensione, et tem pore durationis. Quo acutior et gravior futura febris, eo brevius hocce Stadium, DC eo vehOmCntioribus invasionis symptomatibus stipatum. Ultra nychthemerum raro extenditur, interdum vero jam una hora absolvitur. 219. Reditus eae hoc stadio in sanitatem non

73쪽

FEBRIUM IN GENERE. 61 datur amplius, nisi per crisin. Limites omnium febrium ex ima parte ponunt horroreS , ex alte

INCREMENTUM.Augmentum. 'A ναβασις.

22O. EVane Scentibus nonnullis invasionis SymplomatibuS, reliqua, quae remanent, inten-εitate augentur, atque Simul alia numero plura ingrediuntur. MorbuS ergo increscit, et febris Proprie nunc formatur, nee non CharBCterem Suum specialem nuΠC primo declarat. 22 I. EvaneSCunt OSCitationes, pandiculationes , formicatione S et horrores, frigus in calorem uniVerSalem mutatur, plerumque aequabilem

aC realem, manu et thermometro diStinguendum, qui Vero normalem et Sanum nunquam 16 gradibus Falirenti. Superat; rariuS Solo tantum

aegroti SenSu percipitur. Spasmi culanei resolvuntur , redeunte majori in tranSpirationem proclivitate, urinis jam nunc propterea parcioribuS, urentibus, Coloratis, ast limpidis adhuc. 222. IncreScit Vero lassitudo, motibus animalibus liberioribus quidem, Sed languidis 223. Constantiora reliqua hoc Stadium comitantia Symplomata sunt, quae calori febrili respondent 3 Sitis adaucta, decrescentibus inver Saxatione adpetentiis, faciei turgor, genarum Tu

74쪽

bor, oculorum Splendor languente adSpe tu, Capitis gravitaS, SOmnolentia haud rescieris, morositas aut indifferentia animi, praecordiorum anxietas, inquietudo et jactitatio, respirationis citatio anhelosa, halitus ardens, pulsus liberio-TeS , VClOCeS tamen, Varie pleni et fortes, in

collo et temporibus Saepe vibrantes.

224. Ita in simplici febre, ubi nulla peculiaris singularium visceriam morbosa adsectio. Dicta enim phenomena ConStantiora Sunt, in quavis

febri Obvia ; reliqua a viscerum Singulari adsectione pendentia, minus generalia, aut Speciebus febrium diversis propria, aut adventitia.

cephali , pulmonum , Ventriculi, inteStinorum,

cutis, ibi diversorum Symplomatiam CohorS Prioribus constantioribus accedit , oriundorum vel Secundario esseCtu e primaritS, Vel et Solo partium consensu. Inde laesiones multifariae in Secrotionibus, excretionibus, in DerVOrum muriore, ac in functionibus privatiS, quaS OmneS OI Umerare hic locus non ConCederet. Nam nullum ingenebo morbOSum Symploma datur, quod febribus adsociari non ΡOSSit. In Specie autem, Sub specialii febrium doctrina, suo loco adsignabuntur. 226. Ne C omnia pendent Semper a CausiS se-hres producentibuS, et a febri, sed Saepe ex lateralibus et accidentalibuS aeque innumeris momentis profici SCuntur.

75쪽

FEBRIUM IN GENERE. '63227. Hinc etiam, et in hoc quidem febrium Stadio praecipue , tanta VerSabilitas , tanta phe-

cipientium ac Concomitantium mutatio, tamque repentina Saepe, ut omni fere die sit alia facies morbi. 223. Atque multiplicium horum Symplomatum modificationes, ex eorum di VEI SO numero, diversa intensione, diversaque permixtione aealternatione oriundae, ita innumerae QSSe pOS- Sunt, ut togarithmorum calculo in infinitum sero eXCurrant. Hinc similitudine a se invicem febros inter omnes morbos maxime differunt 3 atque eS- sentialia plura ab accidentalibus aegre discer

229. Alia autem versabilitatis febrium ratio in exacerbationibus, recenti post remisSionem invasione febrili inductis, quaerenda est. Quaου

sidua priori febre cohobatae, in hocce stadio, in

quo tum frequenteS, tum multum anticipantes QSSe Solent, non adeo notabilem remissionem, sed potius incrementum Symplomatum graduale, et vel propterea etiam maximam indueunt eorum versabilitatem. 23o. Et quoniam tempore increscentium lia- ruin turbarum febrilium, vires vitales maximo nisu insurgunt VerSus causas febrium excitantes,e3rumve primarioS effectuS vivum organiSmum inse Stantes ; quoniam haec phenomena morbo Sa

76쪽

causam . Si materiali S fuerit , Summopere irritantem, heterogeneam et Subaetione indigentem, proinde crudam indicant 3 quoniam demum in excretis ipsis illa adhuc desideratur suba ta partium Conditio, quae Seriori febris aetate Cum magno Symplomatum levamine ObServatur 3 hinc pathologi humorales hoc Stadium etiam C r u d iis talis stadium nominarunt. 231. Duratio hujus stadii incrementi, pro varia febris natura, Varia esse Solet. In aCutioribus febribus et gravioribus breviUS est, quam in lentis et levioribus. Raro tamen ultra Septimum diem extenditur. In paroXysmis intermittentium febrium, paucis hori S abSolvitur.

QUARTUM STADIUM.

STATUS. CONSISTENTIA. VIGOR. FASTIGIUM.

232. Ubi symptomata febrium nec numero, nee Vehementia amplius increScunt, in aequabili quodam tenore, antequam in Salutem aut mortem terminentur, per aliquod tempus febres persistunt, illud adtingunt Stadium, quod Status dicituΓ.233. In hoc etiam nonnullorum Symploma tum leve deeromentum observatur, et quidem in

illis praecipue febribus, in quibus ' vitae viros majori ac feliciori molimine ad restituendam salu

77쪽

234. In aliis vero febribus, sub obpositis rationibus , hoe Stadium vel ob brevitatem , vel

Ob exaeerbationes SolemneS nova atque versatilia Symplomata Continuo adhuc indu Centes , ab illo incrementi nec facile distinguitur. Tales sebres sub Continuo Symplomatum Rugmento in mortem abeunt, quin ConquieSCere in Cia1 Su Suo xi

deantur.

235. Mitiori etiam sub decursu Stadii hujus,

instantium crisium turbae praeciat SoreS interdum versabilitatem phe nomenorum morbo Sorum aliquam inducunt. Quam magis omnino aligent adhuc laterales, Si quae agunt, noCiVae Potentiae. 236. Universim autem, major tamen eSt uniformitaS ae ConStantia Symplomatum in hOC, quam

in priori stadio, minorque igitur in genere versabilita S. 237. Et quoniam, Si CauSae materiales subinsunt, vitali in illas reactione fortiori nunc ac liberiori, enervatio earum, aut pro futuris eliminationibus Subactio ac praeparatio in hoc stadio quummaXime obtinet, atque reapSe major in secretis et excretis homogeneitaS jam ob Servatur, hinc etiam Stadium coctionis dicitur in hu- morali pathologia. et 33. Pro diversa febris natura, duratio ejuSdi Vel Sa eSt. In acutis ae gravioribus sebribuS brevius est, quam in lentis et levioribus . navo tamen 14 dies excurrit. In paroxismis intermittentium febrium paucis horig durat.

78쪽

CRISIS. Iudiciter . Fefris. Hippocratis de diebus judicatoriis Liber minus

Cl. Galeni de crisibus libri tres. - - de diebus decretoriis libri tres. C. Roma leti Crisiologia. Par. 1635. 3. Caes. C I au d i nus de crisibus et diebus crificis. Venet. 169O. S. T. Somer ing Diss. de perturb. critica et crisi. Mo- gunt. 1786. G. Cons bruch Diss. de eri Sibus. Stutg. 1787. F. I dei or de crisi morborum. LipS. 1789. V. Lich sch comment. de criSibus. GOt. I 8O3. A. H o nhe Darstelliing und Hritili der Lehre voti den liri. Sen. Nurnh. Ibo6.

239. In fastigio persiStens aliquo temporcsebris morbus, vitae Conatu judicatur. PraegreS-sa scilicet repenti ac graviori exacerbatione , quae

criti ea perturbo ti O dicitur, febri imponitur

terminus ipso virium vitalium Summopore irritatarum Conatu , aut VinCentium, aut et victarum sortitudine causae morbificae. Atque lite naturae

aCtuS nominatur Cri Sis, judicatio. 24o. Crisis est ergo mutatio repentina Certo tempore febrium ingruenS, febrimque terminans, ipSi8 Vitae conatibuS ac nisu febrium proprio inducta, artis Solius molimini nec ad Scribenda, ne C eo praeStZΠda. 24. i. Lentae mutationes febrium. aut illae,

79쪽

quae artiS Ope adducuntur, prima praeSertim febrium aetate, Cristum Domine non Sunt dignae. Ita et illae, quae inopinato quidem, Sed a Circumstantiis accidentalibus, vel a prava medela profiCiSCuritur. Quae vero Solis virium vitalium operationibus repente ac inopinato praeStantur mutationes, hae Omni jure Criticae sunt. Hisce

deunt ad sanitatem; aut viCissim in mortem praecipitant improvisam peri Culo UaCBntCS. 2I . Quemadmodum horroreS eX una parto, ita ex altera parte CriSeS Constituunt termino S et

limites febrium. Ex febri morbo ovitus in Sanitatem non datur, nisi per Crisim. 243. Qui plane negant CriSes in febribus morbis, defectum observationis et adtentionis ad se-bres, prae Sertim Sibi relictas, et medio O auxilio destitutas patefaciunt. Ac utut nulla theoria eis dilucidandis penitus Sufficiat, injustum tamen esset e foro Veritatum eaS propterea expellere. 244. Alii quidem crises non penituS ΠegBrit, sed repentinas in febribus mutationes Circum Stuntiis accidentalibus mox faventibus, moX non faventibus adscribunt. Ita jam olim Asclepiades Bithynias, atque nuper J. B r o W n, qui eaSdein ideas ruminuVit. 245. ASt observatores adtenti quotidiana experientia Convincuntur, tales omnino dari Ρraecipites mutationes in febribus, quae nullo modo arti aut accedentibus circumstantiis imputari pos-

80쪽

sunt , sed ad ipSam febrium naturam speCtant. Et utut non in omnibuS BbSolute, Saltem in plerisquo febribus. JuSto enim Calculo duCto, plures quam duae tertiae partes febrium adtentissime observatBrum CriSeS Solem ale S exhibent. Neque satis est defendere Cris es. Notare adhuc CONVenit, Oe Conomiam anima em in febribus ad observandas periodOS Summe proClivem esse. Atque id ipsum efficit, ut Crises certis febrium periodis, ac determinatis fere diebus

247. Hae pexi Odi, dies critici nominatae , Sedulo ab Hippo Crate aliisque oculatis

ac veridicis omnium aeVorum ObserVatoribuS ΠΟ-tatae sunt. Et quidem SequenteS:

243. Prima, SeCUndὼ, tertia, quarta, quinta sobrium dies spei iodo quotidiana) 3 Septima, nona, undecima speriodo tertiana) ; decima quarta, de ima septima ac Vigesima speriodo quartana).

Ulterius non numerarunt me di Ci, quoniam Cris eSeo ObscurioreS, ipSi que natiarae ConatuS Co minus ordinati Sunt, quo longior et lentior se-brium CurSUS CSt. 249. Solemnes Saltem, et praecipuo salubres erises, diebuS modo memoratiS Contingere solent. Mors enim in febribus, non Semper CriSCOS Esse tus, omni febrium die accidere potest.2DO. Attamen haec Hippocratica de diebus Criticis doctrina, incongruis quibusdam adsertis nimis deturpata suit. Quo olim jam contribuerunt